Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yahya Abdul-Aziz Jemus Junkung Jammeh ya da kısaca Yahya Jammeh (d. 25 Mayıs 1965), Gambiyalı asker ve siyasetçi. Jammeh, Afrika ülkesi Gambiya'nın 1994-2017 yılları arası devlet başkanlığını yürütmüştür. Jammeh'in görev süresi 19 Ocak 2017 tarihi itibarıyla bitmiş olsa da kendisi seçim sonuçlarını tanımadığını ve makamı terk etmeyeceğini açıklamış, 20 Ocak 2017 tarihinde rakibi Barrow'un şahsi sosyal medya hesabından yaptığı açıklaması doğrultusunda görevi bırakmayı kabul ettiği ifade edilmiştir.
| Yahya Jammeh | |
|---|---|
 | |
| 2. Gambiya Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 22 Temmuz 1994 - 21 Ocak 2017 | |
| Yerine geldiği | Dawda Jawara |
| Yerine gelen | Adama Barrow |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 25 Mayıs 1965 |
Diola etnik grubuna mensup olan ailesi Senegal'den göç ederek Gambiya'nın sınıra yakın yerleşim yeri olan 'ye yerleşmişlerdir. Eğitimine devam ettiği bir dönemde Nisan 1984'te eğitim hayatını keserek askeri/polis bir birlik olarak ileride oluşturulacak olan 'nun (Gambia National Army - GNA) önceli olarak kurulan 'na (Gambia National Gendarmerie - GNG) katılmıştır. Bu birlik içerisinde eğitilmek üzere Amerika Birleşik Devletleri'ne gönderilmiştir. Aralık 1989 tarihinden itibaren devlet başkanı Dawda Jawara'nın koruma birliği içerisinde yer almıştır. Liberya'ya gönderilen Gambiya barış gücü personeli arasında yer alan Jammeh, ilerleyen dönemlerde tekrar ABD'nin yanı sıra Türkiye'de de eğitim almaya devam etmiştir.
Gambiya'nın komşu ülkeleri, Aralık 2016'da yapılan genel seçimlerde yenilgisini kabul etmeyi reddettikten sonra Jammeh'i Ekvator Ginesi'ne sürgüne zorladı. Jammeh 1994'te bir darbede ile iktidarı ele geçirdikten sonra düzenli olarak seçimler yapmaya devam etti, ancak daha sonra yargısız infazlar, işkence ve keyfi gözaltı da dahil olmak üzere insan hakları ihlallerinden suçlandı. Bunlar 2019'da halefi Cumhurbaşkanı Adama Barrow tarafından kurulan Hakikat, Uzlaşma ve Tazminat Komisyonu'nun halka açık duruşmalarında yayınlandı fakat Jammeh komisyonla işbirliği yapmayı reddetmiştir.
Jammeh, lüks hayatını finanse etmek için ülkenin kasasından milyonlarca dolar çalmakla suçlanıyor. Görevden ayrıldıktan sonra birçok ülke tarafından mal varlığı donduruldu ve sürgüne gitti. Yolsuzluk ve insan hakları ihlallerine ek olarak, bir dizi genç kadına tecavüz etmekle de suçlanıyor.
İktidara gelişi
22 Temmuz 1994 tarihinde teğmen rütbesi ile içinde bulunduğu askeri polis teşkilatı ile birlikte devlet başkanı Jawara'ya karşı kansız bir darbe gerçekleştirerek devlet başkanlığı makamına kendisi oturmuştur. Oluşturduğu askerî cunta Armed Forces Provisional Ruling Council ismi ile kendi önderliğinde ülkeyi yönetmeye başlamıştır. Ekim 1994'te yapılan ilk açıklamada oluşan olağanüstü hâlin 1998 yılına kadar süreceği belirtilmiş ancak Jammeh açıklamanın aksine 1996'da ilk devlet başkanlığı seçimlerinin gerçekleştirilmesine onay vermiştir. Jammeh seçimler gerçekleştirilmeden önce 8 Eylül 1996'da ordudan ayrılmıştır. Jammeh kurduğu yeni partisi (Alliance for Patriotic Reorientation and Construction) ile girdiği seçimlerden galibiyetle ayrılarak devlet başkanlığını resmen elde etmiştir. Jammeh elde ettiği bu başkanlık ile dönemin en genç devlet başkanı unvanına sahip olmuştur.
18 Ekim 2001 yılında gerçekleştirilen seçimlerden de oyların %53'ünü alarak galibiyetle ayrılan Jammeh, makamda kalmaya devam etmiştir.
Jammeh'in Moritanya'da bulunduğu bir dönemde, 22 Eylül 2006'da kendisine karşı bir askerî darbenin planlandığı bilgisi nedeniyle ülkesine geri dönen Jammeh, darbe planlayıcılarını vatana ihanet suçlaması ile tutuklatmış, darbe planlayıcısı olarak düşünülen ordu generali Ndure Cham ise komşu ülke Senegal'e kaçmıştır. Görülen davalar sonucunda Nisan 2007'de açıklanan karar doğrultusunda on subay davada suçlu bulunmuş, dört subay ise ömür boyu hapis cezasına çarptırılmıştır.
22 Eylül 2006 tarihinde gerçekleştirilen seçimlerde üçüncü kez katılan Jammeh, oyların %67,3'ünü alarak tekrar seçilmiştir. Kasım 2011'de gerçekleştirilen seçimlerde oyların %72'sini alan Jammeh, dördüncü dönem başkanlığını garantilemiştir.
2008 yılında, İtalya Palermo'da Güvenlik ve Barış İçin Uluslararası Parlamento'su tarafından barış arayışı ödülüne layık görülmüştür. 2008 yılında Kentucky'de ABD Dışişleri Valisi tarafından Jammeh'e fahri Kentucky albayı unvanı verilmiştir.
Jammeh Aralık 2015'te yaptığı açıklama ile ülkesinin bundan sonra İslam devleti olacağını ifade etmiştir.
Düşüşü ve ülkeyi terketmesi
1 Aralık 2016 tarihinde gerçekleştirilen 2016 devlet başkanlığı seçimlerinde bir kez daha aday olan Jammeh, söz konusu seçimlerde muhalif siyasi partilerinin ortak adayı olarak seçimlere katılan Adama Barrow'a karşı yenilerek 22 yıllık devlet başkanlığı görevini 2017 itibarıyla Barrow'a teslim edecektir. Jammeh seçim sonuçlarının açıklanmasının ardından yaptığı ilk açıklamada ortaya çıkan durumu kabul ettiğini ifade etse de, 9 Aralık 2016 tarihinde yaptığı yeni bir açıklamada sonuçları kabul etmediğini ve yeni seçimlerin yapılması gerektiğini ifade etmiştir.
Jammeh'in sonuçları kabul etmemesinin ve görevi bırakmayacağını açıkladıktan sonra yeni seçilen Barrow komşu ülke Senegal'e gitmiştir. Jammeh'in yetkilerini kullanarak olağanüstü hâl ilan etmesi sonrasında bu kararın Gambiya meclisi tarafından da onaylanması ile birlikte 90 günlük OHAL ilan edilmiştir. Bölgesel grup olan Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu, Senegal ve Nijerya önderliğinde olmak üzere Jammeh'in barışçıl yöntemlerle görevi bırakması gerektiğini ifade etmiş, bu durumun olmaması ve Jammeh'in 19 Ocak'ta görevi teslim etmemesi halinde askerî müdahalenin söz konusu olabileceğini bildirmişlerdir.Afrika Birliği yaptığı açıklamada 19 Ocak tarihinden itibaren Jammeh'i Gambiya başkanı olarak tanımayacağını ifade etmiştir. Jammeh tüm bu açıklamalara rağmen görevi bırakmayacağını açıklamıştır. Yaşanan bu süreçte Jammeh'in makamı terk etmemesi ve tanınan sürenin de dolması nedeniyle Senegal'in askerî birliklerini Gambiya sınırına yerleştirdiği açıklanmış, Nijerya'nın Gambiya açıklarına gemi gönderdiği ifade edilmiştir.
Sürgün
Ülkenin seçilen yeni devlet başkanı Barrow 20 Ocak 2017 tarihinde şahsi sosyal medya hesabından yaptığı açıklama ile Jammeh'in görevi bırakmayı kabul ettiğini ve ülkeyi terk edeceğini açıklamıştır.
Jammeh bu açıklamadan bir gün sonra 21 Ocak 2017 tarihinin sabah saatlerinde devlet televizyonunda yaptığı açıklamada tek bir damla kanın bile dökülmesine gerek olmadığını ifade ederek görevi bırakmayı kabul ettiğini açıklamıştır. Jammeh aynı günün akşamında kendisini ikna etmek için Gambiya'da bulunan Gine devlet başkanı Alpha Condé ile birlikte ülkesini terk ederek sürgüne Gine'ye gitmiş, buradan da kısa bir süre sonra Ekvator Ginesi'ne geçmiştir.
Jammeh sürüldükten sonra, Adama Barrow'un özel danışmanı Mai Ahmad Fatty, Ocak 2017'nin sonlarında Jammeh'in devletin hazinesinden 11.4 milyon dolar çaldığını ve geçen haftasında lüks araçları için bir kargo uçağı kullandığını iddia etti. Maliye Bakanlığı ve Gambiya Merkez Bankasındaki teknisyenler tarafından onaylanarak, hazinenin neredeyse boş olduğunu da sözlerine ekledi. Jammeh'in yaklaşık bir ay sonra iki bakan, sosyal güvenlikten, limanlardan ve ulusal telekomünikasyon şirketinden en az 50 milyon dolar para çektiğini iddia etti. Ayrıca, 4.5 milyon dolara mal olan özel jetinin, devletin emeklilik fonundan satın alındığını iddia ettiler. Hükûmet, Jammeh'in eylemlerinin ülkeyi 1 milyar dolardan fazla borç ile terk ettiğini belirtti. Reuters ajansı, Jammeh'in yardım derneği hakkında 24 Şubat 2017'de yayınladığı bir raporda, Jammeh Vakfı'ndan alınan fonların vakıf projelerine değil Jammeh'in kendisine gittiğini belirtti. Adalet Bakanı 10 Mart'ta hükûmetin sadaka banka hesabı kişisel kullanımı da dahil olmak üzere maliyesine ilişkin soruşturma açacağını açıkladı.
Jammeh, Mart 2017'de Ekvator Ginesi'ndeki bir çiftlikte fotoğraflandı. Bir Gambiya mahkemesi, Jammeh'in cumhurbaşkanlığı sırasında kamuya ait telekomünikasyon şirketi Gamtel aracılığıyla kamu maliyesinin 50 milyon dolarını kendi banka hesaplarına tahsis ettiğini bildirdi ve Mayıs 2017'de Gambiya'daki kalan varlıklarını dondurdu.
21 Aralık 2017 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, ABD Başkanı Donald Trump kapsamında ABD merkezli varlıklarının engellenmesi gereken kişiler arasında Yahya Jammeh'inde isminin eklenmesi kararını verdi.
Haziran 2018'de Gambiya hükûmeti, sağlık ve eğitim projeleri için para toplamak amacıyla Jammeh'in lüks otomobil ve uçak filosunu açık artırmaya karar verdi.
12 Ocak 2020'de bir hükûmet sözcüsü BBC'ye verdiği demeçte, Jammeh'in güvenliği garanti edilmediği için izinsiz olarak Gambiya'ya dönmemesi konusunda uyarıldı.
Ağustos 2021'de Adama Barrow, Yahya Jammeh'in başkanlık uçaklarından birini Beyaz Rusya'daki bir şirkete sattı.
Sürgündeki Jammeh, 2021 Gambiya cumhurbaşkanlığı seçimlerinde eski rakibi 'i desteklediğini bildirdi.
Mayıs 2022'de Gambiya Hükûmeti, sürgündeki eski cumhurbaşkanının görev süresi boyunca işlenen cinayetler ve diğer suçlardan dolayı kovuşturulması yönündeki tavsiyeyi kabul etti.Potomac, Maryland'deki 3,5 milyon dolarlık malikanesine ABD Adalet Bakanlığı tarafından el konuldu.
Özel hayatı
Din
Jammeh, Gambiyalıların çoğunluğu gibi İslam dinine mensuptur. Temmuz 2010'da Jammeh, insanların Tanrı'ya inanması gerektiğini vurguladı: "Eğer Tanrı'ya inanmıyorsanız, insanlığa asla minnettar olamazsınız ve hatta domuzdan bile aşağısınız demektir." 2011'de BBC'ye şöyle demişti: "Gambiya halkına teslim olacağım ve eğer bu ülkeyi bir milyar yıl boyunca yönetmek zorunda kalırsam, Allah öyle derse, yapacağım." 12 Aralık 2015'te Jammeh, Müslüman çoğunluğun bulunduğu ülkeyi İslam cumhuriyeti ilan etti ve bu hareketin Gambiya'nın sömürge geçmişinden bir kopuşa işaret ettiğini söyledi. Jammeh devlet televizyonuna, bildirinin Gambiya'nın "dini kimliği ve değerlerine" uygun olduğunu söyledi. Herhangi bir kıyafet kuralının uygulanmayacağını ve diğer inançlara sahip vatandaşların serbestçe ibadet etmelerine izin verileceğini ekledi.
Ünvanları ve stilleri
Kullanılan resmi unvan Ekselansları Şeyh Profesör Alhaji Dr. Yahya Abdul-Aziz Awal Jemus Junkung Jammeh Naasiru Deen Babili Mansa idi. Silahlı Kuvvetler Başkomutanı ve Gambiya Kutsal Anayasasının Baş Koruyucusuydu.
16 Haziran 2015'te Devlet Meclisinden yapılan bir açıklamada, Başkan Jammeh'e "Ekselansları Şeyh Profesör Alhaji Dr. Yahya A.J.J. Jammeh Babili Mansa" olarak hitap edilmesi gerektiği belirtildi. Başkanın Aralık 2014'te kaldırmaya karar verdiği Babili Mansa unvanı, Mandinka dilinde "Köprü İnşaatçısının Başı" veya "Nehirlerin Fatihi" olarak tercüme edilebilecek bir deyimdir. İki ay önce, Gambiya Yüksek İslam Konseyi tarafından kendisine verilen Nasirul Deen ("Dinin Savunucusu") unvanını zaten kaldırmıştı.
Kaynakça
- ^ "Gambiya meclisi 19 Ocak 2017'de görev süresi dolan Jammeh'in görev süresini uzattı". 25 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2017.
- ^ "Yahya Jammeh makamı bırakmayı reddetti". 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Aralık 2016.
- ^ Wiseman, John A., Africa South of the Sahara 2004 (33rd edition): The Gambia: Recent History, Europa Publications Ltd., 2004, Sayfa 456
- ^ "www.state.gov". 17 Aralık 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Aralık 2015.
- ^ "Gambiya'da olası darbe engellenmiştir". 18 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Aralık 2015.
- ^ "Darbe girişimi davasının sonuçları açıklandı". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Aralık 2015.
- ^ "Jammeh ödüle layık görüldü". 16 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Aralık 2015.
- ^ "2016 seçimleri ile 22 yıllık Jammeh iktidarı sona erdi". 4 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.
- ^ "Jammeh sonuçları kabul ettiğini açıklamıştır". 16 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Aralık 2016.
- ^ "Jammeh seçim sonuçlarını tanımadığını ifade etti". 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Aralık 2016.
- ^ "Yahya Jammeh seçimlerde usulsüzlük olduğunu iddia ederek yeni seçimler talep ediyor". 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Aralık 2016.
- ^ "Jammeh ülkede OHAL ilan etti". 19 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2017.
- ^ "Jammeh'e askeri müdahale sinyali". 26 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2017.
- ^ "Afrika Birliği'nden Jammeh açıklaması". 11 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2017.
- ^ "Senegal birlikleri Gambiya sınırında". 19 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2017.
- ^ "Jammeh görevi bırakıp ülkeyi terk edecek". 20 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ocak 2017.
- ^ "Jammeh görevi bırakmayı kabul ettiğini açıkladı". 29 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2017.
- ^ "Jammeh devlet televizyonunda ayrılığını açıkladı". 23 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2017.
- ^ "Jammeh, Gine'ye sürgüne gitti". 23 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2017.
- ^ "Eski devlet başkanı Jammeh Ekvator Ginesi'ne gitti". 22 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ocak 2017.
- ^ Jason Burke (23 Ocak 2017). "Exiled former president Yahya Jammeh 'stole $11.4m' from the Gambia". The Guardian. 25 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2017.
- ^ Ruth Maclean, Saikou Jammeh (23 Şubat 2017). "New claims over scale of ex-Gambian leader's theft from state coffers". The Guardian. 25 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2017.
- ^ Ismail Akwei, "Exiled Yahya Jammeh works on Equatorial Guinea farm 'for the cameras'" 6 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Africanews, 22 March 2017.
- ^ "Gambian authorities seize ex-president Jammeh's bank accounts". 6 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Eylül 2017.
- ^ Trump, Donald (21 Aralık 2017). "Executive Order Blocking the Property of Persons Involved in Serious Human Rights Abuse or Corruption". Whitehouse.gov. 21 Aralık 2017 tarihinde kaynağından .
- ^ . Treasury.gov. 21 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Yahya Jammeh warned not to return to The Gambia". BBC. 12 Ocak 2020. 13 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2020.
- ^ . Africa Intelligence (İngilizce). 23 Ağustos 2021. 23 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2021.
- ^ . The Chronicle Gambia (İngilizce). 23 Ağustos 2021. 24 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2021.
- ^ "Jammeh Backs Mamma Kandeh For President But MoU Signing Takes Place Without Sheikh Tijan Hydara". The Fatu Network. 30 Ekim 2021. 18 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Aralık 2021.
- ^ Saine, Pap (25 Mayıs 2022). "Gambian government says it will prosecute exiled ex-president Jammeh". Reuters (İngilizce). 26 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mayıs 2022.
- ^ Zane, Damian (27 Mayıs 2022). "How ex-Gambia President Yahya Jammeh's US mansion was seized". BBC News. British Broadcasting Corporation. 27 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mayıs 2022.
- ^ . 4 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2014.
- ^ Ndow, M., and Fadera, H., Democracy of Exploitation Will Never Happen in This Country 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., The Daily Observer (Banjul), 26 July 2010.
- ^ "Gambia's Yahya Jammeh ready for 'billion-year' rule". BBC News. 12 Aralık 2011. 9 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2024.
- ^ "Gambia declared Islamic republic by President Yahya Jammeh". BBC News. 12 Aralık 2015. 9 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Nisan 2024.
- ^ , Republic of the Gambia government website.
- ^ (Basın açıklaması). Banjui: State House of the Gambia. 16 June 2015. 19 June 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 June 2015.
- ^ "Gambia's President Jammeh gets extra title of 'bridge builder'". BBC News. 18 Haziran 2015. 18 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Haziran 2015.
- ^ . StarAfrica. 19 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2015.
- ^ "Jammeh retakes 'Babili Mansa' title". The Point. 17 Haziran 2015. 19 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Haziran 2015.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen Dawda Jawara | Gambiya Devlet Başkanı 1994–2017 | Sonra gelen Adama Barrow |
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Yahya Jammeh ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Gambiya hükûmetinin resmi sitesi29 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Yahya Jammeh hakkında bilgiler 22 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yahya Abdul Aziz Jemus Junkung Jammeh ya da kisaca Yahya Jammeh d 25 Mayis 1965 Gambiyali asker ve siyasetci Jammeh Afrika ulkesi Gambiya nin 1994 2017 yillari arasi devlet baskanligini yurutmustur Jammeh in gorev suresi 19 Ocak 2017 tarihi itibariyla bitmis olsa da kendisi secim sonuclarini tanimadigini ve makami terk etmeyecegini aciklamis 20 Ocak 2017 tarihinde rakibi Barrow un sahsi sosyal medya hesabindan yaptigi aciklamasi dogrultusunda gorevi birakmayi kabul ettigi ifade edilmistir Yahya Jammeh2 Gambiya Devlet BaskaniGorev suresi 22 Temmuz 1994 21 Ocak 2017Yerine geldigi Dawda JawaraYerine gelen Adama BarrowKisisel bilgilerDogum 25 Mayis 1965 Diola etnik grubuna mensup olan ailesi Senegal den goc ederek Gambiya nin sinira yakin yerlesim yeri olan ye yerlesmislerdir Egitimine devam ettigi bir donemde Nisan 1984 te egitim hayatini keserek askeri polis bir birlik olarak ileride olusturulacak olan nun Gambia National Army GNA onceli olarak kurulan na Gambia National Gendarmerie GNG katilmistir Bu birlik icerisinde egitilmek uzere Amerika Birlesik Devletleri ne gonderilmistir Aralik 1989 tarihinden itibaren devlet baskani Dawda Jawara nin koruma birligi icerisinde yer almistir Liberya ya gonderilen Gambiya baris gucu personeli arasinda yer alan Jammeh ilerleyen donemlerde tekrar ABD nin yani sira Turkiye de de egitim almaya devam etmistir Gambiya nin komsu ulkeleri Aralik 2016 da yapilan genel secimlerde yenilgisini kabul etmeyi reddettikten sonra Jammeh i Ekvator Ginesi ne surgune zorladi Jammeh 1994 te bir darbede ile iktidari ele gecirdikten sonra duzenli olarak secimler yapmaya devam etti ancak daha sonra yargisiz infazlar iskence ve keyfi gozalti da dahil olmak uzere insan haklari ihlallerinden suclandi Bunlar 2019 da halefi Cumhurbaskani Adama Barrow tarafindan kurulan Hakikat Uzlasma ve Tazminat Komisyonu nun halka acik durusmalarinda yayinlandi fakat Jammeh komisyonla isbirligi yapmayi reddetmistir Jammeh luks hayatini finanse etmek icin ulkenin kasasindan milyonlarca dolar calmakla suclaniyor Gorevden ayrildiktan sonra bircok ulke tarafindan mal varligi donduruldu ve surgune gitti Yolsuzluk ve insan haklari ihlallerine ek olarak bir dizi genc kadina tecavuz etmekle de suclaniyor Iktidara gelisi22 Temmuz 1994 tarihinde tegmen rutbesi ile icinde bulundugu askeri polis teskilati ile birlikte devlet baskani Jawara ya karsi kansiz bir darbe gerceklestirerek devlet baskanligi makamina kendisi oturmustur Olusturdugu askeri cunta Armed Forces Provisional Ruling Council ismi ile kendi onderliginde ulkeyi yonetmeye baslamistir Ekim 1994 te yapilan ilk aciklamada olusan olaganustu halin 1998 yilina kadar surecegi belirtilmis ancak Jammeh aciklamanin aksine 1996 da ilk devlet baskanligi secimlerinin gerceklestirilmesine onay vermistir Jammeh secimler gerceklestirilmeden once 8 Eylul 1996 da ordudan ayrilmistir Jammeh kurdugu yeni partisi Alliance for Patriotic Reorientation and Construction ile girdigi secimlerden galibiyetle ayrilarak devlet baskanligini resmen elde etmistir Jammeh elde ettigi bu baskanlik ile donemin en genc devlet baskani unvanina sahip olmustur 18 Ekim 2001 yilinda gerceklestirilen secimlerden de oylarin 53 unu alarak galibiyetle ayrilan Jammeh makamda kalmaya devam etmistir Jammeh in Moritanya da bulundugu bir donemde 22 Eylul 2006 da kendisine karsi bir askeri darbenin planlandigi bilgisi nedeniyle ulkesine geri donen Jammeh darbe planlayicilarini vatana ihanet suclamasi ile tutuklatmis darbe planlayicisi olarak dusunulen ordu generali Ndure Cham ise komsu ulke Senegal e kacmistir Gorulen davalar sonucunda Nisan 2007 de aciklanan karar dogrultusunda on subay davada suclu bulunmus dort subay ise omur boyu hapis cezasina carptirilmistir 22 Eylul 2006 tarihinde gerceklestirilen secimlerde ucuncu kez katilan Jammeh oylarin 67 3 unu alarak tekrar secilmistir Kasim 2011 de gerceklestirilen secimlerde oylarin 72 sini alan Jammeh dorduncu donem baskanligini garantilemistir 2008 yilinda Italya Palermo da Guvenlik ve Baris Icin Uluslararasi Parlamento su tarafindan baris arayisi odulune layik gorulmustur 2008 yilinda Kentucky de ABD Disisleri Valisi tarafindan Jammeh e fahri Kentucky albayi unvani verilmistir Jammeh Aralik 2015 te yaptigi aciklama ile ulkesinin bundan sonra Islam devleti olacagini ifade etmistir Yahya Jammeh ve esi Beyaz Saray da Amerika Birlesik Devletleri Baskani Barack Obama ve First Lady Michelle Obama ile birlikte Agustos 2014 teDususu ve ulkeyi terketmesi 1 Aralik 2016 tarihinde gerceklestirilen 2016 devlet baskanligi secimlerinde bir kez daha aday olan Jammeh soz konusu secimlerde muhalif siyasi partilerinin ortak adayi olarak secimlere katilan Adama Barrow a karsi yenilerek 22 yillik devlet baskanligi gorevini 2017 itibariyla Barrow a teslim edecektir Jammeh secim sonuclarinin aciklanmasinin ardindan yaptigi ilk aciklamada ortaya cikan durumu kabul ettigini ifade etse de 9 Aralik 2016 tarihinde yaptigi yeni bir aciklamada sonuclari kabul etmedigini ve yeni secimlerin yapilmasi gerektigini ifade etmistir Jammeh in sonuclari kabul etmemesinin ve gorevi birakmayacagini acikladiktan sonra yeni secilen Barrow komsu ulke Senegal e gitmistir Jammeh in yetkilerini kullanarak olaganustu hal ilan etmesi sonrasinda bu kararin Gambiya meclisi tarafindan da onaylanmasi ile birlikte 90 gunluk OHAL ilan edilmistir Bolgesel grup olan Bati Afrika Ulkeleri Ekonomik Toplulugu Senegal ve Nijerya onderliginde olmak uzere Jammeh in bariscil yontemlerle gorevi birakmasi gerektigini ifade etmis bu durumun olmamasi ve Jammeh in 19 Ocak ta gorevi teslim etmemesi halinde askeri mudahalenin soz konusu olabilecegini bildirmislerdir Afrika Birligi yaptigi aciklamada 19 Ocak tarihinden itibaren Jammeh i Gambiya baskani olarak tanimayacagini ifade etmistir Jammeh tum bu aciklamalara ragmen gorevi birakmayacagini aciklamistir Yasanan bu surecte Jammeh in makami terk etmemesi ve taninan surenin de dolmasi nedeniyle Senegal in askeri birliklerini Gambiya sinirina yerlestirdigi aciklanmis Nijerya nin Gambiya aciklarina gemi gonderdigi ifade edilmistir Surgun Ulkenin secilen yeni devlet baskani Barrow 20 Ocak 2017 tarihinde sahsi sosyal medya hesabindan yaptigi aciklama ile Jammeh in gorevi birakmayi kabul ettigini ve ulkeyi terk edecegini aciklamistir Jammeh bu aciklamadan bir gun sonra 21 Ocak 2017 tarihinin sabah saatlerinde devlet televizyonunda yaptigi aciklamada tek bir damla kanin bile dokulmesine gerek olmadigini ifade ederek gorevi birakmayi kabul ettigini aciklamistir Jammeh ayni gunun aksaminda kendisini ikna etmek icin Gambiya da bulunan Gine devlet baskani Alpha Conde ile birlikte ulkesini terk ederek surgune Gine ye gitmis buradan da kisa bir sure sonra Ekvator Ginesi ne gecmistir Jammeh suruldukten sonra Adama Barrow un ozel danismani Mai Ahmad Fatty Ocak 2017 nin sonlarinda Jammeh in devletin hazinesinden 11 4 milyon dolar caldigini ve gecen haftasinda luks araclari icin bir kargo ucagi kullandigini iddia etti Maliye Bakanligi ve Gambiya Merkez Bankasindaki teknisyenler tarafindan onaylanarak hazinenin neredeyse bos oldugunu da sozlerine ekledi Jammeh in yaklasik bir ay sonra iki bakan sosyal guvenlikten limanlardan ve ulusal telekomunikasyon sirketinden en az 50 milyon dolar para cektigini iddia etti Ayrica 4 5 milyon dolara mal olan ozel jetinin devletin emeklilik fonundan satin alindigini iddia ettiler Hukumet Jammeh in eylemlerinin ulkeyi 1 milyar dolardan fazla borc ile terk ettigini belirtti Reuters ajansi Jammeh in yardim dernegi hakkinda 24 Subat 2017 de yayinladigi bir raporda Jammeh Vakfi ndan alinan fonlarin vakif projelerine degil Jammeh in kendisine gittigini belirtti Adalet Bakani 10 Mart ta hukumetin sadaka banka hesabi kisisel kullanimi da dahil olmak uzere maliyesine iliskin sorusturma acacagini acikladi Jammeh Mart 2017 de Ekvator Ginesi ndeki bir ciftlikte fotograflandi Bir Gambiya mahkemesi Jammeh in cumhurbaskanligi sirasinda kamuya ait telekomunikasyon sirketi Gamtel araciligiyla kamu maliyesinin 50 milyon dolarini kendi banka hesaplarina tahsis ettigini bildirdi ve Mayis 2017 de Gambiya daki kalan varliklarini dondurdu 21 Aralik 2017 tarihinden itibaren gecerli olmak uzere ABD Baskani Donald Trump kapsaminda ABD merkezli varliklarinin engellenmesi gereken kisiler arasinda Yahya Jammeh inde isminin eklenmesi kararini verdi Haziran 2018 de Gambiya hukumeti saglik ve egitim projeleri icin para toplamak amaciyla Jammeh in luks otomobil ve ucak filosunu acik artirmaya karar verdi 12 Ocak 2020 de bir hukumet sozcusu BBC ye verdigi demecte Jammeh in guvenligi garanti edilmedigi icin izinsiz olarak Gambiya ya donmemesi konusunda uyarildi Agustos 2021 de Adama Barrow Yahya Jammeh in baskanlik ucaklarindan birini Beyaz Rusya daki bir sirkete satti Surgundeki Jammeh 2021 Gambiya cumhurbaskanligi secimlerinde eski rakibi i destekledigini bildirdi Mayis 2022 de Gambiya Hukumeti surgundeki eski cumhurbaskaninin gorev suresi boyunca islenen cinayetler ve diger suclardan dolayi kovusturulmasi yonundeki tavsiyeyi kabul etti Potomac Maryland deki 3 5 milyon dolarlik malikanesine ABD Adalet Bakanligi tarafindan el konuldu Ozel hayatiDin Jammeh Gambiyalilarin cogunlugu gibi Islam dinine mensuptur Temmuz 2010 da Jammeh insanlarin Tanri ya inanmasi gerektigini vurguladi Eger Tanri ya inanmiyorsaniz insanliga asla minnettar olamazsiniz ve hatta domuzdan bile asagisiniz demektir 2011 de BBC ye soyle demisti Gambiya halkina teslim olacagim ve eger bu ulkeyi bir milyar yil boyunca yonetmek zorunda kalirsam Allah oyle derse yapacagim 12 Aralik 2015 te Jammeh Musluman cogunlugun bulundugu ulkeyi Islam cumhuriyeti ilan etti ve bu hareketin Gambiya nin somurge gecmisinden bir kopusa isaret ettigini soyledi Jammeh devlet televizyonuna bildirinin Gambiya nin dini kimligi ve degerlerine uygun oldugunu soyledi Herhangi bir kiyafet kuralinin uygulanmayacagini ve diger inanclara sahip vatandaslarin serbestce ibadet etmelerine izin verilecegini ekledi Unvanlari ve stilleriKullanilan resmi unvan Ekselanslari Seyh Profesor Alhaji Dr Yahya Abdul Aziz Awal Jemus Junkung Jammeh Naasiru Deen Babili Mansa idi Silahli Kuvvetler Baskomutani ve Gambiya Kutsal Anayasasinin Bas Koruyucusuydu 16 Haziran 2015 te Devlet Meclisinden yapilan bir aciklamada Baskan Jammeh e Ekselanslari Seyh Profesor Alhaji Dr Yahya A J J Jammeh Babili Mansa olarak hitap edilmesi gerektigi belirtildi Baskanin Aralik 2014 te kaldirmaya karar verdigi Babili Mansa unvani Mandinka dilinde Kopru Insaatcisinin Basi veya Nehirlerin Fatihi olarak tercume edilebilecek bir deyimdir Iki ay once Gambiya Yuksek Islam Konseyi tarafindan kendisine verilen Nasirul Deen Dinin Savunucusu unvanini zaten kaldirmisti Kaynakca Gambiya meclisi 19 Ocak 2017 de gorev suresi dolan Jammeh in gorev suresini uzatti 25 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ocak 2017 Yahya Jammeh makami birakmayi reddetti 2 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Aralik 2016 Wiseman John A Africa South of the Sahara 2004 33rd edition The Gambia Recent History Europa Publications Ltd 2004 Sayfa 456 www state gov 17 Aralik 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Aralik 2015 Gambiya da olasi darbe engellenmistir 18 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Aralik 2015 Darbe girisimi davasinin sonuclari aciklandi 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Aralik 2015 Jammeh odule layik goruldu 16 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Aralik 2015 2016 secimleri ile 22 yillik Jammeh iktidari sona erdi 4 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Haziran 2022 Jammeh sonuclari kabul ettigini aciklamistir 16 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Aralik 2016 Jammeh secim sonuclarini tanimadigini ifade etti 2 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Aralik 2016 Yahya Jammeh secimlerde usulsuzluk oldugunu iddia ederek yeni secimler talep ediyor 20 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Aralik 2016 Jammeh ulkede OHAL ilan etti 19 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2017 Jammeh e askeri mudahale sinyali 26 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2017 Afrika Birligi nden Jammeh aciklamasi 11 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2017 Senegal birlikleri Gambiya sinirinda 19 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2017 Jammeh gorevi birakip ulkeyi terk edecek 20 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Ocak 2017 Jammeh gorevi birakmayi kabul ettigini acikladi 29 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ocak 2017 Jammeh devlet televizyonunda ayriligini acikladi 23 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ocak 2017 Jammeh Gine ye surgune gitti 23 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Ocak 2017 Eski devlet baskani Jammeh Ekvator Ginesi ne gitti 22 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ocak 2017 Jason Burke 23 Ocak 2017 Exiled former president Yahya Jammeh stole 11 4m from the Gambia The Guardian 25 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Subat 2017 Ruth Maclean Saikou Jammeh 23 Subat 2017 New claims over scale of ex Gambian leader s theft from state coffers The Guardian 25 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Subat 2017 Ismail Akwei Exiled Yahya Jammeh works on Equatorial Guinea farm for the cameras 6 Eylul 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Africanews 22 March 2017 Gambian authorities seize ex president Jammeh s bank accounts 6 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Eylul 2017 Trump Donald 21 Aralik 2017 Executive Order Blocking the Property of Persons Involved in Serious Human Rights Abuse or Corruption Whitehouse gov 21 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Treasury gov 21 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Yahya Jammeh warned not to return to The Gambia BBC 12 Ocak 2020 13 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2020 Africa Intelligence Ingilizce 23 Agustos 2021 23 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2021 The Chronicle Gambia Ingilizce 23 Agustos 2021 24 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Eylul 2021 Jammeh Backs Mamma Kandeh For President But MoU Signing Takes Place Without Sheikh Tijan Hydara The Fatu Network 30 Ekim 2021 18 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Aralik 2021 Saine Pap 25 Mayis 2022 Gambian government says it will prosecute exiled ex president Jammeh Reuters Ingilizce 26 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mayis 2022 Zane Damian 27 Mayis 2022 How ex Gambia President Yahya Jammeh s US mansion was seized BBC News British Broadcasting Corporation 27 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mayis 2022 4 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Kasim 2014 Ndow M and Fadera H Democracy of Exploitation Will Never Happen in This Country 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Daily Observer Banjul 26 July 2010 Gambia s Yahya Jammeh ready for billion year rule BBC News 12 Aralik 2011 9 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2024 Gambia declared Islamic republic by President Yahya Jammeh BBC News 12 Aralik 2015 9 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Nisan 2024 Republic of the Gambia government website Basin aciklamasi Banjui State House of the Gambia 16 June 2015 19 June 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 June 2015 Gambia s President Jammeh gets extra title of bridge builder BBC News 18 Haziran 2015 18 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Haziran 2015 StarAfrica 19 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Haziran 2015 Jammeh retakes Babili Mansa title The Point 17 Haziran 2015 19 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Haziran 2015 Siyasi goreviOnce gelen Dawda Jawara Gambiya Devlet Baskani 1994 2017 Sonra gelen Adama BarrowDis baglantilarWikimedia Commons ta Yahya Jammeh ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Gambiya hukumetinin resmi sitesi29 Aralik 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yahya Jammeh hakkinda bilgiler 22 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde