Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde veya sayfa başka bir dilden kötü bir biçimde tercüme edilmiştir. Sayfa makine çevirisi veya dilde yetkinliği bulunmayan bir çevirmen tarafından oluşturulmuş olabilir. (Şubat 2024) |
Yıldız kaynaklı kara delik (veya yıldız kütleli kara delik), bir yıldızın kütleçekimsel çöküşüyle oluşan bir kara deliktir. Kütleleri yaklaşık 5 ila birkaç on güneş kütlesi arasında değişir. Bunlar süpernova patlamalarının kalıntılarıdır ve bir tür gama ışını patlaması olarak gözlemlenebilirler. Bu kara deliklere ayrıca çökmüş yıldız (collapsar) olarak da atıfta bulunulur.
2019 yılına kadar bilinen en büyük yıldız kütleli kara delik olan (veya LB-1 *), yaklaşık 70 ± 1,45 M☉ kütleye sahiptir.
Özellikleri
No Hair Teoremine göre kara delikler yalnızca 3 temel bileşenden oluşmaktadır. Kütle, elektriksel yük ve açısal momentum bu 3 temel bileşendir. Ayrıca kara deliklerin doğasında dönme olduğuna inanılır fakat bunu kanıtlayacak kesin bir gözlem henüz gözlemlenmemiştir. Yıldız kütleli kara deliklerin dönmesi, açısal momentumum korunumundan dolayı gerçekleşmektedir.
Doğal bir yıldız çökmesi bir kara delik yaratabilmektedir. Kaçınılmaz olan bir yıldızın yaşamının sonu, yıldız olduğundan kaynaklı tüm enerji bittiğinde gerçekleşmektedir. Bir yıldızın içe çöken parçasının kütlesi TOV limit için olan netron-degenerate maddesinden düşük ise bu işlem sonucunda sıkışık yıldız (ak cüce) oluşmaktadır. Oluşan tüm yıldızlar maksimum kütlelerine sahiptir. Bundan dolayı çöken yıldız eğer bu maksimum limiti aşmış ise çökme olayı sonsuza kadar devam eder ve karadeliği oluşturur (Yıkıcı yerçekimsel çöküş).
Nötron yıldızının maksimum kütlesi tam olarak bilinmemektedir. 1939'da 0.7 güneş kütlesi olarak hesaplanmıştır. Buna TOV limit adı verilmiştir. 1996'da diğer bir tahminde ise maksimum kütlenin ortalama 1.5. ile 3 güneş kütlesi arasında olduğu tahmin edilmiştir.
Genel görelilik teorisine göre bir kara delik var olan herhangi bir kütlede meydana gelebilir. Kütle küçüldükçe özkütle yükselir madde kara deliği şekillendirmeye başlar (örn. Schwarzschild yarıçapı –karadeliğin yarıçapı).
Şimdiye kadar birkaç yıldız kütlesinden küçük olarak kara delik şekillendirdiği bilinen herhangi bir kütle gözlemlenmemiştir. 2007'den beri en yüksek kütleli olarak bilinen 15.65±1.45 güneş kütlesi olarak hesaplanmıştır.[] Buna ek olarak IC 10 X-1 X-ray kaynağı Yıldız kütleli bir kara delik olup kütlesinin 24-33 yıldız kütlesi arasında olduğuna dair kanıt bulunmaktadır. 2008'in Nisan ayında Nasa tarafından bildirilen XTE J1650-500 ve ismi bilinmeyen bir karadelik, en küçük kütleli kara delikler olarak bilinmektedir. Bunlar 3.8 yıldız kütlesi ile 24 kilometre yarıçapına sahip kara deliklerdir. Fakat sonrasında bu tahmin geri çekilmiştir. Daha olası olanı ise 5-10 yıldız kütlesi arasında bir kütleye sahip olduklarıdır.
Yıldız kütleli kara deliklerden çok daha devasal 2 diğer tip kara delik olduğuna dair gözlemsel kanıtlar vardır. Bunlar orta-kütleli kara delikler ve devasa kütleli kara deliklerdir ve devasa kütleli bir karadeliğin Samanyolu Galaksisi'nin merkezinde olduğu bilinmektedir.
İkili X-Ray birleşik sistemleri
Yıldız kütleli kara delikler ikili kapalı sistemler olup maddeler yoldaş yıldızın kara deliğine geçtiğinde gözlemlenebilir. Çöküş gerçekleştiğinde bir enerji salınımı olur ve bu salınım o kadar büyüktür ki bir maddeyi birkaç yüz miyon dereceye kadar ısıtabilir ve X-Ray ışınları yayar. Bu sebepten dolayı yoldaş yıldız optik teleskop ile gözlemlenebilirken, kara delikler X-rays ler ile gözlemlenebilir. Kara delikten salınan enerji nötron yıldızı tarafından salınan enerji ile aynı büyüklüğe sahiptir. Kara delikler ve nötron yıldızlarının karşılaştırılması kimi zaman çok güç olabilir.
Buna rağmen nötron yıldızlarının ek özellikleri de mevcuttur. Nötron yıldızları farklı değerlikli dönüşe sahiptir ve bir manyetik alanı vardır. Ayrıca bölgesel patlamalara da sahiptir. (Termonükleer patlamalar)Bu tür özellikler gözlemlendiğinde bu ikili sistemin ortaklaştığı nokta nötron yıldızı olmaktadır.
Türetilen kütleler sıkıştırılmış x-ray kaynaklarını(x-ray ve optik datalar) gözlemlerden elde edilmiştir. Kimliği tespit edilmiş tüm nötron yıldızlarının kütlesi 2 güneş kütlesinin altındadır. Hiçbir 2 güneş kütlesi üzerindeki ikili sistemlerde nötron yıldızının özellikleri ortaya çıkmamıştır. Bu doğruların birleşimine dayanarak 2 güneş kütlesi altındaki yıldızların aslında kara delik olduğu söylenebilir.
Yıldız kütleli kara deliklerin ispatı tamamen deneysel gözlemlere dayanmamakla birlikte temelinde teorik bilgilere dayandığı belirlenmiştir. Bizler bu devasa birleşik kompakt sistemlerdeki yıldızdoğumlu ikili yapıları ise öte yandan kara delik olarak tanımlamışızdır. Kara deliklerin direkt bir kanıtı ise çevresinde karadeliğe düşmekte olan yörüngesel parçacıkların karadeliğe düşmesini kanıtlamak olabilir.
Kara delik mesafeleri
Galaktik düzlemdeki en uzun mesafelerin bazıları kara deliklerdeki doğumsal uzunlukların sonucudur. Kara deliklerdeki doğuşsal hız dağılımı nötron yıldızlarındaki doğumsal hız dağılımlarına benzer değerlere sahiptir. Herhangi biri kara deliklerin daha büyük bir kütleye sahip olduğundan dolayı kara deliklerin nötron yıldızlarından daha düşük bir hızxa sahip olabileceğini düşünebilir fakat kara deliğe düşmekte olan asimetrik maddelerden dolayı kazanılan momentum nötron yıldızı ve kara deliklerin benzer hızlara sahip olmalarını sağlamaktadır.
Adaylar
Samanyolu'nun merkezinde bulunan devasa kütleli kara deliklerden Dünya'ya daha yakın olan birkaç tane yıldız kütleli kara delik adayı içermektedir (BHCs). Bu adayların hepsi x-ray ikili sistemlerdeki compact maddelerinden çöküntüsü ve onun partneri vasıtası ile büyüme diskindedir. Bu aralıktaki Yıldız kütleli kara deliklerin kütleleri 3 ile birkaç düzine arasındaki güneş ağırlığına eşdeğer olmaktadır.
| Name | BHC Mass (solar masses) | Companion Mass (solar masses) | Orbital period (days) | Distance from Earth (light years) | Location [14] |
|---|---|---|---|---|---|
| A0620-00/V616 Mon | 11 ± 2 | 2.6–2.8 | 0.33 | about 3500 | 06:22:44 -00:20:45 |
| GRO J1655-40/V1033 Sco | 6.3 ± 0.3 | 2.6–2.8 | 2.8 | 5000−11000 | 16:54:00 -39:50:45 |
| XTE J1118+480/KV UMa | 6.8 ± 0.4 | 6−6.5 | 0.17 | 6200 | 11:18:11 +48:02:13 |
| Cyg X-1 | 11 ± 2 | ≥18 | 5.6 | 6000–8000 | 19:58:22 +35:12:06 |
| GRO J0422+32/V518 Per | 4 ± 1 | 1.1 | 0.21 | about 8500 | 04:21:43 +32:54:27 |
| GRO J1719-24 | ≥4.9 | ~1.6 | possibly 0.6[15] | about 8500 | 17:19:37 -25:01:03 |
| GS 2000+25/QZ Vul | 7.5 ± 0.3 | 4.9–5.1 | 0.35 | about 8800 | 20:02:50 +25:14:11 |
| V404 Cyg | 12 ± 2 | 6.0 | 6.5 | about 10000 | 20:24:04 +33:52:03 |
| GX 339-4/V821 Ara | 5–6 | 1.75 | about 15000 | 17:02:50 -48:47:23 | |
| GRS 1124-683/GU Mus | 7.0 ± 0.6 | 0.43 | about 17000 | 11:26:27 -68:40:32 | |
| XTE J1550-564/V381 Nor | 9.6 ± 1.2 | 6.0–7.5 | 1.5 | about 17000 | 15:50:59 -56:28:36 |
| 4U 1543-475/IL Lupi | 9.4 ± 1.0 | 0.25 | 1.1 | about 24000 | 15:47:09 -47:40:10 |
| XTE J1819-254/V4641 Sgr | 7.1 ± 0.3 | 5–8 | 2.82 | 24000 – 40000[16] | 18:19:22 -25:24:25 |
| GRS 1915+105/V1487 Aql | 14 ± 4.0 | ~1 | 33.5 | about 40000 | 19:15;12 +10:56:44 |
| XTE J1650-500 | 9.7 ± 1.6 [17] | . | 0.32[18] | 16:50:01 -49:57:45 |
Kaynakça
Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. () |
- ^ Celotti, A.; Miller, J.C.; Sciama, D.W. (1999). "Astrophysical evidence for the existence of black holes". Classical and Quantum Gravity. 16 (12A): A3-A21. arXiv:astro-ph/9912186 $2. Bibcode:1999CQGra..16A...3C. doi:10.1088/0264-9381/16/12A/301.
- ^ Nature 575, 618–621 (2019) (27 Kasım 2019)
- ^ [1] 27 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ [2]5 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ [3]5 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ [4]5 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Celotti, A.; Miller, J.C.; Sciama, D.W. (1999). "Astrophysical evidence for the existence of black holes". Classical and Quantum Gravity 16 (12A): A3–A21. arXiv:astro-ph/9912186. doi:10.1088/0264-9381/16/12A/301.
- Y Hughes, Scott A. (2005). "Trust but verify: The case for astrophysical black holes". arXiv:hep-ph/0511217 [hep-ph].
- Y I. Bombaci (1996). "The Maximum Mass of a Neutron Star". Astronomy and Astrophysics 305: 871–877. Bibcode:1996A&A...305..871B..
- Y Nature 449, 799–801 (18 October 2007)
- Y Prestwich et al., The Astrophysical Journal, volume 669, part 2 (2007), pages L21–L24
- Y http://nasa.gov/centers/goddard/news/topstory/2008/smallest_blackhole.html 3 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Y http://astronomy.com/asy/default.aspx?c=a&id=6779 12 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Y http://msnbc.msn.com/id/23904291/ 3 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Y Investigating stellar-mass black hole kicks, Serena Repetto, Melvyn B. Davies, Steinn Sigurdsson, (Submitted on 14 Mar 2012 (v1), last revised 19 Jun 2012 (this version, v2))
- Y Natal Kicks of Stellar-Mass Black Holes by Asymmetric Mass Ejection in Fallback Supernovae, H.-Thomas Janka (Max Planck Institute for Astrophysics, Garching) (Submitted on 31 May 2013)
- Y J. Casares: Observational evidence for stellar mass black holes. Preprint
- Y M.R. Garcia et al.: Resolved Jets and Long Period Black Hole Novae. Preprint
- Y J.E. McClintock and R.A. Remillard: Black Hole Binaries. Preprint
- Y ICRS coordinates obtained from SIMBAD. Format: right ascension (hh:mm:ss) ±declination (dd:mm:ss).
- Y Masetti, N.; Bianchini, A.; Bonibaker, J.; della Valle, M.; Vio, R. (1996), "The superhump phenomenon in GRS 1716-249 (=X-Ray Nova Ophiuchi 1993)", A&A 314
- Y Orosz et al. A Black Hole in the Superluminal source SAX J1819.3-2525 (V4641 Sgr) Preprint
- Y Scientists Discovered the Smallest Black Hole
- Y Orosz, J.A. et al. (2004) ApJ 616,376–382.[1], Volume 616, Issue 1, pp. 376–382
Dış bağlantılar
- Heaviest Stellar Black Hole Discovered in Nearby Galaxy, Newswise, 17-Oct-2007 24 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde veya sayfa baska bir dilden kotu bir bicimde tercume edilmistir Sayfa makine cevirisi veya dilde yetkinligi bulunmayan bir cevirmen tarafindan olusturulmus olabilir Lutfen ceviriyi gelistirmek icin yardim edin Subat 2024 Yildiz kaynakli kara delik veya yildiz kutleli kara delik bir yildizin kutlecekimsel cokusuyle olusan bir kara deliktir Kutleleri yaklasik 5 ila birkac on gunes kutlesi arasinda degisir Bunlar supernova patlamalarinin kalintilaridir ve bir tur gama isini patlamasi olarak gozlemlenebilirler Bu kara deliklere ayrica cokmus yildiz collapsar olarak da atifta bulunulur Sarmal gokada NGC 300 deki yildiz kutleli bir kara deligin solda sanatsal tasviri bir Wolf Rayet yildiziyla iliskilendirilmis 2019 yilina kadar bilinen en buyuk yildiz kutleli kara delik olan veya LB 1 yaklasik 70 1 45 M kutleye sahiptir OzellikleriNo Hair Teoremine gore kara delikler yalnizca 3 temel bilesenden olusmaktadir Kutle elektriksel yuk ve acisal momentum bu 3 temel bilesendir Ayrica kara deliklerin dogasinda donme olduguna inanilir fakat bunu kanitlayacak kesin bir gozlem henuz gozlemlenmemistir Yildiz kutleli kara deliklerin donmesi acisal momentumum korunumundan dolayi gerceklesmektedir Dogal bir yildiz cokmesi bir kara delik yaratabilmektedir Kacinilmaz olan bir yildizin yasaminin sonu yildiz oldugundan kaynakli tum enerji bittiginde gerceklesmektedir Bir yildizin ice coken parcasinin kutlesi TOV limit icin olan netron degenerate maddesinden dusuk ise bu islem sonucunda sikisik yildiz ak cuce olusmaktadir Olusan tum yildizlar maksimum kutlelerine sahiptir Bundan dolayi coken yildiz eger bu maksimum limiti asmis ise cokme olayi sonsuza kadar devam eder ve karadeligi olusturur Yikici yercekimsel cokus Notron yildizinin maksimum kutlesi tam olarak bilinmemektedir 1939 da 0 7 gunes kutlesi olarak hesaplanmistir Buna TOV limit adi verilmistir 1996 da diger bir tahminde ise maksimum kutlenin ortalama 1 5 ile 3 gunes kutlesi arasinda oldugu tahmin edilmistir Genel gorelilik teorisine gore bir kara delik var olan herhangi bir kutlede meydana gelebilir Kutle kuculdukce ozkutle yukselir madde kara deligi sekillendirmeye baslar orn Schwarzschild yaricapi karadeligin yaricapi Simdiye kadar birkac yildiz kutlesinden kucuk olarak kara delik sekillendirdigi bilinen herhangi bir kutle gozlemlenmemistir 2007 den beri en yuksek kutleli olarak bilinen 15 65 1 45 gunes kutlesi olarak hesaplanmistir kaynak belirtilmeli Buna ek olarak IC 10 X 1 X ray kaynagi Yildiz kutleli bir kara delik olup kutlesinin 24 33 yildiz kutlesi arasinda olduguna dair kanit bulunmaktadir 2008 in Nisan ayinda Nasa tarafindan bildirilen XTE J1650 500 ve ismi bilinmeyen bir karadelik en kucuk kutleli kara delikler olarak bilinmektedir Bunlar 3 8 yildiz kutlesi ile 24 kilometre yaricapina sahip kara deliklerdir Fakat sonrasinda bu tahmin geri cekilmistir Daha olasi olani ise 5 10 yildiz kutlesi arasinda bir kutleye sahip olduklaridir Yildiz kutleli kara deliklerden cok daha devasal 2 diger tip kara delik olduguna dair gozlemsel kanitlar vardir Bunlar orta kutleli kara delikler ve devasa kutleli kara deliklerdir ve devasa kutleli bir karadeligin Samanyolu Galaksisi nin merkezinde oldugu bilinmektedir Ikili X Ray birlesik sistemleriYildiz kutleli kara delikler ikili kapali sistemler olup maddeler yoldas yildizin kara deligine gectiginde gozlemlenebilir Cokus gerceklestiginde bir enerji salinimi olur ve bu salinim o kadar buyuktur ki bir maddeyi birkac yuz miyon dereceye kadar isitabilir ve X Ray isinlari yayar Bu sebepten dolayi yoldas yildiz optik teleskop ile gozlemlenebilirken kara delikler X rays ler ile gozlemlenebilir Kara delikten salinan enerji notron yildizi tarafindan salinan enerji ile ayni buyukluge sahiptir Kara delikler ve notron yildizlarinin karsilastirilmasi kimi zaman cok guc olabilir Buna ragmen notron yildizlarinin ek ozellikleri de mevcuttur Notron yildizlari farkli degerlikli donuse sahiptir ve bir manyetik alani vardir Ayrica bolgesel patlamalara da sahiptir Termonukleer patlamalar Bu tur ozellikler gozlemlendiginde bu ikili sistemin ortaklastigi nokta notron yildizi olmaktadir Turetilen kutleler sikistirilmis x ray kaynaklarini x ray ve optik datalar gozlemlerden elde edilmistir Kimligi tespit edilmis tum notron yildizlarinin kutlesi 2 gunes kutlesinin altindadir Hicbir 2 gunes kutlesi uzerindeki ikili sistemlerde notron yildizinin ozellikleri ortaya cikmamistir Bu dogrularin birlesimine dayanarak 2 gunes kutlesi altindaki yildizlarin aslinda kara delik oldugu soylenebilir Yildiz kutleli kara deliklerin ispati tamamen deneysel gozlemlere dayanmamakla birlikte temelinde teorik bilgilere dayandigi belirlenmistir Bizler bu devasa birlesik kompakt sistemlerdeki yildizdogumlu ikili yapilari ise ote yandan kara delik olarak tanimlamisizdir Kara deliklerin direkt bir kaniti ise cevresinde karadelige dusmekte olan yorungesel parcaciklarin karadelige dusmesini kanitlamak olabilir Kara delik mesafeleriGalaktik duzlemdeki en uzun mesafelerin bazilari kara deliklerdeki dogumsal uzunluklarin sonucudur Kara deliklerdeki dogussal hiz dagilimi notron yildizlarindaki dogumsal hiz dagilimlarina benzer degerlere sahiptir Herhangi biri kara deliklerin daha buyuk bir kutleye sahip oldugundan dolayi kara deliklerin notron yildizlarindan daha dusuk bir hizxa sahip olabilecegini dusunebilir fakat kara delige dusmekte olan asimetrik maddelerden dolayi kazanilan momentum notron yildizi ve kara deliklerin benzer hizlara sahip olmalarini saglamaktadir AdaylarSamanyolu nun merkezinde bulunan devasa kutleli kara deliklerden Dunya ya daha yakin olan birkac tane yildiz kutleli kara delik adayi icermektedir BHCs Bu adaylarin hepsi x ray ikili sistemlerdeki compact maddelerinden cokuntusu ve onun partneri vasitasi ile buyume diskindedir Bu araliktaki Yildiz kutleli kara deliklerin kutleleri 3 ile birkac duzine arasindaki gunes agirligina esdeger olmaktadir Name BHC Mass solar masses Companion Mass solar masses Orbital period days Distance from Earth light years Location 14 A0620 00 V616 Mon 11 2 2 6 2 8 0 33 about 3500 06 22 44 00 20 45GRO J1655 40 V1033 Sco 6 3 0 3 2 6 2 8 2 8 5000 11000 16 54 00 39 50 45XTE J1118 480 KV UMa 6 8 0 4 6 6 5 0 17 6200 11 18 11 48 02 13Cyg X 1 11 2 18 5 6 6000 8000 19 58 22 35 12 06GRO J0422 32 V518 Per 4 1 1 1 0 21 about 8500 04 21 43 32 54 27GRO J1719 24 4 9 1 6 possibly 0 6 15 about 8500 17 19 37 25 01 03GS 2000 25 QZ Vul 7 5 0 3 4 9 5 1 0 35 about 8800 20 02 50 25 14 11V404 Cyg 12 2 6 0 6 5 about 10000 20 24 04 33 52 03GX 339 4 V821 Ara 5 6 1 75 about 15000 17 02 50 48 47 23GRS 1124 683 GU Mus 7 0 0 6 0 43 about 17000 11 26 27 68 40 32XTE J1550 564 V381 Nor 9 6 1 2 6 0 7 5 1 5 about 17000 15 50 59 56 28 364U 1543 475 IL Lupi 9 4 1 0 0 25 1 1 about 24000 15 47 09 47 40 10XTE J1819 254 V4641 Sgr 7 1 0 3 5 8 2 82 24000 40000 16 18 19 22 25 24 25GRS 1915 105 V1487 Aql 14 4 0 1 33 5 about 40000 19 15 12 10 56 44XTE J1650 500 9 7 1 6 17 0 32 18 16 50 01 49 57 45KaynakcaBu madde onerilmeyen bicimde kaynaklandirilmistir Gosterilen kaynaklar kaynak gosterme sablonlari kullanilarak dipnot belirtme bicemine uygun olarak duzenlenmelidir Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Celotti A Miller J C Sciama D W 1999 Astrophysical evidence for the existence of black holes Classical and Quantum Gravity 16 12A A3 A21 arXiv astro ph 9912186 2 Bibcode 1999CQGra 16A 3C doi 10 1088 0264 9381 16 12A 301 Nature 575 618 621 2019 27 Kasim 2019 1 27 Aralik 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2 5 Kasim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde 3 5 Kasim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde 4 5 Kasim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Celotti A Miller J C Sciama D W 1999 Astrophysical evidence for the existence of black holes Classical and Quantum Gravity 16 12A A3 A21 arXiv astro ph 9912186 doi 10 1088 0264 9381 16 12A 301 Y Hughes Scott A 2005 Trust but verify The case for astrophysical black holes arXiv hep ph 0511217 hep ph Y I Bombaci 1996 The Maximum Mass of a Neutron Star Astronomy and Astrophysics 305 871 877 Bibcode 1996A amp A 305 871B Y Nature 449 799 801 18 October 2007 Y Prestwich et al The Astrophysical Journal volume 669 part 2 2007 pages L21 L24 Y http nasa gov centers goddard news topstory 2008 smallest blackhole html 3 Aralik 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Y http astronomy com asy default aspx c a amp id 6779 12 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Y http msnbc msn com id 23904291 3 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Y Investigating stellar mass black hole kicks Serena Repetto Melvyn B Davies Steinn Sigurdsson Submitted on 14 Mar 2012 v1 last revised 19 Jun 2012 this version v2 Y Natal Kicks of Stellar Mass Black Holes by Asymmetric Mass Ejection in Fallback Supernovae H Thomas Janka Max Planck Institute for Astrophysics Garching Submitted on 31 May 2013 Y J Casares Observational evidence for stellar mass black holes Preprint Y M R Garcia et al Resolved Jets and Long Period Black Hole Novae Preprint Y J E McClintock and R A Remillard Black Hole Binaries Preprint Y ICRS coordinates obtained from SIMBAD Format right ascension hh mm ss declination dd mm ss Y Masetti N Bianchini A Bonibaker J della Valle M Vio R 1996 The superhump phenomenon in GRS 1716 249 X Ray Nova Ophiuchi 1993 A amp A 314 Y Orosz et al A Black Hole in the Superluminal source SAX J1819 3 2525 V4641 Sgr Preprint Y Scientists Discovered the Smallest Black Hole Y Orosz J A et al 2004 ApJ 616 376 382 1 Volume 616 Issue 1 pp 376 382Dis baglantilarHeaviest Stellar Black Hole Discovered in Nearby Galaxy Newswise 17 Oct 2007 24 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde