Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
William Edward Burghardt Du Bois kısa adıyla, W. E. B. Du Bois (23 Şubat 1868 - 27 Ağustos 1963), Amerikalı sosyolog. 20. yüzyılın ilk yarısında ABD'de Siyah protesto hareketinin en önemli önderidir. 1909'da Siyahları Geliştirme Ulusal Derneği'nin (NAACP) oluşturulmasına katkıda bulundu.1910-1934 arasında derneğin yayın organı Crisis'in yönetmenliğini yapmıştır.
Meslek yaşamının ilk yılları
1888'de Tennessee'nin Nashville kentinde, Siyahların gittiği 'nden mezun oldu. 1895'te Harvard Üniversitesi'nde doktorasını tamamladı. Doktora tezi The Suppression of the African Slave-Trade to the United States of America 1638-1870 (1638-1870 arasında ABD'ye Yönelik Afrikalı Köle Ticaretinin Yasaklanması) 1896'da yayımlandı. Doktorasını tarih dalında yapmış olmasına karşın geniş kapsamlı bir sosyal bilimler eğitimi alan Du Bois, sosyologların ırk ilişkileri konusunda kuramlar geliştirdiği bir sırada, Siyahların içinde bulunduğu mkoşullara ilişkin deneysel araştırmalar yapıyordu.On yıldan fazla ABD'deki Siyahlara ilişkin sosyolojik ilişkilerle uğraştı.Bu araştırmalarının sonucunda 1897-1914 arasında, o sırada ders verdiği 'nde 16 monografi ve ABD'deki Siyah topluluğun durumuna ilişkin ilk inceleme olan The Philadelphia Negro; A Social Study; (1899; Philadelphialı Zenci; Toplumsal bir inceleme) yayımladı.Başlangıçta sosyal bilimlerin ırk sorununu çözecek bilgileri sağlayabileceğine inanıyordu, ama giderek linç, angarya, yurttaşlık haklarından yoksun bırakma, Jim Crow ırk ayrımı yasaları, ırkçı saldırılar ve çatışmalarla dolu bir ortamda toplumsal değişmenin, ancak ajitasyon ve protesto yoluyla gerçekleşebileceği sonucuna vardı.Bu yüzden de dönemin en etkin Siyah önderi olan ve uzlaşmacı bir felsefe aşılayan Siyahların ırk ayrımını şimdilik kabul etmelerini öneriyor, çok çalışıp ekonomik kazanç sağlayarak yükselmeleri gerektiğini, böylelikle beyazların saygısını kazanacaklarını ileri sürüyordu.Du Bois 1903'te yayımlanan ünlü kitabı The Souls of Black Folk (Siyah İnsanların Ruhları) Washington'ın stratejisinin Siyah insanı baskıdan kurtarmaya değil, yalnızca bu baskının sürmesine hizmet edeceğini ileri sürdü.Bu eleştiri Siyah aydınlar arasında 'a karşı muhalefeti netleştirdi.Böylece Siyah topluluğun önderleri iki kanatta kutuplaştı:Washington'ın tutucu yandaşları ve radikal muhalifleri.
İki yıl sonra 1905'te, Du Bois, temelde 'ın programına saldırmayı amaçlayan Niyagara Hareketi'nin kurucu önderliğini üstlendi. 1909'a değin yılda bir kez toplanan bu küçük örgüt, iç kavgalar ve Washington'ın muhalefeti nedeniyle gücünü önemli ölçüde yitirdi. Ama 1909'da kurulan, bütün ırkların üyelerine açık NAACP'nin ideolijik öncüsü ve doğrudan esin kaynağı olarak önem kazandı. NAACP'nin kurulmasında etkin rol oynayan Du Bois, derneğin araştırma müdürü ve dergisi Crisis'in yayın yönetmeni oldu. 1910-1934 arasında, Siyah protesto hareketinin propagandacısı olarak orta sınıftan Siyahlar ile ilerici beyazlar arasında eşi görülmemiş bir nüfuz sağladı.
Ham Niyagara Hareketi'nde, hem de NAACP içinde temel olarak ırklar arasında birleşme yanlısı bir tutum takınmakla birlikte, düşüncelerinde ayrılıkçı-milliyetçi eğilimler değişen derecelerde de olsa, her zaman kendini gösterdi. The Souls of Black Folk'ta Siyah Amerikalıların içinde bulunduğu ikiliği şöyle dile getirdi:
Kişi her zaman ikiliğini hisseder:Bir Amerikalı, bir Zenci; iki ruh, iki düşünce, iki uzlaşmaz çekişme; tek bir Siyah bedende çatışan iki ideal, yalnızca bu bedenin ayrılmaz gücü onu parçalara ayırıp dağılmaktan korur... O kişi, lanetlenmeksizin, hemcinslerinin hakaretine uğramaksızın, Fırsat'ın kapıları yüzüne çarpılmaksızın bir insanın hem Zenci, hem de bir Amerikalı olabilmesini arzular
Siyah milliyetçiliği ve sosyalizm
Du Bois'nin Siyah milliyetçiliği çeşitli biçimler almıştır.Bunlardan birincisi ve en ağır basanı, önde gelen savunucularından olduğu Panafrikanizmdi. Bu görüşe göre, Afrika kökenli bütün insanların çıkarları ortaktı ve özgürlük mücadelesinde birlikte çalışmaları gerekirdi. 1900'de Londra'da toplanan ilk Panafrika Konferansı'nın önderi olan Du Bois, 1919-1927 arasında düzenlenen dört Panafrika Kongresi'nin (PAC) de mimarı oldu. Dile getirdiği ikinci bir milliyetçililik kültürel nitelikliydi. Crisis'in yayın yönetmeni sıfatıyla Siyah edebiyatının ve sanatının gelişimini özendirdi ve okurlarını Siyahtaki Güzellik'i görmeye çağırdı. Du Bois'nin Siyah milliyetçiliğinin üçüncü bir biçimi Siyahların, ekonomideki ırk ayrımına ve Siyahların yoksulluğuna karşı bir silah olarak, üretici ve tüketici kooperatiflerinden oluşan bir grup ekonomisi geliştirmeleri gerektiği yolundaki inancında görülür. Du Bois'nin 1930'lardaki ekonomik bunalım sırasında özellikle önem kazanan bu görüşü, NAACP içinde ideolojik bir çatışmanın ortaya çıkışını hızlandırmıştır.
Du Bois 1934'te NAACP'yi kitlelerin sorunlarını göz ardı edip Siyah burjuvazinin çıkarlarına hizmet etmekle suçlayarak bu örgütten ve Crisis'in yayın yönetmenliğinden ayrıldı. Kooperatfilere duyduğu ilgi, milliyetçiliğinin Marksist eğilimlerinden kaynaklanan bir parçasıydı. 20. yüzyıla girerken Du Bois, Siyah kapitalizmini ve Siyah girişimcilerin Siyahlarca desteklenmesini savunmuştu. Ama 1905 dolaylarında sosyalist öğretilere eğilim gösterdi. 1912'de, yalnızca kısa bir süre için Sosyalist Parti üyesi olduysa da, Marksizme ölünceye değin yakınlık duydu.
NAACP'den ayrıldıktan sonra 'ne dönerek sonraki 10 yılını öğretim ve araştırmaya adadı. 1940'ta 'nin ırk ve kültür dergisi Phylon'u kurdu.1945'te, genel yayın yönetmenliğine getirildiği, tasarı halindeki bir Siyah ansiklopedisinin hazırlık cildini yayımladı. Ayrıca, bu dönemde iki önemli kitap yazdı. Black Reconstruction: An Essay Toward a History of the Part Which Black Folk Played in the Attempt to Reconstruct Democracy in America, 1860-1880 (1935; Siyahların Yeniden İnşası: Amerika'da Demokrasinin Yeniden İnşası Girişiminde Siyah Halkın Oynadığı Rolün Tarihine Yönelik Bir Deneme, 1860-1880), Amerikan İç Savaşı sonrasında Birlik'ten ayrılan Güney eyaletlerinin Kongre'nin isteklerine uygun olarak yeniden örgütlendiği Yeniden İnşa Döneminin (1865-1877) önemli bir Marksist yorumuydu. Bu yapıtın asıl önemi ise, Amerikan tarihinin bu kritik döneminde Siyahların hakkında var olan bilgilerden ilk kez bir senteze varmasındaydı. 1940'ta De Bois'nin, Dusk of Dawn:An Essay Toward an Autobiography of a Race Concept (Şafağın Alacakaranlığı: Irk kavramının Otobiyografisine Yönelik Bir Deneme)adlı kitabı yayımlandı. Du Bois bu parlak yapıtında kendi meslek yaşamı aracılığıyla, Siyah-beyaz çatışmasının değişen ve karmaşık yanlarını gözler önüne serdi; Afrika ve Afroamerikan özgürlük mücadelelerindeki kendi rolünü açıkladı.
'nde geçirdiği bu verimli 10 yılın ardından bir kez daha NAACP'de bir araştırma görevine geldi. NAACP ile bu kısa bağlantısı ikinci bir şiddetli çatışma ile 1948'de sona erdi. Du Bois bundan sonra siyasi görüşlerinde va yazılarında sürekli sola kaydı. Sovyet yanlısı görülen Du Bois, 1951'de yabancı bir devletin gayriresmî ajanı olmakla suçlandı. Federal yargıç beraatına karar verdiyse de, artık ABD hakkında her zamankinden de büyük bir düş kırıklığına uğramıştı. 1958'de Lenin Barış Ödülü'nü aldı. 1961'de Komünist Parti'ye giren ve ABD'den ayrılıp Gana'ya yerleşen Du Bois bir yıl kadar sonra Amerikan vatandaşlığını reddetti.
Yayımlanan başlıca iki yaşamöyküsü 'in W.E.B. Du Bois: Nrgro Leader in a Time of Crisis'i (1959; W.E.B. Du Bois: Bunalım Zamanının Zenci Önderi) ve 'in W.E.B. Du Bois: Propagandist of the Negro Protest'idir (1968; W.E.B. Du Bois: Zenci Protestosunun Propagandacısı)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
William Edward Burghardt Du Bois kisa adiyla W E B Du Bois 23 Subat 1868 27 Agustos 1963 Amerikali sosyolog 20 yuzyilin ilk yarisinda ABD de Siyah protesto hareketinin en onemli onderidir 1909 da Siyahlari Gelistirme Ulusal Dernegi nin NAACP olusturulmasina katkida bulundu 1910 1934 arasinda dernegin yayin organi Crisis in yonetmenligini yapmistir W E B Du Bois 1918 Meslek yasaminin ilk yillari1888 de Tennessee nin Nashville kentinde Siyahlarin gittigi nden mezun oldu 1895 te Harvard Universitesi nde doktorasini tamamladi Doktora tezi The Suppression of the African Slave Trade to the United States of America 1638 1870 1638 1870 arasinda ABD ye Yonelik Afrikali Kole Ticaretinin Yasaklanmasi 1896 da yayimlandi Doktorasini tarih dalinda yapmis olmasina karsin genis kapsamli bir sosyal bilimler egitimi alan Du Bois sosyologlarin irk iliskileri konusunda kuramlar gelistirdigi bir sirada Siyahlarin icinde bulundugu mkosullara iliskin deneysel arastirmalar yapiyordu On yildan fazla ABD deki Siyahlara iliskin sosyolojik iliskilerle ugrasti Bu arastirmalarinin sonucunda 1897 1914 arasinda o sirada ders verdigi nde 16 monografi ve ABD deki Siyah toplulugun durumuna iliskin ilk inceleme olan The Philadelphia Negro A Social Study 1899 Philadelphiali Zenci Toplumsal bir inceleme yayimladi Baslangicta sosyal bilimlerin irk sorununu cozecek bilgileri saglayabilecegine inaniyordu ama giderek linc angarya yurttaslik haklarindan yoksun birakma Jim Crow irk ayrimi yasalari irkci saldirilar ve catismalarla dolu bir ortamda toplumsal degismenin ancak ajitasyon ve protesto yoluyla gerceklesebilecegi sonucuna vardi Bu yuzden de donemin en etkin Siyah onderi olan ve uzlasmaci bir felsefe asilayan Siyahlarin irk ayrimini simdilik kabul etmelerini oneriyor cok calisip ekonomik kazanc saglayarak yukselmeleri gerektigini boylelikle beyazlarin saygisini kazanacaklarini ileri suruyordu Du Bois 1903 te yayimlanan unlu kitabi The Souls of Black Folk Siyah Insanlarin Ruhlari Washington in stratejisinin Siyah insani baskidan kurtarmaya degil yalnizca bu baskinin surmesine hizmet edecegini ileri surdu Bu elestiri Siyah aydinlar arasinda a karsi muhalefeti netlestirdi Boylece Siyah toplulugun onderleri iki kanatta kutuplasti Washington in tutucu yandaslari ve radikal muhalifleri Iki yil sonra 1905 te Du Bois temelde in programina saldirmayi amaclayan Niyagara Hareketi nin kurucu onderligini ustlendi 1909 a degin yilda bir kez toplanan bu kucuk orgut ic kavgalar ve Washington in muhalefeti nedeniyle gucunu onemli olcude yitirdi Ama 1909 da kurulan butun irklarin uyelerine acik NAACP nin ideolijik oncusu ve dogrudan esin kaynagi olarak onem kazandi NAACP nin kurulmasinda etkin rol oynayan Du Bois dernegin arastirma muduru ve dergisi Crisis in yayin yonetmeni oldu 1910 1934 arasinda Siyah protesto hareketinin propagandacisi olarak orta siniftan Siyahlar ile ilerici beyazlar arasinda esi gorulmemis bir nufuz sagladi Ham Niyagara Hareketi nde hem de NAACP icinde temel olarak irklar arasinda birlesme yanlisi bir tutum takinmakla birlikte dusuncelerinde ayrilikci milliyetci egilimler degisen derecelerde de olsa her zaman kendini gosterdi The Souls of Black Folk ta Siyah Amerikalilarin icinde bulundugu ikiligi soyle dile getirdi Kisi her zaman ikiligini hisseder Bir Amerikali bir Zenci iki ruh iki dusunce iki uzlasmaz cekisme tek bir Siyah bedende catisan iki ideal yalnizca bu bedenin ayrilmaz gucu onu parcalara ayirip dagilmaktan korur O kisi lanetlenmeksizin hemcinslerinin hakaretine ugramaksizin Firsat in kapilari yuzune carpilmaksizin bir insanin hem Zenci hem de bir Amerikali olabilmesini arzularSiyah milliyetciligi ve sosyalizmDu Bois nin Siyah milliyetciligi cesitli bicimler almistir Bunlardan birincisi ve en agir basani onde gelen savunucularindan oldugu Panafrikanizmdi Bu goruse gore Afrika kokenli butun insanlarin cikarlari ortakti ve ozgurluk mucadelesinde birlikte calismalari gerekirdi 1900 de Londra da toplanan ilk Panafrika Konferansi nin onderi olan Du Bois 1919 1927 arasinda duzenlenen dort Panafrika Kongresi nin PAC de mimari oldu Dile getirdigi ikinci bir milliyetcililik kulturel nitelikliydi Crisis in yayin yonetmeni sifatiyla Siyah edebiyatinin ve sanatinin gelisimini ozendirdi ve okurlarini Siyahtaki Guzellik i gormeye cagirdi Du Bois nin Siyah milliyetciliginin ucuncu bir bicimi Siyahlarin ekonomideki irk ayrimina ve Siyahlarin yoksulluguna karsi bir silah olarak uretici ve tuketici kooperatiflerinden olusan bir grup ekonomisi gelistirmeleri gerektigi yolundaki inancinda gorulur Du Bois nin 1930 lardaki ekonomik bunalim sirasinda ozellikle onem kazanan bu gorusu NAACP icinde ideolojik bir catismanin ortaya cikisini hizlandirmistir Du Bois 1934 te NAACP yi kitlelerin sorunlarini goz ardi edip Siyah burjuvazinin cikarlarina hizmet etmekle suclayarak bu orgutten ve Crisis in yayin yonetmenliginden ayrildi Kooperatfilere duydugu ilgi milliyetciliginin Marksist egilimlerinden kaynaklanan bir parcasiydi 20 yuzyila girerken Du Bois Siyah kapitalizmini ve Siyah girisimcilerin Siyahlarca desteklenmesini savunmustu Ama 1905 dolaylarinda sosyalist ogretilere egilim gosterdi 1912 de yalnizca kisa bir sure icin Sosyalist Parti uyesi olduysa da Marksizme olunceye degin yakinlik duydu NAACP den ayrildiktan sonra ne donerek sonraki 10 yilini ogretim ve arastirmaya adadi 1940 ta nin irk ve kultur dergisi Phylon u kurdu 1945 te genel yayin yonetmenligine getirildigi tasari halindeki bir Siyah ansiklopedisinin hazirlik cildini yayimladi Ayrica bu donemde iki onemli kitap yazdi Black Reconstruction An Essay Toward a History of the Part Which Black Folk Played in the Attempt to Reconstruct Democracy in America 1860 1880 1935 Siyahlarin Yeniden Insasi Amerika da Demokrasinin Yeniden Insasi Girisiminde Siyah Halkin Oynadigi Rolun Tarihine Yonelik Bir Deneme 1860 1880 Amerikan Ic Savasi sonrasinda Birlik ten ayrilan Guney eyaletlerinin Kongre nin isteklerine uygun olarak yeniden orgutlendigi Yeniden Insa Doneminin 1865 1877 onemli bir Marksist yorumuydu Bu yapitin asil onemi ise Amerikan tarihinin bu kritik doneminde Siyahlarin hakkinda var olan bilgilerden ilk kez bir senteze varmasindaydi 1940 ta De Bois nin Dusk of Dawn An Essay Toward an Autobiography of a Race Concept Safagin Alacakaranligi Irk kavraminin Otobiyografisine Yonelik Bir Deneme adli kitabi yayimlandi Du Bois bu parlak yapitinda kendi meslek yasami araciligiyla Siyah beyaz catismasinin degisen ve karmasik yanlarini gozler onune serdi Afrika ve Afroamerikan ozgurluk mucadelelerindeki kendi rolunu acikladi nde gecirdigi bu verimli 10 yilin ardindan bir kez daha NAACP de bir arastirma gorevine geldi NAACP ile bu kisa baglantisi ikinci bir siddetli catisma ile 1948 de sona erdi Du Bois bundan sonra siyasi goruslerinde va yazilarinda surekli sola kaydi Sovyet yanlisi gorulen Du Bois 1951 de yabanci bir devletin gayriresmi ajani olmakla suclandi Federal yargic beraatina karar verdiyse de artik ABD hakkinda her zamankinden de buyuk bir dus kirikligina ugramisti 1958 de Lenin Baris Odulu nu aldi 1961 de Komunist Parti ye giren ve ABD den ayrilip Gana ya yerlesen Du Bois bir yil kadar sonra Amerikan vatandasligini reddetti Yayimlanan baslica iki yasamoykusu in W E B Du Bois Nrgro Leader in a Time of Crisis i 1959 W E B Du Bois Bunalim Zamaninin Zenci Onderi ve in W E B Du Bois Propagandist of the Negro Protest idir 1968 W E B Du Bois Zenci Protestosunun Propagandacisi