Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tevkii Nişancı Mehmed Paşa, III. Ahmed saltanatında, 26 Ağustos 1717 - 9 Mayıs 1718 tarihleri arasında sekiz ay on dört gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.
| Tevkii Nişancı Mehmed Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 26 Ağustos 1717 - 9 Mayıs 1718 | |
| Hükümdar | III. Ahmed |
| Yerine geldiği | Hacı Halil Paşa |
| Yerine gelen | Nevşehirli Damat İbrahim Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Kayseri |
| Ölüm | 1728 Cidde |
Hayatı
Mısır'a yaptığı ticaretle de meşgul olan Hacı Ali adında Kayseri'nin köyünden birinin oğludur. Nusretnâme'de, "Ermeni Mehmet Paşa" diye nitelelendirilmekle onun Ermeni asıllı olduğu ima edilmektedir.
Bazı küçük hizmetlerde bulunduktan sonra İstanbul'a geldi. Halep valisi olarak göreve tâyin olunan Silahdar Süleyman Paşa yanında çalışmaya başladı. Silahdar Süleyman Paşa 1710'da sadaret kaymakamı ve 1712'de sadrâzam; 1713'te kaptan-ı derya olduğu zamanlarda onun kethüdalığını yaptı. Silahdar Süleyman Paşa 1714'te Girit valisi olunca onun yanında kethüdalıktan istifa etti. Silahdar Damat Ali Paşa'nın sadrazamlık döneminde Sipahi ağalığı vekilliği yaptı.
1716'de Silahdar Damat Ali Paşa'nın Avusturya seferine yetiştirmek üzere Dükakin sancağından yaya asker yazmaya memur edildi ve bu sırada (sonradan Nevşehirli Damat İbrahim Paşa olarak anılacak) "Mevkufatçı İbrahim Efendi" ile tanıştı ve yakın arkadaş oldu. Mehmet Efendi, Dükakin'den tedarik ettiği askerle orduya yetiştiği zaman, ordu Petrovaradın Muharebesi'sinde mağlup olup Silahdar Damat Ali Paşa şehit düşmüştü. Fakat bunun hizmeti takdir olunarak kendisine Halep muhassıllığı verildi.
Mehmet Efendi, Halep'e gitmekte iken Edirne'ye uğradı. Dostu (sonradan Nevşehirli Damat İbrahim Paşa olarak anılacak) İbrahim Paşa, o sırada vezirlik rütbesini almış olup sadrazam kaymakamlığı yapmaktaydı. Kendisini Halep'e göndertmeyerek kapıcılar kethüdalığına tâyin ettirdi. Dört ay sonra da Şubat 1717'de onun vasıtasıyla vezirlik verilip nişancı yapıldı.
1717'deki Avusturya seferi için III. Ahmet orduda emin ve muktedir birisinin bulunarak sadrazam olan Hacı Halil Pașa'ya idare desteği ve teşvik vermesini etmesini arzu etmekteydi. Bu nedenle Nişancı Mehmet Paşa bu seferde ordu ile cepheye gitti. Belgrad önündeki muharebede mağlup olan ordu Niş'e çekildi. Bu mağlubiyetin sorumlusu görülen ve azil edilen Sadrazam Hacı Halil Paşa'nın yerine kimin sadrazam ve serdar-ı ekrem yapılması sorunu ortaya çıktı. Bu sırada pâdışâh, sadrazam kaymakamı Damat İbrahim Paşa'yı sadrazam yapmak istemekteydi. Fakat Damat İbrahim Paşa böyle pek nazik dönemde sadrazamlık yetkisi yüklenmekten çekinmekteydi. Edirne'de sadaret kaymakamlığı görevinde daha fazla katkı yapabileceğini iddia etti. Niş'te orduda bulunan yakın arkadaşı Nişancı Mehmet Paşa'yı tavsiye etti. Böylece 26 Ağustos 1717'de Tevkii Nişancı Mehmet Paşa sadrazam ve serdar-ı ekrem tayin edildi.
1718'de ordunun cepheye hareketi esnasında sadaret kaymakamı olan Damat İbrahim Paşa Avusturya ile sulh müzakeresine girişmesi taraftarı idi ve III. Ahmed'in muvaffakatını almıştı. Fakat sadrazam Nişancı Mehmet Paşa, sulh müzakerelerine aleyhtar idi. Bunun üzerine 10 Mayıs 1718'de sadrazam azledildi ve Damat İbrahim Paşa sadrazamlığa getirildi.
Nişancı Mehmet Paşa azlinden sonra hemen Mayıs ortalarında Venedikliler tarafından alınmış olan Preveze ve Dubnice kalelerini geri almak için Yanya sancağı ile Narda seraskerliğine tayin edildi. Fakat yapılan müzakereler dolayısıyla orada seraskerliği gerektiren bir iş bulunmadığı anlaşıldı. Eylül 1718'de Tırhala sancağı ve Niğbolu sancağı ile birlikte Niş muhafızlığı görevine nakledildi.
