Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rüstem Paşa (y. 1500 - 10 Temmuz 1561), Kanuni Sultan Süleyman saltanatı döneminde 28 Kasım 1544 - 6 Ekim 1553 ve 29 Eylül 1555 - 10 Temmuz 1561 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
| Kehle-i İkbal Rüstem Paşa | |
|---|---|
 | |
| Damat Rüstem Paşa'nın Süleymanname'de yer alan bir minyatürü, 16. yüzyıl | |
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 29 Eylül 1555 - 10 Temmuz 1561 | |
| Hükümdar | Kanuni Sultan Süleyman |
| Yerine geldiği | Kara Ahmed Paşa |
| Yerine gelen | Semiz Ali Paşa |
| Görev süresi 28 Kasım 1544 - 6 Ekim 1553 | |
| Hükümdar | Kanuni Sultan Süleyman |
| Yerine geldiği | Hadım Süleyman Paşa |
| Yerine gelen | Kara Ahmed Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1500 Saraybosna yakınlarında "Butmir" veya "Sarajevsko Polje" |
| Ölüm | 10 Temmuz 1561 Kostantiniyye |
Hayatı
Rüstem Paşa, yaklaşık 1500 yılında Hırvat asıllı Hristiyan bir ailenin çocuğu olarak Saraybosna yakınlarında olan ya Butmir ya da Sarajevsko Polje adlı bir köyde doğmuştur. Ailesinin adının Opuković veya Cığaliç olduğu bildirilmektedir. Babası Mustafa Bey (Paşa) olup Sinan (Kaptân-ı Derya Sinan Paşa, ö. 1554) ve Nefise adlı iki kardeşi olduğu belirtilmektedir.
Genç yaşta İstanbul'a getirilip devşirilen Rüstem Paşa Enderun'da eğitim gördü. Enderundan rikâb ağalığı ile çıktı. 1526 Mohaç Muharebesi'ne silahdar olarak katıldı. Bu seferden döndükten sonra birinci imrahor görevine tayin edildi. Üstün yetenekleri dolayısıyla Sultan Süleyman'ın gözüne girdi. Önce Diyarbakır Beylerbeyi oldu. Sonra Anadolu Beylerbeyliği'ne nakledildi. 1539'da üçüncü vezir olarak görevlendirildi. Üçüncü vezir iken 26 Kasım 1539'da Şehzade Cihangir ve Şehzade Bayezid'in sünnet düğününde Kanuni Sultan Süleyman'ın kızı Mihrimah Sultan ile evlendi. Bu nedenle 'damat' sıfatıyla anılır.
Padişaha damat olması söz konusu olunca Rüstem Paşa'yı kıskanan rakipleri onun cüzzamlı olduğu dedikodusunu yaymışlardı. Bunun üzerine hassa hekimlerinden Mehmet Halife, bu söylentinin gerçek olup olmadığını araştırmak için paşayı muayene etti. Muayene sırasında gömleğinde bir bit bulundu. O günlerdeki tıp bilgisine ve halk inanışına göre bir cüzamlının üzerinde bit barınamaz olduğu kabul edilmekteydi. Gömleğindeki bit, cüzzamlı olmadığına delil olarak kabul edilerek evlenmesine izin verildi.
| “ | Olucak bir kişinin bahtı kavi talii yar. Kehlesi dahi mahallinde anın işe yarar. | „ |
Rüstem Paşa için söylenmiştir. Bahtlı adamın üzerinde bit çıksa işine yarar, anlamındadır ve üzerinden bit çıkması üzerine dile getirilmiştir. Bu yüzden, tarihçilerin kendisine vermiş oldukları bir diğer isim "Kehle-i İkbal" (İkbal Biti) Rüstem Paşa'dır.
1544'te Hadım Süleyman Paşa'nın azledilmesi üzerine yerine getirilmesi beklenen ikinci vezir Deli Hüsrev Paşa'yı Hürrem Sultan'ın emriyle birbirine düşürdü ve ardından Kanuni Sultan Süleyman hem Hüsrev Paşa'yı hem de Hadım Süleyman Paşa'yı azledip sadrazamlığa Rüstem Paşa'yı getirdi.
