Bu madde, uygun değildir.Mayıs 2016) ( |
Aerojet Rocketdyne RS-25 diğer adıyla Uzay Mekiği Ana Motoru, dondurucu sıvı yakıtlı bir roket motorudur. NASA’nın uzay istasyonunda kullanılmıştır ve fırlatma rampasında kullanılması düşünülmüştür ve Rocketdyne şirketi tarafından Birleşik devletlerde yapılmıştır. RS-25 dondurucu sıvı hidrojeni ve sıvı oksijeni yakar ve her bir motor kalkış esnasında 1,859 kN(418,000 lb) güç üretir. RS-25 60’lı yılların izinden gitmesine rağmen motorun gelişime açık olması nedeniyle çeşitli geliştirmelere uğramıştır. 1 Nisan 1981 tarihinde ilk denenmesinin yapılmasıyla beraber RS-25 güvenlik, bakım ve motor güvenilirliği açısından birçok geliştirmeye uğramıştır.
Bir test ateşlemesi sırasında Uzay Mekiği Ana Motorunun yakından görüntüsü | |
Üretici | , , |
---|---|
Menşe Ülke | Amerika Birleşik Devletleri |
İlk Tarih | 12 Nisan 1981 (STS-1) |
Bağlantılı olduğu | Space Shuttle Space Launch System |
Önceli | HG-3 |
Durumu | SLS testinde STS-135'ten beri hizmet dışı. |
Karışım Oranı | 6.03:1 |
Güç Döngüsü | Aşamalı yanma döngüsü |
Genel Bilgiler | |
İtki (Vakumda) | 512.300 lbf (2,279 MN) |
İtki (Deniz Seviyesinde) | 418.000 lbf (1,86 MN) |
Özgül itici kuvvet(Vakumda) | 452,3 saniye (4,436 km/s) |
Özgül itici kuvvet (Deniz Seviyesinde) | 366 saniye (3,59 km/s) |
Bölme basıncı | 2.994 psi (20,64 MPa) |
İtki/Ağırlık oranı | 73,1 |
Uzunluk | 168 inç (4,3 m) |
Çap | 96 inç (2,4 m) |
Kuru ağırlık | 7.004 pound (3.177 kg) |
Kaynakça | |
Kaynaklar | |
Notlar | Veriler, nominal güç seviyesinin %109'unda RS-25D içindir. |
Bu motor deniz seviyesinde 452 saniye (4.43 km/s) ya da bir vakumda 366 saniye (3.59 km/s) bir dürtü(Isp) üretir. Bunun yanı sıra yaklaşık 3,5 ton (7.700 pound) ağırlığı vardır. RS-25 -253 °C (-423 °F) ile 3300 °C (6000 °F) arası bir sıcaklıkta çalışabilir.
RS-25 uzay mekiğinin arka yapısına üç tane olacak şekilde yakıt tanklarıyla beraber kümelendirilmiştir. Motorlar iki kat roket güçlendiricilerle ve iki AJ10-190 yörünge manevra sistemi ile beraber uzay aracının yükselişi için kullanılmıştır. Her uçuş sonrası motorlar muayene ve yenilenme için uzay aracından çıkarılmıştır.
Parçaları
RS-25 motoru çeşitli pompalar, vanalar ve itme kuvveti üretmek için uyum içinde çalışan diğer birleşenlerden oluşur. Uzay mekiğinin dış tanklarındaki yakıt (sıvı hidrojen) ve oksitleyici (sıvı oksijen) uzay aracındaki kablolar yardımı ile ana tahrik sistemindeki besleme hatlarına akarak yön vericilere ulaşır. Oysaki uzaya fırlatma sisteminde (SLS) yakıt ve oksitleyici her bir motora ayrı ayrı besleme hatlarına aktarılır ve her bir branşa itici motora girmesi için izin verilir.
Motor çalıştığında uzay aracı yakıtları (sıvı nitrojen ve sıvı oksijen) düşük basınçlı turbo pompalardan yüksek basınçlı motorlara doğru hareket eder. Bu pompalardan yola çıkan uzay yakıtları bölünerek farklı yollardan motora gider. Yüksek basınçlı turbo yakıt pompası türbini ve HTOTP sıcak gaz manifoldunda birleşmeden ve ana yanma odasına (MCC) gönderilmeden önce ya da direkt olarak enjektörlerin içine gönderilmeden önce, oksitleyici ısı değişimi için dört ayrı yola bölünür ve buradan turbo pompalara gider.
Bu sırada yakıt ana yakıt valfının yenilenebilir soğutma sistemlerine ya da ana soğutucu valfına gider. Yakıt, yakıt deposu basınçlandırma sistemi veya sıcak gaz manifoldu soğutma sistemine yönlendirilmeden önce MCC soğutma sisteminden sonra düşük basınçlı oksitleyici turbo pompa türbinlerinden geçer. Yakıt tekrar gaz manifoldunda birleşmeden önce ön yakıcılar aracılığıyla önce yüksek basınçlı turbo pompalara gönderilir. Yakıt bir kez enjekte edildiğinde, uzay gemisinde bulunan yakıtlar karıştırılır ve doğrudan yandıkları yere ana yakıt odasına gönderilirler. Yanan yakıt karışımı motorun arka kısmına doğru gider ki gerekli itme kuvveti sağlanabilsin.
Turbo pompalar
Oksitlenme sistemi
Düşük basınçlı oksitleyici turbo pompa (LPOTP) dakikada 5,150 dönüş üreten, 6 aşamalı türbinler tarafından tahrik edilen ve gücünü yüksek basınçlı sıvı oksijenden alan bir eksenel-akış pompasıdır. Yüksek basınçlı sıvı oksijeni ise yüksek basınçlı oksitleyici pompadan gelir. Düşük basınçlı oksitleyici turbo pompadan gelen ve yüksek basınçlı turbo pompalar tarafından temin edilen akış sıvı oksijenin basıncını 0,7 MPa’dan, 9 MPa’ya çıkarır. Motorun çalıştığı süre zarfında, basınç arttırıcılar yüksek basınçlı oksitleyici tirbünün yüksek sıcaklıklarda kaviteleşmeden çalışmasını sağlar. Düşük basınçlı oksitleyici pompa 450mm - 450mm boylarındadır ve fırlatma aracına sabitlenmiş olarak bulunur.
Yüksek basınçlı oksitleyici turbo pompa iki aşamalı santrifuj pompalardan oluşur. Bunlar ana pompa ve ön yakıcı pompadır ve ana şafta iki koldan bağlıdır. Ana pompa 28,120 rpm de, 23,260 beygir gücü güç üreterek sıvı oksijenin basıncını 2,9Mpa’dan 30MPa’ya çıkarır. Yüksek basınçlı oksitleyici turbo pompa birçok ayrı kanala boşaltım yapar. Bunlardan birisi düşük basınçlı oksitleyici turbo pompayı besleyen kanaldır. Diğer kanal ana oksitleyici valfden geçer ve yakıt deposuna bağlanır. Başka bir küçük yol sıcaklık değiştirici oksitleyiciye gider. Sıvı oksijen anti-sel valfine akar, bu valf sıvı oksijenin içeri girmesini engeller. Gaz bir manifolda yollanır ve oradan sıvı oksijen basınç tankına yönlendirilir.
Yüksek basınçlı oksitleyici turbo pompaya giden bir başka yol ise sıvı oksijenin basıncını 30MPa’dan 51MPa’ya çıkaran ön yakıcılardır. Yüksek basınçlı oksitleyici turbo pompa 600mm-900mm boyutlarındadır ve kanatlar yardımıyla sıcak-gaz manifolduna bağlıdır.
Yüksek basınçlı oksitleyici turbo pompa türbini ve yüksek basınçlı oksitleyici turbo pompalar. Bir şafta yerleştirilmiştir. Yakıt bakımından zengin olan bu gazların türbin bölümde karışması ve ana pompadaki sıvı oksijenin bir faciaya dönüşmesini engellemek için 2 bölüm bir boşluk tarafından ayrılır. Bu boşluk motor çalışırken motorun helyum sağlayıcısı tarafından sürekli temizlenir. Sızdırmazlığı en aza indirmek için iki mühür vardır, birisi tirbünler arasındaki bölümdeyken, diğeri pompa bölümündedir. Helyum basıncı farkı bu boşluklarda motorun otomatik kapanmasına sebep olur.
Yakıt sistemi
Düşük basınçlı yakıt turbo pompası iki aşamalı tirbünden oluşan ve hidrojen gazıyla çalışan bir eksenel akış pompasıdır. Bu sistem sıvı hidrojenin basıncını 0,2MPa’dan 1,9MPa’ya çıkarır ve hidrojeni yüksek basınçlı yakıt pompasına aktarır. Motor çalışırken düşük basınçlı yakıt turbo pompası tarafından sağlanan basınç, yüksek basınçlı yakıt turbo pompasının yüksek hızlarda kavite olmadan çalışmasını sağlar. Düşük basınçlı yakıt turbo pompası dakikada 16,185 dönüş sağlar ve boyutları 450mm-600mm dir. Bu turbo pompa aracın itici kanalına bağlıdır.
Yüksek basınçlı yakıt turbo pompası 3 aşamalı santrifüj pompasıdır. İki aşamalı sıcak gaz tirbünü tarafından güç sağlar. Sıvı hidrojenin basıncını 1,9MPa’dan 45MPa’ya çıkarır ve bunu yaparken yaklaşık dakikada 35,360 tam dönüş yaparken 71,140 beygir gücü üretir. Turbo pompaların tahliyesi 3 ana borudan ilerler. İlk yol ana yanma deposunun mantosudur. Hidrojen bu kısımda depo duvarlarını soğutur. Buradan sonra düşük basınçlı yakıt turbo pompasına doğru yol alır ve burada tirbünleri çalıştırır. Burdan çıkan hidrojen küçük bir kısmı basınçlandırmayı dengelemek için üç motordan oluşan ana manifolda doğru yol alır. Kalan hidrojen sıcak gaz manifoldunun iç ve dış duvarlarının arasından geçerek burayı soğutur ve ardından ana yanma bölmesine gider. İkinci boru ana yakıt valflerinden motor kapağına doğru hareket eder. Ardından bu kanal soğutma valfi odasından gelen üçüncü bir kanala eklenir. Bu kombine akış yakıt ve oksitleyici ön yakıcılara gider. Yüksek basınçlı yakıt turbo pompası yaklaşık 550mm-1100mm boylarındadır ve sıcak gaz manifolduna kanatlarla bağlanmıştır.
Güç başlıkları
Ön yakıcılar
Oksitleyici ve yakıt ön yakıcıları sıcak gaz manifolduna kaynaklanmıştır. Yakıt ve oksitleyici karışmış halde ön yakıcılara girer ve böylece etkili bir yanma elde edilmiş olur. Arttırılmış kıvılcım üreticiler her ön yakıcının merkezindeki ön yakıcının ortasına yuvalanmıştır. Motor tarafından aktive edilen ikili yedek kıvılcım üreticiler her ön yakıcıda yanmayı başlatmak için motor çalıştığı süre zarfında kullanılır. Yaklaşık üç saniye sonra kapatılırlar çünkü yanma işlemi bir süre daha devam eder. Ön yakıcılar yakıt bakımından zengin sıcak gazlar üretirler. Bu gazlar tirbünler boyu ilerleyerek yüksek basınçlı turbo pompaların çalışması için gerekli gücü üretirler. Oksiteyici ön yakıcıların tahliyesi yüksek basınçlı oksitleyici turbo pompaya ve oksitleyici ön yakıcı pompaya bağlı olan tirbünleri çalıştırır. Yakıt ön yakıcıların ise yüksek basınçlı yakıt turbo pompalarına bağlı olan tirbünü çalıştırır.
Yüksek basınçlı oksitleyici turbo pompalar ve yüksek basınçlı yakıt turbo pompalarının tirbün hızları oksitleyicilerin ve ön yakıcı oksitleyici valflerin konumuna bağlıdır. Oksitleyici ve yakıt ön yakıcı oksitleyicileri valfleri akan sıvı oksijen miktarını azaltır veya arttırır, dolayısıyla ön yakıcı odalarındaki basıncıda arttırıp azaltır. Yüksek basınçlı oksitleyici turbo pompa ve yüksek basınçlı yakıt turbo pompası tirbünlerinin hızları sayesinde sıvı hidrojen ve gaz oksijen ana yanma odasına akar. Bu olay motorun çekişini arttırır veya azaltır. Oksitleyici ve yakıt ön yakıcı valfleri birlikte ve sürekli aynı oranda (6,03:1 oranında) çalışırlar.
Ana oksitleyici ve ana yakıt valfleri, sıvı oksijenin ve sıvı hidrojenin motora akışlarını kontrol eder. Ne zaman bir motor çalışsa ana valfler tamamen açıktır.
Ana yanma odası
Her motor ana yanma odası yakıt bakımından zengin sıcak gazları sıcak gaz manifoldu soğutma sisteminden alır. Gaz hidrojen ve sıvı oksijen yanma odasına enjektörler vasıtasıyla girer ve böylece uzay aracı yakıtları karışmış olur. Enjektörün ortasında arttırılmış kıvılcım üreticiler vardır ve bu çift yedekli ateşleyici motorda yanmayı başlatmak için kullanılır. Yanma süreci süreklilik gösterdiğinden ateşleyiciler yaklaşık üç saniye sonra kapatılır. Ana enjektör ve tepe demeti sıcak gaz manifolduna kaynaklanmış olup ana yanma odası aynı zamanda cıva ile sıcak gaz manifolduna cıva ile tutturulmuştur. Ana yanma odası strüktürel kabuğu Inconel 718’den yapılmadır ve RS-25 için 70'li yıllarda özel olarak yapılmıştır. Inconel 718 gümüş-zircon (NARloy-Z) alaşımıyla kaplanmıştır. Uçuş esnasında yanma odasının sıcaklığı 3300 °C ye geldiğinde ki bu sıcaklık demirin kaynama noktasından fazladır, 390 kadar kanal sıvı hidrojeni ana yanma motorunu soğutma üzere ana yanma motoruna gönderir.
Motor püskürtücüler
Motor püskürtücüleri 3,1 m uzunluğunda ve 0.26 m çapındadır. Püskürtücüler çan şeklinde uzanıp ana yakıt odasına cıvata ile tutturulmuştur. RS-25 püskürtücüleri yakıt odası basıncından dolayı anormal derecede genişleyebilir (77,5:1 oranında). Deniz seviyesinde bu oranda bir genişleme yakıt ayrışmasına, aracın kullanımında zorluğa ve hatta aracın parçalanmasına sebep olabilir. Ancak, Rocketdyne mühendisleri püskürtücü duvarlarını değişik açılarda çeşitlenecek biçimde tasarlamıştır ve bu değişim çıkışa doğru azalır. Bu durum çerçevedeki basıncı 32 kPa’dan 39 kPa’ya arttırır ve yakıt ayrışmasını engeller. Akışın orta parçası 14 kPa ya da daha az bir basınca sahiptir. Her bir püskürtücünün iç yüzeyi paslanmaz çeliklerden geçen sıvı hidrojenle soğutulur. Uzay mekiğinin üzerinde motor püskürtücüleri destekleyici çemberlerle kuvvetlendirilmiştir. Termal koruma kalkış esnasında yakıt püskürtücülerin maruz kalığı etkilerden korunması için gereklidir ve bu da yalıtımla sağlanır. İzolasyon dört katman metalik folyo ve perdelerden oluşur.
Kumandalar
Her bir motor ana motor kumandalarıyla donatılmıştır. Motorun bütün hareketlerini kontrol eden ve onun performansını görüntüleyen bu kumandalar Honeywell Aerospace tarafından üretilmiştir ve her bir ana motor kumandası yetersiz kaldığından daha sonra Motorola 68000 işlemcileriyle geliştirilmiştir. Basit bir motora ana motor kumandası yazılımı kullanmak motor ve fırlatma arasında bir bağlantı oluşturmuştur, çünkü bütün sensor ve aktifleştiriciler sadece kumandaya bağlıdır. Her bir ana motor kumandası genel amaçlı bilgisayarların orbitlerine bağlıdır. Bu sistem yazılımı basitleştirmiş ve böylece güvenilirliğini arttırmıştır.
Birbirinden bağımsız iki bilgisayar sisteme fazlalık vermiştir. Örneğin elimizde A ve B bilgisayarı olsun. Sistem A’daki herhangi bir hata, sistem B’nin devreye girmesiyle operasyonda herhangi bir eksiklik olmamasını sağlar. Sonrasında sistem B’de de meydana gelebilecek herhangi bir hata direkt olarak motorun durmasıyla sonuçlanır.
İki sisteminde içinde 2 adet M68000s intizamlı bir şekilde çalışır, bundan dolayı iki sisteminde aynı anda çalıştırmak sinyal seviyelerinin karışmasına ve hata vermesine yol açar. İki kaynakta herhangi bir değişiklik meydana gelirse sistem otomatik olarak diğer kaynağa aktarılır.
Kumandalar büyük darbelere karşı ve kalkış esnasında çalışabilir durumda kalacak şekilde dizayn edilmiştir. Challenger kazasında meydana gelen olaylar ve içindeki kumandalar Honeywell Aerospace’e analiz ve örnekleme için gönderilmiştir. Bir kumanda tek bir tarafından kırılmış ve iki kumanda birden deniz tarafından korelâsyona uğramıştır ve hafızalarını kaybetmiştir. Kuruduktan ve vakumlandıktan sonra inceleme için kurtarıldı.
Ana valfler
Motorun üretimini kontrol altına almak için ana motor kumandası beş hidrolik harekete geçirici valften destek alır. Acil durumda valfler helyum destekleyici sistemle tamamen kapanabilir.
Uzay mekiğinde ana oksitleyici ve yakıt valfleri kapanmadan sonra atık yakıtların tahliyesi için kullanılır. Atık sıvı oksijen motordan geçer ver atık sıvı hidrojen direnaj valflerine gider. Atıkları toplama işlemi bittiğinde valfler kapanır ve bir dahaki işleme kadar kapalı kalır.
Soğutma kontrolü valfi yanma odası soğutucusuna bağlıdır. Motor kumandaları soğutucu haznesinden geçen hidrojen gazı miktarını düzenler. Soğutma odası valfi motor açılmadan önce yüzde yüz açıktır. Motorun çalışma işlemi esnasında maksimum soğutma için yüzde yüz dokuza kadar artar.
Yalpa çemberi
Her bir motora yalpa çemberi etkisi yüklenir. Bu çemberler uzay mekiğinin alt ve üst taraflarına yerleştirilerek her biri 3,390 kg dan 230,000 kg a kadar destek olur. Bu çemberler ayrıca uzay mekiğine iki aks etrafında on derecelik bir hareket özgürlüğü sağlar. Bu hareket motorun dürtüleyerek doğru oryantasyona girmesini sağlar. Titanyum alaşımlı yalpa çemberi boyutları 290mm -360mm’dir ve ağırığı 48 kg dır.
Düşük basınçlı oksijen ve düşük basınçlı yakıt turbo pompaları orbitlerden 180 derece ayrı kalacak biçimde yerleştirilmiştir. Alçak basınçlı turbo pompaların ve yüksek basınçlı turbo pompaların esneyebilir başlıklarının olması, düşük basınçlı turbo pompaların motorun geri kalanı yalpa çemberleri yardımı ile yönlendirilirken kararlı bir şekilde beklemesine yardımcı olur. Bunun yanı sıra pompalarda meydana gelebilecek herhangi bir hasarı engeller. Alçak basınçlı yakıt turbo pompalarından gelen sıvı oksijen ve yüksek basınçlı yakıt turbo pompalarından gelenler sıvı oksijenin formasyonunun bozulmasını engellemek için yalıtılmıştır.
Helyum sistemi
Yakıt ve oksitleme sistemlerine ek olarak, uzay mekiğinin tahrik sistemi onlarca tank, regülâtörler, kontrol valfları, dağıtım boruları ve tek yönlü supaplardan oluşan helyum sistemiyle donatılmıştır. Bu sistem uçuş esnasında motoru temizleme ve yakıt denetimi için kullanılan motor valfleri ve acil durum kapanmaları için basınç sağlamada kullanılır.
Tarihi
Geliştirilmesi
Eş zamanlı olarak, 1967'de Amerikan Hava Kuvvetleri, Isinglass Projesi esnasında daha verimli geleneksel de Laval-nozzle tipi motorları araştırmak amacıyla aerospike motorlar ve Pratt&Whitney'yi incelemesi istenen Rocketdyne ile birlikte ileri düzey roket itim sistemleri çalışmasına finansman sağladı. Çalışmanın sonucunda, P&W geniş aralıklı yüksekliklerde arttırılmış bir verimlilik sağlamak üzere çift yönlü bir genişleyen burun kullanan 250.000 Iblik XLR-129 motoru için bir öneri sundu. RS-25’in tarihi, NASA’ya ait Marshall Space Flight Center ve Rocketdyne’in Apollo programı sırasında Saturn V roketinin S-II ve S-IVB üst aşamalarında kullanılan ve J-2 motorundan geliştirilen yüksek basınç motorları üzerine yaptığı bir dizi çalışmanın gerçekleştiği 1960 lı yıllara dayanmaktadır. Çalışmalar Saturn V motorlarını yükseltmek için ortaya konan ve HG-3 adıyla bilinen 350.000 Ib’lik üst aşama motoru için tasarım üreten bir programın altında yürütülmüştür. Önceden test edilmiş yükseltilmiş F-1 motorları gibi HG-3 ün altındaki Apollo incinmesi için finansman seviyeleri de iptal edilmiştir. Bu, HG-3 için RS-25 in temelini oluşturacak olan dizayndı.
Ocak 1969’da NASA General Dynamics Lockheed, Mcdonnel Douglas ve North American Rockwell’i uzay mekiğinin geliştirmenin ilk safhalarına katıldığı için ödüllendirdi. Bu çalışmaların bir parçası olan “faz A” çalışmaları birçok şirketin katıldığı ve XLR-129 un geliştirildiği çalışmadır. Bu tasarım son ana kadar herhangi bir uzay mekiği sistemi ile aynıydı. Fakat NASA çok daha fazla gelişmiş bir sisteme ihtiyaç duyduğuna karar verdi. Yüksek basınçlı yanma odaları 3000 psi basınçta çalışıp motoru daha güçlü hale getirebilecek bir sistemi araştırmaya başladı.
Çalışmalar 1970'lerde NASA’nın “faz B” ana motor çalışmaları için teklif talebi istemesiyle başladı. Bu çalışmada de Laval tipi motorlar düzenlenecekti. Taleplerin ardından yenilenebilir 2 aşamalı uzay aracı ve bir insanlı uçuşa olanak sağlayabilecek bir motor üzerinde çalışmaya başlanıldı. Rocketdyne ve P&W her ne kadar fon alsa da rakiplerine yetişebilmek için tasarım sürecinde büyük miktarda kendi bütçesinden para kullanmak zorunda kaldı.
Sözleşmenin gereklilikleri sağlandıktan sonra bütçe baskıları nedeniyle tasarım son orbitlerden dış tanklara ve çift hızlandırıcı değişimlere kadar yenilenebildi. Geçen bir yıllık “faz B” çalışma süre zarfında Rocketdyne şirketi bakır-zirkonyum alaşımından yapılan bir prototip üretebildi.12 Şubat 1971’de test edilen bu prototip Rocketdyne’ya sözleşmeyi kazandırsa da P & W şirketi ile süren hukuk mücadelesi nedeniyle 1 yıl boyunca üretim yapılamamıştır.
İhalenin ardından, ön tasarım, motorun tasarımı, set ve uçuş yeteneğine sahip motorların ilk defa yapımına başlandı, sonra Eylül 1976’de kritik bir tasarım incelemesi Eylül 1972 yılında gerçekleştirildi. 1979 yılında motorlar dahil uzay mekiğinin bütün parçaları üzerinde testler yapılarak paralel tasarımların değerlendirilmeleri yapıldı. Yüksek basınçlı yakıt turbo pompaları dahil tasarımın çeşitli alanları ile eksiklikleri tespit edildi.
Bireysel motor bileşenlerinden oluşan ilk testlere yüksek basınçlı yakıt turbo pompaları, vanalar, meme ve yakıt ön yakıcıları da bu çalışmalara dahil edildi. 1977 tarihinde ikinci denemeler yapıldı. NASA bu, önceki uzay mekiğinin ilk uçuş ve motor testi en az 65.000 saniyede 1dönüm noktası geçirmiş olması gereken motor STS-1, test zamanına göre test 110253 saniyede 1 dönüm geçirmiştir. 20 Şubat 1981 tarihinde uzay mekiği uçuşa hazırlık için son kez test edildi ve uçuş için hazır ilan edildi.
Uzay mekiği programı
Her bir uzay mekiği, uzay mekiğinin arka tarafında 3 adet RS-25 motoruna sahip olup uydu işlem biriminden mekik montaj binasına transfer edilir. Eğer gerekli ise motorda bu işlemler sırasında değiştirilir. Motorlar, uzay mekiği dış tankından orbitlerdeki ana tahrik sistemleri aracılığıyla iletilen yakıt 6.6 sn boyunca kalkış için ateşlenir. Bu motorların performansını uzay mekiği katı yakıt güçlendiricilerin çalışmasına öncelik verilmesi uzay mekiğinin kalkışını sağlar. Kalkış esnasında, motorlar yüzde yüz performanslar çalışmaya başlar. 104.5% daraltma ile ani kalkışa hazır hale gelir.
Motor bu gücü T+40 saniye kadar korur ve daha sonra yüzde 70'e kadar düşürür ki uzay mekiğindeki aerodinamik yük maksimum basınca kadar çıkabilsin. Motor daha sonra T+8 dakika boyunca bastırılır. Bu noktada motorlar derece derece yüzde 67 ye kadar bastırılır, çünkü istifin 3g kuvveti geçmemesi gerekir. Eğer 3g kuvveti geçerse artan bir şekilde geçerse yakıt kullanımında büyük bir artış meydana gelir. Bundan sonra motorlar kapanır ve bu aşamaya motordan kuvveti kesme aşaması denir ve bu işlem T+8.5 dakika sürer.
Her bir uçuştan sonra motorlar orbiterlerden ayrılır ve uzay mekiği ana işleme servisine transfer edilir. Burada yeniden kullanım için motorlar bakıma alınır ve yenilenir. Toplam 46 yeniden kullanılabilir RS-25 motoru uzay mekiği programı dahilinde uçurulmuştur. Bu motorların her biri yaklaşık 40milyon Amerikan doları değerindedir. Bu motorların her biri revizyondan geçirilmiş halde Stannis Uzay Merkezinde çeşitli testlerden geçirilerek bekletilir.
Geliştirmeler
Uzay Mekiği programı boyunca, RS - 25 kullanımdan sonra gerekli bakımı azaltmak amacıyla, motorun performansını ve güvenilirliğini artırmak yanma odası değişiklikleri, gelişmiş kaynaklar ve turbo pompaların değişiklikleri de dahil olmak üzere yükseltmeleri bir dizi geçti. Sonucu olarak, RS -25’in çeşitli versiyonları programı sırasında kullanıldı.
- İlk yörünge uçuşu yüzde yüz güç seviyesi için onay almıştır. Yörünge uçuş testleri için (STS1 ve STS 5) kullanılmıştır (2005,2006,2007,2008).
- Faz 1- Motorun servis süresinin uzatılması planlanmıştır. Yörünge uçuş testleri için (STS6 ve STS 51 L) kullanılmıştır (2005,2006,2007,2008).
- Faz 2- STS-26 daki ilk uçuştur. Birkaç güvenlik artırımı yapılmış ve beklenmedik bir şekilde yüzde 109 tam güç seviyesine ulaşmıştır.
- Blok 1- STS-70'teki ilk uçuştur. Turbo pompalara seramik kaplamalar yapılmış, hareket eden birçok parçası ve kaynak sayıları azaltılmıştır. Blok 1 gelişimleri ayrıca yeni tip güç başlıklarınıda yanında getirmiştir.
- Blok 1A STS-73 deki ilk uçuşudur, blok 1A ana enjektör motorlarını geliştirme üzerinedir.
- Blok 2 A STS-89 daki ilk uçuşudur, Blok 2A motoru blok 2 motorunun gelişimini tamamlamasında büyük rol oynamıştır. Yeni geniş ana yanma odaları, düşük basınçlı turbo pompalar geliştirilmiştir.
- Blok 2 STS-104 deki ilk uçuşudur. Blok 2A’daki bütün gelişimler kullanılmış, yeni yüksek basınçlı turbo pompalar eklenmiştir.
RS-25 in gelişiminin en büyük etkisi uzay aracı programının motor kısmındaki boğmalarıdır. Motor kuvvetinde yüzde 111’lere kadar bir artma olmuştur.
Deniz seviyesi
Vakum
- Yüzde 100 itme kuvveti1,670 kN (380,000 lbf)2,090 kN (470,000 lbf)
- Yüzde 104,5 itme kuvveti1,750 kN (390,000 lbf)2,170 kN (490,000 lbf)
- Yüzde 109 itme kuvveti1,860 kN (420,000 lbf)2,280 kN (510,000 lbf)
Güç seviyelerinin yüzde 100ün üstünde olması mantıklı gelmeyebilir, ama bunun arkasında tabii ki bir mantık var. Yüzde yüz seviyesi maksimum fiziksel ulaşılabilir seviye anlamına gelmez, bu daha çok motorun geliştirilmesindeki karar kılınan yani beklenen kuvvettir. Daha sonraki araştırmalar motorun beklenen performansından daha yüksek bir seviyede güvenli bir şekilde çalışabileceğini göstermiştir. Fiziksel seviyenin güç seviyesiyle olan ilişkisini korumak düzensizliği azaltır ve buradaki veriler daha sonradan kolaylıkla karşılaştırılabilir.
Eğer güç seviyesi artarsa, elde ettiğimiz yeni yeni değer yüzde yüz olur ve önceki veriler ve belgeler yeniden düzeltilmek zorundadır (örneğin bir önceki değer yüzde 96 olarak kullanılmaya başlar). Motor gücü seviyesi motorun güvenilirliğini etkiler, araştırmalar yüzde 104,5 seviyesinden yüksek bir seviyede çalışan bir motorun başarısız olma ihtimalinin çok fazla olduğunu gösteriyor. Zaten yüzde 104,5 üzerindeki bir seviye ancak beklenmedik durumlarda elde edilmiştir.
Olaylar
Uzay mekiği programı süresince izlenen yolda 46 adet RS-25 kullanılmıştır (sadece ekstra RS-25 yapılmış fakat hiç kullanılmamıştır). 135 görev boyunca toplamda 405 özel motor görevi için Pratt & Whitney Rocketdyne yüzde 99,95güvenilebilirlik rapor etmiştir. Fakat motorlar bugüne kadar çeşitli arızalar vermiştir.
- STS-41-D (Discovery) – 3 numaralı motor ana motordaki gereksiz kontrol kaybı nedeniyle kontrolden çıkmış ve motor kapanmıştır.
- STS-51-F (Challenger) – 2 numaralı motor soğutucu vana arızası nedeniyle T3 saniyesinde kapanmıştır.
- STS-51-F (Challenger) – 1 numaralı motor sıcaklık sensorlarındaki hata nedeniyle yörünge dışına çıkmış ve T5:43 saniyesinde kapanmıştır.
- STS-55 (Columbia) – 3 numaralı motor sıvı oksijen önyakıcısı kontrol valflarındaki hata nedeniyle T3 saniyesinde kapatılmıştır.
- STS-51 (Discovery) – 2 numaralı motor hidrojen yakıt sensoru hatası nedeniyle T3 saniyesinde kapatılmıştır.
- STS-68 (Endeavour) – 3 numaralı motor yüksek basınçlı oksitleyici turbo motordaki sıcaklık sensorunun kırmızı çizgisini geçmesinden dolayı T1,9
saniyesinde kapatılmıştır.
- STS-93 (Columbia) – T5 saniyesinde kısa devreden dolayı üç motordan ikisi devre dışı kalmıştır. Ek olarak enjektörü kapatması gereken bir cıvata gevşek kalmış ve hidrojen soğutma hattı kırılmıştır. Bununla beraber motor püskürtme memesinin içi zedelenmiştir ve sızıntıya neden olmuştur.
Fırlatmadan sonra
Takım yıldızı projesi
Nihai uzay mekiği emeklilik öncesi geri kalan tüm motorlar müzeler ve okullar gibi bir sürü kuruma 400,000 Amerikan doları ile 900,000 Amerikan doları arası fiyatlarla satılması planlandı. Bu politika beraberinde takımyıldız projesini getirdi. Bu projeye göre:
- Yeniden kullanılamayacak durumda olan motorlar, tamamen tedavülden kaldırıldı.
- Yenileme gerektiren her bir motor, montaj ve yeniden başlanma için testlerden geçti.
- Pahalı olduğu, zaman aldığı ve çok ağır olduğu için yere indirilmesi gerekliliği RS-25D yi Ares 1 in ikinci aşaması yaptı.
Devamında gelen çeşitli değişikliklerle Ares I ve Ares V roketleri, Ares I de RS-25 motorları J-2X motoruyla değiştirilmiştir. NASA Ares I ve Ares V in geliştirilmesiyle, yeni bir fırlatıcı yerine takımyıldızı programına odaklanmıştır.
Apollo programında olduğu gibi Takımyıldız programının görevlerinde kendi ana uzayaracı Orion bulunuyordu. Bu görevler alçak dünya yörünge uçuşlarında uluslararası uzay istasyonuna servis sağlama, Altair ve Dünya ‘ dan ayrılan diğer uzayaraçlarına bağlanma ve son olarak Ay ‘ ın kutup bölgelerine yapılacak insanlı uçuşlardı. Programın en önemli görevi olan Mars ‘ a insanlı uçuş görevinin iptaline ilişkin iyi bir açıklama olmazken Dünya ‘ ya yakın bir asteroid görevi 2008 yılında en öncelikli plandı.
Uzay aracı fırlatma sistemi
Uzay aracı fırlatma sisteminin üzerinde, gözden çıkarılabilecek yeni sürüm motorlar planlandı. Bu motorlar daha ucuzdu ve uzun bir tarihi vardı ve 1990’lı yıllarda Uluslararası Fırlatma Sistemi’ne önerildi. Uzay aracı fırlatma sisteminin RS-25i 3lü 4lü hatta 5li kümeler halinde çalışmalarını yaptılar.
Uzay mekiğinin rafa kalkmasından sonra, NASA mekik filosu yerine Uzay Aracı Fırlatma Aracı Olarak bilinen yeni bir fırlatma aracı yapacağını 14 Eylül 2011 tarihinde duyurdu.
SLS çekirdek tasarımı RS-25, üç ila beş farklı sürüm ve özellikte roket motoru yapıldı. Yeni fırlatma aracının kullanılacağı ilk uçuşlar BlockII RS-25D motoru kullanılarak, NASA Stennis Uzay Merkezinde güvenli bir alan oluşturularak uçuşlar sağlanacaktır.
RS25D’ye ek olarak, uzay aracı yollama sistemi programı, ilk iki fırlatma çekirdek aşamadaki Space Shuttles Atlantis ve Endeavour’un ana itiş sistemi donanımını kullanacak şekilde, kalan üç yönlendiricilerden Ana İtiş Sistemi’ni deneme amaçlı olacak şekilde kullanacak. Uzay aracı yollama iticileri sistemi modifiye edilmiş uzay mekiği dış tankı motorun ana aşamasından ve uzay aracının üst kısmının iki katı arasındaki kısımdan roketlere yakıtlar aktarılır.
Bir kere kalan RS-25D’ler kullanıldığında, daha ucuz ve harcanabilir olanıyla değiştirilirler. Son olarak RS-25E belirlenmiştir (E harfi harcanabilir olduğunu belirtir). Motor 2005 yılında çalışılmış 1 ya da 2 varyasyona dayanabilir, RS-25E ve daha basiti RS-25F 2011 yılında üzerine düşünülen varyasyonlardandı.
2015 testleri
2015 yılında RS-25 birçok kritik very ve yeni kumanda ünitesi materyali ve yakıt basınç şartları için test edilmiştir.
•9 Ocak
•28 Mayıs
•11 Haziran - 500 saniye
•17 Temmuz – 535 saniye
•13 Ağustos
•27 Ağustos
NASA ve Stennis Uzay Merkezi Eylül başlarından önce son toparlamalar için iki adet daha test yapmayı planlıyor.
Devam eden testler sonunda, dört yeni motor test döngüsüne dahil edilecek.
Bu test serileri RS-25 in, yeni motor control ünitesi, alçak sıvı oksijen sıcaklığı, daha uzun uzay aracı yollama sistemi çekirdek durumu oksijen tankı ve daha yüksek araç hızından dolayı daha geniş iç basınç ve dört motor konfigürasyonundan kaynaklanan daha yüksek kapak sıcaklığı gibi şartlar altında nasıl çalışacağını göstermek amacıyla planlandı. Test sürecinde yeni soğurucu yalıtım sistemleri ve ısıtıcılar da test edilecek.
Kaynakça
- ^ a b c d e Aerojet Rocketdyne, RS-25 Engine 29 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (22 Temmuz 2014 tarihinde erişilmiştir)
- ^ a b c Wade, Mark. . Encyclopedia Astronautica. 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2017.
- ^ (PDF). Pratt & Whitney Rocketdyne. 2005. 8 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2011.
- Aerojet Rocketdyne, RS-25 Engine (accessed July 22, 2014)
- Jump up to:a b c "Space Shuttle Main Engine" (PDF). Pratt & Whitney Rocketdyne. 2005. Archived from the original (PDF) on February 8, 2012. Retrieved November 23, 2011.
- Wade, Mark. "SSME". Encyclopedia Astronautica. RetrievedOctober 27, 2011.
- "RS-25 Engine".
- Jump up to:a b c d e f g h i j k l m n o p "Main Propulsion System (MPS)"(PDF). Shuttle Press Kit.com. Boeing, NASA & United Space Alliance. October 6, 1998. Retrieved December 7, 2011.
- Jump up to:a b c Chris Bergin (September 14, 2011). "SLS finally announced by NASA – Forward path taking shape". NASASpaceflight.com. Retrieved December 14, 2011.
- "NASA Relies on Copper for Shuttle Engine". Discover Copper Online. Copper Development Association. 1992. Retrieved January 19, 2012.
- Jump up to:a b Steve Roy (August 2000). "Space Shuttle Main Engine Enhancements". NASA. Retrieved December 7, 2011.
- R.A. O'Leary and J. E. Beck (1992). "Nozzle Design".Threshold. Pratt & Whitney Rocketdyne. Archived from the original on March 16, 2008.
- Jump up to:a b c d e f g h Robert E. Biggs (May 1992). "Space Shuttle Main Engine: The First Ten Years". In Stephen E. Doyle. History of Liquid Rocket Engine Development in the United States 1955–1980. AAS History Series. American Astronautical Society. pp. 69–122. ISBN 978-0-87703-350-
9. Retrieved December 12,2011.
- "Nozzle Design". March 16, 2009. Retrieved November 23,2011.
- "Computers in the Space Shuttle Avionics System".Computers in Spaceflight: The NASA Experience. NASA. July 15, 2005. Retrieved November 23, 2011.
- Jump up to:a b "The future of the shuttle's computers". NASA. July 15, 2005. Retrieved November 23, 2011.
- "Space Shuttle Main Engine Controllers". NASA. April 4, 2004. Retrieved December 8, 2011.
- RM Mattox & JB White (November 1981). "Space Shuttle Main Engine Controller" (PDF). NASA. Retrieved December 15,2011.
- "The Cause of the Accident". Report of the Presidential Commission on the Space Shuttle Challenger Accident. NASA. June 6, 1986. Retrieved December 8, 2011.
- Jim Dumoulin (August 31, 2000). "Main Propulsion System". NASA. Retrieved January 16, 2012.
- Jump up to:a b "Space Shuttle Main Engine Orientation" (PDF). Boeing/Rocketdyne. June 1998. Retrieved December 12, 2011.
- Mark Wade. "HG-3". Encyclopedia Astronautica. RetrievedDecember 13, 2011.
- F-LA TASK ASSIGNMENT PROGRAM final Report, (Rocketdyne)
- "MSFC Propulsion Center of Excellence is Built on Solid Foundation". NASA. 1995. Retrieved December 13, 2011.
- Jump up to:a b c d e f g h i David Baker (April 2011). NASA Space Shuttle. Owners' Workshop Manuals. Haynes Publishing. .
- Dwayne Day (April 12, 2010). "A bat outta Hell: the ISINGLASS Mach 22 follow-on to OXCART". The Space Review. RetrievedJanuary 8, 2012.
- Jump up to:a b Fred H. Jue. "Space Shuttle Main Engine: 30 Years of Innovation" (PDF). Boeing. Retrieved November 27, 2011.
- Jump up to:a b c d e f Wayne Hale & various (January 17, 2012). "An SSME-related request". NASASpaceflight.com. Retrieved January 17,2012.
- "Countdown 101". NASA. September 17, 2009. RetrievedJanuary 8, 2012.
- John Shannon (June 17, 2009). "Shuttle-Derived Heavy Lift Launch Vehicle" (PDF).
- Jump up to:a b "SSME Flight Experience" (JPEG). Pratt & Whitney Rocketdyne. November 2010.
- Chris Bergin (December 3, 2007). "Constellation transition – phased retirement plan for the SSME set". NASASpaceflight.com. Retrieved January 23, 2012.
- Jump up to:a b "Report of the SSME Assessment Team" (PDF). NASA. January 1993. Retrieved November 27, 2011.
- F. Jue and F. Kuck (July 2002). "Space Shuttle Main Engine (SSME) Options for the Future Shuttle" (DOC). American Institute of Aeronautics and Astronautics. RetrievedNovember 27, 2011.
- Jump up to:a b Ryan Crierie (November 13, 2011). "Reference Spacecraft Engines". Retrieved January 8, 2012.
- "The Roar of Innovation". NASA. November 6, 2002. Retrieved December 7, 2011.
- "MSFC and Exploration: Our Path Forward" (PPT). NASA. September 2005.
- Mike Mullane (February 3, 2007). Riding Rockets: The Outrageous Tales of a Space Shuttle Astronaut. Scribner..
- Jim Dumoulin (June 29, 2001). "51-F". NASA. RetrievedJanuary 16, 2012.
- Jump up to:a b Ben Evans (2007). Space Shuttle Challenger: Ten Journeys into the Unknown. Warwickshire, United Kingdom: Springer-Praxis. .
- Jim Dumoulin (June 29, 2001). "STS-55". NASA. RetrievedJanuary 16, 2012.
- Jim Dumoulin (June 29, 2001). "STS-51". NASA. RetrievedJanuary 16, 2012.
- Jim Dumoulin (June 29, 2001). "STS-68". NASA. RetrievedJanuary 16, 2012.
- Ben Evans (August 30, 2005). Space Shuttle Columbia: Her Missions and Crews. Springer Praxis. .
- Dunn, Marcia (January 15, 2010). "Recession Special: NASA Cuts Space Shuttle Price". ABC News. Archived from the original on January 18, 2010.
- Jump up to:a b c D Harris & C Bergin (December 26, 2008). "Return to SSME – Ares V undergoes evaluation into potential switch". NASASpaceflight.com. Retrieved December 15, 2011.
- "Obama signs Nasa up to new future". BBC News. October 11, 2010.
- Lyons 1992, p. 19.
- Federation of American Scientists 1996.
- "NASA Announces Design For New Deep Space Exploration System". NASA. Retrieved December 14, 2011.
- Chris Bergin (October 4, 2011). "SLS trades lean towards opening with four RS-25s on the core stage". NASASpaceflight.com. Retrieved December 14, 2011.
- Jump up to:a b Chris Bergin (January 13, 2012). "SSME family prepare for SLS core stage role following Shuttle success". NASASpaceflight.com. Retrieved January 16, 2012.
- Carreau, Mark (March 29, 2011). "NASA Will Retain Block II SSMEs". Aviation Week. Retrieved March 30, 2011.
- Jump up to:a b Chris Bergin (January 22, 2012). "Engineers begin removing orbiter MPS components for donation to SLS". NASASpaceflight.com. Retrieved January 23, 2012.
- Chris Bergin (September 20, 2011). "PRCB managers recommend Atlantis and Endeavour become SLS donors". NASASpaceflight.com. Retrieved December 14, 2011.
- P. McConnaughey; et al. (February 2011). "NASA Technology Area 1: Launch Propulsion Systems" (PDF). NASA. RetrievedJanuary 23, 2012.
- http://www.nasa.gov/exploration/systems/sls/multimedia/pedal-to-the-metal-rs-25-engine-revs-up-again.html23 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- RS-25 Engine Fires Up for Third Test in Series, Kim Henry,Marshall Space Flight Center, in SpaceDaily.com, 17 June 2015, accessed 18 June
2015
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mayis 2016 Aerojet Rocketdyne RS 25 diger adiyla Uzay Mekigi Ana Motoru dondurucu sivi yakitli bir roket motorudur NASA nin uzay istasyonunda kullanilmistir ve firlatma rampasinda kullanilmasi dusunulmustur ve Rocketdyne sirketi tarafindan Birlesik devletlerde yapilmistir RS 25 dondurucu sivi hidrojeni ve sivi oksijeni yakar ve her bir motor kalkis esnasinda 1 859 kN 418 000 lb guc uretir RS 25 60 li yillarin izinden gitmesine ragmen motorun gelisime acik olmasi nedeniyle cesitli gelistirmelere ugramistir 1 Nisan 1981 tarihinde ilk denenmesinin yapilmasiyla beraber RS 25 guvenlik bakim ve motor guvenilirligi acisindan bircok gelistirmeye ugramistir RS 25 Bir test ateslemesi sirasinda Uzay Mekigi Ana Motorunun yakindan goruntusuUretici Pratt amp Whitney Rocketdyne Mense Ulke Amerika Birlesik DevletleriIlk Tarih 12 Nisan 1981 STS 1 Baglantili oldugu Space Shuttle Space Launch SystemOnceli HG 3Durumu SLS testinde STS 135 ten beri hizmet disi Karisim Orani 6 03 1Guc Dongusu Asamali yanma dongusuGenel BilgilerItki Vakumda 512 300 lbf 2 279 MN Itki Deniz Seviyesinde 418 000 lbf 1 86 MN Ozgul itici kuvvet Vakumda 452 3 saniye 4 436 km s Ozgul itici kuvvet Deniz Seviyesinde 366 saniye 3 59 km s Bolme basinci 2 994 psi 20 64 MPa Itki Agirlik orani 73 1Uzunluk 168 inc 4 3 m Cap 96 inc 2 4 m Kuru agirlik 7 004 pound 3 177 kg KaynakcaKaynaklarNotlar Veriler nominal guc seviyesinin 109 unda RS 25D icindir Bu motor deniz seviyesinde 452 saniye 4 43 km s ya da bir vakumda 366 saniye 3 59 km s bir durtu Isp uretir Bunun yani sira yaklasik 3 5 ton 7 700 pound agirligi vardir RS 25 253 C 423 F ile 3300 C 6000 F arasi bir sicaklikta calisabilir RS 25 uzay mekiginin arka yapisina uc tane olacak sekilde yakit tanklariyla beraber kumelendirilmistir Motorlar iki kat roket guclendiricilerle ve iki AJ10 190 yorunge manevra sistemi ile beraber uzay aracinin yukselisi icin kullanilmistir Her ucus sonrasi motorlar muayene ve yenilenme icin uzay aracindan cikarilmistir ParcalariRS 25 roket motorunun SSME basitlestirilmis semasi 4 1 2021 Ingilizce versiyonu RS 25 motoru cesitli pompalar vanalar ve itme kuvveti uretmek icin uyum icinde calisan diger birlesenlerden olusur Uzay mekiginin dis tanklarindaki yakit sivi hidrojen ve oksitleyici sivi oksijen uzay aracindaki kablolar yardimi ile ana tahrik sistemindeki besleme hatlarina akarak yon vericilere ulasir Oysaki uzaya firlatma sisteminde SLS yakit ve oksitleyici her bir motora ayri ayri besleme hatlarina aktarilir ve her bir bransa itici motora girmesi icin izin verilir Motor calistiginda uzay araci yakitlari sivi nitrojen ve sivi oksijen dusuk basincli turbo pompalardan yuksek basincli motorlara dogru hareket eder Bu pompalardan yola cikan uzay yakitlari bolunerek farkli yollardan motora gider Yuksek basincli turbo yakit pompasi turbini ve HTOTP sicak gaz manifoldunda birlesmeden ve ana yanma odasina MCC gonderilmeden once ya da direkt olarak enjektorlerin icine gonderilmeden once oksitleyici isi degisimi icin dort ayri yola bolunur ve buradan turbo pompalara gider Bu sirada yakit ana yakit valfinin yenilenebilir sogutma sistemlerine ya da ana sogutucu valfina gider Yakit yakit deposu basinclandirma sistemi veya sicak gaz manifoldu sogutma sistemine yonlendirilmeden once MCC sogutma sisteminden sonra dusuk basincli oksitleyici turbo pompa turbinlerinden gecer Yakit tekrar gaz manifoldunda birlesmeden once on yakicilar araciligiyla once yuksek basincli turbo pompalara gonderilir Yakit bir kez enjekte edildiginde uzay gemisinde bulunan yakitlar karistirilir ve dogrudan yandiklari yere ana yakit odasina gonderilirler Yanan yakit karisimi motorun arka kismina dogru gider ki gerekli itme kuvveti saglanabilsin Turbo pompalarOksitlenme sistemiDusuk basincli oksitleyici turbo pompa LPOTP dakikada 5 150 donus ureten 6 asamali turbinler tarafindan tahrik edilen ve gucunu yuksek basincli sivi oksijenden alan bir eksenel akis pompasidir Yuksek basincli sivi oksijeni ise yuksek basincli oksitleyici pompadan gelir Dusuk basincli oksitleyici turbo pompadan gelen ve yuksek basincli turbo pompalar tarafindan temin edilen akis sivi oksijenin basincini 0 7 MPa dan 9 MPa ya cikarir Motorun calistigi sure zarfinda basinc arttiricilar yuksek basincli oksitleyici tirbunun yuksek sicakliklarda kavitelesmeden calismasini saglar Dusuk basincli oksitleyici pompa 450mm 450mm boylarindadir ve firlatma aracina sabitlenmis olarak bulunur Yuksek basincli oksitleyici turbo pompa iki asamali santrifuj pompalardan olusur Bunlar ana pompa ve on yakici pompadir ve ana safta iki koldan baglidir Ana pompa 28 120 rpm de 23 260 beygir gucu guc ureterek sivi oksijenin basincini 2 9Mpa dan 30MPa ya cikarir Yuksek basincli oksitleyici turbo pompa bircok ayri kanala bosaltim yapar Bunlardan birisi dusuk basincli oksitleyici turbo pompayi besleyen kanaldir Diger kanal ana oksitleyici valfden gecer ve yakit deposuna baglanir Baska bir kucuk yol sicaklik degistirici oksitleyiciye gider Sivi oksijen anti sel valfine akar bu valf sivi oksijenin iceri girmesini engeller Gaz bir manifolda yollanir ve oradan sivi oksijen basinc tankina yonlendirilir Yuksek basincli oksitleyici turbo pompaya giden bir baska yol ise sivi oksijenin basincini 30MPa dan 51MPa ya cikaran on yakicilardir Yuksek basincli oksitleyici turbo pompa 600mm 900mm boyutlarindadir ve kanatlar yardimiyla sicak gaz manifolduna baglidir Yuksek basincli oksitleyici turbo pompa turbini ve yuksek basincli oksitleyici turbo pompalar Bir safta yerlestirilmistir Yakit bakimindan zengin olan bu gazlarin turbin bolumde karismasi ve ana pompadaki sivi oksijenin bir faciaya donusmesini engellemek icin 2 bolum bir bosluk tarafindan ayrilir Bu bosluk motor calisirken motorun helyum saglayicisi tarafindan surekli temizlenir Sizdirmazligi en aza indirmek icin iki muhur vardir birisi tirbunler arasindaki bolumdeyken digeri pompa bolumundedir Helyum basinci farki bu bosluklarda motorun otomatik kapanmasina sebep olur Yakit sistemiDusuk basincli yakit turbo pompasi iki asamali tirbunden olusan ve hidrojen gaziyla calisan bir eksenel akis pompasidir Bu sistem sivi hidrojenin basincini 0 2MPa dan 1 9MPa ya cikarir ve hidrojeni yuksek basincli yakit pompasina aktarir Motor calisirken dusuk basincli yakit turbo pompasi tarafindan saglanan basinc yuksek basincli yakit turbo pompasinin yuksek hizlarda kavite olmadan calismasini saglar Dusuk basincli yakit turbo pompasi dakikada 16 185 donus saglar ve boyutlari 450mm 600mm dir Bu turbo pompa aracin itici kanalina baglidir Yuksek basincli yakit turbo pompasi 3 asamali santrifuj pompasidir Iki asamali sicak gaz tirbunu tarafindan guc saglar Sivi hidrojenin basincini 1 9MPa dan 45MPa ya cikarir ve bunu yaparken yaklasik dakikada 35 360 tam donus yaparken 71 140 beygir gucu uretir Turbo pompalarin tahliyesi 3 ana borudan ilerler Ilk yol ana yanma deposunun mantosudur Hidrojen bu kisimda depo duvarlarini sogutur Buradan sonra dusuk basincli yakit turbo pompasina dogru yol alir ve burada tirbunleri calistirir Burdan cikan hidrojen kucuk bir kismi basinclandirmayi dengelemek icin uc motordan olusan ana manifolda dogru yol alir Kalan hidrojen sicak gaz manifoldunun ic ve dis duvarlarinin arasindan gecerek burayi sogutur ve ardindan ana yanma bolmesine gider Ikinci boru ana yakit valflerinden motor kapagina dogru hareket eder Ardindan bu kanal sogutma valfi odasindan gelen ucuncu bir kanala eklenir Bu kombine akis yakit ve oksitleyici on yakicilara gider Yuksek basincli yakit turbo pompasi yaklasik 550mm 1100mm boylarindadir ve sicak gaz manifolduna kanatlarla baglanmistir Guc basliklariOn yakicilarOksitleyici ve yakit on yakicilari sicak gaz manifolduna kaynaklanmistir Yakit ve oksitleyici karismis halde on yakicilara girer ve boylece etkili bir yanma elde edilmis olur Arttirilmis kivilcim ureticiler her on yakicinin merkezindeki on yakicinin ortasina yuvalanmistir Motor tarafindan aktive edilen ikili yedek kivilcim ureticiler her on yakicida yanmayi baslatmak icin motor calistigi sure zarfinda kullanilir Yaklasik uc saniye sonra kapatilirlar cunku yanma islemi bir sure daha devam eder On yakicilar yakit bakimindan zengin sicak gazlar uretirler Bu gazlar tirbunler boyu ilerleyerek yuksek basincli turbo pompalarin calismasi icin gerekli gucu uretirler Oksiteyici on yakicilarin tahliyesi yuksek basincli oksitleyici turbo pompaya ve oksitleyici on yakici pompaya bagli olan tirbunleri calistirir Yakit on yakicilarin ise yuksek basincli yakit turbo pompalarina bagli olan tirbunu calistirir Yuksek basincli oksitleyici turbo pompalar ve yuksek basincli yakit turbo pompalarinin tirbun hizlari oksitleyicilerin ve on yakici oksitleyici valflerin konumuna baglidir Oksitleyici ve yakit on yakici oksitleyicileri valfleri akan sivi oksijen miktarini azaltir veya arttirir dolayisiyla on yakici odalarindaki basincida arttirip azaltir Yuksek basincli oksitleyici turbo pompa ve yuksek basincli yakit turbo pompasi tirbunlerinin hizlari sayesinde sivi hidrojen ve gaz oksijen ana yanma odasina akar Bu olay motorun cekisini arttirir veya azaltir Oksitleyici ve yakit on yakici valfleri birlikte ve surekli ayni oranda 6 03 1 oraninda calisirlar Ana oksitleyici ve ana yakit valfleri sivi oksijenin ve sivi hidrojenin motora akislarini kontrol eder Ne zaman bir motor calissa ana valfler tamamen aciktir Ana yanma odasiHer motor ana yanma odasi yakit bakimindan zengin sicak gazlari sicak gaz manifoldu sogutma sisteminden alir Gaz hidrojen ve sivi oksijen yanma odasina enjektorler vasitasiyla girer ve boylece uzay araci yakitlari karismis olur Enjektorun ortasinda arttirilmis kivilcim ureticiler vardir ve bu cift yedekli atesleyici motorda yanmayi baslatmak icin kullanilir Yanma sureci sureklilik gosterdiginden atesleyiciler yaklasik uc saniye sonra kapatilir Ana enjektor ve tepe demeti sicak gaz manifolduna kaynaklanmis olup ana yanma odasi ayni zamanda civa ile sicak gaz manifolduna civa ile tutturulmustur Ana yanma odasi strukturel kabugu Inconel 718 den yapilmadir ve RS 25 icin 70 li yillarda ozel olarak yapilmistir Inconel 718 gumus zircon NARloy Z alasimiyla kaplanmistir Ucus esnasinda yanma odasinin sicakligi 3300 C ye geldiginde ki bu sicaklik demirin kaynama noktasindan fazladir 390 kadar kanal sivi hidrojeni ana yanma motorunu sogutma uzere ana yanma motoruna gonderir Motor puskurtuculerMotor puskurtuculeri 3 1 m uzunlugunda ve 0 26 m capindadir Puskurtuculer can seklinde uzanip ana yakit odasina civata ile tutturulmustur RS 25 puskurtuculeri yakit odasi basincindan dolayi anormal derecede genisleyebilir 77 5 1 oraninda Deniz seviyesinde bu oranda bir genisleme yakit ayrismasina aracin kullaniminda zorluga ve hatta aracin parcalanmasina sebep olabilir Ancak Rocketdyne muhendisleri puskurtucu duvarlarini degisik acilarda cesitlenecek bicimde tasarlamistir ve bu degisim cikisa dogru azalir Bu durum cercevedeki basinci 32 kPa dan 39 kPa ya arttirir ve yakit ayrismasini engeller Akisin orta parcasi 14 kPa ya da daha az bir basinca sahiptir Her bir puskurtucunun ic yuzeyi paslanmaz celiklerden gecen sivi hidrojenle sogutulur Uzay mekiginin uzerinde motor puskurtuculeri destekleyici cemberlerle kuvvetlendirilmistir Termal koruma kalkis esnasinda yakit puskurtuculerin maruz kaligi etkilerden korunmasi icin gereklidir ve bu da yalitimla saglanir Izolasyon dort katman metalik folyo ve perdelerden olusur KumandalarHer bir motor ana motor kumandalariyla donatilmistir Motorun butun hareketlerini kontrol eden ve onun performansini goruntuleyen bu kumandalar Honeywell Aerospace tarafindan uretilmistir ve her bir ana motor kumandasi yetersiz kaldigindan daha sonra Motorola 68000 islemcileriyle gelistirilmistir Basit bir motora ana motor kumandasi yazilimi kullanmak motor ve firlatma arasinda bir baglanti olusturmustur cunku butun sensor ve aktiflestiriciler sadece kumandaya baglidir Her bir ana motor kumandasi genel amacli bilgisayarlarin orbitlerine baglidir Bu sistem yazilimi basitlestirmis ve boylece guvenilirligini arttirmistir Birbirinden bagimsiz iki bilgisayar sisteme fazlalik vermistir Ornegin elimizde A ve B bilgisayari olsun Sistem A daki herhangi bir hata sistem B nin devreye girmesiyle operasyonda herhangi bir eksiklik olmamasini saglar Sonrasinda sistem B de de meydana gelebilecek herhangi bir hata direkt olarak motorun durmasiyla sonuclanir Iki sisteminde icinde 2 adet M68000s intizamli bir sekilde calisir bundan dolayi iki sisteminde ayni anda calistirmak sinyal seviyelerinin karismasina ve hata vermesine yol acar Iki kaynakta herhangi bir degisiklik meydana gelirse sistem otomatik olarak diger kaynaga aktarilir Kumandalar buyuk darbelere karsi ve kalkis esnasinda calisabilir durumda kalacak sekilde dizayn edilmistir Challenger kazasinda meydana gelen olaylar ve icindeki kumandalar Honeywell Aerospace e analiz ve ornekleme icin gonderilmistir Bir kumanda tek bir tarafindan kirilmis ve iki kumanda birden deniz tarafindan korelasyona ugramistir ve hafizalarini kaybetmistir Kuruduktan ve vakumlandiktan sonra inceleme icin kurtarildi Ana valflerMotorun uretimini kontrol altina almak icin ana motor kumandasi bes hidrolik harekete gecirici valften destek alir Acil durumda valfler helyum destekleyici sistemle tamamen kapanabilir Uzay mekiginde ana oksitleyici ve yakit valfleri kapanmadan sonra atik yakitlarin tahliyesi icin kullanilir Atik sivi oksijen motordan gecer ver atik sivi hidrojen direnaj valflerine gider Atiklari toplama islemi bittiginde valfler kapanir ve bir dahaki isleme kadar kapali kalir Sogutma kontrolu valfi yanma odasi sogutucusuna baglidir Motor kumandalari sogutucu haznesinden gecen hidrojen gazi miktarini duzenler Sogutma odasi valfi motor acilmadan once yuzde yuz aciktir Motorun calisma islemi esnasinda maksimum sogutma icin yuzde yuz dokuza kadar artar Yalpa cemberiHer bir motora yalpa cemberi etkisi yuklenir Bu cemberler uzay mekiginin alt ve ust taraflarina yerlestirilerek her biri 3 390 kg dan 230 000 kg a kadar destek olur Bu cemberler ayrica uzay mekigine iki aks etrafinda on derecelik bir hareket ozgurlugu saglar Bu hareket motorun durtuleyerek dogru oryantasyona girmesini saglar Titanyum alasimli yalpa cemberi boyutlari 290mm 360mm dir ve agirigi 48 kg dir Dusuk basincli oksijen ve dusuk basincli yakit turbo pompalari orbitlerden 180 derece ayri kalacak bicimde yerlestirilmistir Alcak basincli turbo pompalarin ve yuksek basincli turbo pompalarin esneyebilir basliklarinin olmasi dusuk basincli turbo pompalarin motorun geri kalani yalpa cemberleri yardimi ile yonlendirilirken kararli bir sekilde beklemesine yardimci olur Bunun yani sira pompalarda meydana gelebilecek herhangi bir hasari engeller Alcak basincli yakit turbo pompalarindan gelen sivi oksijen ve yuksek basincli yakit turbo pompalarindan gelenler sivi oksijenin formasyonunun bozulmasini engellemek icin yalitilmistir Helyum sistemiYakit ve oksitleme sistemlerine ek olarak uzay mekiginin tahrik sistemi onlarca tank regulatorler kontrol valflari dagitim borulari ve tek yonlu supaplardan olusan helyum sistemiyle donatilmistir Bu sistem ucus esnasinda motoru temizleme ve yakit denetimi icin kullanilan motor valfleri ve acil durum kapanmalari icin basinc saglamada kullanilir TarihiGelistirilmesiEs zamanli olarak 1967 de Amerikan Hava Kuvvetleri Isinglass Projesi esnasinda daha verimli geleneksel de Laval nozzle tipi motorlari arastirmak amaciyla aerospike motorlar ve Pratt amp Whitney yi incelemesi istenen Rocketdyne ile birlikte ileri duzey roket itim sistemleri calismasina finansman sagladi Calismanin sonucunda P amp W genis aralikli yuksekliklerde arttirilmis bir verimlilik saglamak uzere cift yonlu bir genisleyen burun kullanan 250 000 Iblik XLR 129 motoru icin bir oneri sundu RS 25 in tarihi NASA ya ait Marshall Space Flight Center ve Rocketdyne in Apollo programi sirasinda Saturn V roketinin S II ve S IVB ust asamalarinda kullanilan ve J 2 motorundan gelistirilen yuksek basinc motorlari uzerine yaptigi bir dizi calismanin gerceklestigi 1960 li yillara dayanmaktadir Calismalar Saturn V motorlarini yukseltmek icin ortaya konan ve HG 3 adiyla bilinen 350 000 Ib lik ust asama motoru icin tasarim ureten bir programin altinda yurutulmustur Onceden test edilmis yukseltilmis F 1 motorlari gibi HG 3 un altindaki Apollo incinmesi icin finansman seviyeleri de iptal edilmistir Bu HG 3 icin RS 25 in temelini olusturacak olan dizayndi Ocak 1969 da NASA General Dynamics Lockheed Mcdonnel Douglas ve North American Rockwell i uzay mekiginin gelistirmenin ilk safhalarina katildigi icin odullendirdi Bu calismalarin bir parcasi olan faz A calismalari bircok sirketin katildigi ve XLR 129 un gelistirildigi calismadir Bu tasarim son ana kadar herhangi bir uzay mekigi sistemi ile ayniydi Fakat NASA cok daha fazla gelismis bir sisteme ihtiyac duyduguna karar verdi Yuksek basincli yanma odalari 3000 psi basincta calisip motoru daha guclu hale getirebilecek bir sistemi arastirmaya basladi Calismalar 1970 lerde NASA nin faz B ana motor calismalari icin teklif talebi istemesiyle basladi Bu calismada de Laval tipi motorlar duzenlenecekti Taleplerin ardindan yenilenebilir 2 asamali uzay araci ve bir insanli ucusa olanak saglayabilecek bir motor uzerinde calismaya baslanildi Rocketdyne ve P amp W her ne kadar fon alsa da rakiplerine yetisebilmek icin tasarim surecinde buyuk miktarda kendi butcesinden para kullanmak zorunda kaldi Sozlesmenin gereklilikleri saglandiktan sonra butce baskilari nedeniyle tasarim son orbitlerden dis tanklara ve cift hizlandirici degisimlere kadar yenilenebildi Gecen bir yillik faz B calisma sure zarfinda Rocketdyne sirketi bakir zirkonyum alasimindan yapilan bir prototip uretebildi 12 Subat 1971 de test edilen bu prototip Rocketdyne ya sozlesmeyi kazandirsa da P amp W sirketi ile suren hukuk mucadelesi nedeniyle 1 yil boyunca uretim yapilamamistir Ihalenin ardindan on tasarim motorun tasarimi set ve ucus yetenegine sahip motorlarin ilk defa yapimina baslandi sonra Eylul 1976 de kritik bir tasarim incelemesi Eylul 1972 yilinda gerceklestirildi 1979 yilinda motorlar dahil uzay mekiginin butun parcalari uzerinde testler yapilarak paralel tasarimlarin degerlendirilmeleri yapildi Yuksek basincli yakit turbo pompalari dahil tasarimin cesitli alanlari ile eksiklikleri tespit edildi Bireysel motor bilesenlerinden olusan ilk testlere yuksek basincli yakit turbo pompalari vanalar meme ve yakit on yakicilari da bu calismalara dahil edildi 1977 tarihinde ikinci denemeler yapildi NASA bu onceki uzay mekiginin ilk ucus ve motor testi en az 65 000 saniyede 1donum noktasi gecirmis olmasi gereken motor STS 1 test zamanina gore test 110253 saniyede 1 donum gecirmistir 20 Subat 1981 tarihinde uzay mekigi ucusa hazirlik icin son kez test edildi ve ucus icin hazir ilan edildi Uzay mekigi programiHer bir uzay mekigi uzay mekiginin arka tarafinda 3 adet RS 25 motoruna sahip olup uydu islem biriminden mekik montaj binasina transfer edilir Eger gerekli ise motorda bu islemler sirasinda degistirilir Motorlar uzay mekigi dis tankindan orbitlerdeki ana tahrik sistemleri araciligiyla iletilen yakit 6 6 sn boyunca kalkis icin ateslenir Bu motorlarin performansini uzay mekigi kati yakit guclendiricilerin calismasina oncelik verilmesi uzay mekiginin kalkisini saglar Kalkis esnasinda motorlar yuzde yuz performanslar calismaya baslar 104 5 daraltma ile ani kalkisa hazir hale gelir Motor bu gucu T 40 saniye kadar korur ve daha sonra yuzde 70 e kadar dusurur ki uzay mekigindeki aerodinamik yuk maksimum basinca kadar cikabilsin Motor daha sonra T 8 dakika boyunca bastirilir Bu noktada motorlar derece derece yuzde 67 ye kadar bastirilir cunku istifin 3g kuvveti gecmemesi gerekir Eger 3g kuvveti gecerse artan bir sekilde gecerse yakit kullaniminda buyuk bir artis meydana gelir Bundan sonra motorlar kapanir ve bu asamaya motordan kuvveti kesme asamasi denir ve bu islem T 8 5 dakika surer Her bir ucustan sonra motorlar orbiterlerden ayrilir ve uzay mekigi ana isleme servisine transfer edilir Burada yeniden kullanim icin motorlar bakima alinir ve yenilenir Toplam 46 yeniden kullanilabilir RS 25 motoru uzay mekigi programi dahilinde ucurulmustur Bu motorlarin her biri yaklasik 40milyon Amerikan dolari degerindedir Bu motorlarin her biri revizyondan gecirilmis halde Stannis Uzay Merkezinde cesitli testlerden gecirilerek bekletilir GelistirmelerUzay Mekigi programi boyunca RS 25 kullanimdan sonra gerekli bakimi azaltmak amaciyla motorun performansini ve guvenilirligini artirmak yanma odasi degisiklikleri gelismis kaynaklar ve turbo pompalarin degisiklikleri de dahil olmak uzere yukseltmeleri bir dizi gecti Sonucu olarak RS 25 in cesitli versiyonlari programi sirasinda kullanildi Ilk yorunge ucusu yuzde yuz guc seviyesi icin onay almistir Yorunge ucus testleri icin STS1 ve STS 5 kullanilmistir 2005 2006 2007 2008 Faz 1 Motorun servis suresinin uzatilmasi planlanmistir Yorunge ucus testleri icin STS6 ve STS 51 L kullanilmistir 2005 2006 2007 2008 Faz 2 STS 26 daki ilk ucustur Birkac guvenlik artirimi yapilmis ve beklenmedik bir sekilde yuzde 109 tam guc seviyesine ulasmistir Blok 1 STS 70 teki ilk ucustur Turbo pompalara seramik kaplamalar yapilmis hareket eden bircok parcasi ve kaynak sayilari azaltilmistir Blok 1 gelisimleri ayrica yeni tip guc basliklarinida yaninda getirmistir Blok 1A STS 73 deki ilk ucusudur blok 1A ana enjektor motorlarini gelistirme uzerinedir Blok 2 A STS 89 daki ilk ucusudur Blok 2A motoru blok 2 motorunun gelisimini tamamlamasinda buyuk rol oynamistir Yeni genis ana yanma odalari dusuk basincli turbo pompalar gelistirilmistir Blok 2 STS 104 deki ilk ucusudur Blok 2A daki butun gelisimler kullanilmis yeni yuksek basincli turbo pompalar eklenmistir RS 25 in gelisiminin en buyuk etkisi uzay araci programinin motor kismindaki bogmalaridir Motor kuvvetinde yuzde 111 lere kadar bir artma olmustur Deniz seviyesiVakum Yuzde 100 itme kuvveti1 670 kN 380 000 lbf 2 090 kN 470 000 lbf Yuzde 104 5 itme kuvveti1 750 kN 390 000 lbf 2 170 kN 490 000 lbf Yuzde 109 itme kuvveti1 860 kN 420 000 lbf 2 280 kN 510 000 lbf Guc seviyelerinin yuzde 100un ustunde olmasi mantikli gelmeyebilir ama bunun arkasinda tabii ki bir mantik var Yuzde yuz seviyesi maksimum fiziksel ulasilabilir seviye anlamina gelmez bu daha cok motorun gelistirilmesindeki karar kilinan yani beklenen kuvvettir Daha sonraki arastirmalar motorun beklenen performansindan daha yuksek bir seviyede guvenli bir sekilde calisabilecegini gostermistir Fiziksel seviyenin guc seviyesiyle olan iliskisini korumak duzensizligi azaltir ve buradaki veriler daha sonradan kolaylikla karsilastirilabilir Eger guc seviyesi artarsa elde ettigimiz yeni yeni deger yuzde yuz olur ve onceki veriler ve belgeler yeniden duzeltilmek zorundadir ornegin bir onceki deger yuzde 96 olarak kullanilmaya baslar Motor gucu seviyesi motorun guvenilirligini etkiler arastirmalar yuzde 104 5 seviyesinden yuksek bir seviyede calisan bir motorun basarisiz olma ihtimalinin cok fazla oldugunu gosteriyor Zaten yuzde 104 5 uzerindeki bir seviye ancak beklenmedik durumlarda elde edilmistir OlaylarUzay mekigi programi suresince izlenen yolda 46 adet RS 25 kullanilmistir sadece ekstra RS 25 yapilmis fakat hic kullanilmamistir 135 gorev boyunca toplamda 405 ozel motor gorevi icin Pratt amp Whitney Rocketdyne yuzde 99 95guvenilebilirlik rapor etmistir Fakat motorlar bugune kadar cesitli arizalar vermistir STS 41 D Discovery 3 numarali motor ana motordaki gereksiz kontrol kaybi nedeniyle kontrolden cikmis ve motor kapanmistir STS 51 F Challenger 2 numarali motor sogutucu vana arizasi nedeniyle T3 saniyesinde kapanmistir STS 51 F Challenger 1 numarali motor sicaklik sensorlarindaki hata nedeniyle yorunge disina cikmis ve T5 43 saniyesinde kapanmistir STS 55 Columbia 3 numarali motor sivi oksijen onyakicisi kontrol valflarindaki hata nedeniyle T3 saniyesinde kapatilmistir STS 51 Discovery 2 numarali motor hidrojen yakit sensoru hatasi nedeniyle T3 saniyesinde kapatilmistir STS 68 Endeavour 3 numarali motor yuksek basincli oksitleyici turbo motordaki sicaklik sensorunun kirmizi cizgisini gecmesinden dolayi T1 9 saniyesinde kapatilmistir STS 93 Columbia T5 saniyesinde kisa devreden dolayi uc motordan ikisi devre disi kalmistir Ek olarak enjektoru kapatmasi gereken bir civata gevsek kalmis ve hidrojen sogutma hatti kirilmistir Bununla beraber motor puskurtme memesinin ici zedelenmistir ve sizintiya neden olmustur Firlatmadan sonraTakim yildizi projesiNihai uzay mekigi emeklilik oncesi geri kalan tum motorlar muzeler ve okullar gibi bir suru kuruma 400 000 Amerikan dolari ile 900 000 Amerikan dolari arasi fiyatlarla satilmasi planlandi Bu politika beraberinde takimyildiz projesini getirdi Bu projeye gore Yeniden kullanilamayacak durumda olan motorlar tamamen tedavulden kaldirildi Yenileme gerektiren her bir motor montaj ve yeniden baslanma icin testlerden gecti Pahali oldugu zaman aldigi ve cok agir oldugu icin yere indirilmesi gerekliligi RS 25D yi Ares 1 in ikinci asamasi yapti Devaminda gelen cesitli degisikliklerle Ares I ve Ares V roketleri Ares I de RS 25 motorlari J 2X motoruyla degistirilmistir NASA Ares I ve Ares V in gelistirilmesiyle yeni bir firlatici yerine takimyildizi programina odaklanmistir Apollo programinda oldugu gibi Takimyildiz programinin gorevlerinde kendi ana uzayaraci Orion bulunuyordu Bu gorevler alcak dunya yorunge ucuslarinda uluslararasi uzay istasyonuna servis saglama Altair ve Dunya dan ayrilan diger uzayaraclarina baglanma ve son olarak Ay in kutup bolgelerine yapilacak insanli ucuslardi Programin en onemli gorevi olan Mars a insanli ucus gorevinin iptaline iliskin iyi bir aciklama olmazken Dunya ya yakin bir asteroid gorevi 2008 yilinda en oncelikli plandi Uzay araci firlatma sistemiUzay araci firlatma sisteminin uzerinde gozden cikarilabilecek yeni surum motorlar planlandi Bu motorlar daha ucuzdu ve uzun bir tarihi vardi ve 1990 li yillarda Uluslararasi Firlatma Sistemi ne onerildi Uzay araci firlatma sisteminin RS 25i 3lu 4lu hatta 5li kumeler halinde calismalarini yaptilar Uzay mekiginin rafa kalkmasindan sonra NASA mekik filosu yerine Uzay Araci Firlatma Araci Olarak bilinen yeni bir firlatma araci yapacagini 14 Eylul 2011 tarihinde duyurdu SLS cekirdek tasarimi RS 25 uc ila bes farkli surum ve ozellikte roket motoru yapildi Yeni firlatma aracinin kullanilacagi ilk ucuslar BlockII RS 25D motoru kullanilarak NASA Stennis Uzay Merkezinde guvenli bir alan olusturularak ucuslar saglanacaktir RS25D ye ek olarak uzay araci yollama sistemi programi ilk iki firlatma cekirdek asamadaki Space Shuttles Atlantis ve Endeavour un ana itis sistemi donanimini kullanacak sekilde kalan uc yonlendiricilerden Ana Itis Sistemi ni deneme amacli olacak sekilde kullanacak Uzay araci yollama iticileri sistemi modifiye edilmis uzay mekigi dis tanki motorun ana asamasindan ve uzay aracinin ust kisminin iki kati arasindaki kisimdan roketlere yakitlar aktarilir Bir kere kalan RS 25D ler kullanildiginda daha ucuz ve harcanabilir olaniyla degistirilirler Son olarak RS 25E belirlenmistir E harfi harcanabilir oldugunu belirtir Motor 2005 yilinda calisilmis 1 ya da 2 varyasyona dayanabilir RS 25E ve daha basiti RS 25F 2011 yilinda uzerine dusunulen varyasyonlardandi 2015 testleri2015 yilinda RS 25 bircok kritik very ve yeni kumanda unitesi materyali ve yakit basinc sartlari icin test edilmistir 9 Ocak 28 Mayis 11 Haziran 500 saniye 17 Temmuz 535 saniye 13 Agustos 27 Agustos NASA ve Stennis Uzay Merkezi Eylul baslarindan once son toparlamalar icin iki adet daha test yapmayi planliyor Devam eden testler sonunda dort yeni motor test dongusune dahil edilecek Bu test serileri RS 25 in yeni motor control unitesi alcak sivi oksijen sicakligi daha uzun uzay araci yollama sistemi cekirdek durumu oksijen tanki ve daha yuksek arac hizindan dolayi daha genis ic basinc ve dort motor konfigurasyonundan kaynaklanan daha yuksek kapak sicakligi gibi sartlar altinda nasil calisacagini gostermek amaciyla planlandi Test surecinde yeni sogurucu yalitim sistemleri ve isiticilar da test edilecek Kaynakca a b c d e Aerojet Rocketdyne RS 25 Engine 29 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde 22 Temmuz 2014 tarihinde erisilmistir a b c Wade Mark Encyclopedia Astronautica 28 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Aralik 2017 PDF Pratt amp Whitney Rocketdyne 2005 8 Subat 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 23 Kasim 2011 Aerojet Rocketdyne RS 25 Engine accessed July 22 2014 Jump up to a b c Space Shuttle Main Engine PDF Pratt amp Whitney Rocketdyne 2005 Archived from the original PDF on February 8 2012 Retrieved November 23 2011 Wade Mark SSME Encyclopedia Astronautica RetrievedOctober 27 2011 RS 25 Engine Jump up to a b c d e f g h i j k l m n o p Main Propulsion System MPS PDF Shuttle Press Kit com Boeing NASA amp United Space Alliance October 6 1998 Retrieved December 7 2011 Jump up to a b c Chris Bergin September 14 2011 SLS finally announced by NASA Forward path taking shape NASASpaceflight com Retrieved December 14 2011 NASA Relies on Copper for Shuttle Engine Discover Copper Online Copper Development Association 1992 Retrieved January 19 2012 Jump up to a b Steve Roy August 2000 Space Shuttle Main Engine Enhancements NASA Retrieved December 7 2011 R A O Leary and J E Beck 1992 Nozzle Design Threshold Pratt amp Whitney Rocketdyne Archived from the original on March 16 2008 Jump up to a b c d e f g h Robert E Biggs May 1992 Space Shuttle Main Engine The First Ten Years In Stephen E Doyle History of Liquid Rocket Engine Development in the United States 1955 1980 AAS History Series American Astronautical Society pp 69 122 ISBN 978 0 87703 350 9 Retrieved December 12 2011 Nozzle Design March 16 2009 Retrieved November 23 2011 Computers in the Space Shuttle Avionics System Computers in Spaceflight The NASA Experience NASA July 15 2005 Retrieved November 23 2011 Jump up to a b The future of the shuttle s computers NASA July 15 2005 Retrieved November 23 2011 Space Shuttle Main Engine Controllers NASA April 4 2004 Retrieved December 8 2011 RM Mattox amp JB White November 1981 Space Shuttle Main Engine Controller PDF NASA Retrieved December 15 2011 The Cause of the Accident Report of the Presidential Commission on the Space Shuttle Challenger Accident NASA June 6 1986 Retrieved December 8 2011 Jim Dumoulin August 31 2000 Main Propulsion System NASA Retrieved January 16 2012 Jump up to a b Space Shuttle Main Engine Orientation PDF Boeing Rocketdyne June 1998 Retrieved December 12 2011 Mark Wade HG 3 Encyclopedia Astronautica RetrievedDecember 13 2011 F LA TASK ASSIGNMENT PROGRAM final Report Rocketdyne MSFC Propulsion Center of Excellence is Built on Solid Foundation NASA 1995 Retrieved December 13 2011 Jump up to a b c d e f g h i David Baker April 2011 NASA Space Shuttle Owners Workshop Manuals Haynes Publishing ISBN 978 1 84425 866 6 Dwayne Day April 12 2010 A bat outta Hell the ISINGLASS Mach 22 follow on to OXCART The Space Review RetrievedJanuary 8 2012 Jump up to a b Fred H Jue Space Shuttle Main Engine 30 Years of Innovation PDF Boeing Retrieved November 27 2011 Jump up to a b c d e f Wayne Hale amp various January 17 2012 An SSME related request NASASpaceflight com Retrieved January 17 2012 Countdown 101 NASA September 17 2009 RetrievedJanuary 8 2012 John Shannon June 17 2009 Shuttle Derived Heavy Lift Launch Vehicle PDF Jump up to a b SSME Flight Experience JPEG Pratt amp Whitney Rocketdyne November 2010 Chris Bergin December 3 2007 Constellation transition phased retirement plan for the SSME set NASASpaceflight com Retrieved January 23 2012 Jump up to a b Report of the SSME Assessment Team PDF NASA January 1993 Retrieved November 27 2011 F Jue and F Kuck July 2002 Space Shuttle Main Engine SSME Options for the Future Shuttle DOC American Institute of Aeronautics and Astronautics RetrievedNovember 27 2011 Jump up to a b Ryan Crierie November 13 2011 Reference Spacecraft Engines Retrieved January 8 2012 The Roar of Innovation NASA November 6 2002 Retrieved December 7 2011 MSFC and Exploration Our Path Forward PPT NASA September 2005 Mike Mullane February 3 2007 Riding Rockets The Outrageous Tales of a Space Shuttle Astronaut Scribner ISBN 0 7432 7682 5 Jim Dumoulin June 29 2001 51 F NASA RetrievedJanuary 16 2012 Jump up to a b Ben Evans 2007 Space Shuttle Challenger Ten Journeys into the Unknown Warwickshire United Kingdom Springer Praxis ISBN 978 0 387 46355 1 Jim Dumoulin June 29 2001 STS 55 NASA RetrievedJanuary 16 2012 Jim Dumoulin June 29 2001 STS 51 NASA RetrievedJanuary 16 2012 Jim Dumoulin June 29 2001 STS 68 NASA RetrievedJanuary 16 2012 Ben Evans August 30 2005 Space Shuttle Columbia Her Missions and Crews Springer Praxis ISBN 978 0 387 21517 4 Dunn Marcia January 15 2010 Recession Special NASA Cuts Space Shuttle Price ABC News Archived from the original on January 18 2010 Jump up to a b c D Harris amp C Bergin December 26 2008 Return to SSME Ares V undergoes evaluation into potential switch NASASpaceflight com Retrieved December 15 2011 Obama signs Nasa up to new future BBC News October 11 2010 Lyons 1992 p 19 Federation of American Scientists 1996 NASA Announces Design For New Deep Space Exploration System NASA Retrieved December 14 2011 Chris Bergin October 4 2011 SLS trades lean towards opening with four RS 25s on the core stage NASASpaceflight com Retrieved December 14 2011 Jump up to a b Chris Bergin January 13 2012 SSME family prepare for SLS core stage role following Shuttle success NASASpaceflight com Retrieved January 16 2012 Carreau Mark March 29 2011 NASA Will Retain Block II SSMEs Aviation Week Retrieved March 30 2011 Jump up to a b Chris Bergin January 22 2012 Engineers begin removing orbiter MPS components for donation to SLS NASASpaceflight com Retrieved January 23 2012 Chris Bergin September 20 2011 PRCB managers recommend Atlantis and Endeavour become SLS donors NASASpaceflight com Retrieved December 14 2011 P McConnaughey et al February 2011 NASA Technology Area 1 Launch Propulsion Systems PDF NASA RetrievedJanuary 23 2012 http www nasa gov exploration systems sls multimedia pedal to the metal rs 25 engine revs up again html23 Mayis 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde RS 25 Engine Fires Up for Third Test in Series Kim Henry Marshall Space Flight Center in SpaceDaily com 17 June 2015 accessed 18 June 2015