Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Ağustos 2021) () |
Terraforming, dünyalaştırma ya da yeryüzü şekillendirme, bir gezegenin ya da uydusunun koşullarını Dünya'ya benzetme, yani insanların yaşayabilmesi için uygun hâle getirme sürecidir.
Henüz uygulamada bir örneği olmasa da birçok bilim insanı tarafından olası senaryolar üretilmekte, Science gibi bilimsel dergilerde yayınlanmaktadır. Tasarılardaki aday gezegenler ise Mars, Venüs, Jüpiter'in uyduları, Ay ve hatta bazı büyük göktaşlarıdır. Mars başta olmak üzere Ganymede, Callisto, Europa gibi Jüpiter'in dev uyduları, Satürn'ün Titan ve Enceladus adlı uyduları ve cüce gezegen Ceres düşünülmektedir. Uzaya çıkanlarda baş dönmesi, mide bulantısı, kusma gibi ani semtomlar gözlenebilmektedir. Uzay tutması denen bu olayın uçak ya da deniz tutmasından pek de bir farkı yoktur. Asıl sorun uzayda uzun süre kalındığı zaman ortaya çıkmaktadır. Kas zayıflığı ve denge duyusu kaybının yanı sıra, omurgada %5-6, leğen kemiğinde %10-12, kalçada %7-9'a varan kemik erimeleri olabilmektedir. Bu da Mars'a yapılacak olası bir insanlı uçuşta yol esnasında ciddi kemik kırılmaları olabileceğini düşündürmektedir. Bu yüzden astronotlara aynı yerçekim gücünü uygulayacak giysiler hazırlanmaktadır. Ayrıca kemik erimesinin önüne geçecek egzersizler ve ilaçlarla ilgili çalışmalar sürmektedir. Uzun süre ailesinden, arkadaşlarından çok uzakta kalan ve kapalı mekanlarda gözlenmesi kaçınılmaz olan psikolojik sorunlara karşılık astronotlar ciddi psikolojik eğitim almaktadır. Mars'ta insanların yaşadığı bir ortam kurulduktan sonra Mars'ın kutupları hidrojen bombaları ile patlatılacak, on yıl içinde sera etkisiyle sıcaklıklarda yükselme ve su kaynağında artış sağlanacaktır.
Aday gezegenler
Mars
Birçok bakımdan Mars Güneş Sistemi'ndeki diğer gezegenlerden Dünya'ya en çok benzer olanıdır.Mars'ın bir zamanlar ortam olarak Dünya'ya benzediği düşünülmekteydi. Bu etmenler göze alındığında Mars en etkili dünyalaştıma hedeflerinden biri olacaktır. Modern teorisyenlere göre, Mars yaşanabilir bölgenin dış kenarında bulunmaktadır, Güneş Sistemi'nin bir bölgesinde hayat var olabilir. Mars konsantre sera gazlarının yeterli atmosfer basıncında yüzeyindeki sıvı suyu destekleyecek genişletilmiş yaşanabilir bölge olarak bilinen bir bölge sınırındadır. Mars atmosferi ve toprağı sülfür, nitrojen, hidrojen, oksijen, fosfor ve karbon dahil çok önemli temel unsurlardan birçoğunu içerir. Mars'ta Yerçekimi Dünya'nın %38 i kadar. Bu nedenle belli sağlık sorunları ortaya çıkarabilir. Ayrıca yerçekiminin düşük olması düşük Kurtulma hızı beraberinde getirir.Mars Manyetosfer tabakasından yoksundur bu da güneş sistemi radyosyondan ve atmosferi korumak ile ilgili zorunlulukları beraberinde getirir. Karbon Dioksit Süblimleştirme, Amonyak göndermek, Yörüngede ayna kullanımı, Flor bileşiklerinin kullanılması, Asteroid etkisi, Yansıtabilirlik azaltma gibi yöntemler önerilmektedir.
Venüs
Venüs her 243 günde bir güneşin etrafında tam tur atar. Bununla birlikte, Venüs'ün son derece yavaş dönme hızı bitkiler ve hayvanların uyumu için zor olabilecektir. Yavaş dönüşü muhtemelen, belirgin manyetik alanın olmamasını sağlar. Venüs'ü dünyalaştırmak için üç büyük değişim gerekecektir:
- Venüs 450 °C yüzey sıcaklığının azaltılması
- Gezegenin yoğun 9.2 çoğu giderilmesi MPa (~ 91 atm ) karbon dioksit ve kükürt dioksit atmosferden, kaldırılması veya dönüştürülmesi
- Atmosfere oksijen ilavesi
Europa (uydu)
Europa'yı dünyalaştırma Europa uydusu iklimini insanların yaşaması için uygun hale getirmek için olan varsayımsal süreçtir. Jüpiter'in etrafında çok büyük bir radyasyon kemeri var ancak uzay teknolojisi ile bunun üstesinden gelinebileceği öne sürülüyor. Europa'yı Dünyalaştırma için büyük değişimler gerekecektir:
Bir ozon tabakası ultraviyole radyasyon emer ve yüzeye ulaşan zararlı radyasyon miktarını azaltır. Manyetik alan kurulması gerekir. Oksijenin yüzdesinin uygun olması gerekir (Dünya'da atmosferin yaklaşık %21 dir). Atmosferik basınçın artması gerekir. Fazla yüzey suyunun veya buzun çıkarılması gerekir.
Diğer
Dünyalaştırma için olası diğer adaylar (muhtemelen yalnızca kısmi veya paraterraform) Titan, Callisto, Ganymede, Ay ve hatta Merkür, Satürn'ün uydusu Enceladus ve cüce gezegen Ceres.
Etik açıdan eleştirisi
Acı odaklı etik açısında eleştirisi
Bazı hayvan refahı savunucuları, dünya merkezli hayatı başka gezegenlere de yaymanın doğuracağı yaban hayvanı ıstırabına dikkat çeker:
Sezgilerimiz, doğanın huzurlu bir yer olduğunu söyler. Bu, aslan gibi büyük hayvanların K-seçimli üreme stratejilerinden dolayıdır. Bu tür hayvanlar nispeten az sayıda genç birey dünyaya getirir ve onlarla ilgilenmek için uzun zaman harcarlar. R-seçimli hayvanlarsa aşırı yüksek sayılarda yavruyu dünyaya getirir ve onlarla pek ilgilenmezler. Bunun sonucunda, çoğu henüz çok küçükken, acı verici biçimlerde can verir. Bu tür hayvanlar (örneğin balık, böcek ve diğer omurgasızlar) sayı olarak doğada çok daha fazladır. Henüz daha yavru iken ölmeyen bireyler bile hayatlarının kalanını yırtıcılardan kaçınmaya çalışarak, devamlı açlık ve susuzluk, hastalık, yaralanma riski ve yüksek stres altında yaşar. Eğer vahşi hayvanların çoğunun (buna böcekler de dahil) hayatlarında acının ağır bastığı sonucuna varıyorsak; yaban hayvanlarının sayısını artırmanın toplam ıstırabı da artıracağından bunun kötü bir şey olacağını da düşünmeliyiz. Eğer insanlık yaban hayvanlarını diğer gezegenlere yayarsa bu astronomik oranda daha kötü olacaktır.
Çevre etiği açısından eleştirisi
Uygulamalı etik alanında araştırmalar yapan Robert Sparrow, başka bir gezegenin peyzajını 'bozup' kendi amaçlarımıza hizmet etmesi için dünyaya benzetmeye çalışmanın büyük bir kibir ve vandallık örneği olacağını savunmuştur.
Kaynakça
- ^ Brian Tomasik (2 Kasım 2015). "The Importance of Wild-Animal Suffering". Relations. Beyond Anthropocentrism. 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından .
- ^ a b Michael Dello-Iacovo. Ethics of terraforming. (PDF). s. 5. 16 Şubat 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Robert Sparrow. "The Ethics of Terraforming", Volume 21, Issue 3, Fall 1999. ss. 227-245. 19 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Temmuz 2021.
