Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Temmuz 2020) () |
Vaka-i Hayriye (Vak'a-i Hayriyye,Hayırlı Olay), 16 Haziran 1826 tarihinde, İstanbul'da Osmanlı Padişahı II. Mahmut tarafından Yeniçeri Ocağının topa tutularak yok edilmesi ve sağ kalanların ise idam edilmesi ile sonuçlanan olaylara verilen isimdir.
| Vaka-i Hayriye | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Osmanlı İmparatorluğu | Yeniçeriler | ||||||
| Güçler | |||||||
| Bilinmiyor | 70,000 - 135,000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Yeniçerilerin çoğu öldürüldü, idam edildi, sürgüne gönderildi veya hapsedildi. | |||||||
Yeniçeri ocaklarını kaldırma girişimleri
Rusçuk Âyanı Alemdar Mustafa Paşa ve yandaşları Kabakçı Mustafa İsyanı sırasında tahttan indirilen Sultan III. Selim'i tekrar tahta geçirmek için bazı görüşmeler yapmaya başladılar. Nihayet 16.000 kişilik bir ordu ile İstanbul'a yürüyen Alemdar Mustafa Paşa, Hacı Ali Ağa'yı İstanbul'a göndererek Kabakçı Mustafa'yı öldürttü (19 Temmuz 1808). Ordusuyla birlikte İstanbul'a gelen Alemdar Mustafa Paşa birçok isyancıyı da öldürdükten sonra Babıali'ye geldi. Arif Efendiyi (Arapzade) şeyhülislam yaptıktan sonra saraya gitti. Sultan IV. Mustafa, Alemdar Mustafa Paşa'nın Sultan III. Selim'i padişah yapmak için geldiğini söyleyen şeyhülislamı kovdu ve kardeşi Şehzade Mahmut ve amcası Sultan III. Selim'in öldürülmesini emretti. Sultan III. Selim hemen öldürüldü. Şehzade Mahmut ise cariyelerin ve hizmetkarlarının yardımıyla sarayın çatısına kaçırıldı. Alemdar Mustafa Paşa, Sultan IV. Mustafa'yı tahtan indirerek yerine Sultan II. Mahmut'u getirdi. Sultan II. Mahmut, kendisinin tahta çıkarılmasını sağlayan Alemdar Mustafa Paşa'yı sadrazam yaptı.
Yeni Padişah, Alemdar Mustafa Paşa'ya geniş yetkiler tanıdı. Sadrazam, ilk iş olarak da Kabakçı ayaklanmasıyla ilgili görülenleri cezalandırdı. Rusçuk'un ileri gelenlerine önemli görevler verdi. Rumeli ve Anadolu'daki âyanı İstanbul'da toplayarak onlarla Sened-i İttifak'ı yaptı (29 Eylül 1808). Bu belge ile âyanlar, hükûmet emirlerini dinleyeceklerine söz veriyorlardı. Nizam-ı Cedid ordusunu Sekban-ı Cedid adıyla yeniden kurdu. Konya'dan çağrılan Vezir Kadı Abdurrahman Paşa'yı yeni ordunun başına getirdi. Esame adı verilen yeniçeri ulufe cüzdanlarını, bedellerini ödeyerek satın alıp imha ettirdi. Alınıp satılabilen bu cüzdanlar sayesinde askerlikle münasebeti olmayanlar, asker maaşı alabiliyorlardı. Binlerce esame imha ettirdiyse de bu konuda tam bir başarı gösteremedi. Gelişmeleri öfkeyle izleyen IV. Mustafa ve kapı kulu ocakları mensubu ağalar; 14 Kasım 1808 gecesi, Alemdar Mustafa Paşa'nın konağını bastılar. Gelecek yardımı bekleyerek yeniçerilerle kıyasıya çarpışan sadrazam, kubbeyi delmekte olan yeniçerileri görünce patlattığı barut fıçısıyla intihar etti. Bunun üzerine, Rusçuk yâranından Defterdar Tahsin Efendi ile Umur-ı Cihadiye Nazırı Behiç Efendi, İstanbul'dan kaçtılar. Sadaret Kethüdası Mustafa Refik Efendi asiler tarafından parçalandı. Ayaklananlar, II. Mahmut'u tahttan indirmek için saraya saldırdılar. Kadı Abdurrahman Paşa Sekban-ı Cedid askeriyle Topkapı Sarayı'nı savundu. Bozguna uğrayan ayaklananların üzerine giden Abdurrahman Paşa, 3.000'den fazla yeniçeri ve diğer ayaklananları kılıçtan geçirtti. Bu sırada donanma toplarıyla İstanbul'u ateşe tuttu. Yıkılan binalar ve ölen insanlar karşısında neye uğradığını anlayamayan İstanbul halkı, saldırıyı durdurtan ulema sayesinde can güvenliğine kavuştular. İki taraf da birbirine karşı üstünlük gösteremedi. Bu yüzden Sultan II. Mahmut iktidarını 18 yıl boyunca ince bir denge üzerine kurmak zorunda kaldı. Rusçuk yâranından Ramiz Paşa'yı gizlice Rumeli'ye kaçırtan Sultan II. Mahmut, 18 Kasım 1808 tarihinde Sekban-ı Cedid'i dağıttığını ilan etti. Kadı Abdurrahman Paşa Anadolu'ya kaçtı ama hakkında çıkan ferman gereği idam edildi. Bu olay, Yeniçeri Ocağının kaldırılmasını uzun bir süre geciktirdi.
Hayırlı Olay
Yeniçeri Ocağının kaldırılması, Sadrazam Benderli Mehmet Selim Sırrı Paşa zamanında gerçekleştirildi. On yedi yıldır bu ocağı kaldırmayı tasarlayan II. Mahmut, 25 Mayıs 1825'te bu fikrini uygulamaya koydu. Eşkinci Ocağı adı verilen yeni bir askeri sınıf kurulduğunu resmen açıkladı. Avrupa tarzında üniforma giydirilen yeni ordu, 11 Haziran 1826'da eğitime başladı. Bundan üç gün sonra ayaklanan yeniçeriler, kazanlarını Etmeydanı'na çıkararak gösterilere başladılar. Ulemayı yanına alan II. Mahmut, Sancak-ı Şerif'i çıkararak halkı yeniçerilere karşı savaşmaya çağırdı. Yeniçeri Ocağı dışındaki bütün ocaklar, padişaha sadakatlerini bildirdiler. Aksaray'daki Etmeydanı'nda bulunan yeniçeri kışlaları top ateşine tutuldu. 6.000'den fazla yeniçeri öldürüldü. 20.000 civarında isyancı da tutuklandı. 16 Haziran 1826'da tarihe karışan Yeniçeri Ocağı'nın yerine, Asakir-i Mansure-i Muhammediye adlı yeni bir ocak kuruldu. Anlamı ise "Muhammed'in zafer kazanmış orduları"dır.
Ocak ile beraber aynı dönemde Beşiktaş Cemiyet-i İlmiyesi de kapatılıp dernek üyeleri sürgüne gönderilmişti.
Kaynakça
- Kuruluşunun 700. yılında Osmanlı s. 238-239-240
- ^ . TDV İslâm Ansiklopedisi. 14 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2023.
- ^ . www.britannica.com (İngilizce). 13 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2023.
- ^ "Kemal Beydilli, Vak'a-i Hayriyye, DIA, C. 42, İstanbul 2012, s. 454-457". Diyanet İslam Ansiklopedisi. 14 Ekim 2019 tarihinde kaynağından .
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Ekim 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2020.
- ^ Beşiktaş Cemiyet-i İlmiyesi (Milliyet bas.). İstanbul: Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi c.3. s. 1573.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Vaka i Hayriye haber gazete kitap akademik JSTOR Temmuz 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Vaka i Hayriye Vak a i Hayriyye Hayirli Olay 16 Haziran 1826 tarihinde Istanbul da Osmanli Padisahi II Mahmut tarafindan Yeniceri Ocaginin topa tutularak yok edilmesi ve sag kalanlarin ise idam edilmesi ile sonuclanan olaylara verilen isimdir Vaka i HayriyeTarih15 Haziran 1826BolgeKonstantinopolis ve Osmanli Imparatorlugu nun diger sehirleriSonucYeniceri Ocagi lagvedildi ve yerine daha modern bir askeri guc getirildi TaraflarOsmanli ImparatorluguYenicerilerGuclerBilinmiyor70 000 135 000KayiplarYenicerilerin cogu olduruldu idam edildi surgune gonderildi veya hapsedildi Yeniceri ocaklarini kaldirma girisimleriRuscuk Ayani Alemdar Mustafa Pasa ve yandaslari Kabakci Mustafa Isyani sirasinda tahttan indirilen Sultan III Selim i tekrar tahta gecirmek icin bazi gorusmeler yapmaya basladilar Nihayet 16 000 kisilik bir ordu ile Istanbul a yuruyen Alemdar Mustafa Pasa Haci Ali Aga yi Istanbul a gondererek Kabakci Mustafa yi oldurttu 19 Temmuz 1808 Ordusuyla birlikte Istanbul a gelen Alemdar Mustafa Pasa bircok isyanciyi da oldurdukten sonra Babiali ye geldi Arif Efendiyi Arapzade seyhulislam yaptiktan sonra saraya gitti Sultan IV Mustafa Alemdar Mustafa Pasa nin Sultan III Selim i padisah yapmak icin geldigini soyleyen seyhulislami kovdu ve kardesi Sehzade Mahmut ve amcasi Sultan III Selim in oldurulmesini emretti Sultan III Selim hemen olduruldu Sehzade Mahmut ise cariyelerin ve hizmetkarlarinin yardimiyla sarayin catisina kacirildi Alemdar Mustafa Pasa Sultan IV Mustafa yi tahtan indirerek yerine Sultan II Mahmut u getirdi Sultan II Mahmut kendisinin tahta cikarilmasini saglayan Alemdar Mustafa Pasa yi sadrazam yapti Yeni Padisah Alemdar Mustafa Pasa ya genis yetkiler tanidi Sadrazam ilk is olarak da Kabakci ayaklanmasiyla ilgili gorulenleri cezalandirdi Ruscuk un ileri gelenlerine onemli gorevler verdi Rumeli ve Anadolu daki ayani Istanbul da toplayarak onlarla Sened i Ittifak i yapti 29 Eylul 1808 Bu belge ile ayanlar hukumet emirlerini dinleyeceklerine soz veriyorlardi Nizam i Cedid ordusunu Sekban i Cedid adiyla yeniden kurdu Konya dan cagrilan Vezir Kadi Abdurrahman Pasa yi yeni ordunun basina getirdi Esame adi verilen yeniceri ulufe cuzdanlarini bedellerini odeyerek satin alip imha ettirdi Alinip satilabilen bu cuzdanlar sayesinde askerlikle munasebeti olmayanlar asker maasi alabiliyorlardi Binlerce esame imha ettirdiyse de bu konuda tam bir basari gosteremedi Gelismeleri ofkeyle izleyen IV Mustafa ve kapi kulu ocaklari mensubu agalar 14 Kasim 1808 gecesi Alemdar Mustafa Pasa nin konagini bastilar Gelecek yardimi bekleyerek yenicerilerle kiyasiya carpisan sadrazam kubbeyi delmekte olan yenicerileri gorunce patlattigi barut ficisiyla intihar etti Bunun uzerine Ruscuk yaranindan Defterdar Tahsin Efendi ile Umur i Cihadiye Naziri Behic Efendi Istanbul dan kactilar Sadaret Kethudasi Mustafa Refik Efendi asiler tarafindan parcalandi Ayaklananlar II Mahmut u tahttan indirmek icin saraya saldirdilar Kadi Abdurrahman Pasa Sekban i Cedid askeriyle Topkapi Sarayi ni savundu Bozguna ugrayan ayaklananlarin uzerine giden Abdurrahman Pasa 3 000 den fazla yeniceri ve diger ayaklananlari kilictan gecirtti Bu sirada donanma toplariyla Istanbul u atese tuttu Yikilan binalar ve olen insanlar karsisinda neye ugradigini anlayamayan Istanbul halki saldiriyi durdurtan ulema sayesinde can guvenligine kavustular Iki taraf da birbirine karsi ustunluk gosteremedi Bu yuzden Sultan II Mahmut iktidarini 18 yil boyunca ince bir denge uzerine kurmak zorunda kaldi Ruscuk yaranindan Ramiz Pasa yi gizlice Rumeli ye kacirtan Sultan II Mahmut 18 Kasim 1808 tarihinde Sekban i Cedid i dagittigini ilan etti Kadi Abdurrahman Pasa Anadolu ya kacti ama hakkinda cikan ferman geregi idam edildi Bu olay Yeniceri Ocaginin kaldirilmasini uzun bir sure geciktirdi Hayirli OlayYeniceri Ocaginin kaldirilmasi Sadrazam Benderli Mehmet Selim Sirri Pasa zamaninda gerceklestirildi On yedi yildir bu ocagi kaldirmayi tasarlayan II Mahmut 25 Mayis 1825 te bu fikrini uygulamaya koydu Eskinci Ocagi adi verilen yeni bir askeri sinif kuruldugunu resmen acikladi Avrupa tarzinda uniforma giydirilen yeni ordu 11 Haziran 1826 da egitime basladi Bundan uc gun sonra ayaklanan yeniceriler kazanlarini Etmeydani na cikararak gosterilere basladilar Ulemayi yanina alan II Mahmut Sancak i Serif i cikararak halki yenicerilere karsi savasmaya cagirdi Yeniceri Ocagi disindaki butun ocaklar padisaha sadakatlerini bildirdiler Aksaray daki Etmeydani nda bulunan yeniceri kislalari top atesine tutuldu 6 000 den fazla yeniceri olduruldu 20 000 civarinda isyanci da tutuklandi 16 Haziran 1826 da tarihe karisan Yeniceri Ocagi nin yerine Asakir i Mansure i Muhammediye adli yeni bir ocak kuruldu Anlami ise Muhammed in zafer kazanmis ordulari dir Ocak ile beraber ayni donemde Besiktas Cemiyet i Ilmiyesi de kapatilip dernek uyeleri surgune gonderilmisti KaynakcaKurulusunun 700 yilinda Osmanli s 238 239 240 TDV Islam Ansiklopedisi 14 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Mart 2023 www britannica com Ingilizce 13 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Mart 2023 Kemal Beydilli Vak a i Hayriyye DIA C 42 Istanbul 2012 s 454 457 Diyanet Islam Ansiklopedisi 14 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan Arsivlenmis kopya 14 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ocak 2020 Besiktas Cemiyet i Ilmiyesi Milliyet bas Istanbul Buyuk Larousse Sozluk ve Ansiklopedisi c 3 s 1573