Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Uydu gökada, daha büyük kütleli ve parlak bir konak gökadanın (birincil gökada olarak da bilinir) kütleçekimsel potansiyeli içinde bağlı yörüngelerde hareket eden daha küçük bir yoldaş gökadadır. Tıpkı Güneş Sistemi'ndeki gezegenlerin Güneş'e kütleçekimsel olarak bağlı olması gibi, uydu gökadalar ve bileşenleri de konak gökadalarına bağlıdır. Çoğu uydu gökada cüce gökada olsa da, büyük gökada kümelerinin uydu gökadaları çok daha büyük bir kütleye sahip olabilir.Samanyolu'nun etrafında en büyüğü Büyük Macellan Bulutu olmak üzere elliye yakın uydu gökada dönmektedir.
Bununla birlikte uydu gökadalar, daha büyük konak gökadalara kütleçekimsel olarak bağlı olan yegane astronomik nesneler değildir (bkz. küresel yıldız kümeleri). Bu nedenle gökbilimciler gökadaları, baryonik madde (yani sıradan madde) ve Newton'un kütleçekim yasalarının kombinasyonuyla açıklanamayan özellikler sergileyen, kütleçekimsel olarak bağlı yıldız toplulukları olarak tanımlarlar. Örneğin, sarmal gökadalar içindeki yıldızların ve gazın yörünge hızlarının ölçümleri, teorik tahminlerden önemli ölçüde sapan bir hız eğrisi ortaya koymaktadır. Bu gözlem, karanlık madde teorisi ve Newton dinamiklerindeki değişikliklerin motivasyonunu oluşturmuştur. Bu nedenle her ikisi de konak gökadaların uyduları olmasına rağmen, küresel yıldız kümeleri uydu gökadalarla karıştırılmamalıdır. Uydu gökadalar, küresel yıldız kümelerine kıyasla daha geniş ve dağınıktır ve aynı zamanda oluşum süreci sırasında kendilerine bahşedildiği düşünülen devasa karanlık madde haleleriyle örtülmüşlerdir.
Uydu gökadalar, hem daha büyük konak gökadayla hem de diğer uydularla olan kaotik etkileşimleri nedeniyle genellikle çalkantılı bir yaşam sürerler. Mesela bir konak gökada, gelgit kuvvetleri ve yoluyla yörüngesindeki uyduları bozabilir. Bu tip çevresel etkiler, uydulardan büyük miktarlarda soğuk gazı (yani yıldız oluşumunun yakıtı) uzaklaştırabilir ve bu da uyduların yıldız oluşturmaya son verdikleri anlamında pasif hale gelmelerine neden olabilir. Dahası, uydular konak gökadalarıyla çarpışarak (küçük birleşmelere) (yani, önemli ölçüde farklı kütlelere sahip gökadalar arasındaki birleşme olayı) yol açabilir. Öte yandan, uydular birbirleriyle birleşerek büyük birleşmelere de (yani, karşılaştırılabilir kütlelere sahip gökadalar arasında birleşme olayı) yol açabilirler. Gökadalar çoğunlukla uzay boşluğu, yıldızlararası gaz ve tozdan oluştuğu için birleşme sırasında bir gökadadan gelen nesnelerle diğerinden gelen nesneler arasındaki çarpışmaları gerektirmez ve bu birleşme olayları genellikle çok daha büyük kütleli gökadalarla sonuçlanır. Sonuç olarak gökbilimciler, hem küçük hem de büyük birleşmelerin hangi hızda gerçekleştiğini belirlemeye çalışarak galaktik gruplar ve kümeler gibi kütleçekimsel olarak bağlı devasa gökada yapılarının oluşumunu daha iyi anlamayı amaçlamaktadırlar.
Uydu gökadaların sınıflandırılması
Yukarıda belirtildiği gibi uydu gökadalar genellikle cüce gökadalar olarak sınıflandırılır ve bu nedenle cüce gökada olduğunu belirtmek için çeşitli standart türlerin önüne küçük "d" harfi eklenmesiyle, konak gökadalarıyla benzer bir Hubble sınıflandırma şemasını izlerler. Bu türler arasında cüce düzensiz (dI), cüce küremsi (dSph), cüce eliptik (dE) ve cüce sarmallar (dS) bulunur. Bununla birlikte tüm bu türler arasında cüce sarmalların uydu gökadalar olmadığı, aksine sadece alanda bulunan cüce gökadalar oldukları düşünülmektedir.
Cüze düzensiz uydu gökadalar
Cüce düzensiz uydu gökadalar, kaotik ve asimetrik görünümleri, düşük gaz oranları, yüksek yıldız oluşum oranı ve düşük metallikleriyle karakterize edilir. Samanyolu'nun en yakın üç cüce düzensiz uydusu arasında Küçük Macellan Bulutu, Büyük Köpek Cüce Gökadası ve yeni keşfedilen bulunur.
Cüze eliptik uydu gökadalar
Cüce eliptik uydu gökadalar, gökyüzündeki oval görünümleri, içerdikleri yıldızların düzensiz hareketi, orta ila düşük metallikleri, düşük gaz oranları ve yaşlı yıldız popülasyonları ile karakterize edilir. Yerel Grup'taki cüce eliptik uydu gökadalar arasında, komşu Andromeda Gökadası'nın uyduları olan NGC 147, NGC 185 ve NGC 205 bulunur.
Cüze küremsi uydu gökadalar
Cüce küremsi uydu gökadalar, dağınık görünümleri, düşük yüzey parlaklıkları, yüksek kütle-ışık oranları (yani karanlık madde ağırlıklı), düşük metallikleri, düşük gaz oranları ve yaşlı yıldız popülasyonları ile karakterize edilir. Dahası, cüce küremsi gökadalar, Samanyolu'nun bilinen uydu gökadalarının en büyük popülasyonunu oluşturur. Bu uydulardan bazıları, isimlerini bulundukları takımyıldızlardan alan , ve Aslan IV'tür.
Geçiş tipleri
Küçük birleşmeler ve çevresel etkilerin bir sonucu olarak bazı cüce gökadalar, ara veya geçiş tipi uydu gökadalar olarak sınıflandırılırlar. Örneğin, Anka ve Balıklar I, cüce düzensizlerden cüce küremsilere geçiş halinde görünen ara tipler olarak sınıflandırılır. Ayrıca, Büyük Macellan Bulutu'nun da cüce sarmaldan cüce düzensize geçiş sürecinde olduğu düşünülmektedir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c Binney, James (2008). Galactic dynamics. 2. Tremaine, Scott, 1950-. Princeton: Princeton University Press. ISBN . OCLC 759807562.
- ^ "What Is a Satellite Galaxy?" (İngilizce). NASA Spaceplace. 29 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2016.
- ^ "Dwarf Galaxies". www.cfa.harvard.edu. 24 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2018.
- ^ Willman, Beth; Strader, Jay (1 Eylül 2012). ""Galaxy," Defined". The Astronomical Journal. 144 (3). s. 76. arXiv:1203.2608 $2. Bibcode:2012AJ....144...76W. doi:10.1088/0004-6256/144/3/76. ISSN 0004-6256.
- ^ Forbes, Duncan A.; Kroupa, Pavel; Metz, Manuel; Spitler, Lee (29 Haziran 2009). "Globular Clusters and Satellite Galaxies: Companions to the Milky Way" (PDF). Mercury. 38 (2). ss. 24-27. arXiv:0906.5370 $2. Bibcode:2009arXiv0906.5370F. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Eylül 2024.
- ^ Wetzel, Andrew R.; Tollerud, Erik J.; Weisz, Daniel R. (22 Temmuz 2015). "Rapid Environmental Quenching of Satellite Dwarf Galaxies in the Local Group". The Astrophysical Journal. 808 (1). ss. L27. arXiv:1503.06799 $2. Bibcode:2015ApJ...808L..27W. doi:10.1088/2041-8205/808/1/L27. ISSN 2041-8213.
- ^ "Our Galaxy and its Satellites Link for sharing this page on Facebook" (İngilizce). Cseligman. 7 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2016.
- ^ "HubbleSite: News - Astronomers Pin Down Galaxy Collision Rate". hubblesite.org. 24 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2018.
- ^ Schombert, James M.; Pildis, Rachel A.; Eder, Jo Ann; Oemler, Augustus Jr. (Kasım 1995). "Dwarf Spirals". The Astronomical Journal. Cilt 110. s. 2067. Bibcode:1995AJ....110.2067S. doi:10.1086/117669
![image]()
. ISSN 0004-6256. - ^ a b c d Sparke, Linda Siobhan; Gallagher, John S. (2007). Galaxies in the universe : an introduction. 2nd. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN . OCLC 74967110.
- ^ Hensler, Gerhard (2011). "The Morphological Origin of Dwarf Galaxies". EAS Publications Series. Cilt 48. ss. 383-395. arXiv:1103.1116 $2. Bibcode:2011EAS....48..383H. doi:10.1051/eas/1148086. ISSN 1633-4760.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Uydu gokada daha buyuk kutleli ve parlak bir konak gokadanin birincil gokada olarak da bilinir kutlecekimsel potansiyeli icinde bagli yorungelerde hareket eden daha kucuk bir yoldas gokadadir Tipki Gunes Sistemi ndeki gezegenlerin Gunes e kutlecekimsel olarak bagli olmasi gibi uydu gokadalar ve bilesenleri de konak gokadalarina baglidir Cogu uydu gokada cuce gokada olsa da buyuk gokada kumelerinin uydu gokadalari cok daha buyuk bir kutleye sahip olabilir Samanyolu nun etrafinda en buyugu Buyuk Macellan Bulutu olmak uzere elliye yakin uydu gokada donmektedir Samanyolu nun uydu gokadalari Bununla birlikte uydu gokadalar daha buyuk konak gokadalara kutlecekimsel olarak bagli olan yegane astronomik nesneler degildir bkz kuresel yildiz kumeleri Bu nedenle gokbilimciler gokadalari baryonik madde yani siradan madde ve Newton un kutlecekim yasalarinin kombinasyonuyla aciklanamayan ozellikler sergileyen kutlecekimsel olarak bagli yildiz topluluklari olarak tanimlarlar Ornegin sarmal gokadalar icindeki yildizlarin ve gazin yorunge hizlarinin olcumleri teorik tahminlerden onemli olcude sapan bir hiz egrisi ortaya koymaktadir Bu gozlem karanlik madde teorisi ve Newton dinamiklerindeki degisikliklerin motivasyonunu olusturmustur Bu nedenle her ikisi de konak gokadalarin uydulari olmasina ragmen kuresel yildiz kumeleri uydu gokadalarla karistirilmamalidir Uydu gokadalar kuresel yildiz kumelerine kiyasla daha genis ve daginiktir ve ayni zamanda olusum sureci sirasinda kendilerine bahsedildigi dusunulen devasa karanlik madde haleleriyle ortulmuslerdir Uydu gokadalar hem daha buyuk konak gokadayla hem de diger uydularla olan kaotik etkilesimleri nedeniyle genellikle calkantili bir yasam surerler Mesela bir konak gokada gelgit kuvvetleri ve yoluyla yorungesindeki uydulari bozabilir Bu tip cevresel etkiler uydulardan buyuk miktarlarda soguk gazi yani yildiz olusumunun yakiti uzaklastirabilir ve bu da uydularin yildiz olusturmaya son verdikleri anlaminda pasif hale gelmelerine neden olabilir Dahasi uydular konak gokadalariyla carpisarak kucuk birlesmelere yani onemli olcude farkli kutlelere sahip gokadalar arasindaki birlesme olayi yol acabilir Ote yandan uydular birbirleriyle birleserek buyuk birlesmelere de yani karsilastirilabilir kutlelere sahip gokadalar arasinda birlesme olayi yol acabilirler Gokadalar cogunlukla uzay boslugu yildizlararasi gaz ve tozdan olustugu icin birlesme sirasinda bir gokadadan gelen nesnelerle digerinden gelen nesneler arasindaki carpismalari gerektirmez ve bu birlesme olaylari genellikle cok daha buyuk kutleli gokadalarla sonuclanir Sonuc olarak gokbilimciler hem kucuk hem de buyuk birlesmelerin hangi hizda gerceklestigini belirlemeye calisarak galaktik gruplar ve kumeler gibi kutlecekimsel olarak bagli devasa gokada yapilarinin olusumunu daha iyi anlamayi amaclamaktadirlar Uydu gokadalarin siniflandirilmasiYukarida belirtildigi gibi uydu gokadalar genellikle cuce gokadalar olarak siniflandirilir ve bu nedenle cuce gokada oldugunu belirtmek icin cesitli standart turlerin onune kucuk d harfi eklenmesiyle konak gokadalariyla benzer bir Hubble siniflandirma semasini izlerler Bu turler arasinda cuce duzensiz dI cuce kuremsi dSph cuce eliptik dE ve cuce sarmallar dS bulunur Bununla birlikte tum bu turler arasinda cuce sarmallarin uydu gokadalar olmadigi aksine sadece alanda bulunan cuce gokadalar olduklari dusunulmektedir Cuze duzensiz uydu gokadalar Cuce duzensiz uydu gokadalar kaotik ve asimetrik gorunumleri dusuk gaz oranlari yuksek yildiz olusum orani ve dusuk metallikleriyle karakterize edilir Samanyolu nun en yakin uc cuce duzensiz uydusu arasinda Kucuk Macellan Bulutu Buyuk Kopek Cuce Gokadasi ve yeni kesfedilen bulunur Samanyolu nun en buyuk uydu gokadasi ve Yerel Grup taki dorduncu en buyuk gokada olan Buyuk Macellan Bulutu cuce sarmal ve cuce duzensiz arasinda bir gecis turu olarak siniflandirilir Cuze eliptik uydu gokadalar Cuce eliptik uydu gokadalar gokyuzundeki oval gorunumleri icerdikleri yildizlarin duzensiz hareketi orta ila dusuk metallikleri dusuk gaz oranlari ve yasli yildiz populasyonlari ile karakterize edilir Yerel Grup taki cuce eliptik uydu gokadalar arasinda komsu Andromeda Gokadasi nin uydulari olan NGC 147 NGC 185 ve NGC 205 bulunur Cuze kuremsi uydu gokadalar Cuce kuremsi uydu gokadalar daginik gorunumleri dusuk yuzey parlakliklari yuksek kutle isik oranlari yani karanlik madde agirlikli dusuk metallikleri dusuk gaz oranlari ve yasli yildiz populasyonlari ile karakterize edilir Dahasi cuce kuremsi gokadalar Samanyolu nun bilinen uydu gokadalarinin en buyuk populasyonunu olusturur Bu uydulardan bazilari isimlerini bulunduklari takimyildizlardan alan ve Aslan IV tur Gecis tipleri Kucuk birlesmeler ve cevresel etkilerin bir sonucu olarak bazi cuce gokadalar ara veya gecis tipi uydu gokadalar olarak siniflandirilirlar Ornegin Anka ve Baliklar I cuce duzensizlerden cuce kuremsilere gecis halinde gorunen ara tipler olarak siniflandirilir Ayrica Buyuk Macellan Bulutu nun da cuce sarmaldan cuce duzensize gecis surecinde oldugu dusunulmektedir Ayrica bakinizCuce gokada Cuce kuremsi gokada Cuce eliptik gokada Gokada birlesmesi Hubble duzeni Yildiz patlama gokadasi Galaktik gelgit Etkilesen gokada Samanyolu nun uydu gokadalari Andromeda nin uydu gokadalariKaynakca a b c Binney James 2008 Galactic dynamics 2 Tremaine Scott 1950 Princeton Princeton University Press ISBN 9781400828722 OCLC 759807562 What Is a Satellite Galaxy Ingilizce NASA Spaceplace 29 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Nisan 2016 Dwarf Galaxies www cfa harvard edu 24 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Haziran 2018 Willman Beth Strader Jay 1 Eylul 2012 Galaxy Defined The Astronomical Journal 144 3 s 76 arXiv 1203 2608 2 Bibcode 2012AJ 144 76W doi 10 1088 0004 6256 144 3 76 ISSN 0004 6256 Forbes Duncan A Kroupa Pavel Metz Manuel Spitler Lee 29 Haziran 2009 Globular Clusters and Satellite Galaxies Companions to the Milky Way PDF Mercury 38 2 ss 24 27 arXiv 0906 5370 2 Bibcode 2009arXiv0906 5370F 26 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 30 Eylul 2024 Wetzel Andrew R Tollerud Erik J Weisz Daniel R 22 Temmuz 2015 Rapid Environmental Quenching of Satellite Dwarf Galaxies in the Local Group The Astrophysical Journal 808 1 ss L27 arXiv 1503 06799 2 Bibcode 2015ApJ 808L 27W doi 10 1088 2041 8205 808 1 L27 ISSN 2041 8213 Our Galaxy and its Satellites Link for sharing this page on Facebook Ingilizce Cseligman 7 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Nisan 2016 HubbleSite News Astronomers Pin Down Galaxy Collision Rate hubblesite org 24 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Haziran 2018 Schombert James M Pildis Rachel A Eder Jo Ann Oemler Augustus Jr Kasim 1995 Dwarf Spirals The Astronomical Journal Cilt 110 s 2067 Bibcode 1995AJ 110 2067S doi 10 1086 117669 ISSN 0004 6256 a b c d Sparke Linda Siobhan Gallagher John S 2007 Galaxies in the universe an introduction 2nd Cambridge Cambridge University Press ISBN 978 0521855938 OCLC 74967110 Hensler Gerhard 2011 The Morphological Origin of Dwarf Galaxies EAS Publications Series Cilt 48 ss 383 395 arXiv 1103 1116 2 Bibcode 2011EAS 48 383H doi 10 1051 eas 1148086 ISSN 1633 4760