Tibet alfabesi (Tibetçe: བོད་ཡིག་; Wylie transliterasyonu: bod yig; : Pöyig); Limbu, Lepça ve Fags-pa alfabeleri ile akraba olan Tibet merkezli bir alfabedir.
Tibet alfabesi བོད་ཡིག་ | |
---|---|
Tür | Abugida |
Diller | Tibetçe, (Dzongkha), , Sikkim dili, , , , , , Sanskrit |
Kardeş alfabeler | , |
Bu sayfa fonetik Unicode semboller içerir. Doğru bir bulunmadığı takdirde, veya diğer Unicode karakterleri görebilirsiniz. IPA sembolleri ile ilgili rehberi okumak için, bakınız . |
Tibet yazı sisteminin Uygurlar tarafından kullanılmasına, Uygurlar arasında Budizmin yayılmasına kadar Tibetlilerin Doğu Türkistan topraklarını işgal etme niyetinin bir sonucu olarak bakılabilir. Uygur Türklerinin Tibetli Budist misyonerlerden öğrendiği Tibet yazısı, Brahmi yazısının Gupta karakterlerinden geliştirilmiştir. Tibet yazılı Türkçe metinler sınırlı sayıdadır.
Temel alfabe
Tibet alfabesinde heceler soldan sağa yazılır. Heceler tsek (་) ile ayrılır; Birçok Tibetçe kelime tek heceli olduğundan, bu işaret genellikle neredeyse bir boşluk işlevi görür. Kelimeleri bölmek için boşluk kullanılmaz. Tibet alfabesinde, ünsüzler için bazen "radikaller" olarak bilinen otuz temel harf bulunur. Diğer 'nde olduğu gibi, her ünsüz harf bir alır; Tibet alfabesinde /a/ şeklindedir. ཨ harfi de bağımlı sesli harf işaretlerinin temelidir. Bazı Tibet lehçeleri tonal olsa da, yazının icadı sırasında dilin bir tonu yoktu ve ton için özel bir sembol yoktur. Bununla birlikte, tonlar segmental özelliklerden geliştiğinden, genellikle Tibetçe kelimelerin arkaik yazılışlarıyla doğru bir şekilde tahmin edilebilirler.
Harfler
Aspire edilmemiş yüksek | Aspire edilmiş orta | Seslendirilmiş düşük | Nasal düşük | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Harf | IPA | Harf | IPA | Harf | IPA | Harf | IPA | |
Guttural | ཀ | Tibetçe telaffuz: | ཁ | Tibetçe telaffuz: | ག | Tibetçe telaffuz: | ང | Tibetçe telaffuz: |
Palatal | ཅ | Tibetçe telaffuz: | ཆ | Tibetçe telaffuz: | ཇ | Tibetçe telaffuz: | ཉ | Tibetçe telaffuz: |
Dental | ཏ | Tibetçe telaffuz: | ཐ | Tibetçe telaffuz: | ད | Tibetçe telaffuz: | ན | Tibetçe telaffuz: |
Labial | པ | Tibetçe telaffuz: | ཕ | Tibetçe telaffuz: | བ | Tibetçe telaffuz: | མ | Tibetçe telaffuz: |
Dental | ཙ | Tibetçe telaffuz: | ཚ | Tibetçe telaffuz: | ཛ | Tibetçe telaffuz: | ཝ | Tibetçe telaffuz: |
düşük | ཞ | Tibetçe telaffuz: | ཟ | Tibetçe telaffuz: | འ | Tibetçe telaffuz: ⟨ʼa⟩ | ཡ | Tibetçe telaffuz: |
orta | ར | Tibetçe telaffuz: | ལ | Tibetçe telaffuz: | ཤ | Tibetçe telaffuz: | ས | Tibetçe telaffuz: |
yüksek | ཧ | Tibetçe telaffuz: | ཨ | Tibetçe telaffuz: ⟨ꞏa⟩ |
Tibet alfabesi kendisine kaynaklık eden Brahmi yazısı gibi yarı hece yarı alfabe yazısı özelliğindendir. Yazı, 30 ünsüz, 5 ünlü (a, u, e, i, o), bir ters çevrik i, 3 tane de harf altı ünsüzü işareti içerir.
Kaynakça
- ^ a b Hatice Şirin User, Başlangıçtan Günümüze Türk Yazı Sistemleri, Akçağ, Ankara 2006, s. 67-69.
- ^ Hill, Nathan W. (2005b). "Once more on the letter འ" (PDF). Linguistics of the Tibeto-Burman Area. 28 (2): 111-141. 16 Haziran 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 29 Temmuz 2022.; Hill, Nathan W. (2009). "Tibetan <ḥ-> as a plain initial and its place in Old Tibetan phonology" (PDF). Linguistics of the Tibeto-Burman Area. 32 (1): 115-140. 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 29 Temmuz 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar