Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ukrayna tarihi, bugünkü Ukrayna topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.
Orta Çağ
Günümüzdeki Ukrayna toprakları tarihin ilk dönemlerinde çeşitli kavimlerin uğrak yeri olmuştur. 2. ve 5. yüzyıllar arasında Ostrogotlar ve Hunlar tarafından işgal edildiği bilinmektedir. 5. yüzyılda bölgeye Slavlar yerleştiler, Balkanlara doğru yayılmaya başladılar. 7. yüzyılda Ukrayna toprakları Türk kökenli Ön Bulgarların yurdu haline geldi. Yüzyılın sonlarında Bulgarlar bölgeyi terkederek gene Türk kökenli bir kavim olan Hazarlar'ın eline bıraktılar. Günümüzde Ukrayna'nın başkenti olan Kiev 9. yüzyılın ortalarına kadar Hazar Hanlığı'nın bir parçasıydı. 860 yılı civarında Viking kralı Rurik'in kumandanları tarafından Hazarların elinden alındı ve Kiev Knezliği'nin bir parçası oldu.
Kiev Knezliği günümüzdeki Ruslar, Beyaz Ruslar ve Ukraynalıların ortak kökeni olarak kabul edilebilir. Başkenti Kiev'de bulunan bu devlet aslında çok sayıda prenslikten oluşuyordu. Kiev Knezi I. Vladimir (980-1015) 988 yılı civarında Bizans İmparatoru II. Basileios'un kızkardeşi Anna'yla evlenerek Ortodoks Hristiyanlığı kabul etti ve Konstantinopolis'teki Ayasofya Kilisesinde vaftiz edildi. I. Vladimir ve oğlu I. Yaroslav (1019-1054) zamanında Kiev Knezliği altın çağını yaşadı. Zamanla bu devlet zayıflamaya başladı ve Kiev Knezi Mstislav'ın (1125-1132) ölümünden sonra dağıldı. 13. yüzyılda bölge Moğollar tarafından istila edildi. 1240 tarihinde Batu Han'ın orduları Kiev'i tamamen yaktılar.
14. yüzyılda Ukrayna topraklarının doğu kısmı Kiev dahil Litvanya Grandüklüğü'nün eline geçti. Batı kısımlar ise Lehistan Krallığının bir parçası haline geldi.
Yeni Çağ
1569 yılında Litvanya ve Lehistan arasında imzalanan Lublin Birliği Antlaşması sonucunda Lehistan-Litvanya Birliği doğmuş oldu. Ukrayna topraklarının büyük bir bölümü Lehlerin yönetimine geçti. Ukraynalı soylular Katolik dinini kabul ederek, Leh kültürünü benimsediler. Ukraynalılık bilinci daha ziyade köylü halk arasında şekillendi.
16. yüzyıl ortalarında Dinyeper nehri boylarındaki Zaporizya bölgesinde yaşayan bazı gruplar örgütlenerek devletimsi bir birlik oluşturdular. Kendilerine Kazak adını veren bu savaşçı insanlar Lehistan, Osmanlı Devleti ve Çarlık Rusyası'nı talan ederek geçimlerini sağlıyorlar, aynı zamanda Lehistanlı toprak sahipleri tarafından serf olarak çalıştırılan Ukraynalı köylüler için ikinci bir alternatif oluşturuyorlardı. Zaporizyalı Kazaklar Lehistan-Litvanya Birliği'nin emrinde kabul ediliyordu. O yüzden de Osmanlı Devleti'ne ait kentleri talan ettikleri zaman Osmanlılar bundan Lehistan'ı sorumlu tutuyorlardı. Osmanlı Devleti'ne bağlı Kırımlı Tatarlar da buna cevap olarak Lehistan'ı talan ediyorlardı ama Kazakların yaptığı seferlerin Osmanlı Devletine verdiği zarar çok daha büyüktü. Nitekim1615-1625 yılları arasında Kazaklar İstanbul Boğazından içeri girerek defalarca Sarıyer ve Yeniköy semtlerini talan ettiler. Bu durum Osmanlı Devleti ile Lehistan arasındaki 1633-1634 Osmanlı-Lehistan Savaşı'na neden oldu.
