Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Eylül 2021) () |
Vandallık veya akım olarak vandalizm, bilerek ve isteyerek, kişiye ya da kamuya ait bir mala, araca ya da ürüne zarar verme eylemidir.
Vandal diye tanımlanan bir kişi; kırma, boyama, parçalama, yok etme, kesme, yakıcı madde atma, boya atma yoluyla sonucunu bilerek, kamunun veya bir başkasının sahiplendiği, önemsediği ve değerli bulduğu bir nesneye (örneğin, okul araç-gerecine, müzede sergilenen tarihsel bir yapıta, resim galerisindeki bir tabloya) zarar verir.
Çıkış noktası
Terimin çıkış noktası Fransız Devrimi sürecinde Henri Grégoire adında bir din adamı tarafından Cumhuriyet Ordusu'nun bazı davranışlarını nitelemek için kullanılmasıdır. Henri Grégoire ordunun davranışlarını 455 yılında Roma'yı yağmalayan Cermen soyundan gelen Vandallara benzetmiştir.
Vandalizm araştırmaları
Vandalizm erkek bireylerde daha sık görülmektedir. Kadınlarda daha az rastlanmasına karşın, antisosyal kişilik bozukluğu olan genç annelerin eşlerine ve çocuklarına karşı şiddet içeren davranışlarda bulunduğu bildirilmiştir. Özellikle sosyo-ekonomik düzeyi düşük okul çağındaki gençlerde sık karşılaşılmaktadır. 16 ayrı liseden 7340 öğrenci arasında yapılan bir çalışmada, öğrencilerin % 5'inde vandalist davranışların gözlendiği bildirilmektedir.[]
Resmî vandalizm
Roma İmparatorluğu'nda, damnatio memoriae, yani hatıraların lanetlenmesi denilen bir uygulama vardır. Buna göre sevilmeyen birisi öldüğünde ona ait heykeller kırılır ya da kafaları koparılır, isimleri tüm kayıtlardan çıkarılır ve adları anılmaz. Örneğin Neron tek başına imparator olduğunda, kendinden önce gelen imparatora ait tüm heykelleri yıktırmıştır.
Hristiyanlığın kabulünden sonra da Roma'daki çoğu heykeller ya tahrip edilmiş ya da heykellerin alınlarına haç kazınmıştır.
Eski Mısır'da da rahipler, gücü tekrar ellerine geçirdiklerinde benzer uygulamalarla kendilerinin gücünü kısıtlayan firavunun mezarını tahrip ettirmişlerdir. Ayrıca baştakilerin, tarihten çıkarmak istedikleri kişilerin yüzlerini duvar resimlerinden kazıyarak silmeleri de sık görülen bir vandalizmdir.
Modern zamanlarda da devam eden resmi vandalizm, Naziler tarafından yıkılan Yahudi sembolleri, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonraki tahribatlar, Taliban tarafından yok edilen tarihi dev Buda heykelleri vb. ile sembolleşmiştir.
Çevresel vandalizm
Çevresel vandalizm, bazı çevreciler tarafından kullanılan bir terimdir. Çevreciler bu terimi kırılgan ekosistemin korkunç ve bariz yıkımını ve özellikle çevre koruma yasalarının çiğnenmesini açıklamak için kullanırlar.
Sit alanları gibi koruma altına alınmış alanlarda yapılan yasal olmayan saldırılar çevresel vandalizme önemli bir örnektir. Akarsuların çiftlik atıkları ile kirletilmesi, atmosferin fosil yakıt tüketimi sebebiyle artan karbondioksitten zarar görmesi gibi farklı örnekler de sıralanabilir.
Kaynakça
- ^ . Oxford University Press. 31 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2015.
Dış bağlantılar
- Vandalizm Hakkında Sürekli Tıp Eğitim Dergisinden Bir Yazı 30 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Vandallik haber gazete kitap akademik JSTOR Eylul 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Vandallik veya akim olarak vandalizm bilerek ve isteyerek kisiye ya da kamuya ait bir mala araca ya da urune zarar verme eylemidir Kasten zarar gormus masa tenisi masasiIstanbul Turkiye de vandalliga ugramis bir duvarAdana da uzerine grafiti yapilmis trafik levhasi Vandal diye tanimlanan bir kisi kirma boyama parcalama yok etme kesme yakici madde atma boya atma yoluyla sonucunu bilerek kamunun veya bir baskasinin sahiplendigi onemsedigi ve degerli buldugu bir nesneye ornegin okul arac gerecine muzede sergilenen tarihsel bir yapita resim galerisindeki bir tabloya zarar verir Cikis noktasiTerimin cikis noktasi Fransiz Devrimi surecinde Henri Gregoire adinda bir din adami tarafindan Cumhuriyet Ordusu nun bazi davranislarini nitelemek icin kullanilmasidir Henri Gregoire ordunun davranislarini 455 yilinda Roma yi yagmalayan Cermen soyundan gelen Vandallara benzetmistir Vandalizm arastirmalariVandalizm erkek bireylerde daha sik gorulmektedir Kadinlarda daha az rastlanmasina karsin antisosyal kisilik bozuklugu olan genc annelerin eslerine ve cocuklarina karsi siddet iceren davranislarda bulundugu bildirilmistir Ozellikle sosyo ekonomik duzeyi dusuk okul cagindaki genclerde sik karsilasilmaktadir 16 ayri liseden 7340 ogrenci arasinda yapilan bir calismada ogrencilerin 5 inde vandalist davranislarin gozlendigi bildirilmektedir kaynak belirtilmeli Resmi vandalizmRoma Imparatorlugu nda damnatio memoriae yani hatiralarin lanetlenmesi denilen bir uygulama vardir Buna gore sevilmeyen birisi oldugunde ona ait heykeller kirilir ya da kafalari koparilir isimleri tum kayitlardan cikarilir ve adlari anilmaz Ornegin Neron tek basina imparator oldugunda kendinden once gelen imparatora ait tum heykelleri yiktirmistir Hristiyanligin kabulunden sonra da Roma daki cogu heykeller ya tahrip edilmis ya da heykellerin alinlarina hac kazinmistir Eski Misir da da rahipler gucu tekrar ellerine gecirdiklerinde benzer uygulamalarla kendilerinin gucunu kisitlayan firavunun mezarini tahrip ettirmislerdir Ayrica bastakilerin tarihten cikarmak istedikleri kisilerin yuzlerini duvar resimlerinden kaziyarak silmeleri de sik gorulen bir vandalizmdir Modern zamanlarda da devam eden resmi vandalizm Naziler tarafindan yikilan Yahudi sembolleri Sovyetler Birligi nin dagilmasindan sonraki tahribatlar Taliban tarafindan yok edilen tarihi dev Buda heykelleri vb ile sembollesmistir Cevresel vandalizmCevresel vandalizm bazi cevreciler tarafindan kullanilan bir terimdir Cevreciler bu terimi kirilgan ekosistemin korkunc ve bariz yikimini ve ozellikle cevre koruma yasalarinin cignenmesini aciklamak icin kullanirlar Sit alanlari gibi koruma altina alinmis alanlarda yapilan yasal olmayan saldirilar cevresel vandalizme onemli bir ornektir Akarsularin ciftlik atiklari ile kirletilmesi atmosferin fosil yakit tuketimi sebebiyle artan karbondioksitten zarar gormesi gibi farkli ornekler de siralanabilir Kaynakca Oxford University Press 31 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Nisan 2015 Dis baglantilarVandalizm Hakkinda Surekli Tip Egitim Dergisinden Bir Yazi 30 Eylul 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde