Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. () |
Yaşayan fosil, kladistikte (canlıların sınıflandırılmasında) tür olarak benzer görünen ya da sadece fosillerde görünen ve geriye başka da yaşayan akrabalar bırakamamış canlı organizmalara tanımlamak için kullanılan gayriresmî bir tanımdır. Bu türler büyük kurtulmuş ve canlılar sınıflandırmasında genel olarak diğer türlerden daha düşük taksonomik çeşitliliğe sahip olan canlılardır. Olası bir genetik tıkanmadan sonra birçok yeni türler oluşturabilmiş ve başarılı şekilde yayılım göstermiş olan canlı türleri "yaşayan fosil" olarak tanımlanamayacak derecede başarılı oldukları kabul edilir. Bunun yanında "yaşayan fosil" olarak tanımlanan türlerin yapı planları çoğu zaman milyonlarca yıl içinde ancak çok az değişirek günümüze kadar gelmiş oldukları kabul edilir.
Gayri resmi bir tanım olan yaşayan fosil teriminin yanıltıcı tarafı, bu canlıların milyonlarca yıl önce fosilleşmiş olan ön atalarından bugüne kadar hiçbir şekilde evrim geçirmemiş olduklarının ve günümüzde yaşayan örneklerinin fosil bulgulardaki örneklerle tamamen uyuştuğunun sanılmasıdır. Yaşayan fosiller de zorunlu olarak evrimsel değişiklikler geçirmişlerdir. Buna örnek olarak, bulunan balık fosilleri bir zamanlar kıyılarda ve sığ denizlerde yaşayan bir canlı türü iken, günümüzde bu balık sadece derin denizlerde yaşayan ve bu ortama uyum sağlamış bir canlı türüdür. Bunun yanında evrim, pratik olarak sürekli hücresel ve moleküler biyolojik seviyede de baş gösterdiği için fosillerde her zaman bu incelenemez. Bu nedenle "yaşayan fosil" tanımı daha ziyade canlıların morfolojik yapı planları ile ilişkilidir.
Örnekler
Gayri resmi bir tanımlama ile "yaşayan fosil" olarak adlandırılan bazı türlere örnekler:
Bakteriler
- Stromatolitler, mavi-yeşil algler olarak bilinen siyanobakteri gibi mikroorganizmaların biyofilmlerinin tortu tanelerinin bir araya gelip yapışması, birikmesi ve donması ile sığ sularda oluşan genişleme eğilimli katmanlı yapılar.
Bitkiler
- Amborellaceae – muhtemelen çiçekli bitkilere en yakın olan ve Yeni Kaledonya'da yaşayan bir bitki
- Araucaria araucana – Maymun çıkmazı ağacı veya Şili arokaryası
- Sikad - Tropik bölgelerde yetişen bir tür karsinojenik etkili palmiye
- - Mabed ağacı
- Equisetaceae - Kırkkilit Otu
- Metasequoia - Tek evcikli, büyük ve hızlı büyüyen ağaç (Servi, ardınç ve sedir)
- Sciadopityaceae - Sciadopityaceae tip ve tek cins ağaç
- Liquidambar - Amerikan bademi
- - Alt eğrelti otunun oluşturduğu küçük aile
- - Meryem ana eli
- Wollemia - Uzun ve yaprak dökmeyen ağaçlar (Örnek: Kauri, Orman çam ağacı)
Mantarlar
- - Askomiçes sınıfından bir mantar cinsi
Hayvanlar
- Omurgalılar
- Memeliler
![image]()
Dikenli karıncayiyengiller yumurta bırakabilen ender memelilerden biridir. - Yerdomuzu (Orycteropus afer)
- Amami tavşanı (Pentalagus furnessi)
- Cüce geyikgiller (Tragulidae)
- (Mus cypriacus)
- Fil sivri fareleri (Macroscelidea)
- Koala (Phascolarctos cinereus)
- (Laonastes aenigmamus)
- Iriomote kedisi (Prionailurus iriomotensis)
- Chiloé keseli sıçanı (Dromiciops gliroides)
- Tek delikliler (Ornitorenk ve Dikenli karıncayiyengiller)
- Okapi (Okapia johnstoni)
- Küçük panda (Ailurus fulgens)
- Dev panda (Ailuropoda melanoleuca)
- Sumatra gergedanı (Dicerorhinus sumatrensis)
- Kuşlar
- Acanthisittidae- yaşayan 2 canlı türü kalmıştır, yakın bir zaman önce birkaç türün nesli tükenmiştir. Ötücü kuşların başka bir soyu.
- Sapayoa aenigma - yaşayan bir canlı türü kalmıştır. Tyranni alt takımında yer alır.
- Bıyıklı baştankara (Panurus biarmicus) - yaşayan bir canlı türü kalmıştır. veya Sylvioideaların başka bir soyu.
- Fare kuşları (Coliidae) - 2 genus içinde yaşayan 6 türü kalmıştır. başka bir soyu.
- ( (Opisthocomus hoazin)) - yaşayan bir canlı türü kalmıştır. başka bir soyu.
- (Anseranas semipalmata) - yaşayan bir canlı türü kalmıştır. Kazsıların başka bir soyu.
- (Cariamidae) - yaşayan 2 canlı türü kalmıştır. başka bir soyu.
- And kondoru (Vultur gryphus) ve Kaliforniya kondoru (Gymnogyps californianus), Yeni Dünya akbabalarının yaşayan 2 üyesidir.
- Sürüngenler
- (Macrochelys temminckii)
- Timsahlar (Timsahgiller, Hint gavyali ve Alligator
- (Chelydra serpentina)
- Tuatara (Sphenodon punctatus ve Sphenodon guntheri)
- Amfibiler
- (Cryptobranchus ve Andrias)
- (Nasikabatrachus sahyadrensis)
- Taşemengiller
- (Ichthyomyzon fossor)
- Memeliler
Tarih
Bu terim, Charles Darwin tarafından türetilmiş ve Türlerin Kökeni adlı kitabında Ornithorhynchus’dan(Ornitorenk) ve ’den(Güney Amerika Akciğerlibalığı) bahsedildiğinde ortaya atılmıştır.
... Tüm tatlı su havzaları bir araya getirildiğinde dahi, denizler veya karalar ile karşılaştırıldığında çok küçük bir alan oluştururlar; ve, bu nedenle, tatlı su ürünleri arasındaki rekabet, başka yerlerdekilere oranla daha az şiddetlidir. Bu nedenle yeni türlerin oluşması çok daha yavaş olacaktır ve eski türler de daha yavaş yok olacaktır. Ve, parlak pullu balıkların yedi cinsini, bir zamanlar baskın olan bir takıma ait kalıntıları, bulduğumuz yer tatlı sudur. Ve tatlı su, Ornithorhynchus ve Lepidosiren gibi dünyanın bilinen en anormal türlerine ev sahipliği yapar, ki bu canlılar, fosiller gibi, günümüzde doğal ölçekte oldukça ayrılmış olan bazı takımlara bağlıdırlar. Bu anormal formlar neredeyse yaşayan fosiller olarak dahi adlandırılabilirler; izole edilmiş bir bölgede ikamet ederek, günümüze kadar dayanmış ve bu nedenle de çok daha az şiddetli bir rekabete maruz kalmışlardır.
— Charles Darwin, Türlerin Kökeni, s. 49
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Yasayan fosil haber gazete kitap akademik JSTOR Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Yasayan fosil kladistikte canlilarin siniflandirilmasinda tur olarak benzer gorunen ya da sadece fosillerde gorunen ve geriye baska da yasayan akrabalar birakamamis canli organizmalara tanimlamak icin kullanilan gayriresmi bir tanimdir Bu turler buyuk kurtulmus ve canlilar siniflandirmasinda genel olarak diger turlerden daha dusuk taksonomik cesitlilige sahip olan canlilardir Olasi bir genetik tikanmadan sonra bircok yeni turler olusturabilmis ve basarili sekilde yayilim gostermis olan canli turleri yasayan fosil olarak tanimlanamayacak derecede basarili olduklari kabul edilir Bunun yaninda yasayan fosil olarak tanimlanan turlerin yapi planlari cogu zaman milyonlarca yil icinde ancak cok az degisirek gunumuze kadar gelmis olduklari kabul edilir Hamam bocegi 350 milyon yildir var olan bir canli turudur Gayri resmi bir tanim olan yasayan fosil teriminin yaniltici tarafi bu canlilarin milyonlarca yil once fosillesmis olan on atalarindan bugune kadar hicbir sekilde evrim gecirmemis olduklarinin ve gunumuzde yasayan orneklerinin fosil bulgulardaki orneklerle tamamen uyustugunun sanilmasidir Yasayan fosiller de zorunlu olarak evrimsel degisiklikler gecirmislerdir Buna ornek olarak bulunan balik fosilleri bir zamanlar kiyilarda ve sig denizlerde yasayan bir canli turu iken gunumuzde bu balik sadece derin denizlerde yasayan ve bu ortama uyum saglamis bir canli turudur Bunun yaninda evrim pratik olarak surekli hucresel ve molekuler biyolojik seviyede de bas gosterdigi icin fosillerde her zaman bu incelenemez Bu nedenle yasayan fosil tanimi daha ziyade canlilarin morfolojik yapi planlari ile iliskilidir OrneklerGayri resmi bir tanimlama ile yasayan fosil olarak adlandirilan bazi turlere ornekler Bakteriler Stromatolitler mavi yesil algler olarak bilinen siyanobakteri gibi mikroorganizmalarin biyofilmlerinin tortu tanelerinin bir araya gelip yapismasi birikmesi ve donmasi ile sig sularda olusan genisleme egilimli katmanli yapilar Bitkiler Mabed agaclari bu gezegende cok uzun bir zamandan beri varlar Bazi turlerinin 2500 yil kadar yasadigi bilinmektedir Nagasaki ye atilan atom bombasi saldirisindan kurtulan 6 Mabet agaci bombanin dustugu yerden 1 2 km uzaklikta hala yasamaya devam etmektedirler Amborellaceae muhtemelen cicekli bitkilere en yakin olan ve Yeni Kaledonya da yasayan bir bitki Araucaria araucana Maymun cikmazi agaci veya Sili arokaryasi Sikad Tropik bolgelerde yetisen bir tur karsinojenik etkili palmiye Mabed agaci Equisetaceae Kirkkilit Otu Metasequoia Tek evcikli buyuk ve hizli buyuyen agac Servi ardinc ve sedir Sciadopityaceae Sciadopityaceae tip ve tek cins agac Liquidambar Amerikan bademi Alt egrelti otunun olusturdugu kucuk aile Meryem ana eli Wollemia Uzun ve yaprak dokmeyen agaclar Ornek Kauri Orman cam agaci Mantarlar Askomices sinifindan bir mantar cinsiHayvanlar Omurgalilar MemelilerDikenli karincayiyengiller yumurta birakabilen ender memelilerden biridir Yerdomuzu Orycteropus afer Amami tavsani Pentalagus furnessi Cuce geyikgiller Tragulidae Mus cypriacus Fil sivri fareleri Macroscelidea Koala Phascolarctos cinereus Laonastes aenigmamus Iriomote kedisi Prionailurus iriomotensis Chiloe keseli sicani Dromiciops gliroides Tek delikliler Ornitorenk ve Dikenli karincayiyengiller Okapi Okapia johnstoni Kucuk panda Ailurus fulgens Dev panda Ailuropoda melanoleuca Sumatra gergedani Dicerorhinus sumatrensis Kuslar Acanthisittidae yasayan 2 canli turu kalmistir yakin bir zaman once birkac turun nesli tukenmistir Otucu kuslarin baska bir soyu Sapayoa aenigma yasayan bir canli turu kalmistir Tyranni alt takiminda yer alir Biyikli bastankara Panurus biarmicus yasayan bir canli turu kalmistir veya Sylvioidealarin baska bir soyu Fare kuslari Coliidae 2 genus icinde yasayan 6 turu kalmistir baska bir soyu Opisthocomus hoazin yasayan bir canli turu kalmistir baska bir soyu Anseranas semipalmata yasayan bir canli turu kalmistir Kazsilarin baska bir soyu Cariamidae yasayan 2 canli turu kalmistir baska bir soyu And kondoru Vultur gryphus ve Kaliforniya kondoru Gymnogyps californianus Yeni Dunya akbabalarinin yasayan 2 uyesidir Surungenler Macrochelys temminckii Timsahlar Timsahgiller Hint gavyali ve Alligator Chelydra serpentina Tuatara Sphenodon punctatus ve Sphenodon guntheri Amfibiler Cryptobranchus ve Andrias Nasikabatrachus sahyadrensis Tasemengiller Ichthyomyzon fossor TarihBu terim Charles Darwin tarafindan turetilmis ve Turlerin Kokeni adli kitabinda Ornithorhynchus dan Ornitorenk ve den Guney Amerika Akcigerlibaligi bahsedildiginde ortaya atilmistir Tum tatli su havzalari bir araya getirildiginde dahi denizler veya karalar ile karsilastirildiginda cok kucuk bir alan olustururlar ve bu nedenle tatli su urunleri arasindaki rekabet baska yerlerdekilere oranla daha az siddetlidir Bu nedenle yeni turlerin olusmasi cok daha yavas olacaktir ve eski turler de daha yavas yok olacaktir Ve parlak pullu baliklarin yedi cinsini bir zamanlar baskin olan bir takima ait kalintilari buldugumuz yer tatli sudur Ve tatli su Ornithorhynchus ve Lepidosiren gibi dunyanin bilinen en anormal turlerine ev sahipligi yapar ki bu canlilar fosiller gibi gunumuzde dogal olcekte oldukca ayrilmis olan bazi takimlara baglidirlar Bu anormal formlar neredeyse yasayan fosiller olarak dahi adlandirilabilirler izole edilmis bir bolgede ikamet ederek gunumuze kadar dayanmis ve bu nedenle de cok daha az siddetli bir rekabete maruz kalmislardir Charles Darwin Turlerin Kokeni s 49Kaynakca