Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Wrangell–St. Elias Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi (İngilizce:Wrangell–St. Elias National Park and Preserve) Amerika Birleşik Devletleri Alaska eyaletinde Anchorage şehrinin batı yakınlarında bulunan, 33.682,5 km² yüzölçümünü kapsayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır. Ulusal park ve koruma bölgesi birlikte 53.320.757 km² alanla, federal büro-daire olan Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen en geniş arazili kuruluştur.
 Saint Elias Dağı, Wrangell–St. Elias Ulusal Parkı, Kısmen yer almaktadır. | |
 | |
| Alan türü | Ulusal Park ve Koruma Bölgesi |
| Sınıflandırma | İÜÇN Vİ |
| Devlet |  ABD |
| Devlet | ABD |
| Federasyon | Alaska |
| Bölge | Valdez–Cordova Sayım Bölgesi Güneydoğu Fairbanks Sayım Bölgesi Yakutat Şehri ve Borough |
| Şehir | Anchorage |
| Koordinatları | K 62°17'27" B 145°07'21" |
| Karasal alanı | Park ve Koruma Bölgesi: 5.332.057 hektar Sadece park: 3.368.258,33 hektar Sadece Koruma Bölgesi: 1.963.798,65 hektar |
| Kuruluş tarihi | Ulusal anıt:1 Aralık 1978 Ulusal Park ve Koruma Bölgesi: 2 Aralık 1980 |
| Ziyaretçi sayısı | 65.225 (2011) |
| Kontrol kuruluşu | Ulusal Park Hizmeti |
| Dünya Mirası | Evet. Kısmen |
| İnternet sitesi http://www.nps.gov/wrst/ | |
| UNESCO Dünya Mirası | |
|---|---|
 | |
| Konum | ABD, Kanada |
| (Kriter) | Doğal: (vii) (viii) (ix) (x) |
| Referans | 72 |
| Tescil | 1979 (3. oturum) |
| Uzatma | 1992, 1994 |
| Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
| Koordinatlar | K 61° 11' 51.3" B 140° 59' 31.1" |
Bu ulusal park ABD için 5.389 m rakımla ikinci yüksek dağ olan Saint Elias Dağı'nı ve etrafındaki yüksek dağlık arazileri korumak maksadıyla kurulmuştur. Bu kadar yüksek bir dağın denizden sadece 16 km uzakta olduğunu belirtmek, bu dağlık arazinin ne kadar dik meyilli ve sarp olduğuna bir göstergedir. Bu park ve Saint Elias Dağı'nın hemen doğusunda uluslararası ABD-Kanada sınırı üzerinde bulunmaktadır. Bu yüksek dağlık bölgenin Kanada sınırı içinde bulunan kısmı Kanada Ulusal Parkı olan içine alınıp korunmaktadır ve Saint Elias Dağı Kanada ülkesi için de en yüksek ikinci nokta olmaktadır. Bu dağlık arazinin güneyinde ABD "Glacier Bay Ulusal Parkı" bulunmaktadır. Bu ulusal park ve koruma alanının 3.674 km² lik bir kısmı daha sıkı koruma şartları altında olarak ABD'nin en büyük "Vahşi Alan" olarak ilan edilmiştir.
Tarihçe
Bu ulusal parka dahil olan araziler 1960'li ve 1970'li yıllarda Alaska'da bulunan büyük federal devlete ait oldukları için ortaya önemli siyasal ve ideolojik sorunlar ortaya çıkartmışlardı. Ülke içinde birçok doğanın ve çevrenin korunması inançları olan kişiler ve ABD Kongresi içinde Alaska'daki federal arazileri korunması için büyük siyasi gayretler gösterip uğraşmaktaydılar. Bunlara karşı olarak Alaska eyalet politikacıları bu federal arazilerinin Alaska eyaletine ve bu eyalette önemli olan özel sektöre geçmesini sağlamak için bu koruma tekliflerine şiddetle karşı koymakta idiler. Bunlar teklifler ve karşı tekliflerle bir çare bulmayı önlemekte idiler. En sonunda bir çare olarak Alaska'da bulunan 15 doğal güzellik bölgesi ile birlikte 39. ABD Devlet başkanı olan Jimmy Carter tarafında 1906 tarihli "Antikiteler Kanunu" ile devlet başkanlarına verilen imtiyaz ve yetkileri kullanarak 1 Aralık 1978'de "Saint Elias-Wrangell Ulusal Anıtı" kurulmasını sağladı. Bu arazilerin korunması ve idaresi federal devletin bir kolu olan "Ulusal Park Hizmeti"'ne devredildi.
