Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Volkanik kış, olarak alt atmosfer tabakasının bir yanardağ patlaması sonucu soğuması fenomeni. Kül ve kükürtlü gazlardan oluşan aerosollar ve sülfürik asit, büyük patlamayla stratosfere kadar fırlayarak sis gibi bütün Dünya'yı kaplar. Güneş ışınları böylece kısmen yutulur, kısmen de uzaya yansır. Stratosferde bu durum bir ısınmaya yol açar. Yerdeyse ortalamada soğur, bölgesel ve mevsimlere bağlı olarak aynı zamanda ısınmalar da olur. Volkanik kışa benzer bir etki, (varsayılan) bir atom savaşıyla ortaya çıkan nükleer kıştır.
Atmosferin ışın geçirgenliği için kullanılır ve 1883'teki Karakatau patlamasında 1000 olarak tespît edilmiştir. Puslanma indeksi, volkan patlama indeksiyle ancak uzaktan ilgilidir. Çünkü aynı şiddetteki yanardağ patlamalarının farklı miktarlarda kükürt açığa çıkarır. Kükürt gazlarının puslanma etkinliği, stratosfere az miktarda erişen külünkinden önemli derecede fazladır.
Böylece meteorologlar, 1991'de Pinatubo'nun 6 şiddetindeki patlamasında Luzon Adası'nda 1000'lik bir puslanma tespit ederken sıcaklık ortalamada 0,5 derece santigrat azaldı. Sumbawa adasında 1815'teki patlamaysa daha vahim olup volkan patlama indeksi (VPİ) 7, puslanma indeksi 3000'di. Bu da etkisini ortalamada 2,5 santigratlık bir soğumayla gösterdi. Bundan dolayı 1816 Temmuz'unda Avrupa'da donma görülmüş ve bundan dolayı bu yıla "yazsız yıl" denmiştir. 1819'a kadar soğuk, bereketsiz hasatlara ve bunun sonucunda da Avrupa'dan ABD'ye göçlere sebep oldu.
Bir volkanik kışı şu anda getirmesi en muhtemel olan Yellowstone Millî Parkı'nda (ABD) bulunan Yellowstone süper yanardağıdır. Patlaması durumunda yıllar sürebilecek buzul çağı benzeri bir iklim, bunun sonucunda da Dünya çapında bereketsiz hasatlar ve kıtlıklar görülebilecektir. Hiç de hayâlî olmayan bu senaryo, Dünya çapında milyonlarca, belki de milyarlarca insanın yanardağ patlaması sonucunda ölmesine yol açabilecektir. Toba felâketi teorisine göre bir süper yanardağın son patlaması olan 75.000 yıl önceki patlaması öyle bir iklim değişikliğine sebep oldu ki Homo sapiensin Dünya çapındaki birey sayısı 3000 ilâ 15.000 arasına düştü.
Kaynakça
- Keith Briffa et al.: Influence of volcanic eruptions on Northern Hemisphere summer temperature over the past 600 years, in: Nature 393, 1998, S. 450-455. DOI:10.1038/30943
- William J. Humphreys: Volcanic dust and other factors in the production of climatic changes, and their possible relation to ice gases, in: , 1913, S. 131-172.
- Patrick McCormick et al.: Atmospheric effects of the Mt Pinatubo eruption, in: Nature 373, 1995, S. 399-404. DOI:10.1038/373399a0
Dış bağlantılar
- Klimaveränderungen durch Vulkane 19 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Jahresbericht 2002 des Max-Planck-Institut für Meteorologie
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Volkanik kis olarak alt atmosfer tabakasinin bir yanardag patlamasi sonucu sogumasi fenomeni Kul ve kukurtlu gazlardan olusan aerosollar ve sulfurik asit buyuk patlamayla stratosfere kadar firlayarak sis gibi butun Dunya yi kaplar Gunes isinlari boylece kismen yutulur kismen de uzaya yansir Stratosferde bu durum bir isinmaya yol acar Yerdeyse ortalamada sogur bolgesel ve mevsimlere bagli olarak ayni zamanda isinmalar da olur Volkanik kisa benzer bir etki varsayilan bir atom savasiyla ortaya cikan nukleer kistir Atmosferin isin gecirgenligi icin kullanilir ve 1883 teki Karakatau patlamasinda 1000 olarak tespit edilmistir Puslanma indeksi volkan patlama indeksiyle ancak uzaktan ilgilidir Cunku ayni siddetteki yanardag patlamalarinin farkli miktarlarda kukurt aciga cikarir Kukurt gazlarinin puslanma etkinligi stratosfere az miktarda erisen kulunkinden onemli derecede fazladir Boylece meteorologlar 1991 de Pinatubo nun 6 siddetindeki patlamasinda Luzon Adasi nda 1000 lik bir puslanma tespit ederken sicaklik ortalamada 0 5 derece santigrat azaldi Sumbawa adasinda 1815 teki patlamaysa daha vahim olup volkan patlama indeksi VPI 7 puslanma indeksi 3000 di Bu da etkisini ortalamada 2 5 santigratlik bir sogumayla gosterdi Bundan dolayi 1816 Temmuz unda Avrupa da donma gorulmus ve bundan dolayi bu yila yazsiz yil denmistir 1819 a kadar soguk bereketsiz hasatlara ve bunun sonucunda da Avrupa dan ABD ye goclere sebep oldu Bir volkanik kisi su anda getirmesi en muhtemel olan Yellowstone Milli Parki nda ABD bulunan Yellowstone super yanardagidir Patlamasi durumunda yillar surebilecek buzul cagi benzeri bir iklim bunun sonucunda da Dunya capinda bereketsiz hasatlar ve kitliklar gorulebilecektir Hic de hayali olmayan bu senaryo Dunya capinda milyonlarca belki de milyarlarca insanin yanardag patlamasi sonucunda olmesine yol acabilecektir Toba felaketi teorisine gore bir super yanardagin son patlamasi olan 75 000 yil onceki patlamasi oyle bir iklim degisikligine sebep oldu ki Homo sapiensin Dunya capindaki birey sayisi 3000 ila 15 000 arasina dustu KaynakcaKeith Briffa et al Influence of volcanic eruptions on Northern Hemisphere summer temperature over the past 600 years in Nature 393 1998 S 450 455 DOI 10 1038 30943 William J Humphreys Volcanic dust and other factors in the production of climatic changes and their possible relation to ice gases in 1913 S 131 172 Patrick McCormick et al Atmospheric effects of the Mt Pinatubo eruption in Nature 373 1995 S 399 404 DOI 10 1038 373399a0Dis baglantilarKlimaveranderungen durch Vulkane 19 Mayis 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Jahresbericht 2002 des Max Planck Institut fur Meteorologie