Dış bağlantılar
- Erich von Däniken, Yoksa yanıldım mı?, Cep yayınları, 1994
- http://www.apa.org/monitor/2008/03/space_psych.html23 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://spaceflight.nasa.gov/living/15 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://www.spacefuture.com/habitat/living.shtml25 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Dunyalastirma haber gazete kitap akademik JSTOR Agustos 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Terraforming dunyalastirma ya da yeryuzu sekillendirme bir gezegenin ya da uydusunun kosullarini Dunya ya benzetme yani insanlarin yasayabilmesi icin uygun hale getirme surecidir Olasi bir uygulamada Mars in dunyalasma evreleri Henuz uygulamada bir ornegi olmasa da bircok bilim insani tarafindan olasi senaryolar uretilmekte Science gibi bilimsel dergilerde yayinlanmaktadir Tasarilardaki aday gezegenler ise Mars Venus Jupiter in uydulari Ay ve hatta bazi buyuk goktaslaridir Mars basta olmak uzere Ganymede Callisto Europa gibi Jupiter in dev uydulari Saturn un Titan ve Enceladus adli uydulari ve cuce gezegen Ceres dusunulmektedir Uzaya cikanlarda bas donmesi mide bulantisi kusma gibi ani semtomlar gozlenebilmektedir Uzay tutmasi denen bu olayin ucak ya da deniz tutmasindan pek de bir farki yoktur Asil sorun uzayda uzun sure kalindigi zaman ortaya cikmaktadir Kas zayifligi ve denge duyusu kaybinin yani sira omurgada 5 6 legen kemiginde 10 12 kalcada 7 9 a varan kemik erimeleri olabilmektedir Bu da Mars a yapilacak olasi bir insanli ucusta yol esnasinda ciddi kemik kirilmalari olabilecegini dusundurmektedir Bu yuzden astronotlara ayni yercekim gucunu uygulayacak giysiler hazirlanmaktadir Ayrica kemik erimesinin onune gececek egzersizler ve ilaclarla ilgili calismalar surmektedir Uzun sure ailesinden arkadaslarindan cok uzakta kalan ve kapali mekanlarda gozlenmesi kacinilmaz olan psikolojik sorunlara karsilik astronotlar ciddi psikolojik egitim almaktadir Mars ta insanlarin yasadigi bir ortam kurulduktan sonra Mars in kutuplari hidrojen bombalari ile patlatilacak on yil icinde sera etkisiyle sicakliklarda yukselme ve su kaynaginda artis saglanacaktir Aday gezegenlerMars Bircok bakimdan Mars Gunes Sistemi ndeki diger gezegenlerden Dunya ya en cok benzer olanidir Mars in bir zamanlar ortam olarak Dunya ya benzedigi dusunulmekteydi Bu etmenler goze alindiginda Mars en etkili dunyalastima hedeflerinden biri olacaktir Modern teorisyenlere gore Mars yasanabilir bolgenin dis kenarinda bulunmaktadir Gunes Sistemi nin bir bolgesinde hayat var olabilir Mars konsantre sera gazlarinin yeterli atmosfer basincinda yuzeyindeki sivi suyu destekleyecek genisletilmis yasanabilir bolge olarak bilinen bir bolge sinirindadir Mars atmosferi ve topragi sulfur nitrojen hidrojen oksijen fosfor ve karbon dahil cok onemli temel unsurlardan bircogunu icerir Mars ta Yercekimi Dunya nin 38 i kadar Bu nedenle belli saglik sorunlari ortaya cikarabilir Ayrica yercekiminin dusuk olmasi dusuk Kurtulma hizi beraberinde getirir Mars Manyetosfer tabakasindan yoksundur bu da gunes sistemi radyosyondan ve atmosferi korumak ile ilgili zorunluluklari beraberinde getirir Karbon Dioksit Sublimlestirme Amonyak gondermek Yorungede ayna kullanimi Flor bilesiklerinin kullanilmasi Asteroid etkisi Yansitabilirlik azaltma gibi yontemler onerilmektedir Venus Venus her 243 gunde bir gunesin etrafinda tam tur atar Bununla birlikte Venus un son derece yavas donme hizi bitkiler ve hayvanlarin uyumu icin zor olabilecektir Yavas donusu muhtemelen belirgin manyetik alanin olmamasini saglar Venus u dunyalastirmak icin uc buyuk degisim gerekecektir Venus 450 C yuzey sicakliginin azaltilmasi Gezegenin yogun 9 2 cogu giderilmesi MPa 91 atm karbon dioksit ve kukurt dioksit atmosferden kaldirilmasi veya donusturulmesi Atmosfere oksijen ilavesiEuropa uydu Europa yi dunyalastirma Europa uydusu iklimini insanlarin yasamasi icin uygun hale getirmek icin olan varsayimsal surectir Jupiter in etrafinda cok buyuk bir radyasyon kemeri var ancak uzay teknolojisi ile bunun ustesinden gelinebilecegi one suruluyor Europa yi Dunyalastirma icin buyuk degisimler gerekecektir Bir ozon tabakasi ultraviyole radyasyon emer ve yuzeye ulasan zararli radyasyon miktarini azaltir Manyetik alan kurulmasi gerekir Oksijenin yuzdesinin uygun olmasi gerekir Dunya da atmosferin yaklasik 21 dir Atmosferik basincin artmasi gerekir Fazla yuzey suyunun veya buzun cikarilmasi gerekir Diger Dunyalastirma icin olasi diger adaylar muhtemelen yalnizca kismi veya paraterraform Titan Callisto Ganymede Ay ve hatta Merkur Saturn un uydusu Enceladus ve cuce gezegen Ceres Etik acidan elestirisiAci odakli etik acisinda elestirisi Bazi hayvan refahi savunuculari dunya merkezli hayati baska gezegenlere de yaymanin doguracagi yaban hayvani istirabina dikkat ceker Sezgilerimiz doganin huzurlu bir yer oldugunu soyler Bu aslan gibi buyuk hayvanlarin K secimli ureme stratejilerinden dolayidir Bu tur hayvanlar nispeten az sayida genc birey dunyaya getirir ve onlarla ilgilenmek icin uzun zaman harcarlar R secimli hayvanlarsa asiri yuksek sayilarda yavruyu dunyaya getirir ve onlarla pek ilgilenmezler Bunun sonucunda cogu henuz cok kucukken aci verici bicimlerde can verir Bu tur hayvanlar ornegin balik bocek ve diger omurgasizlar sayi olarak dogada cok daha fazladir Henuz daha yavru iken olmeyen bireyler bile hayatlarinin kalanini yirticilardan kacinmaya calisarak devamli aclik ve susuzluk hastalik yaralanma riski ve yuksek stres altinda yasar Eger vahsi hayvanlarin cogunun buna bocekler de dahil hayatlarinda acinin agir bastigi sonucuna variyorsak yaban hayvanlarinin sayisini artirmanin toplam istirabi da artiracagindan bunun kotu bir sey olacagini da dusunmeliyiz Eger insanlik yaban hayvanlarini diger gezegenlere yayarsa bu astronomik oranda daha kotu olacaktir Cevre etigi acisindan elestirisi Uygulamali etik alaninda arastirmalar yapan Robert Sparrow baska bir gezegenin peyzajini bozup kendi amaclarimiza hizmet etmesi icin dunyaya benzetmeye calismanin buyuk bir kibir ve vandallik ornegi olacagini savunmustur Kaynakca Brian Tomasik 2 Kasim 2015 The Importance of Wild Animal Suffering Relations Beyond Anthropocentrism 16 Subat 2016 tarihinde kaynagindan a b Michael Dello Iacovo Ethics of terraforming PDF s 5 16 Subat 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Robert Sparrow The Ethics of Terraforming Volume 21 Issue 3 Fall 1999 ss 227 245 19 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Temmuz 2021 Dis baglantilarErich von Daniken Yoksa yanildim mi Cep yayinlari 1994 http www apa org monitor 2008 03 space psych html23 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde http spaceflight nasa gov living 15 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde http www spacefuture com habitat living shtml25 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde