Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Eskikale, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.
| Eskikale | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Eskikale Eskikale'nin Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Şavşat |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1095 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 373 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08700 |
Tarihçe
Eskikale'nin eski adı Ustamisi'dir. Gürcüce bir yer adı olan Ustamisi (უსტამისი), "Ustam'ın yurdu" anlamına gelir. Ustam kişi adı olup 11. yüzyıla tarihlenen Gürcüce hagiografik bir eserde de geçer. Bu yer adı Türkçeye Ustamis olarak girmiştir. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde ve 1922 tarihli Artvin vilayeti nüfus cetvelinde Ustamis (اوستامیس) olarak geçer. Rus idaresi de bu yerleşimi Ustamis (Устамисъ) olarak kaydetmiştir.
Ustamisi, Orta Çağ'da Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ikinci yarısının hemen başında Gürcülerden ele geçirmiştir. Ancak eski Gürcü kaynaklarında Ustamisi’nin değil, bugünkü Eskikale köyü sınırları içinde kalmış olan Tzepta'nın (წეფთა) adı geçer. Söz konusu kaynaklara göre 998 yılında III. Davit Kurapalati’ye yenilen III. Bagrat’ın (975-1014) babası Gurgen bu kaleye sığınmıştır. 1028’de Gürcü aznaurlar Kral IV. Bagrat’a (1027-1072) ihanet edip Tzepta Kalesi’ni Bizans’a teslim etmiştir.
Ustamisi veya Ustamis köyü, 1835 tarihli Müslim nüfus defterine göre Tsihishevi (Çihishev) köyünün bir mahallesi olarak kaydedilmiştir. Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi belirleme amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği bu tarihte Ustamis ve Çihşshev Çıldır Eyaleti içinde İmerhev sancağına bağlıydı. Bu iki yerleşimde 48 hanede 139 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Ustamis ve Çihishev'in toplam nüfusunun yaklaşık 278 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Bu nüfus tespitinde Tzepta, "Zebta" (bugün Başkale) adıyla Şavşat (Satlel) sancağının köylerinden biriydi. Bu köyde 4 hanede 28 erkek yaşıyordu (toplam nüfus yaklaşık 48 kişi).
Ustamisi köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinde Ustamisi, Artvin sancağı içinde Şavşet-İmerhevi kazasının Çihori nahiyesine bağlı Tsihishevi (Çihishevi) köyünün sekiz mahallesinden biriydi. 1886 yılında yapılan tespite göre Çihishevi köyünün nüfusu 69 hanede yaşayan 577 kişiden oluşuyordu. Ustamisi mahallesinde ise, 16 hane bulunuyordu. Çihishevi köyünde hane başına düşen ortalama nüfus üzerinden Ustamisi'de yaklaşık 135 kişinin yaşadığı söylenebilir. Çihishevi ve Ustamisi'nin nüfusunun tamamı Gürcülerden oluşuyordu. Bu tarihte Tzepta ise ayrı bir köy olarak kaydedilmişti ve bu köyde 5 hanede 60 kişi yaşıyordu.
Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze'nin 1893 yılında verdiği bilgiye göre, Ustamisi köyünde 30 hane yaşıyordu. Rus nüfus sayımından önce köyden 20 hane Osmanlı ülkesine göç etmişti. Çiçinadze Ustamisi'yi İmerhevi vadisinde Gürcü dilinin konuşulduğu köyler arasında saymıştır.
Ustamisi köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Bu durum, 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya tarafından da kabul edildi. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Ustamisi Türkiye'ye bırakıldı.
Ustamisi, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespiti sırasında Şavşat kazasının İmerhevi nahiyesine bağlı bir köydü. Köyde, 146'sı kadın ve 150'si erkek olmak üzere, 38 hanede 296 kişi yaşıyordu. Bu tarihte de nüfusun tamamı Gürcü olarak kaydedilmiştir. Nitekim Samglieti (სამგლიეთი), Sakdari (საყდარი), Napudzari (ნაფუძარი), Zegani (ზეგანი), Tzitelisei (წითელისერი), Natsuhara (ნაცუხარა), Petrikana (პეტრიყანა), Venahi (ვენახი), Çişkari (ჭიშკარი), Piçnara (ფიჭვნარა) gibi günümüze ulaşan mevki adları da buranın bir Gürcü yerleşimi olduğunu göstermektedir.
Ustamisi veya Ustamis Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Eskikale olarak değiştirilmiştir. Eskikale köyü, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Şavşat kazasına bağlı Meydancık nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 616 kişiden oluşuyordu. 1965 yılına gelindiğinde köyde yaşayan insan sayısı 1.025 kişiyi bulmuştu ve bu nüfus içinde 211 kişi okuma yazma biliyordu.
Eskikale köyünde çoğu yıkılmış sekiz kilise kalıntısı ve bir de kale vardır. Kiliselerden biri Hanebi (Tsinavelati) mahallesindeki tek nefli bir köy kilisesidir. Bu kiliseden geriye yıkıntılar kalmıştır. Köyün Merkez mahallesinde bulunan kilise de tamamen yıkılmıştır. Köylüler kiliseye “Sakdari” demekle birlikte, bu kelimenin Gürcüce kilise anlamına geldiğini bilmemektedirler. Merkez mahalledeki bir başka kilisenin temeli üzerinde bir ev inşa edilmiştir. Zegani mahallesindeki köy kilisesinden de geriye bir şey kalmamıştır. Ancak kilisenin 200 m uzağındaki eski mezarlar dikkat çekicidir. Patsa Çihori (Küçük Çihori) mahallesinin merkezinde bulunan köy kilisesi de tamamen yıkılmıştır. Patsa Çihori mahallesinde, “Çedruli” denilen yerde bir köy kilisesi daha varmış, ama geriye yıkıntılardan başka bir şey kalmamıştır. Zegani mahallesindeki kilisenin temelleri üzerine bugünkü cami inşa edilmiştir. Bir başka kilise ise, Tsepta Kalesi içinde yer alan tek nefli Tzepta Kalesi Kilisesi'dir. Bu kiliseden geriye sadece yıkıntılar kalmıştır.Tzepta Kalesi Ustamisi köyünün tarihine ışık tutan önemli bir tarihsel yapıdır. Köyün kuzeyinde yöreye hakim bir tepede yer alan kale, 45 × 36 m ebatlarındadır ve bazı kısımları bugün de ayaktadır. Kalede kilisenin dışında iki de kule bulunmaktadır.
Coğrafya
Eskikale köyü, Artvin il merkezine 50, Şavşat ilçe merkezine 25 km uzaklıktadır.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 374 |
| 2020 | 373 |
| 2019 | 354 |
| 2018 | 336 |
| 2017 | 329 |
| 2016 | 325 |
| 2015 | 331 |
| 2014 | 293 |
| 2013 | 369 |
| 2012 | 386 |
| 2011 | 412 |
| 2010 | 461 |
| 2009 | 473 |
| 2008 | 522 |
| 2007 | 548 |
| 2000 | 1.044 |
| 1990 | 988 |
| 1985 | 948 |
Kaynakça
- ^ . Fallingrain.com. 7 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Şavşat Eskikale Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Mamaia Pağava, Şavşat Notları (Gürcüce: შავშური ჩანაწერები), Tiflis, 2011, s. 87. 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . -13-0
- ^ Mtsheteli Aziz Evstati'nin Sebatı ve Şehadeti (Gürcüce: მარტჳლობაჲ და მოთმინებაჲ წმიდისა ევსტათი მცხეთელისაჲ)
- ^ Hasan Hüseyin Alemdar - Çıldır Eyaleti İmerhev Sancağı 2771 Numaralı Nüfus Defteri’nin Çevirisi ve Değerlendirmesi, Rize, 2020, s. 36, 83. 15 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Yüksek lisans tezi
- ^ a b "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 83" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 6 Ekim 2021.
- ^ a b "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1478". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2023.
- ^ Kartlis Tshovreba Yer Adları ve Arkeoloji Sözlüğü (ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი), Tiflis, 2013, s. 610 21 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . .
- ^ Hasan Hüseyin Alemdar - Çıldır Eyaleti İmerhev Sancağı 2771 Numaralı Nüfus Defteri’nin Çevirisi ve Değerlendirmesi, Rize, 2020, s. 83. 15 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Yüksek lisans tezi
- ^ Ecem Kutlu, Şavşat Nüfus Defteri (1835) - Transkripsiyon ve Değerlendirme, Artvin, 2020, s. 18. 29 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Yüksek lisans tezi
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1477". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2023.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), Tiflis, 1913, s. 296" (PDF). 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 13 Mayıs 2022.
- ^ Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü (Gürcüce), Tiflis, 1912, s. 140.
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2023.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 190 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 161". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mayıs 2023.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 169.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 89.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 170-171, 173, .
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, 316, .
- ^ a b c d . YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
Dış bağlantılar
- Eskikale, Şavşat için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Eskikale Artvin ilinin Savsat ilcesine bagli bir koydur EskikaleKoyArtvin in Turkiye deki konumuEskikaleEskikale nin Artvin deki konumuUlkeTurkiyeIlArtvinIlceSavsatCografi bolgeKaradeniz BolgesiRakim1095 mNufus 2021 Toplam373Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0466Il plaka kodu08Posta kodu08700TarihceEskikale nin eski adi Ustamisi dir Gurcuce bir yer adi olan Ustamisi უსტამისი Ustam in yurdu anlamina gelir Ustam kisi adi olup 11 yuzyila tarihlenen Gurcuce hagiografik bir eserde de gecer Bu yer adi Turkceye Ustamis olarak girmistir Nitekim 1835 tarihli Osmanli nufus defterinde ve 1922 tarihli Artvin vilayeti nufus cetvelinde Ustamis اوستامیس olarak gecer Rus idaresi de bu yerlesimi Ustamis Ustamis olarak kaydetmistir Ustamisi Orta Cag da Gurcistan in guneybati kesimini olusturan bolgelerden biri olan Savseti de yer alir Nitekim Osmanlilar bu bolgeyi 16 yuzyilin ikinci yarisinin hemen basinda Gurculerden ele gecirmistir Ancak eski Gurcu kaynaklarinda Ustamisi nin degil bugunku Eskikale koyu sinirlari icinde kalmis olan Tzepta nin წეფთა adi gecer Soz konusu kaynaklara gore 998 yilinda III Davit Kurapalati ye yenilen III Bagrat in 975 1014 babasi Gurgen bu kaleye siginmistir 1028 de Gurcu aznaurlar Kral IV Bagrat a 1027 1072 ihanet edip Tzepta Kalesi ni Bizans a teslim etmistir Ustamisi veya Ustamis koyu 1835 tarihli Muslim nufus defterine gore Tsihishevi Cihishev koyunun bir mahallesi olarak kaydedilmistir Osmanli idaresinin askere alma ve vergi belirleme amaciyla sadece erkek nufusunu tespit ettigi bu tarihte Ustamis ve Cihsshev Cildir Eyaleti icinde Imerhev sancagina bagliydi Bu iki yerlesimde 48 hanede 139 erkek kaydedilmistir Erkek sayisi kadar kadin eklenince Ustamis ve Cihishev in toplam nufusunun yaklasik 278 kisiden olustugu ortaya cikar Bu nufus tespitinde Tzepta Zebta bugun Baskale adiyla Savsat Satlel sancaginin koylerinden biriydi Bu koyde 4 hanede 28 erkek yasiyordu toplam nufus yaklasik 48 kisi Ustamisi koyu 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nin ardindan imzalanan Berlin Antlasmasi uyarinca Osmanli Devleti tarafindan Rusya ya birakildi Rus idaresinde Ustamisi Artvin sancagi icinde Savset Imerhevi kazasinin Cihori nahiyesine bagli Tsihishevi Cihishevi koyunun sekiz mahallesinden biriydi 1886 yilinda yapilan tespite gore Cihishevi koyunun nufusu 69 hanede yasayan 577 kisiden olusuyordu Ustamisi mahallesinde ise 16 hane bulunuyordu Cihishevi koyunde hane basina dusen ortalama nufus uzerinden Ustamisi de yaklasik 135 kisinin yasadigi soylenebilir Cihishevi ve Ustamisi nin nufusunun tamami Gurculerden olusuyordu Bu tarihte Tzepta ise ayri bir koy olarak kaydedilmisti ve bu koyde 5 hanede 60 kisi yasiyordu Gurcu tarihci Zakaria Cicinadze nin 1893 yilinda verdigi bilgiye gore Ustamisi koyunde 30 hane yasiyordu Rus nufus sayimindan once koyden 20 hane Osmanli ulkesine goc etmisti Cicinadze Ustamisi yi Imerhevi vadisinde Gurcu dilinin konusuldugu koyler arasinda saymistir Ustamisi koyu Birinci Dunya Savasi nin sonunda Ruslarin bolgeden cekilmesinin ardindan bir sure Gurcistan in sinirlari icinde kaldi Bu durum 7 Mayis 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlasmasi yla Sovyet Rusya tarafindan da kabul edildi Ancak Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda 16 Mart 1921 de imzalanan Moskova Antlasmasi uyarinca Ustamisi Turkiye ye birakildi Ustamisi 1922 yilinda Artvin livasinda yapilan nufus tespiti sirasinda Savsat kazasinin Imerhevi nahiyesine bagli bir koydu Koyde 146 si kadin ve 150 si erkek olmak uzere 38 hanede 296 kisi yasiyordu Bu tarihte de nufusun tamami Gurcu olarak kaydedilmistir Nitekim Samglieti სამგლიეთი Sakdari საყდარი Napudzari ნაფუძარი Zegani ზეგანი Tzitelisei წითელისერი Natsuhara ნაცუხარა Petrikana პეტრიყანა Venahi ვენახი Ciskari ჭიშკარი Picnara ფიჭვნარა gibi gunumuze ulasan mevki adlari da buranin bir Gurcu yerlesimi oldugunu gostermektedir Ustamisi veya Ustamis Turkce olmadigi icin koyun adi 1925 yilinda Eskikale olarak degistirilmistir Eskikale koyu 1940 genel nufus sayiminda Coruh vilayetinin Savsat kazasina bagli Meydancik nahiyesinin koylerinden biriydi ve nufusu 616 kisiden olusuyordu 1965 yilina gelindiginde koyde yasayan insan sayisi 1 025 kisiyi bulmustu ve bu nufus icinde 211 kisi okuma yazma biliyordu Eskikale koyunde cogu yikilmis sekiz kilise kalintisi ve bir de kale vardir Kiliselerden biri Hanebi Tsinavelati mahallesindeki tek nefli bir koy kilisesidir Bu kiliseden geriye yikintilar kalmistir Koyun Merkez mahallesinde bulunan kilise de tamamen yikilmistir Koyluler kiliseye Sakdari demekle birlikte bu kelimenin Gurcuce kilise anlamina geldigini bilmemektedirler Merkez mahalledeki bir baska kilisenin temeli uzerinde bir ev insa edilmistir Zegani mahallesindeki koy kilisesinden de geriye bir sey kalmamistir Ancak kilisenin 200 m uzagindaki eski mezarlar dikkat cekicidir Patsa Cihori Kucuk Cihori mahallesinin merkezinde bulunan koy kilisesi de tamamen yikilmistir Patsa Cihori mahallesinde Cedruli denilen yerde bir koy kilisesi daha varmis ama geriye yikintilardan baska bir sey kalmamistir Zegani mahallesindeki kilisenin temelleri uzerine bugunku cami insa edilmistir Bir baska kilise ise Tsepta Kalesi icinde yer alan tek nefli Tzepta Kalesi Kilisesi dir Bu kiliseden geriye sadece yikintilar kalmistir Tzepta Kalesi Ustamisi koyunun tarihine isik tutan onemli bir tarihsel yapidir Koyun kuzeyinde yoreye hakim bir tepede yer alan kale 45 36 m ebatlarindadir ve bazi kisimlari bugun de ayaktadir Kalede kilisenin disinda iki de kule bulunmaktadir CografyaEskikale koyu Artvin il merkezine 50 Savsat ilce merkezine 25 km uzakliktadir NufusYillara gore koy nufus verileri2021 3742020 3732019 3542018 3362017 3292016 3252015 3312014 2932013 3692012 3862011 4122010 4612009 4732008 5222007 5482000 1 0441990 9881985 948Kaynakca Fallingrain com 7 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Subat 2022 a b c d e f g h i j k l m n o p Artvin Savsat Eskikale Koy Nufusu Nufusune com 31 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 Mamaia Pagava Savsat Notlari Gurcuce შავშური ჩანაწერები Tiflis 2011 s 87 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 897 9941 407 13 0 Mtsheteli Aziz Evstati nin Sebati ve Sehadeti Gurcuce მარტჳლობაჲ და მოთმინებაჲ წმიდისა ევსტათი მცხეთელისაჲ Hasan Huseyin Alemdar Cildir Eyaleti Imerhev Sancagi 2771 Numarali Nufus Defteri nin Cevirisi ve Degerlendirmesi Rize 2020 s 36 83 15 Eylul 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yuksek lisans tezi a b Nursen Gok Artvin Livasi nin Anavatan a Katilisi Sirasindaki Durumuna Iliskin Belgeler Ankara Universitesi Turk Inkilap Tarihi Enstitusu Ataturk Yolu Dergisi Sayi 41 Mayis 2008 s 83 PDF 26 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 6 Ekim 2021 a b Svod statisticheskih dannyh o naselenii Zakavkazskago kraya izvlechennyh iz posemejnyh spiskov 1886 g Transkafkasya Bolgesinin Nufusuna Dair 1886 Yili Aile Listelerinden Edinilmis istatistik Verilerin Ozeti Tiflis 1893 Sira no 1478 11 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2023 Kartlis Tshovreba Yer Adlari ve Arkeoloji Sozlugu ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი Tiflis 2013 s 610 21 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 9789941158964 Hasan Huseyin Alemdar Cildir Eyaleti Imerhev Sancagi 2771 Numarali Nufus Defteri nin Cevirisi ve Degerlendirmesi Rize 2020 s 83 15 Eylul 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yuksek lisans tezi Ecem Kutlu Savsat Nufus Defteri 1835 Transkripsiyon ve Degerlendirme Artvin 2020 s 18 29 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yuksek lisans tezi Svod statisticheskih dannyh o naselenii Zakavkazskago kraya izvlechennyh iz posemejnyh spiskov 1886 g Transkafkasya Bolgesinin Nufusuna Dair 1886 Yili Aile Listelerinden Edinilmis istatistik Verilerin Ozeti Tiflis 1893 Sira no 1477 11 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2023 Zakaria Cicinadze Musluman Gurculer ve Gurcistan daki Koyleri Gurcuce Tiflis 1913 s 296 PDF 19 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 13 Mayis 2022 Zakaria Cicinadze Musluman Gurculerin Osmanli Ulkesine Buyuk Gocu Gurcuce Tiflis 1912 s 140 Rossijsko gruzinskij dogovor 07 5 1920 g polnyj tekst i karta odin iz mnogih narushennyh Kremlem 07 5 1920 tarihli Rus Gurcu Anlasmasi tam metin ve harita Kremlin Tarafindan Ihlal Edilen Bircok Anlasmadan Biridir 11 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2023 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1969 3 Cilt 2 cilt s 489 8 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2023 2015 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari Gurcuce Tiflis 2016 s 190 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9123 9 9 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumat i Umumiye 1927 s 161 29 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mayis 2023 1940 Genel Nufus Sayimi Ankara 1946 s 169 1965 Genel Nufus Sayimi Ankara 1968 s 89 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili Tiflis 2018 s 170 171 173 ISBN 9789941478178 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili Tiflis 2018 316 ISBN 9789941478178 a b c d YerelNet org tr 19 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Haziran 2014 Dis baglantilarEskikale Savsat icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft