Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Veba doktoru, veba hastalığı kurbanlarını tedavi eden bir tıp doktoru idi. Özellikle köy ve kasabalarda veba salgını olması durumunda halk tarafından kiralanıp kasabaya getirilirlerdi. Zengin-fakir herkesi iyileştirdiklerinde ücretleri verilirdi. Ancak, bazı veba doktorları, daha fazla gelir elde etmek için hastalara ve ailelerine özel tedaviler sunmak ve/veya yanlış ilaçlar vermekle tanınırlar. Bunlar normal, profesyonel doktor, hekim veya cerrah değil, genellikle işinin ehli olmayan veya pratikleşerek kendi işini kurmaya çalışan ikinci sınıf doktorlardı. Bu doktorlar hastalarını nadiren de olsa iyileştirirlerdi, ne var ki, bu şekildeki doktorların sayısı hayli azdı.
Veba doktorları veba hastalarını kendi sözleşmeleri üzere tedavi ederlerdi ve belediye bağlı ya da "toplumun veba doktorları" olarak bilinirlerdi. "Genel pratisyenler" ayrı doktorlardı. Aynı Avrupa kenti veya kasabasında iki doktor da aynı anda bulunabilirdi. Fransa ve Hollanda'da, veba doktorları genellikle tıp eğitiminden yoksundu ve "gözlemci" olarak atanırdı. Bir vak'ada bir veba doktorunun hekim olmadan önce aslında bir meyve satıcısı olduğu kaydedilmiştir.
Onyedinci ve onsekizinci yüzyıllarda, bazı doktorlar kokulu maddelerle dolu Gaga benzeri bir maske giydi. Maskeler, onları kokuşmuş havadan korumak için tasarlanmıştı. Koku, (hastalık yapıcı mikrop teorisine göre) enfeksiyon nedeni olarak görülüyordu. Bu kostümlerin tasarımı, XIII. Louis'in başhekimi olan Charles de L’orme'ye atfedilmiştir.
Tarihi
Vebanın tarihte bilinen ilk örneği 6. yüzyılın ortalarına kadar uzanıyordu ve salgının adı Justinianus Veba Salgını idi. En büyük veba salgını 14. Yüzyıldaki Kara Ölüm’dü. Kasabalardaki büyük insan kaybı ekonomik felakete yol açtı ve toplumun veba doktorları biraz daha değerli hale geldiler, kendilerine özel ayrıcalıklar tanındı. Örneğin; bu doktorlar vebaya karşı çözüm bulmak için özgürce otopsi yapabiliyorlardı.
Bazı vakalarda, veba doktorları aşırı değerli bir konuma gelmişti. Örnek olarak Barcelona 2 doktoru 1650’de Tortosa’ya göndermişti. Haydutlar onları ele geçirdiler ve serbest bırakmak için fidye istediler. Barcelona, istenilen fidyeyi ödedi.Orvieto şehri 1348’de ’yu 4 kere kiraladı ve doktorların normal geliri yıllık 50 florin’di. Papa VI. Clemens Kara Ölüm zamanında vebadan etkilenmiş Avignon halkı için birkaç ekstra veba doktoru kiralamıştı. Venedik’te bulunan 18 doktordan 1348’de sadece 1 tane kalmıştı. 5’i veba yüzünden ölmüştü ve geriye kalan 12 kişi kayıptı ya da kaçmışlardı.
Kostüm
Bazı veba doktorları özel kostümler giyerlerdi. Giysileri 1630 yılında Charles de L’orme tasarladı. İlk olarak Napoli’de kullanıldı, fakat sonra tüm Avrupa boyunca yayıldı. Koruyucu kostüm hafif, cilalanmış kumaş palto ve genellikle ot, saman ve baharatlar ile doldurulmuş gaga şeklinde ağızlığı ve camdan göz kısmı bulunan maskeden oluşuyordu. Veba doktorları aynı zamanda hastayla temas etmeden tedavi etmek için yanlarında bir baston taşıyorlardı.
Kokulu eşyaları dut, kehribar, gül, nane (bahçe nanesi), yapraklar, kafur, karanfil, afyon ruhu, mür ve ayı fındığı içerirdi. Hastalığın anlaşılmaya başlandığı ilk zamanlarda, bu kostümün doktoru hastaya bakarken pis havadan koruyacağına inanılırdı.
Toplumsal hizmetleri
Öncelikli görevleri, vebalı insanları tedavi etmenin dışında, hastalık yüzünden gerçekleşen ölümlerin kaydını tutmaktı.
Floransa ve Perugia gibi belli başlı şehirlerde, veba doktorları ölümün nedenini belirlemek için otopsi yapmak ve vebanın ölümde nasıl bir rol oynadığını tespit etmek için çağrılırlardı. Veba doktorları, salgın zamanında sayısız birçok vasiyetler için tanık haline gelmişlerdi. Bu doktorlar aynı zamanda ölümden önceki davranışlarla alakalı hastalarına tavsiyeler vermişlerdir. Bu tavsiyeler hastadan hastaya değişiklik gösterirdi ve Orta Çağ’dan sonra doktor-hasta arasındaki ilişki gittikçe artan, karışık bir ahlak yasasına göre yönetildi.
Tedavi yöntemleri
Veba doktorları rutin olarak kan çıkarma, kurbağa ya da sülüklere humoral patolojiyi dengelemek adına bubo koyma gibi tedavi yolları üzerinde çalışmışlardır.
Veba doktorları işlerinin gereğince ve hastalığın yayılma olasılığı nedeniyle genellikle toplum ile çok fazla ilişki halinde bulunamazlardı, hatta karantina altında bile olabilirlerdi.
Rönesans dönemi ünlü veba doktorları
Vebaya karşı kullanılabilecek önleyici tıbbi tavsiyeler veren ünlü veba doktoru Nostradamus’tu.Nostradamus’un tavsiyesi vebaya yakalanmış cesetleri yok etme, temiz hava alma, temiz su içme ve kuşburnu ile yapılmış meyve suyu içmekti.Nostradamus’un Traité des fardemens adlı el yazısında VII. Bölümün bir kısmında da hastadan kan almak önerilmiştir.
Bir İtalyan şehri olan Pavia’da, 1479’da ile toplumun veba doktoru olması üzerine anlaşılmıştır. İrlandalı doktor, (1563?-1653) vebalı sayısız insanı cesurca tedavi etmesi üzerine İspanya, Fransa ve İtalya’da büyük bir saygınlık kazanmıştır. Fransız anatomici Ambroise Paré ve İsviçreli Paracelsus da aynı zamanda ünlü Rönesans dönemi veba doktorlarıydılar.
Kaynakça
- ^ a b Cipolla, p. 65
- ^ Cipolla, p. 68 3/4 down page
- ^ Rosenhek, Jackie (Ekim 2011). "Doctors of the Blahji am the best ck Death". Doctor's Review. 18 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mart 2017.
- ^ Ellis, p. 202
- ^ a b c d Byrne (Daily), p. 169
- ^ Simon, p. 3
- ^ a b Byrne, 170
- ^ Gordon, Benjamin Lemer, Medieval and Renaissance medicine, Philosophical Library, 1959. p. 471
- ^ a b Wray, Shona Kelly (2009). Communities and Crisis: Bologna During the Black Death (http s://books.google.com/books?id=ectUdDRhQjoC) 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. BRILL. USKN 90-04-17634-9.
- ^ Christine M. Boeckl, Images of plague and pestilence: iconography and iconology (Truman State University Press, 2000), pp. 15, 27.
- ^ Byrne (Encyclopedia), p. 505
- ^ Wray 2009, p. 172.
- ^ Wray 2009, p. 173
- ^ The Plague Doctor" (http://jhmas.oxfordjournals.org/content/XX/3/276.extract 12 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .). Jhmas.oxfordjournals.org. 2012-04-02. ) from the original on 2013-02- 12. Retrieved 2012-06-12
- ^ a b Gottfried 1983, p. 126.
- ^ Gottfried 1983, p. 127-128.
- ^ Byfield, Ted, Renaissance: God in Man, A.D. 1300 to 1500: But Amid Its Splendors, Night Falls on Medieval Christianity, Christian History Project, 2010, p. 37.
- ^ Hogue, John,Nostradamus: the new revelations, Barnes & Noble Books, 1995, p. 1884.
- ^ Smoley, Richard (2006-01-19). The essential Nostradamus: literal translation, historical commentary, and ... By Richard Smoley (https://books.google.com/?id=ADri5RCWu-UC&pg =PT21&dq=Nostradamus+was+a+plague+doctor#v=onepage&q=Nostradamus%20was%2 0a%20plague%20doctor&f=false 12 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .). ISBN 978-1-4406-4984-4. Retrieved 2012-06-12.
- ^ Pickover, Clifford A., Dreaming the Future: the fantastic story of prediction, Prometheus Books, 2001, p. 279.
- ^ a b "). Propheties.it. Archived from the original (http://www.propheties.it/bibliotheque/1539-1567/1555-003%20N ostradamus,%20Excellent%20&%20moult%20utile/index.html) on 2012-03-17. Retrieved 2012-06-12.
- ^ King, Margaret L., Western Civilization: a social and cultural history, Prentice-Hall, 2002, p. 339.
- ^ Stephen, p. 927
- ^ Woods JO (1982). "THE HISTORY OF MEDICINE IN IRELAND; by J. OLIVER WOODS, MD, FRCGP, Page 40" (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2385830) 4 Eylül 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (PDF). Ulster Med J. 51 (1): 35–45. PMC 2385830 (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC 2385830). 4 Eylül 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . PMID 6761926 (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6761926 18 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .).
- ^ Körner, Christian, Mountain Biodiversity: a global assessment, CRC Press, 2002, p. 13.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Veba doktoru veba hastaligi kurbanlarini tedavi eden bir tip doktoru idi Ozellikle koy ve kasabalarda veba salgini olmasi durumunda halk tarafindan kiralanip kasabaya getirilirlerdi Zengin fakir herkesi iyilestirdiklerinde ucretleri verilirdi Ancak bazi veba doktorlari daha fazla gelir elde etmek icin hastalara ve ailelerine ozel tedaviler sunmak ve veya yanlis ilaclar vermekle taninirlar Bunlar normal profesyonel doktor hekim veya cerrah degil genellikle isinin ehli olmayan veya pratikleserek kendi isini kurmaya calisan ikinci sinif doktorlardi Bu doktorlar hastalarini nadiren de olsa iyilestirirlerdi ne var ki bu sekildeki doktorlarin sayisi hayli azdi Doktor Schnabel yani Dr Gaga bakir gravuru onyedinci yuzyil Roma daki bir veba doktoru takriben 1656 Veba doktorlari veba hastalarini kendi sozlesmeleri uzere tedavi ederlerdi ve belediye bagli ya da toplumun veba doktorlari olarak bilinirlerdi Genel pratisyenler ayri doktorlardi Ayni Avrupa kenti veya kasabasinda iki doktor da ayni anda bulunabilirdi Fransa ve Hollanda da veba doktorlari genellikle tip egitiminden yoksundu ve gozlemci olarak atanirdi Bir vak ada bir veba doktorunun hekim olmadan once aslinda bir meyve saticisi oldugu kaydedilmistir Onyedinci ve onsekizinci yuzyillarda bazi doktorlar kokulu maddelerle dolu Gaga benzeri bir maske giydi Maskeler onlari kokusmus havadan korumak icin tasarlanmisti Koku hastalik yapici mikrop teorisine gore enfeksiyon nedeni olarak goruluyordu Bu kostumlerin tasarimi XIII Louis in bashekimi olan Charles de L orme ye atfedilmistir TarihiVebanin tarihte bilinen ilk ornegi 6 yuzyilin ortalarina kadar uzaniyordu ve salginin adi Justinianus Veba Salgini idi En buyuk veba salgini 14 Yuzyildaki Kara Olum du Kasabalardaki buyuk insan kaybi ekonomik felakete yol acti ve toplumun veba doktorlari biraz daha degerli hale geldiler kendilerine ozel ayricaliklar tanindi Ornegin bu doktorlar vebaya karsi cozum bulmak icin ozgurce otopsi yapabiliyorlardi Bazi vakalarda veba doktorlari asiri degerli bir konuma gelmisti Ornek olarak Barcelona 2 doktoru 1650 de Tortosa ya gondermisti Haydutlar onlari ele gecirdiler ve serbest birakmak icin fidye istediler Barcelona istenilen fidyeyi odedi Orvieto sehri 1348 de yu 4 kere kiraladi ve doktorlarin normal geliri yillik 50 florin di Papa VI Clemens Kara Olum zamaninda vebadan etkilenmis Avignon halki icin birkac ekstra veba doktoru kiralamisti Venedik te bulunan 18 doktordan 1348 de sadece 1 tane kalmisti 5 i veba yuzunden olmustu ve geriye kalan 12 kisi kayipti ya da kacmislardi KostumAlmanya ya ait bir veba doktoru kostumu 17 yuzyil Bazi veba doktorlari ozel kostumler giyerlerdi Giysileri 1630 yilinda Charles de L orme tasarladi Ilk olarak Napoli de kullanildi fakat sonra tum Avrupa boyunca yayildi Koruyucu kostum hafif cilalanmis kumas palto ve genellikle ot saman ve baharatlar ile doldurulmus gaga seklinde agizligi ve camdan goz kismi bulunan maskeden olusuyordu Veba doktorlari ayni zamanda hastayla temas etmeden tedavi etmek icin yanlarinda bir baston tasiyorlardi Kokulu esyalari dut kehribar gul nane bahce nanesi yapraklar kafur karanfil afyon ruhu mur ve ayi findigi icerirdi Hastaligin anlasilmaya baslandigi ilk zamanlarda bu kostumun doktoru hastaya bakarken pis havadan koruyacagina inanilirdi Toplumsal hizmetleriOncelikli gorevleri vebali insanlari tedavi etmenin disinda hastalik yuzunden gerceklesen olumlerin kaydini tutmakti Floransa ve Perugia gibi belli basli sehirlerde veba doktorlari olumun nedenini belirlemek icin otopsi yapmak ve vebanin olumde nasil bir rol oynadigini tespit etmek icin cagrilirlardi Veba doktorlari salgin zamaninda sayisiz bircok vasiyetler icin tanik haline gelmislerdi Bu doktorlar ayni zamanda olumden onceki davranislarla alakali hastalarina tavsiyeler vermislerdir Bu tavsiyeler hastadan hastaya degisiklik gosterirdi ve Orta Cag dan sonra doktor hasta arasindaki iliski gittikce artan karisik bir ahlak yasasina gore yonetildi Tedavi yontemleriVeba doktorlari rutin olarak kan cikarma kurbaga ya da suluklere humoral patolojiyi dengelemek adina bubo koyma gibi tedavi yollari uzerinde calismislardir Veba doktorlari islerinin geregince ve hastaligin yayilma olasiligi nedeniyle genellikle toplum ile cok fazla iliski halinde bulunamazlardi hatta karantina altinda bile olabilirlerdi Ronesans donemi unlu veba doktorlariVebaya karsi kullanilabilecek onleyici tibbi tavsiyeler veren unlu veba doktoru Nostradamus tu Nostradamus un tavsiyesi vebaya yakalanmis cesetleri yok etme temiz hava alma temiz su icme ve kusburnu ile yapilmis meyve suyu icmekti Nostradamus un Traite des fardemens adli el yazisinda VII Bolumun bir kisminda da hastadan kan almak onerilmistir Bir Italyan sehri olan Pavia da 1479 da ile toplumun veba doktoru olmasi uzerine anlasilmistir Irlandali doktor 1563 1653 vebali sayisiz insani cesurca tedavi etmesi uzerine Ispanya Fransa ve Italya da buyuk bir sayginlik kazanmistir Fransiz anatomici Ambroise Pare ve Isvicreli Paracelsus da ayni zamanda unlu Ronesans donemi veba doktorlariydilar Kaynakca a b Cipolla p 65 Cipolla p 68 3 4 down page Rosenhek Jackie Ekim 2011 Doctors of the Blahji am the best ck Death Doctor s Review 18 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mart 2017 Ellis p 202 a b c d Byrne Daily p 169 Simon p 3 a b Byrne 170 Gordon Benjamin Lemer Medieval and Renaissance medicine Philosophical Library 1959 p 471 a b Wray Shona Kelly 2009 Communities and Crisis Bologna During the Black Death http s books google com books id ectUdDRhQjoC 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde BRILL USKN 90 04 17634 9 Christine M Boeckl Images of plague and pestilence iconography and iconology Truman State University Press 2000 pp 15 27 Byrne Encyclopedia p 505 Wray 2009 p 172 Wray 2009 p 173 The Plague Doctor http jhmas oxfordjournals org content XX 3 276 extract 12 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Jhmas oxfordjournals org 2012 04 02 from the original on 2013 02 12 Retrieved 2012 06 12 a b Gottfried 1983 p 126 Gottfried 1983 p 127 128 Byfield Ted Renaissance God in Man A D 1300 to 1500 But Amid Its Splendors Night Falls on Medieval Christianity Christian History Project 2010 p 37 ISBN 0 9689873 8 9 Hogue John Nostradamus the new revelations Barnes amp Noble Books 1995 p 1884 ISBN 1 56619 948 4 Smoley Richard 2006 01 19 The essential Nostradamus literal translation historical commentary and By Richard Smoley https books google com id ADri5RCWu UC amp pg PT21 amp dq Nostradamus was a plague doctor v onepage amp q Nostradamus 20was 2 0a 20plague 20doctor amp f false 12 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 1 4406 4984 4 Retrieved 2012 06 12 Pickover Clifford A Dreaming the Future the fantastic story of prediction Prometheus Books 2001 p 279 ISBN 1 57392 895 X a b Propheties it Archived from the original http www propheties it bibliotheque 1539 1567 1555 003 20N ostradamus 20Excellent 20 amp 20moult 20utile index html on 2012 03 17 Retrieved 2012 06 12 King Margaret L Western Civilization a social and cultural history Prentice Hall 2002 p 339 ISBN 0 13 045007 3 Stephen p 927 Woods JO 1982 THE HISTORY OF MEDICINE IN IRELAND by J OLIVER WOODS MD FRCGP Page 40 https www ncbi nlm nih gov pmc articles PMC2385830 4 Eylul 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde PDF Ulster Med J 51 1 35 45 PMC 2385830 https www ncbi nlm nih gov pmc articles PMC 2385830 4 Eylul 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde PMID 6761926 https pubmed ncbi nlm nih gov 6761926 18 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Korner Christian Mountain Biodiversity a global assessment CRC Press 2002 p 13 ISBN 1 84214 091 4