1979'da UNESCO "ABD Wrangell-St Elias Ulusal Anıtı" ile ona bağlı olan Kanada "Kluane Ulusal Parkı"'nın özellikle çok büyük buzullar ve karlı, buzlu ve donmuş gayet büyük doğa alanında yaşayan Kuzey Amerika boz ayısı, ren geyiği ve dall yaban koyunu habitatını korumak amacı ile Kanada "Klaune Ulusal Parkı" ile ABD "Wrangell-Saint Elisa Ulusal Parkı"'nı birlikte Dünya Mirası listesi listesine aldı. Bu UNESCO Dünya Mirasları şeklinde koruma alanı 1992'de yapılan revizyon ile ABD 'nı da ihtiva etmesi karar alındı ve 1994'te yapılan yeni bir revizyonu ile bu alana Kanada Eyalete Vahşi Parkı "Tathenshi-ALsek" eklendi.
1980'de ABD Kongresi "Alaska'da Ulusal İlgilenilen Arazilerin Konservayonu Kanunu" (İngilizce: Alaska National Interest Lands Conservation Act" veya kısaca ANILCA) ile Alaska'da kurulmuş olan 18 ulusal anıtın statüsünü değiştirdi ve bunların hepsi (Wrangell-St.Elias Ulusal Anıtı dahil) ulusal park olarak kabul edildi. Böylece 1970'li yıllarda uzun suren siyasi ve ideolojik anlaşmazlıklar bir nebze kapatılmış oldu. Çevrecilerin isteğine uygun olarak Alaska eyaletinin vahşi ve hatta insan eli değmemiş olan büyük alanlar koruma altına alınmış oldu. Diğer taraftan bu arazilere verilen ulusal park statüsü ile gelecekte federal devletin ve devlet başkanının bu araziler üzerinde uygulayabilecekleri tedbir ve politikalar gayet kısıtlanmış oldu.
Coğrafya
Resimler
-
![image]()
Wrangell Dağı -
![image]()
Nabensa Buzulu -
![image]()
Sandford Dağı -
![image]()
Malaspina Buzulu uydudan -
![image]()
Blackburn Dağı ve Kennicott Buzulu -
![image]()
McCarthy Karayolu'ndan manzara -
![image]()
Sandford Dağı ile Drum Dağı arasındaki dağ geçiti önünde trekçiler
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Wrangell–St. Elias Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Ulusal Park Hizmeti: Wrangell–St. Elias Ulusal Parkı 21 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- UNESCO Dünya Mirasları Listesi 7224 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
(İngilizce)Vikigezgin'de Wrangell–St. Elias National Park ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Wrangell St Elias Ulusal Parki ve Koruma Bolgesi Ingilizce Wrangell St Elias National Park and Preserve Amerika Birlesik Devletleri Alaska eyaletinde Anchorage sehrinin bati yakinlarinda bulunan 33 682 5 km yuzolcumunu kapsayan ABD Ulusal Park Hizmeti tarafindan idare edilen bir milli park tir Ulusal park ve koruma bolgesi birlikte 53 320 757 km alanla federal buro daire olan Ulusal Park Hizmeti tarafindan idare edilen en genis arazili kurulustur Wrangell St Elias Ulusal Parki ve Koruma BolgesiWrangell St Elias National Park and PreserveSaint Elias Dagi Wrangell St Elias Ulusal Parki Kismen yer almaktadir Alan turu Ulusal Park ve Koruma BolgesiSiniflandirma IUCN VIDevlet ABDDevlet ABDFederasyon AlaskaBolge Valdez Cordova Sayim Bolgesi Guneydogu Fairbanks Sayim Bolgesi Yakutat Sehri ve BoroughSehir AnchorageKoordinatlari K 62 17 27 B 145 07 21 Karasal alani Park ve Koruma Bolgesi 5 332 057 hektar Sadece park 3 368 258 33 hektar Sadece Koruma Bolgesi 1 963 798 65 hektarKurulus tarihi Ulusal anit 1 Aralik 1978 Ulusal Park ve Koruma Bolgesi 2 Aralik 1980Ziyaretci sayisi 65 225 2011 Kontrol kurulusu Ulusal Park HizmetiDunya Mirasi Evet KismenInternet sitesi http www nps gov wrst Kanada Wrangell St Elias Ulusal Parki ABD Glacier Bay Ulusal Parki ABD ve KanadaUNESCO Dunya MirasiKonumABD KanadaKriterDogal vii viii ix x Referans72Tescil1979 3 oturum Uzatma1992 1994BolgeAvrupa ve Kuzey AmerikaKoordinatlarK 61 11 51 3 B 140 59 31 1 Bu ulusal park ABD icin 5 389 m rakimla ikinci yuksek dag olan Saint Elias Dagi ni ve etrafindaki yuksek daglik arazileri korumak maksadiyla kurulmustur Bu kadar yuksek bir dagin denizden sadece 16 km uzakta oldugunu belirtmek bu daglik arazinin ne kadar dik meyilli ve sarp olduguna bir gostergedir Bu park ve Saint Elias Dagi nin hemen dogusunda uluslararasi ABD Kanada siniri uzerinde bulunmaktadir Bu yuksek daglik bolgenin Kanada siniri icinde bulunan kismi Kanada Ulusal Parki olan icine alinip korunmaktadir ve Saint Elias Dagi Kanada ulkesi icin de en yuksek ikinci nokta olmaktadir Bu daglik arazinin guneyinde ABD Glacier Bay Ulusal Parki bulunmaktadir Bu ulusal park ve koruma alaninin 3 674 km lik bir kismi daha siki koruma sartlari altinda olarak ABD nin en buyuk Vahsi Alan olarak ilan edilmistir TarihceBu ulusal parka dahil olan araziler 1960 li ve 1970 li yillarda Alaska da bulunan buyuk federal devlete ait olduklari icin ortaya onemli siyasal ve ideolojik sorunlar ortaya cikartmislardi Ulke icinde bircok doganin ve cevrenin korunmasi inanclari olan kisiler ve ABD Kongresi icinde Alaska daki federal arazileri korunmasi icin buyuk siyasi gayretler gosterip ugrasmaktaydilar Bunlara karsi olarak Alaska eyalet politikacilari bu federal arazilerinin Alaska eyaletine ve bu eyalette onemli olan ozel sektore gecmesini saglamak icin bu koruma tekliflerine siddetle karsi koymakta idiler Bunlar teklifler ve karsi tekliflerle bir care bulmayi onlemekte idiler En sonunda bir care olarak Alaska da bulunan 15 dogal guzellik bolgesi ile birlikte 39 ABD Devlet baskani olan Jimmy Carter tarafinda 1906 tarihli Antikiteler Kanunu ile devlet baskanlarina verilen imtiyaz ve yetkileri kullanarak 1 Aralik 1978 de Saint Elias Wrangell Ulusal Aniti kurulmasini sagladi Bu arazilerin korunmasi ve idaresi federal devletin bir kolu olan Ulusal Park Hizmeti ne devredildi 1979 da UNESCO ABD Wrangell St Elias Ulusal Aniti ile ona bagli olan Kanada Kluane Ulusal Parki nin ozellikle cok buyuk buzullar ve karli buzlu ve donmus gayet buyuk doga alaninda yasayan Kuzey Amerika boz ayisi ren geyigi ve dall yaban koyunu habitatini korumak amaci ile Kanada Klaune Ulusal Parki ile ABD Wrangell Saint Elisa Ulusal Parki ni birlikte Dunya Mirasi listesi listesine aldi Bu UNESCO Dunya Miraslari seklinde koruma alani 1992 de yapilan revizyon ile ABD ni da ihtiva etmesi karar alindi ve 1994 te yapilan yeni bir revizyonu ile bu alana Kanada Eyalete Vahsi Parki Tathenshi ALsek eklendi 1980 de ABD Kongresi Alaska da Ulusal Ilgilenilen Arazilerin Konservayonu Kanunu Ingilizce Alaska National Interest Lands Conservation Act veya kisaca ANILCA ile Alaska da kurulmus olan 18 ulusal anitin statusunu degistirdi ve bunlarin hepsi Wrangell St Elias Ulusal Aniti dahil ulusal park olarak kabul edildi Boylece 1970 li yillarda uzun suren siyasi ve ideolojik anlasmazliklar bir nebze kapatilmis oldu Cevrecilerin istegine uygun olarak Alaska eyaletinin vahsi ve hatta insan eli degmemis olan buyuk alanlar koruma altina alinmis oldu Diger taraftan bu arazilere verilen ulusal park statusu ile gelecekte federal devletin ve devlet baskaninin bu araziler uzerinde uygulayabilecekleri tedbir ve politikalar gayet kisitlanmis oldu CografyaWrangell St Elias Ulusal Parki haritasiResimlerWrangell Dagi Nabensa Buzulu Sandford Dagi Malaspina Buzulu uydudan Blackburn Dagi ve Kennicott Buzulu McCarthy Karayolu ndan manzara Sandford Dagi ile Drum Dagi arasindaki dag geciti onunde trekcilerAyrica bakinizABD deki ulusal parklar listesiKaynakcaDis baglantilarWikimedia Commons ta Wrangell St Elias Ulusal Parki ve Koruma Bolgesi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Ulusal Park Hizmeti Wrangell St Elias Ulusal Parki 21 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce UNESCO Dunya Miraslari Listesi 7224 Aralik 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Vikigezgin de Wrangell St Elias National Park ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadir Ingilizce