Kanuni, Şehzade Mustafa'yı öldürttükten sonra yeniçerilerin ayaklanma çıkarabileceği korkusuyla Rüstem Paşa'yı azletti (1553) ve yerine Kara Ahmet Paşa'yı getirdi.
Ancak Hürrem Sultan ile Mihrimah Sultan, Rüstem Paşa'yı sadrazamlığa tekrar getirebilmek için çalıştılar. 29 Eylül 1555 tarihinde Kanuni Sultan Süleyman basit bir bahaneyle Kara Ahmet Paşa'yı Divan-ı Humayun'un ortasında idam ettirdikten sonra Rüstem Paşa tekrar sadrazam oldu. 10 Temmuz 1561 İstanbul'da ölümüne dek sadrazamlık görevini sürdürdü. Cenazesi Şehzade Camii bahçesindeki türbesinde gömülüdür.
Değerlendirilmesi
Sicill-i Osmani'de şöyle değerlendirilmektedir.
Zengin, tedbirli, akıllıydı.
Osmanlı kişileri hakkında önemli bir biyografi eserinde ise şu değerlendirilme yapılmıştır:
Rüstem Paşa arkasında büyük miktarda mücevherat, altın ve gümüşten yapılmış değerli eşya bıraktı. 1.700 köle, 2.900 harp atı, 1.160 deve, 8.000 dülbent, 700 bin sikke-i hasene, 5.000 dikilmiş kaftan, hil'at ve elbise, 1.100 altın üsküf, 600 gümüş eyer, 2.009 yük keçe, 2.000 zırh, 100 gümüş eyer, 500 mürassa altın eyer, 133 çift altın üzengi, 760 mürassa kılıç, 1.500, gümüşlü tolga, 1000 gümüşlü sesper, Anadolu ve Rumeli'de sahip olduğu 1.000 çiftlik zenginliklerinin önemli bir kısmını oluşturmaktaydı.
Yerli ve yabancı kaynaklar..(onu)... abus çehreli ve aksi bir adam olarak tanıtmaktadır. Aynı zamanda onu hüsn-i tedbir sahibi, kabiliyetli, müktesit bir devlet adamı olarak bildirmektedir.Dönemin şairlerinden Taşlıcalı Yahya'da Rüstem Paşa'yı asık suratlı ve komplocu birisi olarak tanımlamıştır. Ayrıca, Rüstem Paşa'nın şairlere düşmanlığı da bilinmektedir.Pargalı İbrahim Paşa döneminde şairlere bağlanan maaşı sakıncalı görerek kaldırmıştır.
Kısa dönemde devlet hazinenin doldurulmasına önem vermiş, bunun uzun dönemde nelere sebep olacağını düşünememiştir. Örneğin önce hass-ı hümayun ve sonra diğer hasları iltizam suretiyle işletmesi hazineye büyük gelir sağlamıştır; ama bu, toprakları işleten mültezimlerin toprakların verimliğini artırmak hatta aynı seviyede tutmak için yatırım yapmamalarına ve böylece zamanla tarım topraklarının verimliğinin kaybolmasına neden olmuştur. İltizam satışlarında bir rüşvet şekli olan komisyon verilmesinin yaygınlaşması; hazineyi doldurmak için bahşiş, peşkeş vb. isimler takılan bir çeşit rüşvet alıp ve verilmesi usul haline getirmiştir. Bu türlü yolsuz kazanç kazanma ile kendi şahsi servetini de büyük miktarlara yükseltmiştir. Bu yolsuz kazancın yaygınlaşıp alışılır görenek haline girmesi, devlet kademesinde rüşvetin yaygınlaştırılması Osmanlı İmparatorluğu'nun içine bozulma tohumlarını atmıştır.
Eserleri
Tekirdağ'da, adıyla değişik yıllarda Mimar Sinan’a yaptırdığı cami, medrese, kütüphane, çifte hamam, bedesten, kervansaray ve imaretten oluşan bir külliyesi bulunmaktadır. Bu külliyeden günümüzde ancak cami ve bedesten kalmış ve diğer binalar kısmen veya tamamen ortadan kalkmıştır.
Eminönü, İstanbul'da, adıyla anılan 1555-1561 yılları arasında Mimar Sinan’a Rüstem Paşa Camii, altta yer alan tonozlu depolarla dükkânlar, çeşme ve iki handan oluşan bir külliye yaptırmıştır.
Edirne' de Mimar Sinan'a Rüstem Paşa Kervansarayı'nı yaptırmıştır. .
Ankara'da 1522-1523 tarihlerinde Çengel Han'ı inşa ettirmiştir.
Ayrıca Kütahya'da Anadolu Beylerbeyliği yaptığı sırada bir medrese ve bir hamam yaptırmıştır. Kütahya'daki bu eserlerden hamam günümüze kadar gelmiş; taç kapısının bir bölümü hariç yıkılan medrese ise orijinaline uygun olarak yeniden yapılmıştır.
Ayrıca Sakarya'nın Sapanca ilçesinde Mimar Sinan tarafından yaptırılan "Rüstem Paşa Camisi" mevcut olup ibadete açıktır.
Rüstem Paşa'nın tarihçi olarak Osmanlı kültürüne katkıları da bulunmaktadır. Tevarih-i Ali Osaman veya Tarih-i Rüstem Paşa adı ile yazdığı tarih eseri Osmanlı devletinin kuruluşundan 1561'e kadar dönem tarihini ihtiva etmektedir. Bu eserde kendisinin büyük katkısı olan Kanuni devrini işlemiş ve Osmanlı devletinin gelişmesinin zirvesine tarihsel bir pencere açmıştır. Ancak bu eserin 1923'te ilk Almanca çevrisini (Die Osmanische Chronik des Rüstem Pascha adlı) yapan I. Ferrer ve bazı diğer tarihçiler bu eserin Rüstem Paşa tarafından şahsen yazıldığına şüphe ile bakmaktadırlar.
Popüler kültürdeki yeri
- 2003 yapımı Hürrem Sultan dizisinde Serhat Nalbantoğlu tarafından canlandırılmıştır.
- 2011-2014 yılları arasında yayınlanan Muhteşem Yüzyıl adlı dizide ise Rüstem Paşa'yı Ozan Güven canlandırmıştır.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h Topaloğlu, Aydın, "Rüstem Paşa", (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.3 s.471-472
- ^ Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.1İ say.377-378 [1]
- ^ Mehmed Neşrî, Neşrî Tarihi
- ^ Taşlıcalı Yahya - Şehzade Mustafa Mersiyesi: "Gülmezdi yüzü mahşerde dahi gülmeyesi Çoğ iş etti bize sağlıkla olmayası" "Vucüduna Rüstem'in zulümü ile irdi ziyan"
- ^ Evsaf-ı İbrahim Paşa Risalesi - Latifi
- ^ Akçıl, N. Çiçek (2010) "Rüstem Paşa Külliyesi" Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:35 Sayfa:293-294. Ankara:TDIV Online:[2] 5 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Tokay, Z. Hale (2010) "Rüstem Paşa Külliyesi" Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:35 Sayfa:291-292. Ankara:TDIV Online:[3] 26 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Akçıl, N. Çiçek (2010) "Rüstem Paşa Kervansarayı" Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:35 Sayfa:290-291. Ankara:TDIV Online:[4] 26 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış kaynaklar
- Danişmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul:Türkiye Yayınevi.
- Topaloğlu, Aydın, "Rüstem Paşa", (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.3 s.471-472
- Tektaş, Nazım. (2009), Sadrâzamlar - Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı. İstanbul:Çatı Kitapları.
Dış bağlantılar
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.1I say.377-378 [5]
- Afyoncu, Erhan (2008) "Rüstem Paşa" Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:35 Sayfa:288-290. Ankara:TDIV Online:[6] 26 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Hadım Süleyman Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 28 Kasım 1544 - 6 Ekim 1553 | Sonra gelen: Kara Ahmed Paşa |
| Önce gelen: Kara Ahmed Paşa | Osmanlı Sadrazamı 29 Eylül 1555 - 10 Temmuz 1561 | Sonra gelen: Semiz Ali Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Rustem Pasa y 1500 10 Temmuz 1561 Kanuni Sultan Suleyman saltanati doneminde 28 Kasim 1544 6 Ekim 1553 ve 29 Eylul 1555 10 Temmuz 1561 tarihleri arasinda sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adamidir Kehle i Ikbal Rustem PasaDamat Rustem Pasa nin Suleymanname de yer alan bir minyaturu 16 yuzyilOsmanli SadrazamiGorev suresi 29 Eylul 1555 10 Temmuz 1561Hukumdar Kanuni Sultan SuleymanYerine geldigi Kara Ahmed PasaYerine gelen Semiz Ali PasaGorev suresi 28 Kasim 1544 6 Ekim 1553Hukumdar Kanuni Sultan SuleymanYerine geldigi Hadim Suleyman PasaYerine gelen Kara Ahmed PasaKisisel bilgilerDogum 1500 Saraybosna yakinlarinda Butmir veya Sarajevsko Polje Olum 10 Temmuz 1561 KostantiniyyeHayatiRustem Pasa yaklasik 1500 yilinda Hirvat asilli Hristiyan bir ailenin cocugu olarak Saraybosna yakinlarinda olan ya Butmir ya da Sarajevsko Polje adli bir koyde dogmustur Ailesinin adinin Opukovic veya Cigalic oldugu bildirilmektedir Babasi Mustafa Bey Pasa olup Sinan Kaptan i Derya Sinan Pasa o 1554 ve Nefise adli iki kardesi oldugu belirtilmektedir Genc yasta Istanbul a getirilip devsirilen Rustem Pasa Enderun da egitim gordu Enderundan rikab agaligi ile cikti 1526 Mohac Muharebesi ne silahdar olarak katildi Bu seferden dondukten sonra birinci imrahor gorevine tayin edildi Ustun yetenekleri dolayisiyla Sultan Suleyman in gozune girdi Once Diyarbakir Beylerbeyi oldu Sonra Anadolu Beylerbeyligi ne nakledildi 1539 da ucuncu vezir olarak gorevlendirildi Ucuncu vezir iken 26 Kasim 1539 da Sehzade Cihangir ve Sehzade Bayezid in sunnet dugununde Kanuni Sultan Suleyman in kizi Mihrimah Sultan ile evlendi Bu nedenle damat sifatiyla anilir Padisaha damat olmasi soz konusu olunca Rustem Pasa yi kiskanan rakipleri onun cuzzamli oldugu dedikodusunu yaymislardi Bunun uzerine hassa hekimlerinden Mehmet Halife bu soylentinin gercek olup olmadigini arastirmak icin pasayi muayene etti Muayene sirasinda gomleginde bir bit bulundu O gunlerdeki tip bilgisine ve halk inanisina gore bir cuzamlinin uzerinde bit barinamaz oldugu kabul edilmekteydi Gomlegindeki bit cuzzamli olmadigina delil olarak kabul edilerek evlenmesine izin verildi Olucak bir kisinin bahti kavi talii yar Kehlesi dahi mahallinde anin ise yarar Rustem Pasa icin soylenmistir Bahtli adamin uzerinde bit ciksa isine yarar anlamindadir ve uzerinden bit cikmasi uzerine dile getirilmistir Bu yuzden tarihcilerin kendisine vermis olduklari bir diger isim Kehle i Ikbal Ikbal Biti Rustem Pasa dir 1544 te Hadim Suleyman Pasa nin azledilmesi uzerine yerine getirilmesi beklenen ikinci vezir Deli Husrev Pasa yi Hurrem Sultan in emriyle birbirine dusurdu ve ardindan Kanuni Sultan Suleyman hem Husrev Pasa yi hem de Hadim Suleyman Pasa yi azledip sadrazamliga Rustem Pasa yi getirdi Kanuni Sehzade Mustafa yi oldurttukten sonra yenicerilerin ayaklanma cikarabilecegi korkusuyla Rustem Pasa yi azletti 1553 ve yerine Kara Ahmet Pasa yi getirdi Rustem Pasa nin Sehzade Camii haziresindeki turbesi Ancak Hurrem Sultan ile Mihrimah Sultan Rustem Pasa yi sadrazamliga tekrar getirebilmek icin calistilar 29 Eylul 1555 tarihinde Kanuni Sultan Suleyman basit bir bahaneyle Kara Ahmet Pasa yi Divan i Humayun un ortasinda idam ettirdikten sonra Rustem Pasa tekrar sadrazam oldu 10 Temmuz 1561 Istanbul da olumune dek sadrazamlik gorevini surdurdu Cenazesi Sehzade Camii bahcesindeki turbesinde gomuludur DegerlendirilmesiSicill i Osmani de soyle degerlendirilmektedir Zengin tedbirli akilliydi Osmanli kisileri hakkinda onemli bir biyografi eserinde ise su degerlendirilme yapilmistir Rustem Pasa arkasinda buyuk miktarda mucevherat altin ve gumusten yapilmis degerli esya birakti 1 700 kole 2 900 harp ati 1 160 deve 8 000 dulbent 700 bin sikke i hasene 5 000 dikilmis kaftan hil at ve elbise 1 100 altin uskuf 600 gumus eyer 2 009 yuk kece 2 000 zirh 100 gumus eyer 500 murassa altin eyer 133 cift altin uzengi 760 murassa kilic 1 500 gumuslu tolga 1000 gumuslu sesper Anadolu ve Rumeli de sahip oldugu 1 000 ciftlik zenginliklerinin onemli bir kismini olusturmaktaydi Yerli ve yabanci kaynaklar onu abus cehreli ve aksi bir adam olarak tanitmaktadir Ayni zamanda onu husn i tedbir sahibi kabiliyetli muktesit bir devlet adami olarak bildirmektedir Donemin sairlerinden Taslicali Yahya da Rustem Pasa yi asik suratli ve komplocu birisi olarak tanimlamistir Ayrica Rustem Pasa nin sairlere dusmanligi da bilinmektedir Pargali Ibrahim Pasa doneminde sairlere baglanan maasi sakincali gorerek kaldirmistir Kisa donemde devlet hazinenin doldurulmasina onem vermis bunun uzun donemde nelere sebep olacagini dusunememistir Ornegin once hass i humayun ve sonra diger haslari iltizam suretiyle isletmesi hazineye buyuk gelir saglamistir ama bu topraklari isleten multezimlerin topraklarin verimligini artirmak hatta ayni seviyede tutmak icin yatirim yapmamalarina ve boylece zamanla tarim topraklarinin verimliginin kaybolmasina neden olmustur Iltizam satislarinda bir rusvet sekli olan komisyon verilmesinin yayginlasmasi hazineyi doldurmak icin bahsis peskes vb isimler takilan bir cesit rusvet alip ve verilmesi usul haline getirmistir Bu turlu yolsuz kazanc kazanma ile kendi sahsi servetini de buyuk miktarlara yukseltmistir Bu yolsuz kazancin yayginlasip alisilir gorenek haline girmesi devlet kademesinde rusvetin yayginlastirilmasi Osmanli Imparatorlugu nun icine bozulma tohumlarini atmistir EserleriRustem Pasa Camii Eminonu Istanbul Tekirdag da adiyla degisik yillarda Mimar Sinan a yaptirdigi cami medrese kutuphane cifte hamam bedesten kervansaray ve imaretten olusan bir kulliyesi bulunmaktadir Bu kulliyeden gunumuzde ancak cami ve bedesten kalmis ve diger binalar kismen veya tamamen ortadan kalkmistir Eminonu Istanbul da adiyla anilan 1555 1561 yillari arasinda Mimar Sinan a Rustem Pasa Camii altta yer alan tonozlu depolarla dukkanlar cesme ve iki handan olusan bir kulliye yaptirmistir Edirne de Mimar Sinan a Rustem Pasa Kervansarayi ni yaptirmistir Ankara da 1522 1523 tarihlerinde Cengel Han i insa ettirmistir Ayrica Kutahya da Anadolu Beylerbeyligi yaptigi sirada bir medrese ve bir hamam yaptirmistir Kutahya daki bu eserlerden hamam gunumuze kadar gelmis tac kapisinin bir bolumu haric yikilan medrese ise orijinaline uygun olarak yeniden yapilmistir Ayrica Sakarya nin Sapanca ilcesinde Mimar Sinan tarafindan yaptirilan Rustem Pasa Camisi mevcut olup ibadete aciktir Rustem Pasa nin tarihci olarak Osmanli kulturune katkilari da bulunmaktadir Tevarih i Ali Osaman veya Tarih i Rustem Pasa adi ile yazdigi tarih eseri Osmanli devletinin kurulusundan 1561 e kadar donem tarihini ihtiva etmektedir Bu eserde kendisinin buyuk katkisi olan Kanuni devrini islemis ve Osmanli devletinin gelismesinin zirvesine tarihsel bir pencere acmistir Ancak bu eserin 1923 te ilk Almanca cevrisini Die Osmanische Chronik des Rustem Pascha adli yapan I Ferrer ve bazi diger tarihciler bu eserin Rustem Pasa tarafindan sahsen yazildigina suphe ile bakmaktadirlar Populer kulturdeki yeri2003 yapimi Hurrem Sultan dizisinde Serhat Nalbantoglu tarafindan canlandirilmistir 2011 2014 yillari arasinda yayinlanan Muhtesem Yuzyil adli dizide ise Rustem Pasa yi Ozan Guven canlandirmistir Kaynakca a b c d e f g h Topaloglu Aydin Rustem Pasa 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 3 s 471 472 ISBN 975 08 0072 9 Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C 1I say 377 378 1 Mehmed Nesri Nesri Tarihi Taslicali Yahya Sehzade Mustafa Mersiyesi Gulmezdi yuzu mahserde dahi gulmeyesi Cog is etti bize saglikla olmayasi Vucuduna Rustem in zulumu ile irdi ziyan Evsaf i Ibrahim Pasa Risalesi Latifi Akcil N Cicek 2010 Rustem Pasa Kulliyesi Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 35 Sayfa 293 294 Ankara TDIV Online 2 5 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tokay Z Hale 2010 Rustem Pasa Kulliyesi Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 35 Sayfa 291 292 Ankara TDIV Online 3 26 Subat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Akcil N Cicek 2010 Rustem Pasa Kervansarayi Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 35 Sayfa 290 291 Ankara TDIV Online 4 26 Subat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis kaynaklarDanismend Ismail Hami 1961 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Topaloglu Aydin Rustem Pasa 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 3 s 471 472 ISBN 975 08 0072 9 Tektas Nazim 2009 Sadrazamlar Osmanli da Ikinci Adam Saltanati Istanbul Cati Kitaplari ISBN 9789758845000Dis baglantilarMehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C 1I say 377 378 5 Afyoncu Erhan 2008 Rustem Pasa Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 35 Sayfa 288 290 Ankara TDIV Online 6 26 Subat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Hadim Suleyman Pasa Osmanli Sadrazami 28 Kasim 1544 6 Ekim 1553 Sonra gelen Kara Ahmed PasaOnce gelen Kara Ahmed Pasa Osmanli Sadrazami 29 Eylul 1555 10 Temmuz 1561 Sonra gelen Semiz Ali Pasa