Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yeğen Seyyid Mehmed Paşa (1726, Alaiye - 1787, Köstence) I. Abdülhamit saltanatında, 25 Ağustos 1782 - 31 Aralık 1782 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
| Yeğen Seyyid Mehmed Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 25 Ağustos 1782 - 31 Aralık 1782 | |
| Hükümdar | I. Abdülhamid |
| Yerine geldiği | İzzet Mehmed Paşa |
| Yerine gelen | Halil Hamid Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1726 Alaiye (Alanya) |
| Ölüm | Köstence 6 Aralık 1787 |
Hayatı
Alaiye (Alanya)'nın Marulla kasabasında serdengeçti ağalarından Yusuf Ağa'nın oğlu olarak 1726'da doğdu. İstanbul'a gelip, yeniçeri ocağına girdi. Babası gibi Belgrad serdengeçti ağası oldu. Orada askerler arasında fitne çıkarması dolayısıyla Alaiye'ye sürgüne gönderildi. Sürgünde de gösterdiği kötü halleri beğenilmedi ve sürgünden kaçıp İstanbul'a geldi.
50.000 kuruş rüşvet verdikten sonra suçu afoldu. 1768 seferine Eflak'a yeniçeri serdari olarak gönderildi. Sonra turnacıbaşı payesi verilerek İsakçı köprüsünün muhafazasına memur edildi. 1770'te serdar-ı ekrem Halil Paşa'nın mağlubiyeti esnasında asıl olarak turnacıbaşı oldu. Fakat Silahtar Mehmet Paşa'nın serdar-ı ekremliği sırasında yine asker arasında fitne çıkarma faaliyetlerinden ötürü Varna'ya sürgüne gönderildi ve oranın ağalığı verildi. Yeğen Mehmet Ağa daha sonra ocağında saksoncu başı oldu. 1772'de zağarcıbaşı oldu. Nisan 1773'te kul kethüdası oldu. Düşmanla yapılan bir muharebede komutayı eline alıp düşmana galip geldi. 8 Haziran 1772'de Yeniçeri Ağası yapıldı. 2 Kasım 1772'de vezirlik unvanı verildi ve "ağapaşa" oldu.
1774 te Osmanlı-Rus harbinin sona ermesiyle ordunun geri dönüşü sırasında yolda sadrazam Muhsinzade Mehmed Paşa'nın ölmesi üzerine 10 Ağustos 1774'te sedaret kaymakamı görevi yaptı ve kapıkulu ocaklarını İstanbul'a getirdi. 1 Ekim 1774'te Aydın muhassallık görevi verildi ama hemen o gün yeniçeri ağalığından azledilip Silistre Valisi olarak görev verildi. 1775'te Vidin muhafızı tayin edildi. Şubat 1770'te ikinci defa Silistre valisi olarak atandı. Haziran 1777'de Kırşehir mutasarrıfı oldu. 1779'de Anadolu Beylerbeyi yapıldı.
1780'de kendisine soğukluk gösterilerek bir rütbe düşmesi anlamına gelir şekilde Alaiye sancak beyliğine tayin edildi. Alaiye geldiğinde vezirlik rütbesi kaldırıldı ve Alaiye'de sürgün olarak ikamete memur edildi.
1781'de ise affoldu. Vezirlik rütbesi geri verildi ve Hotin Muhafızı tayin edildi. 1782'de Tırhala valisi oldu. 11 Mayıs 1782'de Rumeli beylerbeyi yapıldı.
25 Ağustos 1782'de İzzet Mehmed Paşa'nın 2. kez sadrazamlığından azledilmesi ile Sadrazam oldu. Kendinden iş beklenmekteydi. Halbuki sadrazam olarak kendisi aleyhine olduğunu düşündüklerinden şahsi intikamlar alma peşine düştü. Bu nedenle birçok devlet ricalini gücendirdi. Örneğin eski sadrazam Silahtar Mehmet Paşa'yı Erzurum valiliğinden azledilip mallarını müsadere edip onu Niğde'ye sürmeye karar vermişti. Bu yüzden 31 Aralık 1782'de dört ay dokuz gün sadrazamlık yaptıktan sonra azledildi.
Azlinden sonra malları müsadere edilmeden ve sürgüne gönderilmeden hemen ikinci defa Vıdın muhafızı görevi verildi. 14 Mayıs 1784'te İnebahtı muhafızı oldu.
Bu sırada Mısır karışmış, kölemen beyi Murad Bey eyalette iktidar gücünü eline almış ve Osmanlı Mısır valisi olan eski sadrazamlardan Silahdar Mehmed Paşa'yı Mısır'dan attırmıştı. İstanbul hükûmeti ricali tarafından bu isyanı önleyecek bir güçlü vezir aranmakta iken İnebahtı muhafızı olan Yeğen Seyyid Mehmet Paşa'nın Alâiyeli olduğu Mısır'da yerleşik birçok Alâiyelinin bulunması ve kendisinin ocaklı olması sebebiyle de Mısır'daki ocaklıların da kendisine yaklaşacaklarını düşünüldü ve ona Mısır valisi görevi verilmesi uygun görüldü. Bunun üzerine Aralık 1784'te Yeğen Seyyid Mehmet Paşa'ya, Alâiye'de veya diğer bir yerde uygun sayıda yeni maiyet tertip ederek acele Mısır'a gitmesi emri verildi. Fakat Yeğen Seyyid Mehmet Paşa maiyet toplama işini çok yavaş aldı ve yola çıkmasını ta Kasım 1785'e kadar uzattı.
Fakat yeni vali olarak, kölemen beyleri olan Murad Bey ve İbrahim Beyin bağımsız bir devlet gibi hareketlerini önleyemedi. Bunlar yine eşkıya tenkil etmek bahanesiyle Mısır köylüsüne baskı yapıp yüksek vergiler almakta devam ettiler ve Fransa ile anlaşıp Süveyş'ten Hint mallarının geçmesi üzerinde ticaret anlaşması imzaladılar. Yeğen Seyyid Mehmet Paşa'nın bu işi başarmayacağı iyice anlaşıldı. Tedbir alınmazsa Mısır'ın elden gideceğini anlayan İstanbul hükûmeti Mısır meselesini bu sefer özel yetkiler vererek kaptan-ı derya Gazi Hasan Paşa'ya havale etti. 16 Haziran 1786'da İskenderiye'ye donanma ile gelen Gazi Hasan Paşa çok geçmeden gereken temizliği yapıp eyalette sükûneti sağladı ve Mısır vergileri toplanıp İstanbul'a gitmesi gereken kısımları yollanmaya başlandı. Fakat Mısır valisi Yeğen Seyyid Mehmet Paşa ise kendisine menfaat temin etmek için vergilere zam yapmış olması da İstanbul'a kadar erişen şikayetlere konu oldu.
Yeğen Seyyid Mehmet Paşa Ekim 1786'da Diyarbakır eyaleti valisi görevine nakledildi ve 1787'de bu görevden azledildi.
1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı'nda cepheye gönderilip valisi ve Vidin seraskeri oldu. Kasım 1787'de İsmail ordugahına asker sevki görevi verildi. Fakat İsmail seraskeri eski sadrazam Hazinedar Şahin Ali Paşa seraskerlikten azledilince onu yerine İsmail seraskeri yapıldı. Fakat savaş devam etmekte iken yeni görevine giderken yolda ansızın hastalandı ve 6 Aralık 1787'de Köstence'de öldü.
Değerlendirme
Sicill-i Osmani onu şöyle değerlendirilmektedir:
Hareketli, hırslı ve tedbirliydi
Daha tenkitçi bir değerlendirme şöyledir:
Yeğen Seyyid Mehmed Paşa, sadarete ehil bir vezir olmadığı gibi iyi bir vali de değildi; ancak hudutlarda kendisinden bir hizmet beklenmişti. Tercüme-i halini yazanlar, inatçı, tahrikçi ve tamahkâr olduğunu beyan ediyorlar.
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.IV s.263/264 [3]
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5, .
- Danişmend, İsmail Hami, (2011), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi 6 Cilt, İstanbul:Doğu Kütüphanesi,
- Tektaş, Nazim (2002), Sadrâzamlar Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Yayınevi (Google books: [4]7 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: İzzet Mehmed Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 25 Ağustos 1782 - 31 Aralık 1782 | Sonra gelen: Halil Hamid Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yegen Seyyid Mehmed Pasa 1726 Alaiye 1787 Kostence I Abdulhamit saltanatinda 25 Agustos 1782 31 Aralik 1782 tarihleri arasinda sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adamidir Yegen Seyyid Mehmed PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 25 Agustos 1782 31 Aralik 1782Hukumdar I AbdulhamidYerine geldigi Izzet Mehmed PasaYerine gelen Halil Hamid PasaKisisel bilgilerDogum 1726 Alaiye Alanya Olum Kostence 6 Aralik 1787HayatiAlaiye Alanya nin Marulla kasabasinda serdengecti agalarindan Yusuf Aga nin oglu olarak 1726 da dogdu Istanbul a gelip yeniceri ocagina girdi Babasi gibi Belgrad serdengecti agasi oldu Orada askerler arasinda fitne cikarmasi dolayisiyla Alaiye ye surgune gonderildi Surgunde de gosterdigi kotu halleri begenilmedi ve surgunden kacip Istanbul a geldi 50 000 kurus rusvet verdikten sonra sucu afoldu 1768 seferine Eflak a yeniceri serdari olarak gonderildi Sonra turnacibasi payesi verilerek Isakci koprusunun muhafazasina memur edildi 1770 te serdar i ekrem Halil Pasa nin maglubiyeti esnasinda asil olarak turnacibasi oldu Fakat Silahtar Mehmet Pasa nin serdar i ekremligi sirasinda yine asker arasinda fitne cikarma faaliyetlerinden oturu Varna ya surgune gonderildi ve oranin agaligi verildi Yegen Mehmet Aga daha sonra ocaginda saksoncu basi oldu 1772 de zagarcibasi oldu Nisan 1773 te kul kethudasi oldu Dusmanla yapilan bir muharebede komutayi eline alip dusmana galip geldi 8 Haziran 1772 de Yeniceri Agasi yapildi 2 Kasim 1772 de vezirlik unvani verildi ve agapasa oldu 1774 te Osmanli Rus harbinin sona ermesiyle ordunun geri donusu sirasinda yolda sadrazam Muhsinzade Mehmed Pasa nin olmesi uzerine 10 Agustos 1774 te sedaret kaymakami gorevi yapti ve kapikulu ocaklarini Istanbul a getirdi 1 Ekim 1774 te Aydin muhassallik gorevi verildi ama hemen o gun yeniceri agaligindan azledilip Silistre Valisi olarak gorev verildi 1775 te Vidin muhafizi tayin edildi Subat 1770 te ikinci defa Silistre valisi olarak atandi Haziran 1777 de Kirsehir mutasarrifi oldu 1779 de Anadolu Beylerbeyi yapildi 1780 de kendisine sogukluk gosterilerek bir rutbe dusmesi anlamina gelir sekilde Alaiye sancak beyligine tayin edildi Alaiye geldiginde vezirlik rutbesi kaldirildi ve Alaiye de surgun olarak ikamete memur edildi 1781 de ise affoldu Vezirlik rutbesi geri verildi ve Hotin Muhafizi tayin edildi 1782 de Tirhala valisi oldu 11 Mayis 1782 de Rumeli beylerbeyi yapildi 25 Agustos 1782 de Izzet Mehmed Pasa nin 2 kez sadrazamligindan azledilmesi ile Sadrazam oldu Kendinden is beklenmekteydi Halbuki sadrazam olarak kendisi aleyhine oldugunu dusunduklerinden sahsi intikamlar alma pesine dustu Bu nedenle bircok devlet ricalini gucendirdi Ornegin eski sadrazam Silahtar Mehmet Pasa yi Erzurum valiliginden azledilip mallarini musadere edip onu Nigde ye surmeye karar vermisti Bu yuzden 31 Aralik 1782 de dort ay dokuz gun sadrazamlik yaptiktan sonra azledildi Azlinden sonra mallari musadere edilmeden ve surgune gonderilmeden hemen ikinci defa Vidin muhafizi gorevi verildi 14 Mayis 1784 te Inebahti muhafizi oldu Bu sirada Misir karismis kolemen beyi Murad Bey eyalette iktidar gucunu eline almis ve Osmanli Misir valisi olan eski sadrazamlardan Silahdar Mehmed Pasa yi Misir dan attirmisti Istanbul hukumeti ricali tarafindan bu isyani onleyecek bir guclu vezir aranmakta iken Inebahti muhafizi olan Yegen Seyyid Mehmet Pasa nin Alaiyeli oldugu Misir da yerlesik bircok Alaiyelinin bulunmasi ve kendisinin ocakli olmasi sebebiyle de Misir daki ocaklilarin da kendisine yaklasacaklarini dusunuldu ve ona Misir valisi gorevi verilmesi uygun goruldu Bunun uzerine Aralik 1784 te Yegen Seyyid Mehmet Pasa ya Alaiye de veya diger bir yerde uygun sayida yeni maiyet tertip ederek acele Misir a gitmesi emri verildi Fakat Yegen Seyyid Mehmet Pasa maiyet toplama isini cok yavas aldi ve yola cikmasini ta Kasim 1785 e kadar uzatti Fakat yeni vali olarak kolemen beyleri olan Murad Bey ve Ibrahim Beyin bagimsiz bir devlet gibi hareketlerini onleyemedi Bunlar yine eskiya tenkil etmek bahanesiyle Misir koylusune baski yapip yuksek vergiler almakta devam ettiler ve Fransa ile anlasip Suveys ten Hint mallarinin gecmesi uzerinde ticaret anlasmasi imzaladilar Yegen Seyyid Mehmet Pasa nin bu isi basarmayacagi iyice anlasildi Tedbir alinmazsa Misir in elden gidecegini anlayan Istanbul hukumeti Misir meselesini bu sefer ozel yetkiler vererek kaptan i derya Gazi Hasan Pasa ya havale etti 16 Haziran 1786 da Iskenderiye ye donanma ile gelen Gazi Hasan Pasa cok gecmeden gereken temizligi yapip eyalette sukuneti sagladi ve Misir vergileri toplanip Istanbul a gitmesi gereken kisimlari yollanmaya baslandi Fakat Misir valisi Yegen Seyyid Mehmet Pasa ise kendisine menfaat temin etmek icin vergilere zam yapmis olmasi da Istanbul a kadar erisen sikayetlere konu oldu Yegen Seyyid Mehmet Pasa Ekim 1786 da Diyarbakir eyaleti valisi gorevine nakledildi ve 1787 de bu gorevden azledildi 1787 1792 Osmanli Rus Savasi nda cepheye gonderilip valisi ve Vidin seraskeri oldu Kasim 1787 de Ismail ordugahina asker sevki gorevi verildi Fakat Ismail seraskeri eski sadrazam Hazinedar Sahin Ali Pasa seraskerlikten azledilince onu yerine Ismail seraskeri yapildi Fakat savas devam etmekte iken yeni gorevine giderken yolda ansizin hastalandi ve 6 Aralik 1787 de Kostence de oldu DegerlendirmeSicill i Osmani onu soyle degerlendirilmektedir Hareketli hirsli ve tedbirliydi Daha tenkitci bir degerlendirme soyledir Yegen Seyyid Mehmed Pasa sadarete ehil bir vezir olmadigi gibi iyi bir vali de degildi ancak hudutlarda kendisinden bir hizmet beklenmisti Tercume i halini yazanlar inatci tahrikci ve tamahkar oldugunu beyan ediyorlar Kaynakca a b c d e f g Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C IV s 263 264 1 Bazi kaynaklar Egirdir in Barla nahiyesi halkindan oldugunu belirtirler 2 16 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilarMehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C IV s 263 264 3 Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN978 975 254 278 5 Danismend Ismail Hami 2011 Izahli Osmanli Tarihi Kronolojisi 6 Cilt Istanbul Dogu Kutuphanesi ISBN 9789944397681 Tektas Nazim 2002 Sadrazamlar Osmanli da Ikinci Adam Saltanati Istanbul Cati Yayinevi Google books 4 7 Aralik 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Izzet Mehmed Pasa Osmanli Sadrazami 25 Agustos 1782 31 Aralik 1782 Sonra gelen Halil Hamid Pasa