Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Uzun Sandık (İng. The Oblong Box), Edgar Allan Poe tarafından yazılan ve ilk defa 1844'te The Philadelphia Dollar Newspaper'da yayımlanan korku öyküsü.
| "Uzun Sandık" | |
|---|---|
| Yazar | Edgar Allan Poe |
| Özgün adı | "The Oblong Box" |
| Ülke | ABD |
| Dil | İngilizce |
| Tür | Korku |
| Yayımlanma | The Philadelphia Dollar Newspaper |
Özet
Öykü, isimsiz bir anlatıcının Charleston, Güney Karolina'dan New York'a Independence isimli gemi ile yapılan bir yaz seyahatini anlatmasıyla açılır. Yolculuk için hazırlanmakta olan anlatıcı, üniversiteden arkadaşı Cornelius Wyatt'ın iki kız kardeşi ve eşiyle birlikte gemide üç kamara ayırtmış olduğunu öğrenir. Önce üçüncü kamaranın hizmetkârlar ya da fazla bagaj için ayrıldığını varsayar, ancak daha sonra arkadaşının gemiye "yüz seksen santim boyunda, yetmiş beş santim eninde bir çam sandık" getirdiğini öğrenir. Anlatıcıya göre sandığın şekli tuhaftır ve etrafa iğrenç bir koku yaymaktadır. Buna rağmen anlatıcı, arkadaşının Son Akşam Yemeği tablosunun değerli bir kopyasını satın almış olduğunu tahmin eder.
Anlatıcı daha sonra sandığın boş kamaraya değil, Wyatt ile eşinin kaldığı kamaraya konmasına şaşırır. Arkadaşının kız kardeşleri ise ikinci kamarada kalmaktadır. Wyatt'ın pek de çekici bir kadın olmayan eşi her akşam saat 11 civarında kamarayı terk edip üçüncü kamaraya gitmekte, sabah erkenden geri dönmektedir. Eşi dışarıdayken, anlatıcı arkadaşının sandığı açtığını ve ağladığını duyar ama bunu adamın "sanat düşkünlüğüne" yorar.
Gemi 'nu geçerken korkunç bir kasırgaya tutulur. Yolcular hasar gören gemiyi can filikası ile terk ederken Wyatt sandığı da yanlarına almak ister ancak bu durum Kaptan Hardy tarafından reddedilir. Sandıktan ayrılamayan Wyatt kamarasına dönüp sandığı dışarı çıkarır ve kendini ona bağlar. Sonrasında sandık ve adam denizde sonsuza dek kaybolur.
Olaydan yaklaşık bir ay sonra anlatıcı kaptanla karşılaşır. Hardy anlatıcıya sandıkta aslında Wyatt'ın yeni ölmüş genç eşinin cesedinin bulunduğunu söyler. Adam cesedi eşinin annesine götürmek istemiştir ancak gemide bir ölünün bulunması yolcular arasında paniğe sebep olacaktır. Bu yüzden kaptan sandığı bagaj olarak kayıtlara geçirmiştir. Yolcu listesinde ise Wyatt'ın eşi ile birlikte seyahat edeceği belirtilmiş ve bir hizmetçi kadının kılığına girmiştir.
Analiz
Poe biyografisi yazarı James Hutchisson Uzun Sandık öyküsünü Poe'nun, Morg Sokağı Cinayeti gibi öykülerden oluşan "uslamlama öyküsü" ya da "dedektiflik öyküsü" serisinin bir parçası sayar. Scott Peeples da öykünün bu türe yakın olduğunu söyler, ancak bir dedektif karakterinden ve bu dedektifin metodlarından bahsedilmediği için tam olarak bir dedektiflik öyküsü sayılmayacağını belirtir. Peeples ayrıca protagonistin kişisel fikirlerine gerçeklerden daha fazla önem vermesi sebebiyle yanlış sonuçlara vardığını vurgular.
Poe öyküyü yazarken, yıllar önce 'de görevli olduğu dönemden yola çıkarak geminin çıkış noktasını Charleston, Güney Karolina olarak belirlemiştir. Öykünün yayımlanmasından hemen birkaç ay önce ise Poe bir vapurla seyahat ederek ile New York'a taşınmıştır. Öykünün yazılmasından iki sene önce, 1842 yılında yazarın eşi Virginia ölümcül hastalığının ilk belirtilerini göstermeye başlamıştır. Öykü kısmen, 'un Samuel Adams'ı öldürüp cesedini bir sandık içinde gemiyle uydurma bir adrese göndermesi vakasına da dayanır. Bu olay o dönemde New York basınında geniş yer bulmuştur.
Yayımlanma geçmişi
Poe öyküyü New Mirror'da yayımlanması için Nathaniel Parker Willis'e önerdi ancak Willis, 'in editörlüğünü yaptığı hediye kitabı Opal'ın daha uygun olacağını söyledi. Öykü ik defa 28 Ağustos 1844'te Philadelphia'da Dollar Newspaper'da yayımlandı. Aynı yıl Eylül ayında ise yine Hale'in editörü olduğu içinde yer aldı.
Uyarlamalar
1969'da 'in yönettiği, Vincent Price ve Christopher Lee'nin başrollerini paylaştığı The Oblong Box isimli bir film çekildi. Ancak filmin ismi dışında öyküyle alakası yoktu.
1950'lerde öykü "NBC Short Story" kapsamında okuma tiyatrosu şeklinde radyoda yayımlandı. Ocak 1974 ile Aralık 1982 arasında yayımlanan 'da ise Uzun Sandık 8 Ocak 1975 tarihli programda yer aldı. Her iki kayıt archive.org adresinde yer almaktadır.
Kaynakça
- ^ a b c Öykünün Türkçe isminin ve alıntıların alındığı çeviri: Poe, Edgar Allan. Bütün Hikâyeleri, çeviren: Dost Körpe, İthaki Yayınları, 2002. s. 566 - 574
- ^ Hutchisson, James M. Poe. Jackson: University Press of Mississippi, 2005.
- ^ a b Peeples, Scott. Edgar Allan Poe Revisited. New York: Twayne Publishers, 1998: 123.
- ^ Meyers, Jeffrey. Edgar Allan Poe: His Life and Legacy. New York: Cooper Square Press, 1992: 35.
- ^ Silverman, Kenneth. Edgar A. Poe: Mournful and Never-Ending Remembrance. Harper Perennial, 1991.
- ^ (1968). "Poe the detective: the curious circumstances behind The mystery of Marie Roget". Literary Criticism. Rutgers University Press. s. 2.
- ^ Vierra, Clifford (1959). "Poe's 'Oblong Box': Factual Origins". Modern Language Notes. 74 (8). ss. 693-695.
- ^ Carley, C.V. (1957). Clarence Gohdes (Ed.). "A Source for Poe's Oblong Box". American literature: a journal of literary history, criticism and bibliography Modern Language Association of America. American Literature Group. Cilt 29. Duke University Press. s. 310.
- ^ a b Quinn, Arthur Hobson. Edgar Allan Poe: A Critical Biography. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1998: 417.
- ^ a b Sova, Dawn B. Edgar Allan Poe: A to Z. Checkmark Books, 2001. p. 175.
- ^ archive.org kaydı
- ^ archive.org kaydı
Dış bağlantılar
- Edgar Allan Poe Society6 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .'de öykünün yayımlanma geçmişi 19 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Uzun Sandik Ing The Oblong Box Edgar Allan Poe tarafindan yazilan ve ilk defa 1844 te The Philadelphia Dollar Newspaper da yayimlanan korku oykusu Uzun Sandik YazarEdgar Allan PoeOzgun adi The Oblong Box UlkeABDDilIngilizceTurKorkuYayimlanmaThe Philadelphia Dollar NewspaperOzetOyku isimsiz bir anlaticinin Charleston Guney Karolina dan New York a Independence isimli gemi ile yapilan bir yaz seyahatini anlatmasiyla acilir Yolculuk icin hazirlanmakta olan anlatici universiteden arkadasi Cornelius Wyatt in iki kiz kardesi ve esiyle birlikte gemide uc kamara ayirtmis oldugunu ogrenir Once ucuncu kamaranin hizmetkarlar ya da fazla bagaj icin ayrildigini varsayar ancak daha sonra arkadasinin gemiye yuz seksen santim boyunda yetmis bes santim eninde bir cam sandik getirdigini ogrenir Anlaticiya gore sandigin sekli tuhaftir ve etrafa igrenc bir koku yaymaktadir Buna ragmen anlatici arkadasinin Son Aksam Yemegi tablosunun degerli bir kopyasini satin almis oldugunu tahmin eder Anlatici daha sonra sandigin bos kamaraya degil Wyatt ile esinin kaldigi kamaraya konmasina sasirir Arkadasinin kiz kardesleri ise ikinci kamarada kalmaktadir Wyatt in pek de cekici bir kadin olmayan esi her aksam saat 11 civarinda kamarayi terk edip ucuncu kamaraya gitmekte sabah erkenden geri donmektedir Esi disaridayken anlatici arkadasinin sandigi actigini ve agladigini duyar ama bunu adamin sanat duskunlugune yorar Gemi nu gecerken korkunc bir kasirgaya tutulur Yolcular hasar goren gemiyi can filikasi ile terk ederken Wyatt sandigi da yanlarina almak ister ancak bu durum Kaptan Hardy tarafindan reddedilir Sandiktan ayrilamayan Wyatt kamarasina donup sandigi disari cikarir ve kendini ona baglar Sonrasinda sandik ve adam denizde sonsuza dek kaybolur Olaydan yaklasik bir ay sonra anlatici kaptanla karsilasir Hardy anlaticiya sandikta aslinda Wyatt in yeni olmus genc esinin cesedinin bulundugunu soyler Adam cesedi esinin annesine goturmek istemistir ancak gemide bir olunun bulunmasi yolcular arasinda panige sebep olacaktir Bu yuzden kaptan sandigi bagaj olarak kayitlara gecirmistir Yolcu listesinde ise Wyatt in esi ile birlikte seyahat edecegi belirtilmis ve bir hizmetci kadinin kiligina girmistir AnalizPoe biyografisi yazari James Hutchisson Uzun Sandik oykusunu Poe nun Morg Sokagi Cinayeti gibi oykulerden olusan uslamlama oykusu ya da dedektiflik oykusu serisinin bir parcasi sayar Scott Peeples da oykunun bu ture yakin oldugunu soyler ancak bir dedektif karakterinden ve bu dedektifin metodlarindan bahsedilmedigi icin tam olarak bir dedektiflik oykusu sayilmayacagini belirtir Peeples ayrica protagonistin kisisel fikirlerine gerceklerden daha fazla onem vermesi sebebiyle yanlis sonuclara vardigini vurgular Poe oykuyu yazarken yillar once de gorevli oldugu donemden yola cikarak geminin cikis noktasini Charleston Guney Karolina olarak belirlemistir Oykunun yayimlanmasindan hemen birkac ay once ise Poe bir vapurla seyahat ederek ile New York a tasinmistir Oykunun yazilmasindan iki sene once 1842 yilinda yazarin esi Virginia olumcul hastaliginin ilk belirtilerini gostermeye baslamistir Oyku kismen un Samuel Adams i oldurup cesedini bir sandik icinde gemiyle uydurma bir adrese gondermesi vakasina da dayanir Bu olay o donemde New York basininda genis yer bulmustur Yayimlanma gecmisiPoe oykuyu New Mirror da yayimlanmasi icin Nathaniel Parker Willis e onerdi ancak Willis in editorlugunu yaptigi hediye kitabi Opal in daha uygun olacagini soyledi Oyku ik defa 28 Agustos 1844 te Philadelphia da Dollar Newspaper da yayimlandi Ayni yil Eylul ayinda ise yine Hale in editoru oldugu icinde yer aldi Uyarlamalar1969 da in yonettigi Vincent Price ve Christopher Lee nin basrollerini paylastigi The Oblong Box isimli bir film cekildi Ancak filmin ismi disinda oykuyle alakasi yoktu 1950 lerde oyku NBC Short Story kapsaminda okuma tiyatrosu seklinde radyoda yayimlandi Ocak 1974 ile Aralik 1982 arasinda yayimlanan da ise Uzun Sandik 8 Ocak 1975 tarihli programda yer aldi Her iki kayit archive org adresinde yer almaktadir Kaynakca a b c Oykunun Turkce isminin ve alintilarin alindigi ceviri Poe Edgar Allan Butun Hikayeleri ceviren Dost Korpe Ithaki Yayinlari 2002 s 566 574 Hutchisson James M Poe Jackson University Press of Mississippi 2005 ISBN 1 57806 721 9 a b Peeples Scott Edgar Allan Poe Revisited New York Twayne Publishers 1998 123 ISBN 0 8057 4572 6 Meyers Jeffrey Edgar Allan Poe His Life and Legacy New York Cooper Square Press 1992 35 ISBN 0 8154 1038 7 Silverman Kenneth Edgar A Poe Mournful and Never Ending Remembrance Harper Perennial 1991 ISBN 0 06 092331 8 1968 Poe the detective the curious circumstances behind The mystery of Marie Roget Literary Criticism Rutgers University Press s 2 Vierra Clifford 1959 Poe s Oblong Box Factual Origins Modern Language Notes 74 8 ss 693 695 Carley C V 1957 Clarence Gohdes Ed A Source for Poe s Oblong Box American literature a journal of literary history criticism and bibliography Modern Language Association of America American Literature Group Cilt 29 Duke University Press s 310 a b Quinn Arthur Hobson Edgar Allan Poe A Critical Biography Baltimore The Johns Hopkins University Press 1998 417 ISBN 0 8018 5730 9 a b Sova Dawn B Edgar Allan Poe A to Z Checkmark Books 2001 p 175 ISBN 0 8160 4161 X archive org kaydi archive org kaydiDis baglantilarEdgar Allan Poe Society6 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde de oykunun yayimlanma gecmisi 19 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce