Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türk sineması, Türkiye sineması veya eski adıyla Yeşilçam, Türkiye'deki film endüstrisine dair faaliyetleri ve sinema kültürünü kapsamaktadır. Geçmişi 19. yüzyılın sonlarına kadar uzanan Türk sineması, 1964 yılından itibaren çeşitli uluslararası film festivallerinde birçok ödül kazanmış ve kendi çapında dünya sinemasına kendini göstermiştir. Türk kültürünün önemli bir parçası olan bu sinema, yıllar içinde kendini geliştirerek Türkiye'deki insanlara ve Balkanlar, Orta ve Doğu Avrupa başta olmak üzere yurt dışındaki Türk gurbetçilere eğlenceler sunmuş; son zamanlarda özellikle Arap dünyasında ve daha az ölçüde de olsa geri kalan yerlerde zenginleşmeye başlamıştır.
| Türk sineması | |
|---|---|
 | |
| Salon sayısı | 2.366 (2022) |
| • Kişi başına | 100 binde 2,7 (2022) |
| Ana dağıtıcılar | UIP Türkiye CGV Mars Dağıtım Warner Bros. |
| Üretilen filmler (2023) | |
| Toplam | 141 film |
| Animasyon | 9 animasyon |
| Seyirci sayısı (2023) | |
| Toplam | 31.5 milyon kişi |
| Yerli film | 13.5 milyon kişi (%42,9) |
| Gişe hasılatı (2023) | |
| Toplam | ₺2.83 milyar |
Türk sinemasının başlangıç tarihi Osmanlı İmparatorluğu dönemine uzanmaktadır. 1896-1897 yıllarında başkent İstanbul'da çeşitli yerlerde gösterilen yabancı filmlerle başlayan bu kültür, 1914 yılında Fuat Uzkınay tarafından çekilen Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı filmiyle beraber yerli boyuta ulaşmıştır. Bir yıl sonra, 1915'te, Enver Paşa tarafından İstanbul'da kurdurulan Merkez Ordu Sinema Dairesi, Türk sinemasının kurumsal kimliğe kavuşmasını sağlayan kuruluş olmuştur. I. Dünya Savaşı ve akabindeki Türk Kurtuluş Savaşı sırasında da sinema çalışmaları yürütülmeye devam edilmiş ve 1922 yılında Türkiye'nin ilk özel film şirketi olan Kemal Film kurulmuştur. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulduğu 1923 yılından 1950'ye kadar daha çok tiyatronun etkisinde kalan Türk sineması, 1931'den sonra sesli filmler çekmeye başlamıştır. Kabaca 1950-1980 yılları arası süren Yeşilçam dönemi; film üretimi bakımından Türk sinemasının en parlak dönemi olmuş, 1970'lere kadar yılda 250 ila 350 film çekilmiş, ayrıca 1953'ten itibaren renkli filmler yapılmaya başlanmış ve renkli filmlerin sayısı 1970'li yıllarda artışa geçmiştir. 1980 askerî darbesiyle biten Yeşilçam döneminden sonraki 20 yılda bazı önemli filmler çekilse de, özellikle 1990'ların başında film üretiminde çöküşe geçilmiştir. 2000'li yılların başı ve ortasında çekilen bazı filmlerin sinemalarda 2, 3 ve 4 milyon gibi rekor sayılarda izlenmesi ve aynı onyılın ikinci yarısında izlenme sayıları gibi yapım sayılarının da hızla artması, Türk sinemasını kendi içerisinde tekrar saygın bir konuma yerleştirmiştir.
Günümüzde Türk sineması, ulusal ve uluslararası birçok yapım şirketinin yer aldığı, yılda ortalama 100-150 filmin üretildiği bir sinema pazarı hâline gelmiştir. Türkiye, 2016 verilerine göre Avrupa ülkeleri arasında yerli yapım film üretiminde sekizinci sırada yer almaktadır. Yine aynı verilere göre seyirci sayısı bakımından yedinci, hasılat bakımından sekizinci sırada yer almaktadır. Ayrıca Türk sineması, Avrupa genelinde en çok sinema salonu ve perdesi barındıran yedinci ülke konumundadır.
Tarihçe
Türkiye'de sinemanın geçmişi Osmanlı İmparatorluğu dönemlerine kadar uzanmaktadır. Başlangıç tarihi tam olarak bilinmese de, Anadolu'ya sinemanın gelişinin II. Abdülhamid devrinde (1876-1909) gerçekleştiği varsayılmaktadır. İlk film gösterimi, Rumen sinemacı Sigmund Weinberg tarafından, 1896 yılında başkent İstanbul'daki Yıldız Sarayı'nda gerçekleştirilmiştir. Bunu, 1897'de Weinberg'in Beyoğlu ve Şehzadebaşı semtlerindeki halka açık gösterileri izlemiştir. İlk toplu gösterilen film ise, Lumière Kardeşler yapımı olan Bir Trenin La Ciotat Garı'na Gelişi (L'Arrivée d'un train en gare de La Ciotat) filmi olmuştur. Bu tarihten 14 Kasım 1914'e kadar da özellikle Lumière Kardeşler'in yaptığı filmler başta olmak üzere yabancı yapım filmler gösterilmiştir.
1914 yılına gelindiğinde İstanbul'da bugünkü Yeşilköy yakınlarında bulunan Ayastefanos Rus Abidesi'nin yıkılması kararlaştırılmış ve bunu da bir filme çekme fikri ortaya çıkmıştır. Bu fikir ile birlikte Avusturya'dan bir film ekibi davet edilmiş daha sonra ise bu filmi bir Türk'ün çekmesi şartı ortaya atılmıştır. Bu iş için de o sıralarda Osmanlı ordusunda görevli olan Fuat Uzkınay uygun görülmüş ve Avusturyalı film ekibi tarafından Fuat Uzkınay'a filmi nasıl çekmesi gerektiği öğretilmiştir. Kısa bir eğitimin ardından, 14 Kasım 1914 günü Fuat Uzkınay tarafından çekilen Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı filmi, bir Türk'ün çektiği ilk film olmuştur. Bu gelişme sonrası Enver Paşa'nın direktifleri doğrultusunda Almanya'daki "Ordu Sinema Kolu"ndan esinlenilerek 1915 yılında Merkez Ordu Sinema Dairesi kurulmuş ve bu kurum, Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye sinema tarihinin ilk resmî sinema kurumu olmuştur.
1922 yılına gelindiğinde ise Türkiye'nin ilk özel film şirketi olan Kemal Film, Kemal Seden tarafından İstanbul'da kurulmuştur.
Türk sinemasının dönemleri
1896-1913
Osmanlının sinemayla tanışması ilk kez 1895 yılında gerçekleşmiştir. Lumière Kardeşler'in L'Arrivée d'un train en gare de La Ciotat (Bir Trenin La Ciotat Garı'na Varışı) filminin, 29 Aralık 1895'te, Paris'teki ilk gösteriminden yaklaşık bir yıl sonra, Fransız bir ressam olan M. Henri Delavallée tarafından, İstanbul Galatasaray'da bulunan Sponeck Birahanesinde gösterilmesiyle, Türk toplumu sinemayla tanışmıştır.
1910-1930
Türkiye'de halka açık ilk sinema 19 Mart 1910’da, İstanbul Şehzadebaşı’nda "" adı altında faaliyete geçmiştir.[] O zaman İstanbul Sultanisi’nde gösterimler düzenleyen ekip maddi imkân bularak ikinci Türk sineması ’nı açmıştır. Türkiye’de sinemanın kurumlaşması ise I. Dünya Savaşı döneminde gerçekleşmiştir. Alman ordularının, filmleri bir propaganda unsuru olarak ve askerlerin eğitimi için kullandığını gören, dönemin Osmanlı İmparatorluğu Başkumandan Vekili ve Harbiye Nazırı görevlerini sürdüren Enver Paşa, sinema olgusunun önemi fark etmiş ve 1915’te Merkez Ordu Sinema Dairesi (MOSD)’ni kurarak, Türk sinemasının kurumlaşmasının temellerini atmıştır. MOSD’nin kurulması ve takip eden dönemde yapılan hikâyeli filmler sinema tarihi için o yılların en önemli gelişmelerindendir. Aynı dönemde Fuat Uzkınay'ın çektiği "Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı" adlı belgesel Türk sinemasının ilk eseri olarak 14 Kasım 1914 tarihinde gösterime girmiştir. 150 metrelik bir belgesel olarak çekilen filmin günümüze hiçbir kopyası ulaşmamıştır.
1916 yılında Müdafaa-i Milliye Cemiyeti de aldığı bir kararla sinema çalışmalarına başlamış, Almanya’dan getirttiği aletlerle film çekimlerine başlayan cemiyet, savaştan görüntülerin de yer aldığı haber filmi niteliğinde filmler hazırlamıştır.
İlk konulu Türk filminin ise, her ikisi de 1917'de Müdafaa-i Milliye Cemiyeti tarafından çekilen,Pençe veya Casus adlı filmler olduğu konusunda tartışmalar bulunmaktadır. Aslında Türk sinemasında ilk konulu film denemesi Leblebici Horhor Ağa olmasına rağmen film oyunculardan birisinin ölmesi üzerine tamamlanamamıştır. İkinci film ise Himmet Ağa'nın İzdivacı olmasına rağmen, filmin oyuncuları Çanakkale Savaşı'na katıldıklarından dolayı çekimler ancak 1918 yılında tamamlanmıştır.
1919 yapımı ve yönetmenliğini Ahmet Fehim'in yaptığı Mürebbiye isimli film sansüre uğrayan ilk Türk filmidir. Türk sinemasında ilk komedi filmi serisine ise 1917 yılında başlanmıştır. Yönetmenliğini Hüseyin Şadi Karagözoğlu'nun yaptığı Bican Efendi Vekilharç isimli 1917 yapımı Türk komedi filmi büyük ilgi görünce, 1921 yılında Bican Efendi Mektep Hocası ve aynı yıl içerisinde Bican Efendinin Rüyası isimli Türk komedi filmleri çekilerek gösterime girmiştir. Yönetmenliğini Ahmet Fehim'in yaptığı 1919 yapımı Binnaz filmi, afişi basılarak yurt dışına satılan ilk Türk filmidir. Dram türündeki filmin uzunluğu 45 dakikadır.
1931-1960
Bu dönemde Türk Sinemaları'nın ilk sesli ve Türk, Mısır ve Yunan ortak yapımı olan İstanbul Sokakları'nda filmi çekilmiştir. Ayrıca ilk kısa metraj filmler ve dönem filmleri bu dönemde çekilmiştir. 1931-1950 yılları arasındaki en önemli gelişme tarafından düzenlenen yarışma olmuştur. Yarışmada Şakir Sırmalı'nın filmi "en güzel film" seçilmiştir. 1949 yılında çekilen Çığlık, ilk Türk korku filmi, 1953 yapımı Halıcı Kız filmi ise çekilen ilk renkli Türk filmi olmuştur.
1961-1970
Sinema tarihindeki 2. yarışma bu dönemde adı altında yapılmıştır. Ayrıca kapalı sinemaların hayata geçirilme fikri bu yıllarda iyice ağırlık kazanmıştır ve renkli film uygulamasına hız verilerek Türk sinema tarihindeki en büyük aşamalardan biri kaydedilmiştir. Üretilen film sayısının 789'a ulaştığı bu yıllarda, yaşanan tüm bu gelişmelerin ışığında, 1963 yapımı Susuz Yaz uluslararası alanda yapılan sinema festivallerinde ödül alan ilk Türk filmi olmuştur.
1971-1980
Bu dönemde sayısal verilere bakıldığında, siyah-beyaz filmler renkli filmlerin gerisinde kalmıştır. Ayrıca bu yıllarda çizgi filmler ile ilgili çalışmalar yapılmış ve yarışmalar düzenlenmiş, yabancı film festivallerinde başarılar ve uluslararası alanda ödüller elde edilmiştir.
- Prades Film Şenliği'nde alınan özel ödül.
- Nantes Film Şenliği'nde jüri özel ödülü.
- Lahey Film Şenliği'nde alınan ödül.
- Uluslararası Milano Film Fuarı'nda Ömer Kavur'un yaptığı 'ın aldığı büyük ödül.
1981-1990
Bu dönemde siyah-beyaz filmler tarihe karışmıştır. Yabancı romanlar ve yapıtlar Türkçeye çevrilerek filme dönüştürülmüştür. Ayrıca ve 'nin desteğiyle Türkiye'de ilk toplu film gösterisi düzenlenmiş ve böylece Türk sineması küreselleşme konusunda ilk adımını atmıştır.
Film festivalleri
- Adana Film Festivali - Adana'da her yıl düzenlenen önemli bir film festivalidir. Organizasyonun en büyük ödülü Altın Koza’dır.
- Ankara Uçan Süpürge Kadın Filmleri Festivali – Türkiye’nin feminizm ve cinsiyet sorunları gibi konulara adanmış tek film festivalidir ve her yıl Ankara’da düzenlenmektedir. Festival, genç kadınların çıkış filmlerini desteklemeyi amaçlar ve ayrıca senaryo yazarlığı ve film yapımcılığı üzerine atölye çalışmaları organize etmektedir.
- Ankara Uluslararası Film Festivali – İlki 1988’de düzenlenen festival, Türkiye’deki en prestijli ikinci festivali olarak kabul edilir.
- Antalya Altın Portakal Film Festivali – Türkiye’nin en prestijli ve en popüler film festivalidir. Her yıl, katılımcılar en iyi film, en iyi yönetmen ve en iyi oyuncu gibi kategorilerde sergilenen olağanüstü performanslar için Altın Portakal ile ödüllendirilir.
- – 1988'den beri aralıksız düzenlenen festival her yıl dünyanın her yerinden davet edilen çok sayıda yönetmen, yapımcı ve oyuncuyu ağırlamaktadır. İstanbul Hollanda ve Polonya Başkonsoloslukları, Avusturya, , İtalyan, , Kültür Merkezleri’nin ve T.C. Kültür Bakanlığının destek verdiği program kapsamında, kurmaca, belgesel, deneysel ve canlandırma filmlere yer verilmektedir.
- İzmir Kısa Film Festivali – İlki 2000’de düzenlenen festival kurmaca, belgesel, deneysel ve animasyon dallarındaki kısa filmlere Altın Kedi Ödülü vermektedir. Her yıl düzenlenen festival, Türkiye’den ve yurtdışından sinema dünyasının önemli kişilerini jürisine davet etmektedir. Festivalin yarışma bölümünün dışında, Türkiye'den ve dünyadan o yılın panoramasını çizmek amacı ile, özenle seçilmiş filmler gösterime alınmakta ve sinemaseverlerle buluşturulmaktadır.
- Mardin Film Festivali (SineMardin) – İlki 2006’da düzenlenen ve Türkiye’de senaryo yazarlığına adanmış tek film festivalidir. Her yıl düzenlenen ve büyük ölçüde bağımsız sinemaya yoğunlaşan festival, Türkiye’nin Güneydoğu bölgesindeki en dinamik sinema etkinliklerinden birisidir.
- Uluslararası İstanbul Film Festivali – İlki 1982’de düzenlenen festival Türkiye’deki en önemli entelektüel etkinliklerden birisidir. Öyle ki, çoğu zaman İstanbul dışında yaşayan sinemaseverlerin etkinlikte sunulan, dünya film tarihinin en değerli örneklerini izlemek için İstanbul’a akın etmelerine neden olmaktadır.
- Uluslararası İşçi Filmleri Festivali – İlki 2006 yılında gerçekleştirilen festival sponsorsuz, yarışmasız, ücretsiz ve gönüllü emekle gerçekleştiriliyor. İstanbul Ankara ve İzmir'de eş zamanlı olarak 1 Mayıs haftasında başlayan festival yıl sonuna kadar Anadolu’yu gezmektedir. Festivalde 17 yılda 917 kurmaca uzun ve kısa metraj ve belgesel film gösterildi.
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ Sinema çevreleri arasında bu sinemaya "Türk sineması" mı yoksa "Türkiye sineması" mı denilmesi gerektiği ve hangisinin daha uygun olduğu yönünde tartışmalar mevcuttur.
- ^ Türk sinemacı Muhsin Ertuğrul (1892–1979), Leblebici Horhor Ağa filmiyle 1934'te ikinci kez düzenlenen Uluslararası Venedik Film Festivali'ne davet alıp festivalde o dönem "Onur Diploması" adı verilen ödüle layık görüldü. Ancak Türk sinemasına ilk uluslararası büyük ödülü getirerek büyük yankı uyandıran Susuz Yaz filmi, 1964'te Altın Ayı Ödülü'nü kazandı.
Kaynakça
- ^ "TÜİK Sinema ve Gösteri Sanatları İstatistikleri, 2022". data.tuik.gov.tr. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Aralık 2023.
- ^ "2023 Yılı Box Office – 2023 Filmleri". Box Office Türkiye. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Aralık 2023.
- ^ "2023 Türkiye Yapımı Animasyon Türü Filmler". sinefil.com. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Aralık 2023.
- ^ a b . Box Office Türkiye. 20 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2017.
- ^ Bozdemir, Banu (22 Ocak 2015). "Türk sineması mı, Türkiye sineması mı?". Cine Dergi. 27 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2024.
- ^ Kara, Mesut (29 Haziran 2014). "Ulus sineması mı, ülke sineması mı?". Evrensel. 31 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2024.
- ^ (PDF). rekabet.gov.tr. Ankara: T.C. Rekabet Kurumu. 16 Şubat 2016. ss. 5, 6, 7. 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2017.
- ^ Küçüksarp, Merve (3 Şubat 2018). "Osmanlı'da Sinema". bianet.org. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ a b c d Giovanni Scognamillo (2010). Türk Sinema Tarihi (3. bas.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi. ss. 15, 16, 17, 18, 19, 20, 500. ISBN .
- ^ a b c Odabaş, Battal (2006). "Türk Sinemasının Kuruluşunda Ordunun Rolü, Belge(sel) Film ve Kurtuluş Savaşı Filmleri". İletişim Fakültesi Dergisi, 24. 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ağustos 2017.
- ^ Maraşlı, Gülşah Nezaket. Şen, Abdurrahman (Ed.). Türk Sinemasında Yerli Arayışlar (2010 bas.). Ankara, Türkiye: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. ss. 105, 106, 503. ISBN .
- ^ Türk Sinemasında Kullanılan İlk Sinema Makineleri ve İlk Projeksiyonistler (1896-1908). Ferhat Zengin. Abant Sosyal Bilimler Dergisi. s. 4. 10 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Kasım 2022.
- ^ Ali Özuyar. Sessiz Dönem Türk Sinema Tarihi (1895-1922). Yapı Kredi Yayınları. s. 32 - 33.
- ^ a b c . 3 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2014.
- ^ . sondevir. 12 Kasım 2011. 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2012.
- ^ a b c d . odatv. 6 Kasım 2010. 9 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2013.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mart 2014.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Nisan 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mart 2014.
- ^ . 1 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2014.
- ^ . 3 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2014.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Türk sineması ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Türk Sinemaları Web Sitesi 18 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Sinema Türk Veritabanı23 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Türk Sineması Eksenli Aylık Sinema Dergisi 8 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ticari Başarı Sağlayan Filmler 5 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Türk sinemasının temellerinin atıldığı 1915 yılında Merkez Ordu Sinema Dairesi kuruluşundan itibaren 100. yılını yaşayan sinema sektörünün ülkedeki gelişiminin anlatıldığı kültür sanat belgeseli, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Telif Hakları ve Sinema Genel Müdürlüğü, Erişim: 4 Şubat 2013
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turk sinemasi Turkiye sinemasi veya eski adiyla Yesilcam Turkiye deki film endustrisine dair faaliyetleri ve sinema kulturunu kapsamaktadir Gecmisi 19 yuzyilin sonlarina kadar uzanan Turk sinemasi 1964 yilindan itibaren cesitli uluslararasi film festivallerinde bircok odul kazanmis ve kendi capinda dunya sinemasina kendini gostermistir Turk kulturunun onemli bir parcasi olan bu sinema yillar icinde kendini gelistirerek Turkiye deki insanlara ve Balkanlar Orta ve Dogu Avrupa basta olmak uzere yurt disindaki Turk gurbetcilere eglenceler sunmus son zamanlarda ozellikle Arap dunyasinda ve daha az olcude de olsa geri kalan yerlerde zenginlesmeye baslamistir Turk sinemasiSalon sayisi2 366 2022 Kisi basina100 binde 2 7 2022 Ana dagiticilarUIP Turkiye CGV Mars Dagitim Warner Bros Uretilen filmler 2023 Toplam141 filmAnimasyon9 animasyonSeyirci sayisi 2023 Toplam31 5 milyon kisiYerli film13 5 milyon kisi 42 9 Gise hasilati 2023 Toplam 2 83 milyar Turk sinemasinin baslangic tarihi Osmanli Imparatorlugu donemine uzanmaktadir 1896 1897 yillarinda baskent Istanbul da cesitli yerlerde gosterilen yabanci filmlerle baslayan bu kultur 1914 yilinda Fuat Uzkinay tarafindan cekilen Ayastefanos taki Rus Abidesinin Yikilisi filmiyle beraber yerli boyuta ulasmistir Bir yil sonra 1915 te Enver Pasa tarafindan Istanbul da kurdurulan Merkez Ordu Sinema Dairesi Turk sinemasinin kurumsal kimlige kavusmasini saglayan kurulus olmustur I Dunya Savasi ve akabindeki Turk Kurtulus Savasi sirasinda da sinema calismalari yurutulmeye devam edilmis ve 1922 yilinda Turkiye nin ilk ozel film sirketi olan Kemal Film kurulmustur Turkiye Cumhuriyeti nin kuruldugu 1923 yilindan 1950 ye kadar daha cok tiyatronun etkisinde kalan Turk sinemasi 1931 den sonra sesli filmler cekmeye baslamistir Kabaca 1950 1980 yillari arasi suren Yesilcam donemi film uretimi bakimindan Turk sinemasinin en parlak donemi olmus 1970 lere kadar yilda 250 ila 350 film cekilmis ayrica 1953 ten itibaren renkli filmler yapilmaya baslanmis ve renkli filmlerin sayisi 1970 li yillarda artisa gecmistir 1980 askeri darbesiyle biten Yesilcam doneminden sonraki 20 yilda bazi onemli filmler cekilse de ozellikle 1990 larin basinda film uretiminde cokuse gecilmistir 2000 li yillarin basi ve ortasinda cekilen bazi filmlerin sinemalarda 2 3 ve 4 milyon gibi rekor sayilarda izlenmesi ve ayni onyilin ikinci yarisinda izlenme sayilari gibi yapim sayilarinin da hizla artmasi Turk sinemasini kendi icerisinde tekrar saygin bir konuma yerlestirmistir Gunumuzde Turk sinemasi ulusal ve uluslararasi bircok yapim sirketinin yer aldigi yilda ortalama 100 150 filmin uretildigi bir sinema pazari haline gelmistir Turkiye 2016 verilerine gore Avrupa ulkeleri arasinda yerli yapim film uretiminde sekizinci sirada yer almaktadir Yine ayni verilere gore seyirci sayisi bakimindan yedinci hasilat bakimindan sekizinci sirada yer almaktadir Ayrica Turk sinemasi Avrupa genelinde en cok sinema salonu ve perdesi barindiran yedinci ulke konumundadir TarihceTurkiye de sinemanin gecmisi Osmanli Imparatorlugu donemlerine kadar uzanmaktadir Baslangic tarihi tam olarak bilinmese de Anadolu ya sinemanin gelisinin II Abdulhamid devrinde 1876 1909 gerceklestigi varsayilmaktadir Ilk film gosterimi Rumen sinemaci Sigmund Weinberg tarafindan 1896 yilinda baskent Istanbul daki Yildiz Sarayi nda gerceklestirilmistir Bunu 1897 de Weinberg in Beyoglu ve Sehzadebasi semtlerindeki halka acik gosterileri izlemistir Ilk toplu gosterilen film ise Lumiere Kardesler yapimi olan Bir Trenin La Ciotat Gari na Gelisi L Arrivee d un train en gare de La Ciotat filmi olmustur Bu tarihten 14 Kasim 1914 e kadar da ozellikle Lumiere Kardesler in yaptigi filmler basta olmak uzere yabanci yapim filmler gosterilmistir 1914 yilina gelindiginde Istanbul da bugunku Yesilkoy yakinlarinda bulunan Ayastefanos Rus Abidesi nin yikilmasi kararlastirilmis ve bunu da bir filme cekme fikri ortaya cikmistir Bu fikir ile birlikte Avusturya dan bir film ekibi davet edilmis daha sonra ise bu filmi bir Turk un cekmesi sarti ortaya atilmistir Bu is icin de o siralarda Osmanli ordusunda gorevli olan Fuat Uzkinay uygun gorulmus ve Avusturyali film ekibi tarafindan Fuat Uzkinay a filmi nasil cekmesi gerektigi ogretilmistir Kisa bir egitimin ardindan 14 Kasim 1914 gunu Fuat Uzkinay tarafindan cekilen Ayastefanos taki Rus Abidesinin Yikilisi filmi bir Turk un cektigi ilk film olmustur Bu gelisme sonrasi Enver Pasa nin direktifleri dogrultusunda Almanya daki Ordu Sinema Kolu ndan esinlenilerek 1915 yilinda Merkez Ordu Sinema Dairesi kurulmus ve bu kurum Osmanli Imparatorlugu ve Turkiye sinema tarihinin ilk resmi sinema kurumu olmustur 1922 yilina gelindiginde ise Turkiye nin ilk ozel film sirketi olan Kemal Film Kemal Seden tarafindan Istanbul da kurulmustur Turk sinemasinin donemleriTurkiye de gosterilen ilk sinema filmi Lumiere Kardesler yapimi Bir Trenin La Ciotat Gari na Varisi nin film afisi 1910 ve Hilal solda sagda Ilk Turk filmi Ayastefanos taki Rus Abidesinin Yikilisi ilk Turk Sinemacisi Fuat Uzkinay tarafindan 14 Kasim 1914 te Yesilkoy Istanbul da cekilmistir Ilk Turk Sinemacisi Fuat Uzkinay ve Ayastefanos Abidesi 14 Kasim 1914 Yesilkoy Istanbul 1896 1913 Osmanlinin sinemayla tanismasi ilk kez 1895 yilinda gerceklesmistir Lumiere Kardesler in L Arrivee d un train en gare de La Ciotat Bir Trenin La Ciotat Gari na Varisi filminin 29 Aralik 1895 te Paris teki ilk gosteriminden yaklasik bir yil sonra Fransiz bir ressam olan M Henri Delavallee tarafindan Istanbul Galatasaray da bulunan Sponeck Birahanesinde gosterilmesiyle Turk toplumu sinemayla tanismistir 1910 1930 Turkiye de halka acik ilk sinema 19 Mart 1910 da Istanbul Sehzadebasi nda adi altinda faaliyete gecmistir kaynak belirtilmeli O zaman Istanbul Sultanisi nde gosterimler duzenleyen ekip maddi imkan bularak ikinci Turk sinemasi ni acmistir Turkiye de sinemanin kurumlasmasi ise I Dunya Savasi doneminde gerceklesmistir Alman ordularinin filmleri bir propaganda unsuru olarak ve askerlerin egitimi icin kullandigini goren donemin Osmanli Imparatorlugu Baskumandan Vekili ve Harbiye Naziri gorevlerini surduren Enver Pasa sinema olgusunun onemi fark etmis ve 1915 te Merkez Ordu Sinema Dairesi MOSD ni kurarak Turk sinemasinin kurumlasmasinin temellerini atmistir MOSD nin kurulmasi ve takip eden donemde yapilan hikayeli filmler sinema tarihi icin o yillarin en onemli gelismelerindendir Ayni donemde Fuat Uzkinay in cektigi Ayastefanos taki Rus Abidesinin Yikilisi adli belgesel Turk sinemasinin ilk eseri olarak 14 Kasim 1914 tarihinde gosterime girmistir 150 metrelik bir belgesel olarak cekilen filmin gunumuze hicbir kopyasi ulasmamistir 1916 yilinda Mudafaa i Milliye Cemiyeti de aldigi bir kararla sinema calismalarina baslamis Almanya dan getirttigi aletlerle film cekimlerine baslayan cemiyet savastan goruntulerin de yer aldigi haber filmi niteliginde filmler hazirlamistir Ilk konulu Turk filminin ise her ikisi de 1917 de Mudafaa i Milliye Cemiyeti tarafindan cekilen Pence veya Casus adli filmler oldugu konusunda tartismalar bulunmaktadir Aslinda Turk sinemasinda ilk konulu film denemesi Leblebici Horhor Aga olmasina ragmen film oyunculardan birisinin olmesi uzerine tamamlanamamistir Ikinci film ise Himmet Aga nin Izdivaci olmasina ragmen filmin oyunculari Canakkale Savasi na katildiklarindan dolayi cekimler ancak 1918 yilinda tamamlanmistir 1919 yapimi ve yonetmenligini Ahmet Fehim in yaptigi Murebbiye isimli film sansure ugrayan ilk Turk filmidir Turk sinemasinda ilk komedi filmi serisine ise 1917 yilinda baslanmistir Yonetmenligini Huseyin Sadi Karagozoglu nun yaptigi Bican Efendi Vekilharc isimli 1917 yapimi Turk komedi filmi buyuk ilgi gorunce 1921 yilinda Bican Efendi Mektep Hocasi ve ayni yil icerisinde Bican Efendinin Ruyasi isimli Turk komedi filmleri cekilerek gosterime girmistir Yonetmenligini Ahmet Fehim in yaptigi 1919 yapimi Binnaz filmi afisi basilarak yurt disina satilan ilk Turk filmidir Dram turundeki filmin uzunlugu 45 dakikadir 1931 1960 Bu donemde Turk Sinemalari nin ilk sesli ve Turk Misir ve Yunan ortak yapimi olan Istanbul Sokaklari nda filmi cekilmistir Ayrica ilk kisa metraj filmler ve donem filmleri bu donemde cekilmistir 1931 1950 yillari arasindaki en onemli gelisme tarafindan duzenlenen yarisma olmustur Yarismada Sakir Sirmali nin filmi en guzel film secilmistir 1949 yilinda cekilen Ciglik ilk Turk korku filmi 1953 yapimi Halici Kiz filmi ise cekilen ilk renkli Turk filmi olmustur 1961 1970 Sinema tarihindeki 2 yarisma bu donemde adi altinda yapilmistir Ayrica kapali sinemalarin hayata gecirilme fikri bu yillarda iyice agirlik kazanmistir ve renkli film uygulamasina hiz verilerek Turk sinema tarihindeki en buyuk asamalardan biri kaydedilmistir Uretilen film sayisinin 789 a ulastigi bu yillarda yasanan tum bu gelismelerin isiginda 1963 yapimi Susuz Yaz uluslararasi alanda yapilan sinema festivallerinde odul alan ilk Turk filmi olmustur 1971 1980 Bu donemde sayisal verilere bakildiginda siyah beyaz filmler renkli filmlerin gerisinde kalmistir Ayrica bu yillarda cizgi filmler ile ilgili calismalar yapilmis ve yarismalar duzenlenmis yabanci film festivallerinde basarilar ve uluslararasi alanda oduller elde edilmistir Prades Film Senligi nde alinan ozel odul Nantes Film Senligi nde juri ozel odulu Lahey Film Senligi nde alinan odul Uluslararasi Milano Film Fuari nda Omer Kavur un yaptigi in aldigi buyuk odul 1981 1990 Bu donemde siyah beyaz filmler tarihe karismistir Yabanci romanlar ve yapitlar Turkceye cevrilerek filme donusturulmustur Ayrica ve nin destegiyle Turkiye de ilk toplu film gosterisi duzenlenmis ve boylece Turk sinemasi kuresellesme konusunda ilk adimini atmistir Film festivalleriAdana Film Festivali Adana da her yil duzenlenen onemli bir film festivalidir Organizasyonun en buyuk odulu Altin Koza dir Ankara Ucan Supurge Kadin Filmleri Festivali Turkiye nin feminizm ve cinsiyet sorunlari gibi konulara adanmis tek film festivalidir ve her yil Ankara da duzenlenmektedir Festival genc kadinlarin cikis filmlerini desteklemeyi amaclar ve ayrica senaryo yazarligi ve film yapimciligi uzerine atolye calismalari organize etmektedir Ankara Uluslararasi Film Festivali Ilki 1988 de duzenlenen festival Turkiye deki en prestijli ikinci festivali olarak kabul edilir Antalya Altin Portakal Film Festivali Turkiye nin en prestijli ve en populer film festivalidir Her yil katilimcilar en iyi film en iyi yonetmen ve en iyi oyuncu gibi kategorilerde sergilenen olaganustu performanslar icin Altin Portakal ile odullendirilir 1988 den beri araliksiz duzenlenen festival her yil dunyanin her yerinden davet edilen cok sayida yonetmen yapimci ve oyuncuyu agirlamaktadir Istanbul Hollanda ve Polonya Baskonsolosluklari Avusturya Italyan Kultur Merkezleri nin ve T C Kultur Bakanliginin destek verdigi program kapsaminda kurmaca belgesel deneysel ve canlandirma filmlere yer verilmektedir Izmir Kisa Film Festivali Ilki 2000 de duzenlenen festival kurmaca belgesel deneysel ve animasyon dallarindaki kisa filmlere Altin Kedi Odulu vermektedir Her yil duzenlenen festival Turkiye den ve yurtdisindan sinema dunyasinin onemli kisilerini jurisine davet etmektedir Festivalin yarisma bolumunun disinda Turkiye den ve dunyadan o yilin panoramasini cizmek amaci ile ozenle secilmis filmler gosterime alinmakta ve sinemaseverlerle bulusturulmaktadir Mardin Film Festivali SineMardin Ilki 2006 da duzenlenen ve Turkiye de senaryo yazarligina adanmis tek film festivalidir Her yil duzenlenen ve buyuk olcude bagimsiz sinemaya yogunlasan festival Turkiye nin Guneydogu bolgesindeki en dinamik sinema etkinliklerinden birisidir Uluslararasi Istanbul Film Festivali Ilki 1982 de duzenlenen festival Turkiye deki en onemli entelektuel etkinliklerden birisidir Oyle ki cogu zaman Istanbul disinda yasayan sinemaseverlerin etkinlikte sunulan dunya film tarihinin en degerli orneklerini izlemek icin Istanbul a akin etmelerine neden olmaktadir Uluslararasi Isci Filmleri Festivali Ilki 2006 yilinda gerceklestirilen festival sponsorsuz yarismasiz ucretsiz ve gonullu emekle gerceklestiriliyor Istanbul Ankara ve Izmir de es zamanli olarak 1 Mayis haftasinda baslayan festival yil sonuna kadar Anadolu yu gezmektedir Festivalde 17 yilda 917 kurmaca uzun ve kisa metraj ve belgesel film gosterildi Ayrica bakinizEn cok izlenen Turk yapimi 100 film Degerlendirme ve Siniflandirma Isaretleri Turk animasyon tarihi Turk filmleri listeleri Turk animasyon filmleri Turk korku filmleri Turk spor filmleri Cannes Film Festivali nde TurkiyeNotlar Sinema cevreleri arasinda bu sinemaya Turk sinemasi mi yoksa Turkiye sinemasi mi denilmesi gerektigi ve hangisinin daha uygun oldugu yonunde tartismalar mevcuttur Turk sinemaci Muhsin Ertugrul 1892 1979 Leblebici Horhor Aga filmiyle 1934 te ikinci kez duzenlenen Uluslararasi Venedik Film Festivali ne davet alip festivalde o donem Onur Diplomasi adi verilen odule layik goruldu Ancak Turk sinemasina ilk uluslararasi buyuk odulu getirerek buyuk yanki uyandiran Susuz Yaz filmi 1964 te Altin Ayi Odulu nu kazandi Kaynakca TUIK Sinema ve Gosteri Sanatlari Istatistikleri 2022 data tuik gov tr 7 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Aralik 2023 2023 Yili Box Office 2023 Filmleri Box Office Turkiye 7 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Aralik 2023 2023 Turkiye Yapimi Animasyon Turu Filmler sinefil com 7 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Aralik 2023 a b Box Office Turkiye 20 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Agustos 2017 Bozdemir Banu 22 Ocak 2015 Turk sinemasi mi Turkiye sinemasi mi Cine Dergi 27 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2024 Kara Mesut 29 Haziran 2014 Ulus sinemasi mi ulke sinemasi mi Evrensel 31 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2024 PDF rekabet gov tr Ankara T C Rekabet Kurumu 16 Subat 2016 ss 5 6 7 6 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 6 Agustos 2017 Kucuksarp Merve 3 Subat 2018 Osmanli da Sinema bianet org Erisim tarihi 29 Kasim 2023 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link a b c d Giovanni Scognamillo 2010 Turk Sinema Tarihi 3 bas Istanbul Kabalci Yayinevi ss 15 16 17 18 19 20 500 ISBN 975 7942 85 5 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim a b c Odabas Battal 2006 Turk Sinemasinin Kurulusunda Ordunun Rolu Belge sel Film ve Kurtulus Savasi Filmleri Iletisim Fakultesi Dergisi 24 6 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Agustos 2017 Marasli Gulsah Nezaket Sen Abdurrahman Ed Turk Sinemasinda Yerli Arayislar 2010 bas Ankara Turkiye T C Kultur ve Turizm Bakanligi ss 105 106 503 ISBN 978 975 17 3516 4 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Turk Sinemasinda Kullanilan Ilk Sinema Makineleri ve Ilk Projeksiyonistler 1896 1908 Ferhat Zengin Abant Sosyal Bilimler Dergisi s 4 10 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Kasim 2022 Ali Ozuyar Sessiz Donem Turk Sinema Tarihi 1895 1922 Yapi Kredi Yayinlari s 32 33 a b c 3 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Subat 2014 sondevir 12 Kasim 2011 28 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Aralik 2012 a b c d odatv 6 Kasim 2010 9 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Agustos 2013 Arsivlenmis kopya 3 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mart 2014 Arsivlenmis kopya 21 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mart 2014 1 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Mart 2014 3 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Mart 2014 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Turk sinemasi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Turk Sinemalari Web Sitesi 18 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sinema Turk Veritabani23 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turk Sinemasi Eksenli Aylik Sinema Dergisi 8 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ticari Basari Saglayan Filmler 5 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turk sinemasinin temellerinin atildigi 1915 yilinda Merkez Ordu Sinema Dairesi kurulusundan itibaren 100 yilini yasayan sinema sektorunun ulkedeki gelisiminin anlatildigi kultur sanat belgeseli T C Kultur ve Turizm Bakanligi Telif Haklari ve Sinema Genel Mudurlugu Erisim 4 Subat 2013