Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Topkapı Parşömeni, Timur İmparatorluğundan kalma, Topkapı Sarayı Müzesi'nde bulunan, mimarî süsleme desenleri içeren parşömen bir .
Fiziksel özellikleri
Topkapı parşömeni, 33 cm x 29.5 metre uzunluğunda, yana doğru açılan bir tomardır. Parşömenin bir ucu tahta bir çubuğa, öbür ucu koruyucu bir deri parçasına yapıştırılmıştır. Parşömenin üzerine çeşitli desenler içeren kâğıtlar yapıştırılmıştır. Bazı çizimlerin çerçevelerindeki farklılıklar, bu parşömenin iki farklı parşömenin birleştirilmesinden meydana geldiğini işaret eder. Bu desen kâğıtlarında bir aşınma olmamasından dolayı, bu parşömenin bir zenaatkara ait bir atölye başvuru belgesi değil, sarayda sergilenmek için hazırlanmış bir eser olduğu düşünülmektedir. Bu parşömen muhtemelen bir saray atölyesinde yapılmış eserlerin bir kaydı idi. Parşömen tek bir kişinin eliyle yapılmıştır. Çoğu çizim birleştirilmiş iki farklı kâğıt üzerine yapılıp sonra parşömenin üzerine yapıştırılmıştır. Desenlerin parşömene yapıştırılması biraz düzensizdir, benzer içerikli desenlerin birbirlerinden ayrı düşmüş, iki kâğıttan oluşan bazı desenlerin kusurlu şekilde birleştirilmiştir.
Parşömenin üzerindeki "H1956" kaydı parşömenin 'a ait olduğunu belirtir.
Tarihçe
Parşömen muhtemelen 15. yüzyıl sonları veya 16. yüzyıl başlarında İran'da hazırlanmıştır. Parşömendeki bazı çizimler ile Yezd'deki Büyük Cami'deki bir pano arasındaki benzerlikler, bu eserin Tebriz'de hazırlandığına işaret eder. Öte yandan Gıyaseddin Cemşid tarafından "Şirazî" tabir edilen, yelpaze biçimli mukarnaslara ağırlık vermesi nedeniyle Şiraz'da da hazırlanmış olabilir. Osmanlıların Tebriz seferinden elde edilmiş bir ganimet olduğu muhtemeldir. Parşömendeki yelpaze şekilli mukarnasların çoklukta olması, Timurî ve Türkmen İran ve Orta Asya mimarî tarzını yansıtır. Buna karşın o dönemde Kahire'deki mukarnaslar deniz kabuğu şeklindeydi.
Parşömen 1986'da keşfedilmiştir. Harvard Üniversitesi'nden Gülru Necipoğlu, parşömenin suretini de içeren, yorumlu bir kitap yazmıştır. Kitap, Mihrdad Kayyumi Bidhind tarafından Farsçaya Handasa va Tazyin dar Mi‘mari-yi Islami: Tomar-i Topkapı (Tahran, Kitabkhana-yi Milli-yi Iran, 1379) olarak çevrilmiştir.
İçeriği
Parşömen, mürekkep ve boya ile resmedilmiş 114 geometrik çizim içerir. 10-16. yüzyıllar arasındaki Timur İmparatorluğunda duvar ve kubbelerde görülen geometrik çizimleri sergiler. Parşömen, karmaşık mukarnaslarda, girihlerde, mozaik karolarında ve renkli duvar taşlarında görülen mimari tasarımlar için bir rehber niteliğindeydi. Sadece desenler bulunan parşömende bu desenlerin nasıl yapılacağını gösterilmemektedir, bir metin, tarih veya imza yoktur.
Parşömendeki resimlerin çoğu mukarnas adı verilen sarkıtlı kubbe desenleridir. Bunların kâğıt üzerinde iki boyutlu olarak gösterilmesi onların üç boyutlu olarak nasıl uygulanabileceğini belirsiz kılmaktadır.
Parşömenin kendine has özelliklerinden biri, köşeli Küfi tarzda yazılar içermesidir. Bu yazı tarzı İranlı İlhanlı Devleti'nde ilk defa görülmüş ve muhtemelen Çin yazıtlarında görülen köşeli yazılardan ilham alınarak türetilmiştir. Var olan mimari yapılarla eşleşen desenlerden biri, bezemeli tuğla işçiliği (banna'i) için çizilmiş bir kufi yazıdır, bunun neredeyse aynısı, 'deki Mescit-i Cami'nin kapısında bulunmaktadır.
Bazı çizimler İslam geleneklerine geometrik ilkelerin uygulanmasını gösterir. Örneğin bir altıgenin kenarı boyunca Muhammed altı kere tekrarlanmıştır, ortasındaki altıgende ise Ali adı üç kere döndürülerek yazılmıştır.
Parşömendeki bir çizim 9 ve 11 köşeli yıldızlar içermekte, bir diğeri ise 13 ve 16 köşeli yıldızlar. Geleneksel İslam sanatında, bu tür yıldızlar bir dörtgenin kenarları üzerinden belli şablonların yansıtılması yoluyla elde edilirdi.
Parşömendeki bazı çizimler farklı ölçekli çizimlerin üst üste gelmesinden meydana gelmiştir. Bu özellik İslam mimarisinde sık görülür, bir binaya uzaktan bakıldığında görülen bazı şekiller binaya yaklaşılınca algılanamıyacak kadar büyürler, o zaman bunların içinde yer alan daha ayrıntılı şekiller ortaya çıkar.
Kaynakça
- ^ a b Cromwell, P.R. (2009). "The Search for Quasi-Periodicity in Islamic 5-fold Ornament". Mathematical Intelligencer. 31 (1). s. 36*56. doi:10.1007/s00283-008-9018-6.[]
- ^ a b c Gülru Necipoğlu (1992). "Timurid Art and Culture - Iran and Central Asia in the Fifteenth Century (eds (Golombek, L. and Subtelny, M.)". Geometric Design in timurid/Turkmen Architectural Practice: Thoughts on a Recently Discovered Scroll and Its Late Gothic Parallels (PDF). E.J. Brill. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 5 Ocak 2012.
- ^ a b c d Rogers, J.M. (1997). "Notes on a recent study of the Topkapı scroll: a review article". Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London. 60 (3). s. 433-439. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ocak 2012.
- ^ Gülru Necipoglu: The Topkapı Scroll: geometry and ornament in Islamic architecture. Palace Museum Topkapı Library MS H. 1956. xiii, 395 pp. Santa Monica, CA: Getty Center for the History of Art and the Humanities, 1995
- ^ Artisans and Mathematicians in Medieval Islam. The Topkapi Scroll: Geometry and Ornament in Islamic Architecture by Gülru Necipoğlu Review by: George Saliba (1999). Journal of the American Oriental Society, Vol. 119, No. 4, pp. 637-645 [1] 8 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ van den Hoeven, Saskia, van der Veen, Maartje. (PDF). 28 Mart 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2011.
- ^ Hacali Necefoğlu. (PDF). 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2011.
- ^ Cromwell, P. R. (2010). "Islamic geometric designs from the Topkapı Scroll I: unusual arrangements of stars". Saudi Aramco Worls. 4 (2). s. 73-85.
Dış bağlantılar
- Topkapı parşömenindeki bir panoda yer alan girih karolarının daha küçük karolardan oluştuğunu gösteren video.
- Topkapı parşömeninde bulunan kare Kufi yazılara örnekler.[4] 7 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Topkapı parşömeninden girih örnekleri [5] 11 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Mukarnas çizimlerinin matematiksel özellikleri
- 28 no'lu şekildeki öz benzerlikler.[7][]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Topkapi Parsomeni Timur Imparatorlugundan kalma Topkapi Sarayi Muzesi nde bulunan mimari susleme desenleri iceren parsomen bir Topkapi Parsomeni nde birbirine bitisik iki desen Solda geometrik sekillerden olusan bir desen ortada uzeri koseli Kufi yazi kapli bir kup sekli bulunmaktadir Sagda bir mozaik oruntusu Fiziksel ozellikleriTopkapi parsomeni 33 cm x 29 5 metre uzunlugunda yana dogru acilan bir tomardir Parsomenin bir ucu tahta bir cubuga obur ucu koruyucu bir deri parcasina yapistirilmistir Parsomenin uzerine cesitli desenler iceren kagitlar yapistirilmistir Bazi cizimlerin cercevelerindeki farkliliklar bu parsomenin iki farkli parsomenin birlestirilmesinden meydana geldigini isaret eder Bu desen kagitlarinda bir asinma olmamasindan dolayi bu parsomenin bir zenaatkara ait bir atolye basvuru belgesi degil sarayda sergilenmek icin hazirlanmis bir eser oldugu dusunulmektedir Bu parsomen muhtemelen bir saray atolyesinde yapilmis eserlerin bir kaydi idi Parsomen tek bir kisinin eliyle yapilmistir Cogu cizim birlestirilmis iki farkli kagit uzerine yapilip sonra parsomenin uzerine yapistirilmistir Desenlerin parsomene yapistirilmasi biraz duzensizdir benzer icerikli desenlerin birbirlerinden ayri dusmus iki kagittan olusan bazi desenlerin kusurlu sekilde birlestirilmistir Parsomenin uzerindeki H1956 kaydi parsomenin a ait oldugunu belirtir TarihceParsomen muhtemelen 15 yuzyil sonlari veya 16 yuzyil baslarinda Iran da hazirlanmistir Parsomendeki bazi cizimler ile Yezd deki Buyuk Cami deki bir pano arasindaki benzerlikler bu eserin Tebriz de hazirlandigina isaret eder Ote yandan Giyaseddin Cemsid tarafindan Sirazi tabir edilen yelpaze bicimli mukarnaslara agirlik vermesi nedeniyle Siraz da da hazirlanmis olabilir Osmanlilarin Tebriz seferinden elde edilmis bir ganimet oldugu muhtemeldir Parsomendeki yelpaze sekilli mukarnaslarin coklukta olmasi Timuri ve Turkmen Iran ve Orta Asya mimari tarzini yansitir Buna karsin o donemde Kahire deki mukarnaslar deniz kabugu seklindeydi Parsomen 1986 da kesfedilmistir Harvard Universitesi nden Gulru Necipoglu parsomenin suretini de iceren yorumlu bir kitap yazmistir Kitap Mihrdad Kayyumi Bidhind tarafindan Farscaya Handasa va Tazyin dar Mi mari yi Islami Tomar i Topkapi Tahran Kitabkhana yi Milli yi Iran 1379 olarak cevrilmistir IcerigiAltta yelpaze sekilli isinsal mukarnas ceyrek kubbe Ustte deniz kabugu sekilli mukarnas ceyrek kubbe Donel simetri ile alti adet Muhammed ve uc adet Ali ismi tasiyan altigen Parsomen murekkep ve boya ile resmedilmis 114 geometrik cizim icerir 10 16 yuzyillar arasindaki Timur Imparatorlugunda duvar ve kubbelerde gorulen geometrik cizimleri sergiler Parsomen karmasik mukarnaslarda girihlerde mozaik karolarinda ve renkli duvar taslarinda gorulen mimari tasarimlar icin bir rehber niteligindeydi Sadece desenler bulunan parsomende bu desenlerin nasil yapilacagini gosterilmemektedir bir metin tarih veya imza yoktur Parsomendeki resimlerin cogu mukarnas adi verilen sarkitli kubbe desenleridir Bunlarin kagit uzerinde iki boyutlu olarak gosterilmesi onlarin uc boyutlu olarak nasil uygulanabilecegini belirsiz kilmaktadir Parsomenin kendine has ozelliklerinden biri koseli Kufi tarzda yazilar icermesidir Bu yazi tarzi Iranli Ilhanli Devleti nde ilk defa gorulmus ve muhtemelen Cin yazitlarinda gorulen koseli yazilardan ilham alinarak turetilmistir Var olan mimari yapilarla eslesen desenlerden biri bezemeli tugla isciligi banna i icin cizilmis bir kufi yazidir bunun neredeyse aynisi deki Mescit i Cami nin kapisinda bulunmaktadir Bazi cizimler Islam geleneklerine geometrik ilkelerin uygulanmasini gosterir Ornegin bir altigenin kenari boyunca Muhammed alti kere tekrarlanmistir ortasindaki altigende ise Ali adi uc kere dondurulerek yazilmistir Parsomendeki bir cizim 9 ve 11 koseli yildizlar icermekte bir digeri ise 13 ve 16 koseli yildizlar Geleneksel Islam sanatinda bu tur yildizlar bir dortgenin kenarlari uzerinden belli sablonlarin yansitilmasi yoluyla elde edilirdi Parsomendeki bazi cizimler farkli olcekli cizimlerin ust uste gelmesinden meydana gelmistir Bu ozellik Islam mimarisinde sik gorulur bir binaya uzaktan bakildiginda gorulen bazi sekiller binaya yaklasilinca algilanamiyacak kadar buyurler o zaman bunlarin icinde yer alan daha ayrintili sekiller ortaya cikar Kaynakca a b Cromwell P R 2009 The Search for Quasi Periodicity in Islamic 5 fold Ornament Mathematical Intelligencer 31 1 s 36 56 doi 10 1007 s00283 008 9018 6 olu kirik baglanti a b c Gulru Necipoglu 1992 Timurid Art and Culture Iran and Central Asia in the Fifteenth Century eds Golombek L and Subtelny M Geometric Design in timurid Turkmen Architectural Practice Thoughts on a Recently Discovered Scroll and Its Late Gothic Parallels PDF E J Brill 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 5 Ocak 2012 a b c d Rogers J M 1997 Notes on a recent study of the Topkapi scroll a review article Bulletin of the School of Oriental and African Studies University of London 60 3 s 433 439 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Ocak 2012 Gulru Necipoglu The Topkapi Scroll geometry and ornament in Islamic architecture Palace Museum Topkapi Library MS H 1956 xiii 395 pp Santa Monica CA Getty Center for the History of Art and the Humanities 1995 Artisans and Mathematicians in Medieval Islam The Topkapi Scroll Geometry and Ornament in Islamic Architecture by Gulru Necipoglu Review by George Saliba 1999 Journal of the American Oriental Society Vol 119 No 4 pp 637 645 1 8 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde van den Hoeven Saskia van der Veen Maartje PDF 28 Mart 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Aralik 2011 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Hacali Necefoglu PDF 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 30 Aralik 2011 Cromwell P R 2010 Islamic geometric designs from the Topkapi Scroll I unusual arrangements of stars Saudi Aramco Worls 4 2 s 73 85 Dis baglantilarTopkapi parsomenindeki bir panoda yer alan girih karolarinin daha kucuk karolardan olustugunu gosteren video Topkapi parsomeninde bulunan kare Kufi yazilara ornekler 4 7 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Topkapi parsomeninden girih ornekleri 5 11 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mukarnas cizimlerinin matematiksel ozellikleri 28 no lu sekildeki oz benzerlikler 7 olu kirik baglanti