Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Taşlıcalı Yahya ya da Dukaginzâde Yahyâ, 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşamış Osmanlı askeri ve divan edebiyatı şairidir.
Yaşadığı dönemde Fuzuli'den sonra en büyük mesnevi şairi olarak tanınmıştır. Kanuni’nin emri ile boğdurulan Şehzade Mustafa için yazdığı “Şehzade Mersiyesi”, en ünlü eseridir.
Yaşamı
Doğum tarihi kesin olarak bilinmez. 1488-1489 yıllarından birinde doğduğu iddia edilir. Doğum yerinin Arnavutluk olduğu ve soyunun oranın önemli soylu ailelerinden biri olan Dukagin sülalesine dayandığı sanılmaktadır.
Küçük yaşta devşirme olarak Yeniçeri Ocağına asker olarak alındı ve Osmanlı İmparatorluğu bünyesinde asker olarak yetiştirildi. Yeniçeri Ocağına bağlı Acemioğlanlar Ocağı'nda iken askerilik yeteneği yanında edebiyata yatkınlığı ve yazdığı şiirler farkedildi.
Kendisine Kemal Paşazade’den, Kadri Efendi’den, Fenarizade Muhyiddin Çelebi'den dersler aldırtıldı. Onun bu yatkınlığı ve aldığı dersler önemli devlet adamları ile tanışmasını ve yardım görmesini yükselmesini sağladı.
Yavuz Sultan Selim döneminde (Mısır) ve Çaldıran Seferleri ile Kanuni Sultan Süleyman dönemindeki pek çok savaşa da asker olarak katıldı. Gerek gördüğü yardım ve ilgi, gerekse askerlik alanındaki cesareti edindiği dostlar kadar kıskançlıklara ve düşman kazanmasına neden oldu. Örneğin şair Hayâlî ile takıştığı o dönemde bilinmektedir.
Şehzade Mustafa Mersiyesi
1553’te Şehzade Mustafa'nın öldürülmesi üzerine Kanuni'ye ve onun yakınlarındaki kişilere karşı yazdığı mersiye, şehzadenin ölümünde rol oynadığı bilinen himaye gördüğü eski dostu sadrazam Damat Rüstem Paşa ile takışmasına yol açtı. Kaleme aldığı bu eser nedeniyle Damat Rüstem Paşa'nın emriyle yakalandığı ancak Kanuni'nin şiire olan düşkünlüğü ve oğlunun öldürülmesi nedeniyle yaşadığı vicdan azabı yüzünden sultan tarafından affedilerek ceza verilmediği iddia edilir[]. Öte yandan "Şehzade Mustafa Mersiyesi"'nin asker, yeniçeri ve halk arasında infiale neden olmasının Kanuni tarafından sadrazam Damat Rüstem Paşa'nın azledilme nedenlerinden biri olduğu ayrıca bu mersiyenin ardından şair Sami gibi pek çok divan şairinin Şehzade Mustafa'nın ölümü ile ilgili Kanuni ve yanındakileri eleştiri mahiyetinden mersiyeler yazdığı bilinmektedir.
Sürgüne gidişi
Rüstem Paşa’nın yerine sadrazam olarak atanan Kara Ahmet Paşa'nın bir süre sonra Kanuni'nin emriyle öldürülmesinden sonra yeniden işbaşına gelen Rüstem Paşa, şairin bütün malvarlığına el koymuş, onu maaşlı olarak sürgüne göndermiştir. Aşık Çelebi'ye göre sürgüne gönderildiği yer Bosna'da Zvornik Sancağı iken kimi yazarlar sürgün yerinin Temeşvar vilayeti olduğunu iddia etmektedirler.
Şairin sürgün edildiği bölgede sürekli olarak kalıp kalmadığı sonradan bu kararın kalkıp kalmadığı da bilinmemektedir. Bununla birlikte edebiyat faaliyetlerine devam ettiği ve Zigetvar seferi öncesi Kanuni'ye bir kaside sunduğu belirtilmektedir.
Ölüm tarihi üzerinde de bir anlaşmazlık olsa da çoğunluk tarihçi ve kaynak onun 1582 yılında vefat ettiğini belirtmektedir. Şairin mezarının yeri de tartışmalıdır, bir kısım kaynaklar, mezarının Zvornik'te, kimileri de İstanbul'da olduğunu söylerse de, Bursalı Mehmet Tahir Bey ve Muhammed Hadzijahic de, Bosna Evliya Kataloğu'nda şairin Loznica'da öldüğünü söylemektedirler.
Başlıca eserleri
Şairin bilinen ve ünlü 5 büyük mesnevisi bulunmaktadır. Bu mesnevilerin isimleri;"Gencine-i Raz","Kitab-ı Usul", "Gülşen-i Envar", "Yusuf u Züleyha", "Şah u Geda"'dır.
"Yusuf u Zeliha", bilinen en ünlü mesnevisidir. Bunun dışında Şah u Geda mesnevisinde Ayasofya gibi tarihî eserlerin tasvirlerinin bulunması mesnevinin önemini artırmaktadır.
Mesnevileri haricinde önemli eserleri arasında şairin çeşitli şiirlerinden oluşan bir “Divanı” ve “Hamsesi” bulunur.
Popüler kültürdeki yeri
2011 yapımı Muhteşem Yüzyıl isimli televizyon dizisinde Serkan Altunorak tarafından canlandırılmıştır.
Kaynakça
- ^ "Diledebiyat.net sitesi, Divan Şairi Taşlıcalı Yahya Bey, Erişim Tarihi:03.01.2012". 6 Mart 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Eylül 2011.
- ^ a b c (PDF). 11 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2011.
- ^ a b . 20 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2011.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Taslicali Yahya ya da Dukaginzade Yahya 16 yuzyilda Osmanli Imparatorlugu nda yasamis Osmanli askeri ve divan edebiyati sairidir Asik Celebi nin Mesairu s suara adli tezkiresinde Taslicali Yahya nin tasvir edildigi sayfa Millet Ktp Ali Emiri Efendi Tarih nr 772 vr 240a Yasadigi donemde Fuzuli den sonra en buyuk mesnevi sairi olarak taninmistir Kanuni nin emri ile bogdurulan Sehzade Mustafa icin yazdigi Sehzade Mersiyesi en unlu eseridir YasamiDogum tarihi kesin olarak bilinmez 1488 1489 yillarindan birinde dogdugu iddia edilir Dogum yerinin Arnavutluk oldugu ve soyunun oranin onemli soylu ailelerinden biri olan Dukagin sulalesine dayandigi sanilmaktadir Kucuk yasta devsirme olarak Yeniceri Ocagina asker olarak alindi ve Osmanli Imparatorlugu bunyesinde asker olarak yetistirildi Yeniceri Ocagina bagli Acemioglanlar Ocagi nda iken askerilik yetenegi yaninda edebiyata yatkinligi ve yazdigi siirler farkedildi Kendisine Kemal Pasazade den Kadri Efendi den Fenarizade Muhyiddin Celebi den dersler aldirtildi Onun bu yatkinligi ve aldigi dersler onemli devlet adamlari ile tanismasini ve yardim gormesini yukselmesini sagladi Yavuz Sultan Selim doneminde Misir ve Caldiran Seferleri ile Kanuni Sultan Suleyman donemindeki pek cok savasa da asker olarak katildi Gerek gordugu yardim ve ilgi gerekse askerlik alanindaki cesareti edindigi dostlar kadar kiskancliklara ve dusman kazanmasina neden oldu Ornegin sair Hayali ile takistigi o donemde bilinmektedir Sehzade Mustafa Mersiyesi 1553 te Sehzade Mustafa nin oldurulmesi uzerine Kanuni ye ve onun yakinlarindaki kisilere karsi yazdigi mersiye sehzadenin olumunde rol oynadigi bilinen himaye gordugu eski dostu sadrazam Damat Rustem Pasa ile takismasina yol acti Kaleme aldigi bu eser nedeniyle Damat Rustem Pasa nin emriyle yakalandigi ancak Kanuni nin siire olan duskunlugu ve oglunun oldurulmesi nedeniyle yasadigi vicdan azabi yuzunden sultan tarafindan affedilerek ceza verilmedigi iddia edilir kaynak belirtilmeli Ote yandan Sehzade Mustafa Mersiyesi nin asker yeniceri ve halk arasinda infiale neden olmasinin Kanuni tarafindan sadrazam Damat Rustem Pasa nin azledilme nedenlerinden biri oldugu ayrica bu mersiyenin ardindan sair Sami gibi pek cok divan sairinin Sehzade Mustafa nin olumu ile ilgili Kanuni ve yanindakileri elestiri mahiyetinden mersiyeler yazdigi bilinmektedir Surgune gidisi Rustem Pasa nin yerine sadrazam olarak atanan Kara Ahmet Pasa nin bir sure sonra Kanuni nin emriyle oldurulmesinden sonra yeniden isbasina gelen Rustem Pasa sairin butun malvarligina el koymus onu maasli olarak surgune gondermistir Asik Celebi ye gore surgune gonderildigi yer Bosna da Zvornik Sancagi iken kimi yazarlar surgun yerinin Temesvar vilayeti oldugunu iddia etmektedirler Sairin surgun edildigi bolgede surekli olarak kalip kalmadigi sonradan bu kararin kalkip kalmadigi da bilinmemektedir Bununla birlikte edebiyat faaliyetlerine devam ettigi ve Zigetvar seferi oncesi Kanuni ye bir kaside sundugu belirtilmektedir Olum tarihi uzerinde de bir anlasmazlik olsa da cogunluk tarihci ve kaynak onun 1582 yilinda vefat ettigini belirtmektedir Sairin mezarinin yeri de tartismalidir bir kisim kaynaklar mezarinin Zvornik te kimileri de Istanbul da oldugunu soylerse de Bursali Mehmet Tahir Bey ve Muhammed Hadzijahic de Bosna Evliya Katalogu nda sairin Loznica da oldugunu soylemektedirler Baslica eserleriSairin bilinen ve unlu 5 buyuk mesnevisi bulunmaktadir Bu mesnevilerin isimleri Gencine i Raz Kitab i Usul Gulsen i Envar Yusuf u Zuleyha Sah u Geda dir Yusuf u Zeliha bilinen en unlu mesnevisidir Bunun disinda Sah u Geda mesnevisinde Ayasofya gibi tarihi eserlerin tasvirlerinin bulunmasi mesnevinin onemini artirmaktadir Mesnevileri haricinde onemli eserleri arasinda sairin cesitli siirlerinden olusan bir Divani ve Hamsesi bulunur Populer kulturdeki yeri2011 yapimi Muhtesem Yuzyil isimli televizyon dizisinde Serkan Altunorak tarafindan canlandirilmistir Kaynakca Diledebiyat net sitesi Divan Sairi Taslicali Yahya Bey Erisim Tarihi 03 01 2012 6 Mart 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Eylul 2011 a b c PDF 11 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 15 Eylul 2011 a b 20 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Eylul 2011