Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yirmisekiz Mehmed Çelebi (ö. 1732), Osmanlı devlet adamı.
Yaşamı
Yirmisekiz Mehmed Çelebi, Edirne'de Gürcü kökenli bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Doğum tarihi tam olarak belli değildir. Yeniçeri ocağında Saksoncubaşı iken Peç Seferinde şehit düşen Süleyman Ağa’nın oğludur. Kendisi de Yeniçeri ocağında yetişmiştir. Yirmi sekizinci (ortada) hizmet gördüğü için hayatı boyunca bu isimle anılmıştır. Çorbacılık ve (muhzır ağalığında) bulunduktan sonra yeniçeri kâtibi oldu. Darphane nâzırlığı ve şıkk-ı sâlis defterdarlığı görevlerinde bulundu. Sultan III. Ahmed saltanatında başmuhasebeci oldu.
1720 yılında bu görevde bulunduğu sırada Fransa’ya büyükelçi olarak gönderildi. Osmanlı Devleti'nde ilk defa olarak devamlı bir elçilik görevi ülke dışına çıkan devlet görevlisi olan Mehmed Çelebi, Paris’te on bir ay kaldı. Dönüşünde, seyâhati sırasında gördüklerini bir kitap halinde padişaha sundu.
Mehmed Efendi'nin, ""Fransa’nın vesait-i umran ve maarifine dahi layıkıyla kesb-i ıttıla ederek kabil-i tatbik olanların takriri" için gönderildiği elçiliğini anlattığı Sefâretnâme’si tarihî ve edebî açıdan bu alanda yazılmış en önemli eserlerden biridir. 1757’de Fransızca'da ilk defa 1842’de çevrilmiş ve basılmıştır. Osmanlıca ilk basımı Hicri 1206'da yapılmıştır.
Kitabında İstanbul-Paris yolculuğu, Fransızların veba korkusuyla Toulon'da heyeti 40 gün karantinada tutuşu, Bordeaux üzerinden Paris'e varışı, XV. Louis tarafından kabul edilişi, katıldığı askeri merasimler ve Paris’in ilgi çekici yerlerini konu edinmiştir. Mehmed Çelebi ayrıca, giyimi, hali, tavrı, konuşması ve terbiyesiyle, başta saray olmak üzere, ilim ve teknik kurumlarından ve genel anlamda Fransızlardan da takdir gördü. Fransa o dönemde ittifak arayışı içinde ve talebkar bir konumda olduğundan elçiye gösterilen ilgi ve özeni anlamak mümkündür.
Yirmisekiz Mehmed Çelebi'nin elçiliği, İbrahim Müteferrika'nın matbaası ve Paris'teki Tuileries Sarayını örnek alan Lale Devri'nin ünlü Sadabad Bahçeleri ile bahçecilik alanlarında Osmanlı Devleti'ne kısa vadede önemli yansımalara önayak olmuştur.
Yirmisekiz Mehmed Çelebi, Paris’ten döndükten sonra da çeşitli devlet görevlerinde bulundu. Siyasi bir görevle Mısır’a da gönderildi. Patrona Halil İsyanından sonra Kıbrıs’a sürülen Yirmisekiz Mehmed Çelebi, 1732’de Kıbrıs’ta öldü. Mezarı Mağusa’daki 'nin kenarındadır.
1720 sefaretinde beraberinde bulunmuş olan ve dönüşlerinde ilk Osmanlı matbaasının kurulmasında büyük rolü olan oğlu Yirmisekizzade Said Efendi 1742'de bir başka Fransa sefaretinde bulunmuş, 1755'te Yirmisekizzade Mehmed Said Paşa adı ile kısa bir süre sadrazamlık yapmıştır.
Mehmed Çelebi'nin Sefaretname eserinden bir pasaj
Yirmisekiz Mehmed Çelebi'nin Osmanlıca basılmış Sefaretname adlı Paris sefirlik hatıraları kitabindan şu pasajda "meraklı Fransız kadınlarının seyri altında iftar açışı ve namaz kılışı" anlatılmaktadır:
Bu esnada Ramazan-ı Şerif geldi, oruç tuttuk ve giceleri cemaate Teravih namazı kıldırdık. Bu esnada Merşal gelüp ayan ve ekabirden selam getürüp "Rica ve niyaz ideriz ki, hanımlarımız gelüp iftar eyledüğünüzü ve yemek yedüğünüzü seyretmek isterler. Eğer ki izniniz olursa cümlemizi sevindirirsiniz ve belki Kralımız dahi hazzeder" dediler. Çaresiz kalup: "Elimizden ne gelür, hoş geldiler, safa geldiler" dedik, gitti. Anı gördüm ki akşama yarım saat kaldıkda bir iki yüz avret, altın ve ziynet içinde ve elmaslara batmış halde gelüp, karşu be karşu sandalyelere oturdular. Güya konağımız kadınlar evine dönüp doldu, taştı. Sonra etrafımızda olanlardan dahi iznimizi haber alanlar bir taraftan gelmede. Birkaç bin kadın içinde kaldık. Sanki düğün evine döndü. Hele her ne hal ise bu azabı çeküp iftar ettük ve yemek yedük. Bunlar, teravih kıldığımızı ertesi günü haber almışlar. Yine iftara yarım saat kalınca bir iki bin avret kızlar çıkageldiler. Her biri şekerleme ve çörekler getirdiler. İftar ve taam eyledik. Bunlar gitmezler, saat üçe varınca otururlar. Meğer bunlar namazı beklerler imiş. Çare yok, abdest alup namazı kıldık. Tekrar izin istediler. Her gece gelüp iftar ve taam ile namazımızı temaşa etmek için yalvarır oldular, izin verdük. Cemaatle oturup gece Teravihi tamam eda idüp ilahiler ve tesbihlerle bütün kadınlar bizi seyretti ve hayran oldular.
Resimler galerisi
-
![image]()
Yirmisekiz Mehmed Çelebi portresi (tablo detayı) Ressam: Pierre-Denis Martin -
![image]()
Mehmed Efendi, Osmanlı Elçisi'nin 21 Mart 1721'de Tuileries'ye varışı Ressam:Charles Parrocel -
![image]()
Yirmisekiz Mehmed Çelebi Tuileries Sarayı'nda çocuk Fransa Kralı XV. Louis huzurunda (gravür) -
![image]()
Yirmisekiz Mehmed Çelebi'nin 21 Mart 1721'de Tuileries Sarayı'ndan ayrılışı. Gobelin Fabrikası el işleme duvar halısı -
![image]()
17. yüzyıl sonuna ait bir gravürde Fransa krallarının Tuileries Sarayı (Paris) -
![image]()
Lale Devri: Sadabad'da Av Sahnesi Ressam:Jean-Baptiste Vanmour
Kaynakça
- ^ İsmail Hâmi Danişmend, Osmanlı Devlet Erkânı, Türkiye Yayınevi, İstanbul, 1971, p. 60.
- ^ El yazması nüshaları Türkiye'de (1) İstanbul'da Köprülü Kütüphanesi No.202d; (2) Fatih Millet Kutuphanesi No.836; (3) Topkapı Sarayı Hazine no.1432; (4) İstanbul Üniversitesi no.3232 olarak bulunmakta ve dış ülkelerde Berlin, Gotha, Paris ve Viyana kütüphanelerinde de yazma nüshalar bulunmaktadır.
- ^ "Relation de l'ambassade de Muhammed Effendi, Paris 1842
- ^ Mehmed Efendi (Hicri: 1206) Paris Sefaretnamesi, İstanbul (Osmanlıca)
- ^ Mehmed Çelebi (Hicri:1283), Sefaretname-i Fransa Eser-i Mehmed Efendi İstanbul (Osmanlıca)
Dış kaynaklar
- Koç, Havva, "Mehmed Efendi (Yirmisekiz Çelebi)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.199
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.III s. [1]
- Danişmend, İsmail Hâmi, (1971) Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul: Türkiye Yayınevi,
- Mehmed Efendi, (Fr. Cev. Julien-Claude Galland ve notlar: Gilles Weinstein) (1981) Le paradis des infidèles: Relation de Yirmisekiz Çelebi Mehmed efendi, ambassadeur ottoman en France sous la Régence Paris: François Maspéro (Fransızca).
- Göçek, Fatma Müge (1987) East Encounters West: France and the Ottoman Empire in the Eighteenth Century (New York ve Oxford: Oxford University Press, (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yirmisekiz Mehmed Celebi o 1732 Osmanli devlet adami YasamiYirmisekiz Mehmed Celebi Edirne de Gurcu kokenli bir ailenin cocugu olarak dunyaya geldi Dogum tarihi tam olarak belli degildir Yeniceri ocaginda Saksoncubasi iken Pec Seferinde sehit dusen Suleyman Aga nin ogludur Kendisi de Yeniceri ocaginda yetismistir Yirmi sekizinci ortada hizmet gordugu icin hayati boyunca bu isimle anilmistir Corbacilik ve muhzir agaliginda bulunduktan sonra yeniceri katibi oldu Darphane nazirligi ve sikk i salis defterdarligi gorevlerinde bulundu Sultan III Ahmed saltanatinda basmuhasebeci oldu 1720 yilinda bu gorevde bulundugu sirada Fransa ya buyukelci olarak gonderildi Osmanli Devleti nde ilk defa olarak devamli bir elcilik gorevi ulke disina cikan devlet gorevlisi olan Mehmed Celebi Paris te on bir ay kaldi Donusunde seyahati sirasinda gorduklerini bir kitap halinde padisaha sundu Mehmed Efendi nin Fransa nin vesait i umran ve maarifine dahi layikiyla kesb i ittila ederek kabil i tatbik olanlarin takriri icin gonderildigi elciligini anlattigi Sefaretname si tarihi ve edebi acidan bu alanda yazilmis en onemli eserlerden biridir 1757 de Fransizca da ilk defa 1842 de cevrilmis ve basilmistir Osmanlica ilk basimi Hicri 1206 da yapilmistir Kitabinda Istanbul Paris yolculugu Fransizlarin veba korkusuyla Toulon da heyeti 40 gun karantinada tutusu Bordeaux uzerinden Paris e varisi XV Louis tarafindan kabul edilisi katildigi askeri merasimler ve Paris in ilgi cekici yerlerini konu edinmistir Mehmed Celebi ayrica giyimi hali tavri konusmasi ve terbiyesiyle basta saray olmak uzere ilim ve teknik kurumlarindan ve genel anlamda Fransizlardan da takdir gordu Fransa o donemde ittifak arayisi icinde ve talebkar bir konumda oldugundan elciye gosterilen ilgi ve ozeni anlamak mumkundur Yirmisekiz Mehmed Celebi nin elciligi Ibrahim Muteferrika nin matbaasi ve Paris teki Tuileries Sarayini ornek alan Lale Devri nin unlu Sadabad Bahceleri ile bahcecilik alanlarinda Osmanli Devleti ne kisa vadede onemli yansimalara onayak olmustur Yirmisekiz Mehmed Celebi Paris ten dondukten sonra da cesitli devlet gorevlerinde bulundu Siyasi bir gorevle Misir a da gonderildi Patrona Halil Isyanindan sonra Kibris a surulen Yirmisekiz Mehmed Celebi 1732 de Kibris ta oldu Mezari Magusa daki nin kenarindadir 1720 sefaretinde beraberinde bulunmus olan ve donuslerinde ilk Osmanli matbaasinin kurulmasinda buyuk rolu olan oglu Yirmisekizzade Said Efendi 1742 de bir baska Fransa sefaretinde bulunmus 1755 te Yirmisekizzade Mehmed Said Pasa adi ile kisa bir sure sadrazamlik yapmistir Sortie de l ambassadeur Elcinin Ayrilmasi Yirmisekiz Mehmed Celebi Tuileries Saray Bahcesi onunde Fransa Krali XV Louis huzurundan ayrilmakta iken 1721Ressam Martin Pierre Denis Musee CarnavaletMehmed Celebi nin Sefaretname eserinden bir pasajYirmisekiz Mehmed Celebi nin Osmanlica basilmis Sefaretname adli Paris sefirlik hatiralari kitabindan su pasajda merakli Fransiz kadinlarinin seyri altinda iftar acisi ve namaz kilisi anlatilmaktadir Bu esnada Ramazan i Serif geldi oruc tuttuk ve giceleri cemaate Teravih namazi kildirdik Bu esnada Mersal gelup ayan ve ekabirden selam geturup Rica ve niyaz ideriz ki hanimlarimiz gelup iftar eyledugunuzu ve yemek yedugunuzu seyretmek isterler Eger ki izniniz olursa cumlemizi sevindirirsiniz ve belki Kralimiz dahi hazzeder dediler Caresiz kalup Elimizden ne gelur hos geldiler safa geldiler dedik gitti Ani gordum ki aksama yarim saat kaldikda bir iki yuz avret altin ve ziynet icinde ve elmaslara batmis halde gelup karsu be karsu sandalyelere oturdular Guya konagimiz kadinlar evine donup doldu tasti Sonra etrafimizda olanlardan dahi iznimizi haber alanlar bir taraftan gelmede Birkac bin kadin icinde kaldik Sanki dugun evine dondu Hele her ne hal ise bu azabi cekup iftar ettuk ve yemek yeduk Bunlar teravih kildigimizi ertesi gunu haber almislar Yine iftara yarim saat kalinca bir iki bin avret kizlar cikageldiler Her biri sekerleme ve corekler getirdiler Iftar ve taam eyledik Bunlar gitmezler saat uce varinca otururlar Meger bunlar namazi beklerler imis Care yok abdest alup namazi kildik Tekrar izin istediler Her gece gelup iftar ve taam ile namazimizi temasa etmek icin yalvarir oldular izin verduk Cemaatle oturup gece Teravihi tamam eda idup ilahiler ve tesbihlerle butun kadinlar bizi seyretti ve hayran oldular Resimler galerisiYirmisekiz Mehmed Celebi portresi tablo detayi Ressam Pierre Denis Martin Mehmed Efendi Osmanli Elcisi nin 21 Mart 1721 de Tuileries ye varisi Ressam Charles Parrocel Yirmisekiz Mehmed Celebi Tuileries Sarayi nda cocuk Fransa Krali XV Louis huzurunda gravur Yirmisekiz Mehmed Celebi nin 21 Mart 1721 de Tuileries Sarayi ndan ayrilisi Gobelin Fabrikasi el isleme duvar halisi 17 yuzyil sonuna ait bir gravurde Fransa krallarinin Tuileries Sarayi Paris Lale Devri Sadabad da Av Sahnesi Ressam Jean Baptiste VanmourKaynakca Ismail Hami Danismend Osmanli Devlet Erkani Turkiye Yayinevi Istanbul 1971 p 60 El yazmasi nushalari Turkiye de 1 Istanbul da Koprulu Kutuphanesi No 202d 2 Fatih Millet Kutuphanesi No 836 3 Topkapi Sarayi Hazine no 1432 4 Istanbul Universitesi no 3232 olarak bulunmakta ve dis ulkelerde Berlin Gotha Paris ve Viyana kutuphanelerinde de yazma nushalar bulunmaktadir Relation de l ambassade de Muhammed Effendi Paris 1842 Mehmed Efendi Hicri 1206 Paris Sefaretnamesi Istanbul Osmanlica Mehmed Celebi Hicri 1283 Sefaretname i Fransa Eser i Mehmed Efendi Istanbul Osmanlica Dis kaynaklarKoc Havva Mehmed Efendi Yirmisekiz Celebi 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 2 s 199 ISBN 975 08 0072 9 Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C III s 1 Danismend Ismail Hami 1971 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Mehmed Efendi Fr Cev Julien Claude Galland ve notlar Gilles Weinstein 1981 Le paradis des infideles Relation de Yirmisekiz Celebi Mehmed efendi ambassadeur ottoman en France sous la Regence Paris Francois Maspero Fransizca Gocek Fatma Muge 1987 East Encounters West France and the Ottoman Empire in the Eighteenth Century New York ve Oxford Oxford University Press Ingilizce