Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vişiştadvaita (Sanskritçe: विशिष्टाद्वैत; IAST: Viśiṣṭādvaita) Vedanta geleneğine ait bir Vaişnavizm ekolüdür. "Ayrımlar içeren ikiliksizlik" anlamına gelen Vişiştadvaita, Brahman'ı Nihai Gerçeklik olarak tanıyan ve aynı zamanda çokluğunu da kabul eden nondüalist bir felsefedir. Bu felsefe, "nitelikli monizm", "tanımsal monizm" veya "nitelikli ikiliksizlik" biçimi olarak ifade edilebilir. Vişiştadvaita, tüm çeşitliliğin nihai olarak tek temelden dallandığı, tüm farklılıkların ardında temel bir birliğin bulunduğu anlayışını temsil etmektedir.
11-12. yüzyıl filozofu ve Vişiştadvaita felsefesinin ana savunucusu Ramanuja, "Üç belit" manasına gelen Prasthanatrayi'nin (Upanişadlar, Bhagavad Gita ve ), ayrık varlıkların dayandığı birliği gösterecek şekilde yorumlanması gerektiğini, aksi takdirde bu kaynakların tutarlılığının ihlal edileceğini ileri sürmüştür.
Vişiştadvaita felsefesinin genişletilmesine önemli ölçüde yardımcı olan bir diğer önemli alim Vedanta Desika, Vişiştadvaita'yı şu ifadelerle tanımlamıştır: "Aseṣa Chit-Achit Prakāram Brahmaikameva Tatvam" (Duyarlı [bilinçli] ve duyarsız haller [veya sıfatlar] tarafından nitelendirilen Brahman, tek gerçekliktir.)
Temel ilkeler
Vişiştadvaita'nın üç temel ilkesi vardır:
- Tattva: Üç gerçek varlığın bilgisi; jiva (duyarlı varlıklar), ajiva (duyarsız varlıklar) ve İşvara (Vişnu-Narayana veya Parahbrahman, Yüce Benlik, tüm varlıkların Nihai Kaynağı, içsel olarak ikamet eden ve lütfeden).
- Hita: Bhakti (adanmışlık) ve prapatti (teslimiyet) gibi farkındalık araçları.
- Puruşartha: Moksha veya esaretten kurtuluş olarak ulaşılacak hedef.
Viśiṣṭa, en ayrıcalıklı (diğerleriyle eşit olmayan / farklı olan) anlamına gelmektedir.
Varoluş teorisi
Ontoloji
Vişiştadvaita ontolojisi, İşvara (Parabrahman), duyarlı/bilinçli varlıklar alemi (chit-brahman) ve duyarsız/bilinçsiz varlıklar alemi (achit-brahman) formundaki üç varlıksal sınıflandırma ve bu varlıklar arasındaki arasındaki ilişkiye dayalıdır. Üç ontolojik sınıflandırma aşağıda açıklanmıştır:
İşvara (Tanrı)
İşvara (Vişnu), duyarlı ve duyarsız tüm varlıkların nihai kaynağı ve kökeni olan Nihai Varlık olarak kabul edilir. Tekildir ancak var olan ve var olma potansiyeli olan her şey onda mevcuttur, zira kendisi hariç tüm varlıkların kaynağı ve kökenidir. İşvara salt gerçekliktir, koşulsuz bir şekilde vardır. İşvara hariç tüm varlıkların kaynağı İşvara'dır ve var olmaları İşvara'ya koşulludur. İşvara ve İşvara'dan yayılan bilinçli varlıklar ve madde, varlığın bütününü oluşturur. O, sayısız yüce niteliklere sahip Parabrahman'dır. Kusursuz, her şeyi bilen, her yerde mevcut olan ve bağımsız olandır. Nedensizdir, varlığı hiçbir koşula muhtaç değildir. Ezeli ve ebedi, değişmezdir. Diğer tüm varlıkların var oluşunun zamandan bağımsız nihai koşuludur. Kendisi tüm varlıklara hem içkin hem de aşkındır, zira tüm varlıklar ondan yayılır ancak onun varlığı koşulsuzdur. İşvara; kendisinde ve tüm bilinçli varlıkların özünde bulunan Yüce Benlik, İç Yönetici (antar-yāmin)dir.
Antaryamin
İç Yönetici (antar-yāmin) Tüm varlıkları birbirine bağlayan; Evreni ve tüm varlıkları içlerinden yöneten özdür. Tüm benliklerin asli özü olan tekil Benliktir, zira tüm benlikler Nihai Benlik olan Tanrı'dan gelmektedir. Bu yüzden tüm bilinçli varlıklar birbirleriyle bağlantılıdır. Yüce Benlik İşvara'dır ve herkesin özünde bulunur.
"Benliğini fetheden huzurlu kişi için Yüksek Benlik sıcakta ve soğukta, neşede ve kederde, onurda ve onursuzlukta tamamen sabitlenmiştir." —Krişna, Bhagavad Gita 6.7
"Herkesin kalbinin derinliklerinde ikamet ederim. Hafıza, irfan ve nisyan Benden gelir. Tüm Vedalar için de bilinmesi gereken yalnızca Ben’im. Vedānta’yı Ben yaptım ve Veda’yı yalnızca Ben bilirim." —Krişna, Bhagavad Gita 15.15
Chit (Bilinçli varlıklar)
Chit, bilince sahip duyarlı varlıklar alemidir. Bilinçli varlıklar "jiva" olarak adlandırılır ve "ben" ifadesiyle belirtilen bilincin sahipleridir. Chit, herhangi bir durum hakkında farkındalık sahibi olma potansiyeli olan tüm özneleri kapsar. Bilinçli varlıkların yani jivaların sahip olduğu en net ve tartışmasız bilgi kendi varlıklarının var olması olduğundan ve bu bilgiye yalnızca bilinç sahibi varlıkların sahip olabileceğinden, kendinin varlığının farkında olan tüm varlıklar chit sınıfına dahildir; Bu duruma "dharmi-jnana" yani "asli bilinç" denir. Dharmi-jnana tüm bilinçli varlıklar için evrenseldir ve her birinde kusursuz bir şekilde bulunur, ancak "niteliksel bilinç" anlamına gelen "dharma-bhuta-jnana" bilinçli varlıklarda farklı seviyelerde bulunmaktadır.
Jivaların üç ana varoluş türü vardır:
- Nityalar, Samsara'ya hiç girmemiş, ezelden beri özgür olanlar.
- Muktalar, Samsara'da bulunmuş ancak özgürlüğünü elde etmiş olanlar.
- Baddhalar, cehalet ve karma yüzünden halihazırda Samsara'da bulunanlar.
Achit (Bilinçsiz varlıklar)
Achit; bilinçsiz, farkındalık sahibi olmayan, maddi olan varlıkların alemidir. Maddi varlıklar herhangi bir durum veya etkileşimin farkında olamayacağı için materyal evrenin kapsadığı tüm varlıklar achit sınıfında bulunmaktadır.
Epistemoloji
Bilgi kaynakları
Pramana (Sanskrit dilinde "bilgi kaynakları"), herhangi bir nesnenin kapsamlı bir şekilde akıl yürütmesiyle elde edilen olgusal bilgiyi ifade eder. Pramana bir triputi'nin (üçlünün) bir bölümünü oluşturur:
- Pramatir, bilginin bilicisi, öznesi
- Pramana, bilginin aracı veya nedeni
- Prameya, bilginin nesnesi
Vişişadvaita Vedanta'da yalnızca aşağıdaki üç pramana geçerli bilgi araçları olarak kabul edilir:
- Pratyaksa – Duyular yoluyla elde edilen bilgi. Günümüz kullanımında Pratyaksa; bilimsel gözlemlerin duyuların bir uzantısı olması nedeniyle bilimsel gözlem yoluyla elde edilen bilgileri de içermektedir.
- Anumana – Çıkarım yoluyla elde edilen bilgi. Çıkarım ifadesi, tümdengelim ve akıl yürütmeye işaret etmektedir.
- Şabda – Şruti aracılığıyla kazanılan bilgi. Şruti, Kutsal yazılardan; özellikle Upanişadlar, Brahma Sutraları ve Bhagavad Gita'dan elde edilen bilgilere işaret etmektedir.
Epistemolojinin kuralları
Bilgi edinmenin üç yolu arasında belirgin bir çatışma olduğunda hiyerarşinin üç kuralı vardır:
- Şabda veya Şruti (kutsal yazıtlar) en yüksek konuma sahiptir, anumana (çıkarımlar) veya pratyaksa (duyular) yoluyla çözülemeyen konularda kutsal yazıtlara başvurulur.
- Anumana (çıkarımlar) bir sonraki konumda bulunur. Bir mesele yalnızca duyusal algıyla çözülemediğinde, çıkarıma göre; yani hangisi daha mantıklıysa ona göre çözülür.
- Pratyaksa (duyular) belirli bir konuda kesin bir veri ortaya koyduğunda, Şebda (kutsal metinler) bu veriyi ihlal edecek şekilde yorumlanarak bu veri göz ardı edilemez.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Visistadvaita Sanskritce व श ष ट द व त IAST Visiṣṭadvaita Vedanta gelenegine ait bir Vaisnavizm ekoludur Ayrimlar iceren ikiliksizlik anlamina gelen Visistadvaita Brahman i Nihai Gerceklik olarak taniyan ve ayni zamanda coklugunu da kabul eden nondualist bir felsefedir Bu felsefe nitelikli monizm tanimsal monizm veya nitelikli ikiliksizlik bicimi olarak ifade edilebilir Visistadvaita tum cesitliligin nihai olarak tek temelden dallandigi tum farkliliklarin ardinda temel bir birligin bulundugu anlayisini temsil etmektedir Ramanuja MS 1017 1137 Visistadvaita Vedanta felsefesinin oncusu 11 12 yuzyil filozofu ve Visistadvaita felsefesinin ana savunucusu Ramanuja Uc belit manasina gelen Prasthanatrayi nin Upanisadlar Bhagavad Gita ve ayrik varliklarin dayandigi birligi gosterecek sekilde yorumlanmasi gerektigini aksi takdirde bu kaynaklarin tutarliliginin ihlal edilecegini ileri surmustur Visistadvaita felsefesinin genisletilmesine onemli olcude yardimci olan bir diger onemli alim Vedanta Desika Visistadvaita yi su ifadelerle tanimlamistir Aseṣa Chit Achit Prakaram Brahmaikameva Tatvam Duyarli bilincli ve duyarsiz haller veya sifatlar tarafindan nitelendirilen Brahman tek gercekliktir Temel ilkelerVisistadvaita nin uc temel ilkesi vardir Tattva Uc gercek varligin bilgisi jiva duyarli varliklar ajiva duyarsiz varliklar ve Isvara Visnu Narayana veya Parahbrahman Yuce Benlik tum varliklarin Nihai Kaynagi icsel olarak ikamet eden ve lutfeden Hita Bhakti adanmislik ve prapatti teslimiyet gibi farkindalik araclari Purusartha Moksha veya esaretten kurtulus olarak ulasilacak hedef Visiṣṭa en ayricalikli digerleriyle esit olmayan farkli olan anlamina gelmektedir Varolus teorisiOntoloji Visistadvaita ontolojisi Isvara Parabrahman duyarli bilincli varliklar alemi chit brahman ve duyarsiz bilincsiz varliklar alemi achit brahman formundaki uc varliksal siniflandirma ve bu varliklar arasindaki arasindaki iliskiye dayalidir Uc ontolojik siniflandirma asagida aciklanmistir Isvara Tanri Isvara Visnu duyarli ve duyarsiz tum varliklarin nihai kaynagi ve kokeni olan Nihai Varlik olarak kabul edilir Tekildir ancak var olan ve var olma potansiyeli olan her sey onda mevcuttur zira kendisi haric tum varliklarin kaynagi ve kokenidir Isvara salt gercekliktir kosulsuz bir sekilde vardir Isvara haric tum varliklarin kaynagi Isvara dir ve var olmalari Isvara ya kosulludur Isvara ve Isvara dan yayilan bilincli varliklar ve madde varligin butununu olusturur O sayisiz yuce niteliklere sahip Parabrahman dir Kusursuz her seyi bilen her yerde mevcut olan ve bagimsiz olandir Nedensizdir varligi hicbir kosula muhtac degildir Ezeli ve ebedi degismezdir Diger tum varliklarin var olusunun zamandan bagimsiz nihai kosuludur Kendisi tum varliklara hem ickin hem de askindir zira tum varliklar ondan yayilir ancak onun varligi kosulsuzdur Isvara kendisinde ve tum bilincli varliklarin ozunde bulunan Yuce Benlik Ic Yonetici antar yamin dir Antaryamin Ic Yonetici antar yamin Tum varliklari birbirine baglayan Evreni ve tum varliklari iclerinden yoneten ozdur Tum benliklerin asli ozu olan tekil Benliktir zira tum benlikler Nihai Benlik olan Tanri dan gelmektedir Bu yuzden tum bilincli varliklar birbirleriyle baglantilidir Yuce Benlik Isvara dir ve herkesin ozunde bulunur Benligini fetheden huzurlu kisi icin Yuksek Benlik sicakta ve sogukta nesede ve kederde onurda ve onursuzlukta tamamen sabitlenmistir Krisna Bhagavad Gita 6 7 Herkesin kalbinin derinliklerinde ikamet ederim Hafiza irfan ve nisyan Benden gelir Tum Vedalar icin de bilinmesi gereken yalnizca Ben im Vedanta yi Ben yaptim ve Veda yi yalnizca Ben bilirim Krisna Bhagavad Gita 15 15 Chit Bilincli varliklar Chit bilince sahip duyarli varliklar alemidir Bilincli varliklar jiva olarak adlandirilir ve ben ifadesiyle belirtilen bilincin sahipleridir Chit herhangi bir durum hakkinda farkindalik sahibi olma potansiyeli olan tum ozneleri kapsar Bilincli varliklarin yani jivalarin sahip oldugu en net ve tartismasiz bilgi kendi varliklarinin var olmasi oldugundan ve bu bilgiye yalnizca bilinc sahibi varliklarin sahip olabileceginden kendinin varliginin farkinda olan tum varliklar chit sinifina dahildir Bu duruma dharmi jnana yani asli bilinc denir Dharmi jnana tum bilincli varliklar icin evrenseldir ve her birinde kusursuz bir sekilde bulunur ancak niteliksel bilinc anlamina gelen dharma bhuta jnana bilincli varliklarda farkli seviyelerde bulunmaktadir Jivalarin uc ana varolus turu vardir Nityalar Samsara ya hic girmemis ezelden beri ozgur olanlar Muktalar Samsara da bulunmus ancak ozgurlugunu elde etmis olanlar Baddhalar cehalet ve karma yuzunden halihazirda Samsara da bulunanlar Achit Bilincsiz varliklar Achit bilincsiz farkindalik sahibi olmayan maddi olan varliklarin alemidir Maddi varliklar herhangi bir durum veya etkilesimin farkinda olamayacagi icin materyal evrenin kapsadigi tum varliklar achit sinifinda bulunmaktadir EpistemolojiBilgi kaynaklari Pramana Sanskrit dilinde bilgi kaynaklari herhangi bir nesnenin kapsamli bir sekilde akil yurutmesiyle elde edilen olgusal bilgiyi ifade eder Pramana bir triputi nin uclunun bir bolumunu olusturur Pramatir bilginin bilicisi oznesi Pramana bilginin araci veya nedeni Prameya bilginin nesnesi Visisadvaita Vedanta da yalnizca asagidaki uc pramana gecerli bilgi araclari olarak kabul edilir Pratyaksa Duyular yoluyla elde edilen bilgi Gunumuz kullaniminda Pratyaksa bilimsel gozlemlerin duyularin bir uzantisi olmasi nedeniyle bilimsel gozlem yoluyla elde edilen bilgileri de icermektedir Anumana Cikarim yoluyla elde edilen bilgi Cikarim ifadesi tumdengelim ve akil yurutmeye isaret etmektedir Sabda Sruti araciligiyla kazanilan bilgi Sruti Kutsal yazilardan ozellikle Upanisadlar Brahma Sutralari ve Bhagavad Gita dan elde edilen bilgilere isaret etmektedir Epistemolojinin kurallari Bilgi edinmenin uc yolu arasinda belirgin bir catisma oldugunda hiyerarsinin uc kurali vardir Sabda veya Sruti kutsal yazitlar en yuksek konuma sahiptir anumana cikarimlar veya pratyaksa duyular yoluyla cozulemeyen konularda kutsal yazitlara basvurulur Anumana cikarimlar bir sonraki konumda bulunur Bir mesele yalnizca duyusal algiyla cozulemediginde cikarima gore yani hangisi daha mantikliysa ona gore cozulur Pratyaksa duyular belirli bir konuda kesin bir veri ortaya koydugunda Sebda kutsal metinler bu veriyi ihlal edecek sekilde yorumlanarak bu veri goz ardi edilemez Ayrica bakinizKlasik teizm Vaisnavizm Platonizm Hinduizm de TanriKaynakca Srinivasachari P N 1970 The philosophy of Vis iṣṭadvaita Adyar Madras s 22 ISBN 0 8356 7495 9 OCLC 507290 Bartley C J 2011 An introduction to Indian philosophy Ingilizce London Continuum ss 10 178