1648 yılında Bohdan Khmelnytsky'nin önderliğindeki Kazaklar Lehistan'a karşı büyük bir ayaklanma çıkardılar. Rusya'nın desteğiyle çıkarttıkları bu ayaklanmada başarılı olan Kazaklar Lehistan'dan özerklik kazanarak Zaporizya'da tarihteki ilk Ukrayna devleti olan Kazak Hetmanlığı'ni kurdular. 1654 yılında Bohdan Khmelnytsky Rus çarı I. Aleksey ile Pereyaslav Antlaşması'nı imzalayarak Rusya'nın himayesini kabul etti. Bu durum Rusya ile Lehistan arasındaki 1654-1667 Lehistan-Rusya Savaşı'na neden oldu. Lehistan bu savaşı kaybederek 1667 yılında Rusya'yla Andrusovo Antlaşmasını imzaladı. Bu antlaşma uyarınca Lehistan Ukrayna'nın Dinyeper nehrinin sol (Doğu) kıyısında kalan bölümünü (Kiev dahil) Rusya'ya bırakıyordu. Dinyeper nehrinin sağ (Batı) kıyısında kalan bölüm Lehistan sınırları içinde kalmaya devam edecekti.
Böylece Kazaklar ikiye ayrılmış oluyordu. 1665 yılında Lehistan'ın himayesindeki Sağ Kıyı Kazaklarının lideri Petro Doroşenko Osmanlı Devleti ve Kırım Hanlığı'nın desteğiyle kendisini Sağ Kıyı Kazaklarının Hetmanı ilan etti. Daha sonra da Osmanlı padişahı IV. Mehmet'le bir antlaşma imzalayarak Osmanlı himayesini kabul etti. Bunun üzerine Lehistan kralı III. Jan Sobieski Ukrayna'nın Lehistan'a ait kısmını geri almak için ordusuyla bir sefere çıktı. Ukrayna'yı elinde tutmak isteyen Osmanlı Devleti ile Lehistan arasında 1671-1676 Osmanlı-Lehistan Savaşı çıktı. Bu savaşı kazanan Osmanlılar Ukrayna'nın Dinyeper nehrinin sağ kıyısında olan bölümüne hakim oldular. Podolya adı verilen bu bölge Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları'na kadar Osmanlı Devleti'nde kaldı. 1699 yılında imzalanan Karlofça Antlaşması uyarınca Lehistan'a verildi.
1793 yılında Lehistan'ın parçalanması sonucu Podolya Rusya'nın eline geçti. Böylece Ukrayna topraklarının büyük bir bölümü Rus İmparatorluğu'na katılmış oldu. Küçük bir kısmı da Avusturya İmparatorluğu'nun eline geçti. Ruslar zaman zaman Ukraynalıları Ruslaştırma siyaseti güttüler. 1917 yılındaki Ekim Devrimi'ne kadar Ukrayna Rusya'nın bir parçası olarak kaldı.
Yakın Çağ
I. Dünya Savaşı sırasında Ukrayna Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasındaki çarpışmalara sahne oldu. Savaşın sonunda her iki imparatorluğun çökmesi üzerine Ukrayna'da kendi kaderini belirleme eğilimi belirdi. 1919 yılında Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu. Bu cumhuriyet 1922 yılında Sovyetler Birliği'ne katıldı. 1932-1933 yılları arasında Sovyet kooperatifleşme siyaseti Holodomor adı verilen yapay bir kıtlığa yol açtı ve Ukrayna'da milyonlarca insanın açlıktan ölmesine neden oldu.