1719'da doğu Anadolu'da Van eyaleti valiliği verildi. Ama tam bu sırada Girit'te Kandiye muhafızı Köprülüzade Numan Paşa öldü ve Şubat 1720'da Nişancı Mehmet Paşa onun yerine Girit'e Kandiye muhafızlığına gönderildi.
Daha sonra Mısır valiliği görevine nakledildi. Mısır valiliğinde, kısa bir dönem aralık hariç, Temmuz 1728'e kadar altı yıldan fazla kaldı. Burada bulunan kölemen ve yeniçeri serkeşlerini temizledi; huzur ve asayişi sağladı.
Temmuz 1728'de Ebu Bekir Paşa ile becayiş suretiyle Cidde valisi görevine gitti. Oraya vardıktan sonra çok geçmeden 1728'de öldü. Ölümünde altmış yaşlarında idi. Günümüzde Vahhabiler tarafından tüm mezarları yerle bir edilmiş olan Mekke'deki Mualla mezarlığına gömüldü.
Değerlendirme
Orta derecede bir kabiliyeti vardı. Nusretnâme, pâdışâhın Nişancı Mehmet Paşa'nın yalancı şöhretine ve kibirliliğine tahammül edemediğini ve sulhe aleyhtar olduğunu söyleyerek bundan dolayı azledildiğini yazmaktadır.
III. Ahmet zamanında İngiltere elçisi Lord Montegue'nun eşi Lady Mary Wortley Montagu Nişancı Mehmet Paşa konağına giderek onun hanımıyla haremde görüşmüştür. Lady Wortley Montegue'nün yazdığı çok ünlü İngilizce hatıralarında bu vezir konağının debdebesiz ve vezirin harem hayatının mütevazı olduğunu beyan etmektedir.
Günümüzde
İstanbul ilinin Tuzla ilçesine yaptırdığı bir cami ile bilinmektedir
Kaynakça
- ^ Mary Wortley Montagu, (çev. Ahmed Refik) (1998) Şark Mektupları, İstanbul:Timas Yayınları
Konuyla ilgili yayınlar
- Danişmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul:Türkiye Yayınevi.
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap,
- Cassels, Lavender, (1966) The strugle for the Ottoman Empire 1717-1740, Londra:Murray. (İngilizce)
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Hacı Halil Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 26 Ağustos 1717 - 9 Mayıs 1718 | Sonra gelen: Nevşehirli Damat İbrahim Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tevkii Nisanci Mehmed Pasa III Ahmed saltanatinda 26 Agustos 1717 9 Mayis 1718 tarihleri arasinda sekiz ay on dort gun sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adami Tevkii Nisanci Mehmed PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 26 Agustos 1717 9 Mayis 1718Hukumdar III AhmedYerine geldigi Haci Halil PasaYerine gelen Nevsehirli Damat Ibrahim PasaKisisel bilgilerDogum KayseriOlum 1728 CiddeHayatiMisir a yaptigi ticaretle de mesgul olan Haci Ali adinda Kayseri nin koyunden birinin ogludur Nusretname de Ermeni Mehmet Pasa diye nitelelendirilmekle onun Ermeni asilli oldugu ima edilmektedir Bazi kucuk hizmetlerde bulunduktan sonra Istanbul a geldi Halep valisi olarak goreve tayin olunan Silahdar Suleyman Pasa yaninda calismaya basladi Silahdar Suleyman Pasa 1710 da sadaret kaymakami ve 1712 de sadrazam 1713 te kaptan i derya oldugu zamanlarda onun kethudaligini yapti Silahdar Suleyman Pasa 1714 te Girit valisi olunca onun yaninda kethudaliktan istifa etti Silahdar Damat Ali Pasa nin sadrazamlik doneminde Sipahi agaligi vekilligi yapti 1716 de Silahdar Damat Ali Pasa nin Avusturya seferine yetistirmek uzere Dukakin sancagindan yaya asker yazmaya memur edildi ve bu sirada sonradan Nevsehirli Damat Ibrahim Pasa olarak anilacak Mevkufatci Ibrahim Efendi ile tanisti ve yakin arkadas oldu Mehmet Efendi Dukakin den tedarik ettigi askerle orduya yetistigi zaman ordu Petrovaradin Muharebesi sinde maglup olup Silahdar Damat Ali Pasa sehit dusmustu Fakat bunun hizmeti takdir olunarak kendisine Halep muhassilligi verildi Mehmet Efendi Halep e gitmekte iken Edirne ye ugradi Dostu sonradan Nevsehirli Damat Ibrahim Pasa olarak anilacak Ibrahim Pasa o sirada vezirlik rutbesini almis olup sadrazam kaymakamligi yapmaktaydi Kendisini Halep e gondertmeyerek kapicilar kethudaligina tayin ettirdi Dort ay sonra da Subat 1717 de onun vasitasiyla vezirlik verilip nisanci yapildi 1717 deki Avusturya seferi icin III Ahmet orduda emin ve muktedir birisinin bulunarak sadrazam olan Haci Halil Pașa ya idare destegi ve tesvik vermesini etmesini arzu etmekteydi Bu nedenle Nisanci Mehmet Pasa bu seferde ordu ile cepheye gitti Belgrad onundeki muharebede maglup olan ordu Nis e cekildi Bu maglubiyetin sorumlusu gorulen ve azil edilen Sadrazam Haci Halil Pasa nin yerine kimin sadrazam ve serdar i ekrem yapilmasi sorunu ortaya cikti Bu sirada padisah sadrazam kaymakami Damat Ibrahim Pasa yi sadrazam yapmak istemekteydi Fakat Damat Ibrahim Pasa boyle pek nazik donemde sadrazamlik yetkisi yuklenmekten cekinmekteydi Edirne de sadaret kaymakamligi gorevinde daha fazla katki yapabilecegini iddia etti Nis te orduda bulunan yakin arkadasi Nisanci Mehmet Pasa yi tavsiye etti Boylece 26 Agustos 1717 de Tevkii Nisanci Mehmet Pasa sadrazam ve serdar i ekrem tayin edildi 1718 de ordunun cepheye hareketi esnasinda sadaret kaymakami olan Damat Ibrahim Pasa Avusturya ile sulh muzakeresine girismesi taraftari idi ve III Ahmed in muvaffakatini almisti Fakat sadrazam Nisanci Mehmet Pasa sulh muzakerelerine aleyhtar idi Bunun uzerine 10 Mayis 1718 de sadrazam azledildi ve Damat Ibrahim Pasa sadrazamliga getirildi Nisanci Mehmet Pasa azlinden sonra hemen Mayis ortalarinda Venedikliler tarafindan alinmis olan Preveze ve Dubnice kalelerini geri almak icin Yanya sancagi ile Narda seraskerligine tayin edildi Fakat yapilan muzakereler dolayisiyla orada seraskerligi gerektiren bir is bulunmadigi anlasildi Eylul 1718 de Tirhala sancagi ve Nigbolu sancagi ile birlikte Nis muhafizligi gorevine nakledildi 1719 da dogu Anadolu da Van eyaleti valiligi verildi Ama tam bu sirada Girit te Kandiye muhafizi Kopruluzade Numan Pasa oldu ve Subat 1720 da Nisanci Mehmet Pasa onun yerine Girit e Kandiye muhafizligina gonderildi Daha sonra Misir valiligi gorevine nakledildi Misir valiliginde kisa bir donem aralik haric Temmuz 1728 e kadar alti yildan fazla kaldi Burada bulunan kolemen ve yeniceri serkeslerini temizledi huzur ve asayisi sagladi Temmuz 1728 de Ebu Bekir Pasa ile becayis suretiyle Cidde valisi gorevine gitti Oraya vardiktan sonra cok gecmeden 1728 de oldu Olumunde altmis yaslarinda idi Gunumuzde Vahhabiler tarafindan tum mezarlari yerle bir edilmis olan Mekke deki Mualla mezarligina gomuldu DegerlendirmeOrta derecede bir kabiliyeti vardi Nusretname padisahin Nisanci Mehmet Pasa nin yalanci sohretine ve kibirliligine tahammul edemedigini ve sulhe aleyhtar oldugunu soyleyerek bundan dolayi azledildigini yazmaktadir III Ahmet zamaninda Ingiltere elcisi Lord Montegue nun esi Lady Mary Wortley Montagu Nisanci Mehmet Pasa konagina giderek onun hanimiyla haremde gorusmustur Lady Wortley Montegue nun yazdigi cok unlu Ingilizce hatiralarinda bu vezir konaginin debdebesiz ve vezirin harem hayatinin mutevazi oldugunu beyan etmektedir GunumuzdeIstanbul ilinin Tuzla ilcesine yaptirdigi bir cami ile bilinmektedirKaynakca Mary Wortley Montagu cev Ahmed Refik 1998 Sark Mektuplari Istanbul Timas Yayinlari ISBN 975 362 408 5Konuyla ilgili yayinlarDanismend Ismail Hami 1961 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN 978 975 254 278 5 Cassels Lavender 1966 The strugle for the Ottoman Empire 1717 1740 Londra Murray Ingilizce Siyasi goreviOnce gelen Haci Halil Pasa Osmanli Sadrazami 26 Agustos 1717 9 Mayis 1718 Sonra gelen Nevsehirli Damat Ibrahim Pasa