Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Upton Sinclair (20 Eylül 1878 – 25 Kasım 1968) Pulitzer Ödüllü Amerikalı yazar. 20. yüzyılın başlarında yazdığı eserlerle şöhrete kavuşmuş ve çok sayıda kitap yazmıştır. Özellikle 1906 yılında yazdığı ve dilimize Chicago Mezbahaları adıyla çevrilen The Jungle adlı eseri büyük yankı uyandırmış ve kamoyunun dikkatinin mezbahalardaki sağlıksız çalışma koşullarına çekmiştir. Eserin yayınlanmasından hemen sonra ABD’deki et sektöründe iyileştirme çalışmaları başlamış ve konuyla ilgili yasal düzenleme yapılmıştır.
Hayatı
Gençliği
Baltimore, Maryland’de dünyaya geldi. Babası Upton Beall Sinclair, annesi Priscilla Harden’dir. Babası bir içki satıcısıydı. Sinclair’in büyükbabası oldukça varlıklıydı, Sinclair çoğu zaman onlarda vakit geçirirdi. Sürekli olarak zenginlerin ve fakirlerin bulundukları ortamlarda olması onu etkileyecek ve ileride eserlerinin ilham kaynağı olacaktır. 1888 yılında ailesi New York şehrindeki Bronx bölgesine taşınınca, buradaki koleje gitmeye başlar. Okul masraflarını karşılamak için öykü ve makaleler yazmaya başlar.
Yazarlığa adım atışı
Sinclair 1900 yılında ilk eşi olan Meta Fuller ile evlenir. 1904 yılında yazmak için üzerinde çalıştığı kitabı için asıl kimliğini saklayarak Chicago’daki mezbaha ve et üretim kombina tesislerinde çalışır. The Jungle adlı eser 1906 yılında basılınca çok başarılı olur ve büyük bir ilgi görür. Bu eserden kazandığı parayla hayalindeki ütopyayı kurmak için New Jersey Englewood’a gider ve Helicon Hall adında bir sosyalist koloni kurmaya girişir. Sonrasında Kongre seçimlerinde milletvekili adayı olsa da seçilemez. Koloni bir yıl sonra yanacaktır, yangında Lester Briggs adlı marangoz hayatını kaybedecektir.
Sonraki hayatı
1911 yılında Meta, eşini terk eder. Sinclair, önce Mary Craig Kimbrough ile daha sonra da Mary Elizabeth Willis ile evlenir. Sırasıyla Kaliforniya, Arizona ve New Jersey’e gider. 1968 yılında Washington’da ölür.
Siyasi hayatı
Sinclair 1920 yılında Temsilciler Meclisi ve 192 yılında Senato için sosyalist listeden aday olsa da seçilemez. Siyasete bir süre ara verir. 1934 yılında Kaliforniya valiliği için seçime katılır. Seçimlerde Sinclair, Kaliforniya’da Yoksulluğa Son (İngilizce: End Poverty in California) adı verilen kampanyayla büyük destek kazanır. Ancak bu dönemde gerçekleşen büyük toz fırtınaları hasadı kötü etkileyecek ve kitlesel göçe yol açacaktır. Eyaletteki muhafazakârlar da Sinclair’i azılı bir komünist olarak gösterecek ve karşı propaganda yapacaklardır. Sinclair seçimleri kaybedince yazarlığa geri döner. Bu döneme dair yaptığı değerlendirmede ilginç görüşler ileri sürmüştür:
| “ | Amerika halkı sosyalizmi seçecektir ama bu isimle değil. Bunu yoksulluğa son kampanyasında kanıtladım. Sosyalist listeden aday olduğumda 60 bin oy alırken, Kaliforniya’da Yoksulluğa Son! diyerek 879 bin oy aldım. Sanırım düşmanlarımızın hakkımızda öne sürdükleri büyük yalanlar başarılı oldu. Bu yalana cepheden saldırmaktansa etrafından dolaşmak tercih edilmelidir. | „ |
— Upton Sinclair (1951) | ||
Eleştirileri
Sinclair'in "Sosyalizm ve Savaş" adlı broşürünü eleştiren ünlü Bolşevik lider Lenin Sinclari'in burjuva pasifizminden etkilendiğini saptarken, komünist örgüte vurgu yapmamasını eleştirir:
| “ | Sinclair temel olarak doğru bir çağrı yapsa da naiftir, naiftir çünkü son elli yıl içinde kitleler arasında sosyalizmin kazandığı mevzileri görmezden gelmektedir, devrimci bir örgütün varlığı koşuluyla devrimci durumun objektif gelişimini görmezden gelmektedir. "Duygusal" yaklaşım bu eksiklikleri kapatmaz. Sosyalizm içi akımlar arasındaki, yani oportünizmle devrimci eğilimler arasındaki şiddetli kavga retorikle savuşturulamaz. | „ |
—Lenin | ||
Sosyal duyarlılık
Sinclair eserlerinde döneminin sosyal ve ekonomik özellikleri önemli bir yere oturur. Eserlerinde kapitalizmin adaletsizlikleri olarak gördüğü olayların esas olarak Büyük Bunalım yıllarındaki yıkıcı etkisini işler.
The Jungle adlı eserinde Sinclair, denetimsiz kapitalizm yüzünden işçilerin karşı karşıya kaldığı insanlık dışı koşulları işler. Ancak eserde vurgulanan işçilerin karşılaştıkları zorluklar, uzun iş saatleri, göçmen işçilerin maruz kaldıkları baskı, iş garantisinin olmaması ve düşük maaşlar yerine eserde arka planda yer alan et sektörünün içinde bulunduğu sağlıksız durum daha çok dikkat çekecek ve ABD hükûmeti tarafından yasal düzenlemeler yapılacaktır. Sinclair bununla ilgili ilginç bir benzetme yapar:
| “ | Ben toplumun kafasına hedef aldım, attığım yumruk midesine geldi! | „ |
— Upton Sinclair | ||
Lanny Budd dizisi
1940 – 1953 yılları arasında Lanny Budd adıyla bilinen ve 11 dizi macera kitabından oluşan seriyi yazar. Kahramanı ünlü bir Amerikalı silah üreticisinin oğlu olan dizide I. Dünya Savaşından başlayarak döneme ait çelişkileri ve sol bakış açısını aktarır. Bu dizi basıldığı sırada çok popüler olacak ve 21 ülkede baskısı yapılacaktır. 1943 yılında basılan serideki Dragon’s Teeth adlı eserle Pulitzer Ödülü’nü alır.
Geleneği
Sinclair’in Monrovia, Kaliforniya’daki evi müze olarak korunmaktadır. Ayrıca kendisine ait çok sayıda el yazması, fotoğraf ve ilk baskı kitaplar Indiana eyaletindeki Indiana Üniversitesi Lilly Kütüphanesinde sergilenmektedir.
Sinemaya etkileri
1906 yılında basılan Chicago Mezbahaları adlı eser 1914 yılında filme çekilse de bu film kaybolmuştur ve hiçbir kopyası bulunmamaktadır. Ayrıca Sinclair, çok sayıda filmin senaryo çalışmasında yer almıştır. Bunların en bilineni Sergey Ayzenştayn ile birlikte yapımında yer aldığı filmidir. Bu dönemde Charlie Chaplin ile de ortak çalışmaları olmuştur. 1927 yılında yazdığı adlı eser ise 2007 yılında çekilen There Will be Blood adlı Oscar ödüllü filme esin kaynağı olmuştur.
Türkçeye çevrilen bazı eserleri
- Altın Zincir, May Yayınları, İstanbul, 1966, Çeviren: Emin Türkeliçin (Asıl eser adı: Mammonart, Basım yılı: 1925)
- Şikago Mezbahaları, May Yayınları, İstanbul, 1968, Çeviren: Zeyyat San (Asıl eser adı: The Jungle, Basım yılı: 1906)
- Petrol, May Yayınları, İstanbul, 1968, Çeviren: Ş. Emrah (Asıl eser adı: Oil!, Basım yılı: 1927)
- Sanayi Kralı, Oda Yayınları, İstanbul, 1976, Çeviren: Zaven Biberyan (Asıl eser adı: King Coal, Basım yılı: 1917)
- Patron, Oda Yayınları, İstanbul, 1983, Çeviren: Zaven Biberyan (Asıl eser adı: Flivver King, Basım yılı: 1937)
- Jimmie Higgins, Birinci Dünya Savaşı'nda Amerikalı Bir Sosyalist İşçinin Romanı, Yar Yayınları, 2004, Çeviren: Nadire Y. Çobanoğlu, (Asıl eser adı: Jimmie Higgins, Basım yılı: 1919)
Kaynakça
- ^ Eser Türkçeye Chicago Mezbahaları adıyla çevrilmiştir.
- ^ 17 Mart 1907 tarihli The New York Times haberi 3 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 2 Aralık 2013 tarihinde erişilmiştir
- ^ Bu seçimlerde aldığı 879 bin oy seçim kampanyalarının en başarılısı olsa da seçilmesi için yeterli olmaz.
- ^ Kaliforniya Valiliği Demokratik Parti adayı Sinclair ile 13 Ekim 1934 tarihli yapılan röportaj 8 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Virtual Museum of San Francisco, 10 Mart 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ Lenin'in 1915 yılında kaleme aldığı Britanya Pasifizmi adlı makale 15 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 17 Ocak 2020 tarihinde erişilmiştir
- ^ İndiana Üniversitesi internet sitesi 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 10 Mart 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ Upton Sinclair sayfası 8 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., IMDb, 10 Mart 2010 tarihinde erişilmiştir
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Upton Sinclair ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Upton Sinclair eserleri13 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Gutenberg Projesi, 09 Mart 2010 tarihinde erişilmiştir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Upton Sinclair 20 Eylul 1878 25 Kasim 1968 Pulitzer Odullu Amerikali yazar 20 yuzyilin baslarinda yazdigi eserlerle sohrete kavusmus ve cok sayida kitap yazmistir Ozellikle 1906 yilinda yazdigi ve dilimize Chicago Mezbahalari adiyla cevrilen The Jungle adli eseri buyuk yanki uyandirmis ve kamoyunun dikkatinin mezbahalardaki sagliksiz calisma kosullarina cekmistir Eserin yayinlanmasindan hemen sonra ABD deki et sektorunde iyilestirme calismalari baslamis ve konuyla ilgili yasal duzenleme yapilmistir Sinclair 1900HayatiGencligi Baltimore Maryland de dunyaya geldi Babasi Upton Beall Sinclair annesi Priscilla Harden dir Babasi bir icki saticisiydi Sinclair in buyukbabasi oldukca varlikliydi Sinclair cogu zaman onlarda vakit gecirirdi Surekli olarak zenginlerin ve fakirlerin bulunduklari ortamlarda olmasi onu etkileyecek ve ileride eserlerinin ilham kaynagi olacaktir 1888 yilinda ailesi New York sehrindeki Bronx bolgesine tasininca buradaki koleje gitmeye baslar Okul masraflarini karsilamak icin oyku ve makaleler yazmaya baslar Yazarliga adim atisi Sinclair 1900 yilinda ilk esi olan Meta Fuller ile evlenir 1904 yilinda yazmak icin uzerinde calistigi kitabi icin asil kimligini saklayarak Chicago daki mezbaha ve et uretim kombina tesislerinde calisir The Jungle adli eser 1906 yilinda basilinca cok basarili olur ve buyuk bir ilgi gorur Bu eserden kazandigi parayla hayalindeki utopyayi kurmak icin New Jersey Englewood a gider ve Helicon Hall adinda bir sosyalist koloni kurmaya girisir Sonrasinda Kongre secimlerinde milletvekili adayi olsa da secilemez Koloni bir yil sonra yanacaktir yanginda Lester Briggs adli marangoz hayatini kaybedecektir Sonraki hayati 1911 yilinda Meta esini terk eder Sinclair once Mary Craig Kimbrough ile daha sonra da Mary Elizabeth Willis ile evlenir Sirasiyla Kaliforniya Arizona ve New Jersey e gider 1968 yilinda Washington da olur Siyasi hayatiSinclair 1920 yilinda Temsilciler Meclisi ve 192 yilinda Senato icin sosyalist listeden aday olsa da secilemez Siyasete bir sure ara verir 1934 yilinda Kaliforniya valiligi icin secime katilir Secimlerde Sinclair Kaliforniya da Yoksulluga Son Ingilizce End Poverty in California adi verilen kampanyayla buyuk destek kazanir Ancak bu donemde gerceklesen buyuk toz firtinalari hasadi kotu etkileyecek ve kitlesel goce yol acacaktir Eyaletteki muhafazakarlar da Sinclair i azili bir komunist olarak gosterecek ve karsi propaganda yapacaklardir Sinclair secimleri kaybedince yazarliga geri doner Bu doneme dair yaptigi degerlendirmede ilginc gorusler ileri surmustur Amerika halki sosyalizmi sececektir ama bu isimle degil Bunu yoksulluga son kampanyasinda kanitladim Sosyalist listeden aday oldugumda 60 bin oy alirken Kaliforniya da Yoksulluga Son diyerek 879 bin oy aldim Sanirim dusmanlarimizin hakkimizda one surdukleri buyuk yalanlar basarili oldu Bu yalana cepheden saldirmaktansa etrafindan dolasmak tercih edilmelidir Upton Sinclair 1951 Elestirileri Sinclair in Sosyalizm ve Savas adli brosurunu elestiren unlu Bolsevik lider Lenin Sinclari in burjuva pasifizminden etkilendigini saptarken komunist orgute vurgu yapmamasini elestirir Sinclair temel olarak dogru bir cagri yapsa da naiftir naiftir cunku son elli yil icinde kitleler arasinda sosyalizmin kazandigi mevzileri gormezden gelmektedir devrimci bir orgutun varligi kosuluyla devrimci durumun objektif gelisimini gormezden gelmektedir Duygusal yaklasim bu eksiklikleri kapatmaz Sosyalizm ici akimlar arasindaki yani oportunizmle devrimci egilimler arasindaki siddetli kavga retorikle savusturulamaz LeninSosyal duyarlilikSinclair eserlerinde doneminin sosyal ve ekonomik ozellikleri onemli bir yere oturur Eserlerinde kapitalizmin adaletsizlikleri olarak gordugu olaylarin esas olarak Buyuk Bunalim yillarindaki yikici etkisini isler The Jungle adli eserinde Sinclair denetimsiz kapitalizm yuzunden iscilerin karsi karsiya kaldigi insanlik disi kosullari isler Ancak eserde vurgulanan iscilerin karsilastiklari zorluklar uzun is saatleri gocmen iscilerin maruz kaldiklari baski is garantisinin olmamasi ve dusuk maaslar yerine eserde arka planda yer alan et sektorunun icinde bulundugu sagliksiz durum daha cok dikkat cekecek ve ABD hukumeti tarafindan yasal duzenlemeler yapilacaktir Sinclair bununla ilgili ilginc bir benzetme yapar Ben toplumun kafasina hedef aldim attigim yumruk midesine geldi Upton SinclairLanny Budd dizisi1940 1953 yillari arasinda Lanny Budd adiyla bilinen ve 11 dizi macera kitabindan olusan seriyi yazar Kahramani unlu bir Amerikali silah ureticisinin oglu olan dizide I Dunya Savasindan baslayarak doneme ait celiskileri ve sol bakis acisini aktarir Bu dizi basildigi sirada cok populer olacak ve 21 ulkede baskisi yapilacaktir 1943 yilinda basilan serideki Dragon s Teeth adli eserle Pulitzer Odulu nu alir GelenegiSinclair in mezartasi ve uzerinde The Jungle Sinclair in Monrovia Kaliforniya daki evi muze olarak korunmaktadir Ayrica kendisine ait cok sayida el yazmasi fotograf ve ilk baski kitaplar Indiana eyaletindeki Indiana Universitesi Lilly Kutuphanesinde sergilenmektedir Sinemaya etkileri 1906 yilinda basilan Chicago Mezbahalari adli eser 1914 yilinda filme cekilse de bu film kaybolmustur ve hicbir kopyasi bulunmamaktadir Ayrica Sinclair cok sayida filmin senaryo calismasinda yer almistir Bunlarin en bilineni Sergey Ayzenstayn ile birlikte yapiminda yer aldigi filmidir Bu donemde Charlie Chaplin ile de ortak calismalari olmustur 1927 yilinda yazdigi adli eser ise 2007 yilinda cekilen There Will be Blood adli Oscar odullu filme esin kaynagi olmustur Turkceye cevrilen bazi eserleriAltin Zincir May Yayinlari Istanbul 1966 Ceviren Emin Turkelicin Asil eser adi Mammonart Basim yili 1925 Sikago Mezbahalari May Yayinlari Istanbul 1968 Ceviren Zeyyat San Asil eser adi The Jungle Basim yili 1906 Petrol May Yayinlari Istanbul 1968 Ceviren S Emrah Asil eser adi Oil Basim yili 1927 Sanayi Krali Oda Yayinlari Istanbul 1976 Ceviren Zaven Biberyan Asil eser adi King Coal Basim yili 1917 Patron Oda Yayinlari Istanbul 1983 Ceviren Zaven Biberyan Asil eser adi Flivver King Basim yili 1937 Jimmie Higgins Birinci Dunya Savasi nda Amerikali Bir Sosyalist Iscinin Romani Yar Yayinlari 2004 Ceviren Nadire Y Cobanoglu ISBN 975 7530 72 7 Asil eser adi Jimmie Higgins Basim yili 1919 Kaynakca Eser Turkceye Chicago Mezbahalari adiyla cevrilmistir 17 Mart 1907 tarihli The New York Times haberi 3 Kasim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2 Aralik 2013 tarihinde erisilmistir Bu secimlerde aldigi 879 bin oy secim kampanyalarinin en basarilisi olsa da secilmesi icin yeterli olmaz Kaliforniya ValiligiDemokratik Parti adayi Sinclair ile 13 Ekim 1934 tarihli yapilan roportaj 8 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Virtual Museum of San Francisco 10 Mart 2010 tarihinde erisilmistir Lenin in 1915 yilinda kaleme aldigi Britanya Pasifizmi adli makale 15 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 17 Ocak 2020 tarihinde erisilmistir Indiana Universitesi internet sitesi 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde 10 Mart 2010 tarihinde erisilmistir Upton Sinclair sayfasi 8 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde IMDb 10 Mart 2010 tarihinde erisilmistirDis baglantilarWikimedia Commons ta Upton Sinclair ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Upton Sinclair eserleri13 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gutenberg Projesi 09 Mart 2010 tarihinde erisilmistir