II. Dünya Savaşı başladıktan sonra 22 Haziran 1941 tarihinde Alman Wehrmacht birlikleri Sovyetler Birliğine girdiler. İşgal döneminde 5-8 milyon civarında Ukraynalı yaşamını kaybetti. 500 bin civarında Yahudi öldürüldü. Savaşı takiben 1946-1947 yıllarında Ukrayna'da büyük bir açlık ve kuraklık yaşandı. Stalin döneminde Ukrayna'da Sovyetler Birliği'ne karşı ayaklanmalar çıktı. 1953 yılında Nikita Sergeyeviç Kruşçev'in işbaşına geçmesinden sonra Ukrayna'nın durumu düzelmeye başladı. Kırım Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nden alınarak Ukrayna'ya verildi. Ukrayna'nın Sovyet dönemi tarihindeki en önemli olaylardan birisi de 26 Nisan 1986 tarihindeki Çernobil reaktör kazasıdır. Bu kazadan dolayı ortaya çıkan radyoaktif serpinti 350.000 kişinin olay bölgesinden uzaklaştırılmasına neden oldu. Binlerce insanda tiroid kanseri gibi hastalık teşhis edildi. Türkiye dahil birçok komşu ülke bu kazadan olumsuz yönde etkilendi.
8 Aralık 1991 tarihinde Belarus, Rusya ve Ukrayna ortak bir karar alarak Sovyetler Birliği'ni resmen ortadan kaldırmaya karar verdiler. Bağımsız Devletler Topluluğu ilan edildi. Leonid Kravçuk devlet başkanı seçildi. 2004 yılında Ukrayna tartışmalı bir devlet başkanlığı seçimi yaşadı. Turuncu Devrim adı verilen protestolar sonucu seçimler yenilendi ve Viktor Yuşçenko devlet başkanı seçildi.
Kaynakça
- Ukraine: A History, University of Toronto Press,1988, .
- Andrew Wilson, The Ukrainians: Unexpected Nation. Yale University Press; 2. baskı(2002) .
- Anna Reid. Borderland: A Journey Through the History of Ukraine. Londra, Orion Books; 4. baskı (1998, önsöz 2003) .
- Paul Robert Magocsi. A History of Ukraine. Toronto: University of Toronto Press (1996) .
- Mykhailo Hrushevsky History of Ukraine-Rus’ 9 cilt. . Ukraynca aslı İnternet'te mevcut: "Історія України-Руси" 14 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- Mykhailo Hrushevsky Illustrated History of Ukraine (1913). İnternet'te online 3 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Ukraynaca)
- I. Krypiakevych. "History of Ukraine 16 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Ukraynaca)
- Natalia Polons'ka-Vasylenko. History of Ukraine 2 ciltlik. İnternet'te: online6 Ocak 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Ukraynaca.
- Abridged History of Ukraine at Portals of the World: Ukraine16 Nisan 2003 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Kongre Kütüphanesi
- Essays on History on Ukraine (Ukraynaca)
- 1. Ciltin yazarı Natalia Yakovenko, "From the Earliest Times until the End of the 18th Century"10 Ocak 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- 2. cilt: Yaroslav Hrytsak, Formation of the Modern Ukrainian Nation in the late 19th–20th centuries, Kiev, Heneza, 1996, , (Ukraynaca). İnternet'te online2 Mart 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- Handbook on the History of Ukraine 18 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Ukraynaca)
- "Ukraine: Briefly about Her Past and Present 11 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .", in Welcome to Ukraine, 2003, 1.
- Askold Krushelnycky, An Orange Revolution: A Personal Journey Through Ukrainian History. (2006). . 320 sayfa.
- Yekelchyk, Serhy (2007). Ukraine: Birth of a Modern Nation. Oxford University Press. .
- Ukrayna tarihi11 Şubat 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Den.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ukrayna tarihi bugunku Ukrayna topraklarinin tarih oncesi donemlerden gunumuze kadar uzanan tarihini kapsar Orta CagI Vladimir in Ayasofya da vaftiz edilmesi Gunumuzdeki Ukrayna topraklari tarihin ilk donemlerinde cesitli kavimlerin ugrak yeri olmustur 2 ve 5 yuzyillar arasinda Ostrogotlar ve Hunlar tarafindan isgal edildigi bilinmektedir 5 yuzyilda bolgeye Slavlar yerlestiler Balkanlara dogru yayilmaya basladilar 7 yuzyilda Ukrayna topraklari Turk kokenli On Bulgarlarin yurdu haline geldi Yuzyilin sonlarinda Bulgarlar bolgeyi terkederek gene Turk kokenli bir kavim olan Hazarlar in eline biraktilar Gunumuzde Ukrayna nin baskenti olan Kiev 9 yuzyilin ortalarina kadar Hazar Hanligi nin bir parcasiydi 860 yili civarinda Viking krali Rurik in kumandanlari tarafindan Hazarlarin elinden alindi ve Kiev Knezligi nin bir parcasi oldu Kiev Knezligi gunumuzdeki Ruslar Beyaz Ruslar ve Ukraynalilarin ortak kokeni olarak kabul edilebilir Baskenti Kiev de bulunan bu devlet aslinda cok sayida prenslikten olusuyordu Kiev Knezi I Vladimir 980 1015 988 yili civarinda Bizans Imparatoru II Basileios un kizkardesi Anna yla evlenerek Ortodoks Hristiyanligi kabul etti ve Konstantinopolis teki Ayasofya Kilisesinde vaftiz edildi I Vladimir ve oglu I Yaroslav 1019 1054 zamaninda Kiev Knezligi altin cagini yasadi Zamanla bu devlet zayiflamaya basladi ve Kiev Knezi Mstislav in 1125 1132 olumunden sonra dagildi 13 yuzyilda bolge Mogollar tarafindan istila edildi 1240 tarihinde Batu Han in ordulari Kiev i tamamen yaktilar 14 yuzyilda Ukrayna topraklarinin dogu kismi Kiev dahil Litvanya Granduklugu nun eline gecti Bati kisimlar ise Lehistan Kralliginin bir parcasi haline geldi Yeni CagZaporojtsi Turk sultanina mektubu yazan Zaporojya Kazaklari adiyla da bilinen tablo Etnolog Dmitri Yavorinitski nin arastirmasindan esinlenen Ilya Repin 1880 de skece basladi ve 1891 de tamamladi Rusya Muzesi Sankt Petersburg 1569 yilinda Litvanya ve Lehistan arasinda imzalanan Lublin Birligi Antlasmasi sonucunda Lehistan Litvanya Birligi dogmus oldu Ukrayna topraklarinin buyuk bir bolumu Lehlerin yonetimine gecti Ukraynali soylular Katolik dinini kabul ederek Leh kulturunu benimsediler Ukraynalilik bilinci daha ziyade koylu halk arasinda sekillendi 16 yuzyil ortalarinda Dinyeper nehri boylarindaki Zaporizya bolgesinde yasayan bazi gruplar orgutlenerek devletimsi bir birlik olusturdular Kendilerine Kazak adini veren bu savasci insanlar Lehistan Osmanli Devleti ve Carlik Rusyasi ni talan ederek gecimlerini sagliyorlar ayni zamanda Lehistanli toprak sahipleri tarafindan serf olarak calistirilan Ukraynali koyluler icin ikinci bir alternatif olusturuyorlardi Zaporizyali Kazaklar Lehistan Litvanya Birligi nin emrinde kabul ediliyordu O yuzden de Osmanli Devleti ne ait kentleri talan ettikleri zaman Osmanlilar bundan Lehistan i sorumlu tutuyorlardi Osmanli Devleti ne bagli Kirimli Tatarlar da buna cevap olarak Lehistan i talan ediyorlardi ama Kazaklarin yaptigi seferlerin Osmanli Devletine verdigi zarar cok daha buyuktu Nitekim1615 1625 yillari arasinda Kazaklar Istanbul Bogazindan iceri girerek defalarca Sariyer ve Yenikoy semtlerini talan ettiler Bu durum Osmanli Devleti ile Lehistan arasindaki 1633 1634 Osmanli Lehistan Savasi na neden oldu Ilk Kazak Hetmani Bohdan Khmelnytsky 1648 yilinda Bohdan Khmelnytsky nin onderligindeki Kazaklar Lehistan a karsi buyuk bir ayaklanma cikardilar Rusya nin destegiyle cikarttiklari bu ayaklanmada basarili olan Kazaklar Lehistan dan ozerklik kazanarak Zaporizya da tarihteki ilk Ukrayna devleti olan Kazak Hetmanligi ni kurdular 1654 yilinda Bohdan Khmelnytsky Rus cari I Aleksey ile Pereyaslav Antlasmasi ni imzalayarak Rusya nin himayesini kabul etti Bu durum Rusya ile Lehistan arasindaki 1654 1667 Lehistan Rusya Savasi na neden oldu Lehistan bu savasi kaybederek 1667 yilinda Rusya yla Andrusovo Antlasmasini imzaladi Bu antlasma uyarinca Lehistan Ukrayna nin Dinyeper nehrinin sol Dogu kiyisinda kalan bolumunu Kiev dahil Rusya ya birakiyordu Dinyeper nehrinin sag Bati kiyisinda kalan bolum Lehistan sinirlari icinde kalmaya devam edecekti Boylece Kazaklar ikiye ayrilmis oluyordu 1665 yilinda Lehistan in himayesindeki Sag Kiyi Kazaklarinin lideri Petro Dorosenko Osmanli Devleti ve Kirim Hanligi nin destegiyle kendisini Sag Kiyi Kazaklarinin Hetmani ilan etti Daha sonra da Osmanli padisahi IV Mehmet le bir antlasma imzalayarak Osmanli himayesini kabul etti Bunun uzerine Lehistan krali III Jan Sobieski Ukrayna nin Lehistan a ait kismini geri almak icin ordusuyla bir sefere cikti Ukrayna yi elinde tutmak isteyen Osmanli Devleti ile Lehistan arasinda 1671 1676 Osmanli Lehistan Savasi cikti Bu savasi kazanan Osmanlilar Ukrayna nin Dinyeper nehrinin sag kiyisinda olan bolumune hakim oldular Podolya adi verilen bu bolge Osmanli Kutsal Ittifak Savaslari na kadar Osmanli Devleti nde kaldi 1699 yilinda imzalanan Karlofca Antlasmasi uyarinca Lehistan a verildi 1793 yilinda Lehistan in parcalanmasi sonucu Podolya Rusya nin eline gecti Boylece Ukrayna topraklarinin buyuk bir bolumu Rus Imparatorlugu na katilmis oldu Kucuk bir kismi da Avusturya Imparatorlugu nun eline gecti Ruslar zaman zaman Ukraynalilari Ruslastirma siyaseti guttuler 1917 yilindaki Ekim Devrimi ne kadar Ukrayna Rusya nin bir parcasi olarak kaldi Yakin CagII Dunya Savasi sirasinda Ukrayna daki Yahudilerin oldurulmesi I Dunya Savasi sirasinda Ukrayna Avusturya Macaristan Imparatorlugu ile Rus Imparatorlugu arasindaki carpismalara sahne oldu Savasin sonunda her iki imparatorlugun cokmesi uzerine Ukrayna da kendi kaderini belirleme egilimi belirdi 1919 yilinda Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu Bu cumhuriyet 1922 yilinda Sovyetler Birligi ne katildi 1932 1933 yillari arasinda Sovyet kooperatiflesme siyaseti Holodomor adi verilen yapay bir kitliga yol acti ve Ukrayna da milyonlarca insanin acliktan olmesine neden oldu II Dunya Savasi basladiktan sonra 22 Haziran 1941 tarihinde Alman Wehrmacht birlikleri Sovyetler Birligine girdiler Isgal doneminde 5 8 milyon civarinda Ukraynali yasamini kaybetti 500 bin civarinda Yahudi olduruldu Savasi takiben 1946 1947 yillarinda Ukrayna da buyuk bir aclik ve kuraklik yasandi Stalin doneminde Ukrayna da Sovyetler Birligi ne karsi ayaklanmalar cikti 1953 yilinda Nikita Sergeyevic Kruscev in isbasina gecmesinden sonra Ukrayna nin durumu duzelmeye basladi Kirim Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti nden alinarak Ukrayna ya verildi Ukrayna nin Sovyet donemi tarihindeki en onemli olaylardan birisi de 26 Nisan 1986 tarihindeki Cernobil reaktor kazasidir Bu kazadan dolayi ortaya cikan radyoaktif serpinti 350 000 kisinin olay bolgesinden uzaklastirilmasina neden oldu Binlerce insanda tiroid kanseri gibi hastalik teshis edildi Turkiye dahil bircok komsu ulke bu kazadan olumsuz yonde etkilendi 8 Aralik 1991 tarihinde Belarus Rusya ve Ukrayna ortak bir karar alarak Sovyetler Birligi ni resmen ortadan kaldirmaya karar verdiler Bagimsiz Devletler Toplulugu ilan edildi Leonid Kravcuk devlet baskani secildi 2004 yilinda Ukrayna tartismali bir devlet baskanligi secimi yasadi Turuncu Devrim adi verilen protestolar sonucu secimler yenilendi ve Viktor Yuscenko devlet baskani secildi KaynakcaUkraine A History University of Toronto Press 1988 ISBN 0 8020 8390 0 Andrew Wilson The Ukrainians Unexpected Nation Yale University Press 2 baski 2002 ISBN 0 300 09309 8 Anna Reid Borderland A Journey Through the History of Ukraine Londra Orion Books 4 baski 1998 onsoz 2003 ISBN 1 84212 722 5 Paul Robert Magocsi A History of Ukraine Toronto University of Toronto Press 1996 ISBN 0 8020 0830 5 Mykhailo Hrushevsky History of Ukraine Rus 9 cilt Ukraynca asli Internet te mevcut Istoriya Ukrayini Rusi 14 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mykhailo Hrushevsky Illustrated History of Ukraine 1913 Internet te online 3 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ukraynaca I Krypiakevych History of Ukraine 16 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ukraynaca Natalia Polons ka Vasylenko History of Ukraine 2 ciltlik Internet te online6 Ocak 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ukraynaca Abridged History of Ukraine at Portals of the World Ukraine16 Nisan 2003 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kongre Kutuphanesi Essays on History on Ukraine Ukraynaca 1 Ciltin yazari Natalia Yakovenko From the Earliest Times until the End of the 18th Century 10 Ocak 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2 cilt Yaroslav Hrytsak Formation of the Modern Ukrainian Nation in the late 19th 20th centuries Kiev Heneza 1996 ISBN 966 504 150 9 Ukraynaca Internet te online2 Mart 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Handbook on the History of Ukraine 18 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ukraynaca Ukraine Briefly about Her Past and Present 11 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde in Welcome to Ukraine 2003 1 Askold Krushelnycky An Orange Revolution A Personal Journey Through Ukrainian History 2006 ISBN 0 436 20623 4 320 sayfa Yekelchyk Serhy 2007 Ukraine Birth of a Modern Nation Oxford University Press ISBN 978 0 19 530545 6 Ukrayna tarihi11 Subat 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Den