Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mehmed Zeki Sporel (28 Şubat 1898, İstanbul - 3 Kasım 1969, İstanbul), Türk millî futbolcu, asker, veteriner hekim, siyasetçi ve 1955-58 yılları arasındaki Fenerbahçe Spor Kulübü başkanı. Zeki Rıza Sporel, Türk milli futbol takımının ilk golünü atmış, Fenerbahçe’de oynadığı 18 yılda 352 maçta 473 gol atarak, maç başına 1.34’lük gol oranı sağlamış ve Türk futbolunda en fazla gol atan oyunculardan birisi olarak Türk futbolunda tarihe geçmiştir. Soyadı kanunu sonrası kendisine bizatihi Atatürk tarafından Sporel soyismi verilmiştir.
 | |||
| Kişisel bilgileri | |||
|---|---|---|---|
| Doğum tarihi | 28 Şubat 1898 | ||
| Doğum yeri | İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu | ||
| Ölüm tarihi | 3 Kasım 1969 (71 yaşında) | ||
| Ölüm yeri | İstanbul, Türkiye | ||
| Mevkii | Forvet | ||
| Altyapı kariyeri | |||
| 1912-1915 | Fenerbahçe | ||
| Profesyonel kariyeri* | |||
| Yıllar | Takım | Maç | (Gol) |
| 1916-1934 | Fenerbahçe | 352 | (473) |
| Millî takım kariyeri | |||
| 1923-1932 |  Türkiye | 16 | (15) |
| * Yalnızca lig maçları ve gollerini içerir. | |||
Futbolculuk kariyeri
28 Şubat 1898 tarihinde İstanbul'da doğdu. Babası, Mızıka-yı Hümayun Kolağası Ali Rıza Bey'di. Eğitimine Selimiye Kışlası’nda bulunan Mülkiye Baytar Mekteb-i Alisi‘nde başladı ancak daha sonrasında ise Bursa Askeri İdadisi’ne nakil oldu ve askeri baytar olarak okulu bitirdi.
1912-13 sezonunda; ağabeyi, Fenerbahçeli futbolcu Hasan Kâmil Bey’in de etkisinde kalarak Fenerbahçe‘nin genç takımına 14 yaşında katılmıştır. Burada 1916’ya kadar yetişip, A takıma 17 yaşında yükseldi. Birinci takımdaki ilk maçını 17 Kasım 1916’da, Üsküdar Anadolu‘ya karşı oynamış ve Fenerbahçe’nin 7-0 galip geldiği bu maçta henüz çocuk yaştaki Zeki Rıza Sporel, 4 gol atmıştır. Fenerbahçe birinci takımında 18 yıl boyunca forma giymiş, 352 maçta 473 gol atarak, maç başına 1.34’lük gol oranı sağlamış ve Türk futbolunda en fazla gol atan futbolcular arasında tarihe geçmiştir.Türkiye millî futbol takımı formasını 16 kez giydi. 10 kez kaptanlık yaptı. 26 Ekim 1923'te Romanya ile oynanan ve 2-2 berabere sonuçlanan Türkiye millî takımının ilk maçında 2 gol atarak millî takımın ilk golcüsü olarak tarihe geçti. Millî takıma toplam 15 gol kazandırdı. Millî takımın Finlandiya'yı 4-2 yendiği maçta Türkiye'nin 4 golünü de atarak bu konudaki rekoru uzun zaman elinde tuttu. Futbolu 1934'te bıraktı. Soyadı kanunu çıktıktan sonra, soyadı bizzat Mustafa Kemal Atatürk tarafından verilmiştir. Tenis dalında Türkiye'yi temsil etti. Yöneticilik yaptı. ve Fenerbahçe Spor Kulübü başkanlıklarında (1955-1958) bulundu.
Ayrıca Fenerbahçe ile Galatasaray arasındaki ezeli rekabette Galatasaray ağlarına tam 33 gol atarak kırılması çok güç bir rekora imza atmıştır. Kardeşleri ünlü futbolcular Hasan Kâmil Sporel ve Arif Sporel. 1921 yılında Galatasaray'ın yurt dışı turunda Galatasaray forması ile mücadele etmiş, Werder Bremen, FC Köln, FC Saarbrücken ve FC Lausanne Sport maçlarında goller atmıştır.
1933'te Türkiye Futbol Şampiyonası'na İstanbul şampiyonu olarak katılan Fenerbahçe'nin finalde karşılaştığı İzmirspor'a karşı 2 gol atıp takımının tarihindeki ilk Türkiye şampiyonluğunda doğrudan katkıda bulunmuştur.
-
![image]()
Zeki Rıza Sporel'in Karacaahmet Mezarlığı'ndaki mezarı -
![image]()
Zeki Rıza Sporel'in mezar taşı
Kariyer istatistikleri
Millî takım golleri
| # | Tarih | Stadyum | Rakip | Skor | Sonuç | Turnuva |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | 26 Ekim 1923 | Taksim Stadyumu, İstanbul, Türkiye |  Romanya | 2–2 | Beraberlik | Hazırlık maçı |
| 2. | 26 Ekim 1923 | Taksim Stadyumu, İstanbul, Türkiye | Romanya | 2–2 | Beraberlik | Hazırlık maçı |
| 3. | 17 Haziran 1924 | , Helsinki, Finlandiya |  Finlandiya | 2–4 | Galibiyet | Hazırlık maçı |
| 4. | 17 Haziran 1924 | Töölön Pallokenttä, Helsinki, Finlandiya | Finlandiya | 2–4 | Galibiyet | Hazırlık maçı |
| 5. | 17 Haziran 1924 | Töölön Pallokenttä, Helsinki, Finlandiya | Finlandiya | 2–4 | Galibiyet | Hazırlık maçı |
| 6. | 17 Haziran 1924 | Töölön Pallokenttä, Helsinki, Finlandiya | Finlandiya | 2–4 | Galibiyet | Hazırlık maçı |
| 7. | 19 Haziran 1924 | Reval Stadyumu (Kalevi aed), Tallinn, Estonya |  Estonya | 1–4 | Galibiyet | Hazırlık maçı |
| 8. | 19 Haziran 1924 | Reval Stadyumu (Kalevi aed), Tallinn, Estonya | Estonya | 1–4 | Galibiyet | Hazırlık maçı |
| 9. | 22 Haziran 1924 | , Riga, Letonya |  Letonya | 1–3 | Galibiyet | Hazırlık maçı |
| 10. | 22 Haziran 1924 | LSB Stadions, Riga, Letonya | Letonya | 1–3 | Galibiyet | Hazırlık maçı |
| 11. | 22 Haziran 1924 | LSB Stadions, Riga, Letonya | Letonya | 1–3 | Galibiyet | Hazırlık maçı |
| 12. | 1 Mayıs 1925 | , Bükreş, Romanya | Romanya | 1–2 | Galibiyet | Hazırlık maçı |
| 13. | 2 Ekim 1925 | Taksim Stadyumu, İstanbul, Türkiye |  Polonya | 1–2 | Mağlubiyet | Hazırlık maçı |
| 14. | 14 Ekim 1927 | Taksim Stadyumu, İstanbul, Türkiye |  Bulgaristan | 3–1 | Galibiyet | Hazırlık maçı |
| 15. | 14 Ekim 1927 | Taksim Stadyumu, İstanbul, Türkiye | Bulgaristan | 3–1 | Galibiyet | Hazırlık maçı |
Futbol sonrası
VIII. Dönem (Milletvekilliği reddedilmiştir: 6 Aralık 1946) ve X. Dönem İstanbul, IX. Dönem Rize Milletvekili seçilmiştir.
Hakkındaki iddialar
Sporel'in Millî Mücadele döneminde, muvazzaf baytar olduğu hâlde ve kendisine orduya katılması emri verilmesine karşın Millî Mücadele karşıtı Kuvâ-yi İnzibâtiye hareketine katılması sonucu Harp Divanı tarafından ordudan atıldığı iddia edilmiştir. Zeki Rıza ise yaptığı savunmada o dönem eşi hasta olduğu ve eşine bakacak bir kimse bulunmadığı ve savaşın sonucu beklediği için çağrıya yanıt vermediğini söylemiştir. Bunun üzerine verilen kararda Sporel'in milletvekilliği düşürülmüştür.
Başarıları
- General Harington Kupası: 1923
- Türkiye Futbol Şampiyonası (1): 1933
- İstanbul Ligi (4): 1920–21, 1922–23, 1929–30, 1932–33
- Cuma Ligi (2): 1920–21, 1922–23
| Sportif görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Bedii Yazıcı | 23. Fenerbahçe SK Başkanı 1955-1958 | Sonra gelen: Agah Erozan |
Kaynakça
- ^ "TBMM Albümü 2. Cilt (1950-1980)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 12 Aralık 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 19 Ekim 2021.
- ^ . Fenerbahçe Resmî Web Sitesi. fenerbahce.org. 20 Ocak 2020. 31 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2020.
- ^ . 17 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ağustos 2013.
- ^ Atabeyoğlu, Cem. 1453-1991 Türk Spor Tarihi Ansiklopedisi. page(80, 81).(1991) An Grafik Basın Sanayi ve Ticaret AŞ
- ^ . macanilari.com. 1 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2018.
- ^ "TBMM Albümü". tbmm.gov.tr. 31 Ekim 2012. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mayıs 2013.
- ^ . beIN SPORTS Türkiye. 10 Ekim 2006. 2 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
- TFF.org'da Zeki Rıza Sporel
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mehmed Zeki Sporel 28 Subat 1898 Istanbul 3 Kasim 1969 Istanbul Turk milli futbolcu asker veteriner hekim siyasetci ve 1955 58 yillari arasindaki Fenerbahce Spor Kulubu baskani Zeki Riza Sporel Turk milli futbol takiminin ilk golunu atmis Fenerbahce de oynadigi 18 yilda 352 macta 473 gol atarak mac basina 1 34 luk gol orani saglamis ve Turk futbolunda en fazla gol atan oyunculardan birisi olarak Turk futbolunda tarihe gecmistir Soyadi kanunu sonrasi kendisine bizatihi Ataturk tarafindan Sporel soyismi verilmistir Zeki Riza SporelKisisel bilgileriDogum tarihi28 Subat 1898 1898 02 28 Dogum yeriIstanbul Osmanli ImparatorluguOlum tarihi3 Kasim 1969 71 yasinda Olum yeriIstanbul TurkiyeMevkiiForvetAltyapi kariyeri1912 1915FenerbahceProfesyonel kariyeri YillarTakimMac Gol 1916 1934Fenerbahce352 473 Milli takim kariyeri1923 1932 Turkiye16 15 Yalnizca lig maclari ve gollerini icerir Futbolculuk kariyeri28 Subat 1898 tarihinde Istanbul da dogdu Babasi Mizika yi Humayun Kolagasi Ali Riza Bey di Egitimine Selimiye Kislasi nda bulunan Mulkiye Baytar Mekteb i Alisi nde basladi ancak daha sonrasinda ise Bursa Askeri Idadisi ne nakil oldu ve askeri baytar olarak okulu bitirdi 1910 lu Yillarda Fenerbahce Cim Hokeyi Takimi ve orta sirada ayakta Zeki Riza Sporel 1912 13 sezonunda agabeyi Fenerbahceli futbolcu Hasan Kamil Bey in de etkisinde kalarak Fenerbahce nin genc takimina 14 yasinda katilmistir Burada 1916 ya kadar yetisip A takima 17 yasinda yukseldi Birinci takimdaki ilk macini 17 Kasim 1916 da Uskudar Anadolu ya karsi oynamis ve Fenerbahce nin 7 0 galip geldigi bu macta henuz cocuk yastaki Zeki Riza Sporel 4 gol atmistir Fenerbahce birinci takiminda 18 yil boyunca forma giymis 352 macta 473 gol atarak mac basina 1 34 luk gol orani saglamis ve Turk futbolunda en fazla gol atan futbolcular arasinda tarihe gecmistir Turkiye milli futbol takimi formasini 16 kez giydi 10 kez kaptanlik yapti 26 Ekim 1923 te Romanya ile oynanan ve 2 2 berabere sonuclanan Turkiye milli takiminin ilk macinda 2 gol atarak milli takimin ilk golcusu olarak tarihe gecti Milli takima toplam 15 gol kazandirdi Milli takimin Finlandiya yi 4 2 yendigi macta Turkiye nin 4 golunu de atarak bu konudaki rekoru uzun zaman elinde tuttu Futbolu 1934 te birakti Soyadi kanunu ciktiktan sonra soyadi bizzat Mustafa Kemal Ataturk tarafindan verilmistir Tenis dalinda Turkiye yi temsil etti Yoneticilik yapti ve Fenerbahce Spor Kulubu baskanliklarinda 1955 1958 bulundu Zeki Riza Sporel General Harrington Kupasi macinda Ingiliz karmasina 2 golu atmadan hemen once Ayrica Fenerbahce ile Galatasaray arasindaki ezeli rekabette Galatasaray aglarina tam 33 gol atarak kirilmasi cok guc bir rekora imza atmistir Kardesleri unlu futbolcular Hasan Kamil Sporel ve Arif Sporel 1921 yilinda Galatasaray in yurt disi turunda Galatasaray formasi ile mucadele etmis Werder Bremen FC Koln FC Saarbrucken ve FC Lausanne Sport maclarinda goller atmistir 1933 te Turkiye Futbol Sampiyonasi na Istanbul sampiyonu olarak katilan Fenerbahce nin finalde karsilastigi Izmirspor a karsi 2 gol atip takiminin tarihindeki ilk Turkiye sampiyonlugunda dogrudan katkida bulunmustur Zeki Riza Sporel in Karacaahmet Mezarligi ndaki mezari Zeki Riza Sporel in mezar tasi15 Aralik 1923 tarihli Resimli Gazete de Zeki Riza Sporel e dair bir cizim 3 Eylul 1932 tarihli Vakit gazetesinde Zeki Riza Sporel1930 lu yillarin gazetelerinde Zeki Riza Sporel in magazasinin reklami Kariyer istatistikleriMilli takim golleri Tarih Stadyum Rakip Skor Sonuc Turnuva1 26 Ekim 1923 Taksim Stadyumu Istanbul Turkiye Romanya 2 2 Beraberlik Hazirlik maci2 26 Ekim 1923 Taksim Stadyumu Istanbul Turkiye Romanya 2 2 Beraberlik Hazirlik maci3 17 Haziran 1924 Helsinki Finlandiya Finlandiya 2 4 Galibiyet Hazirlik maci4 17 Haziran 1924 Toolon Pallokentta Helsinki Finlandiya Finlandiya 2 4 Galibiyet Hazirlik maci5 17 Haziran 1924 Toolon Pallokentta Helsinki Finlandiya Finlandiya 2 4 Galibiyet Hazirlik maci6 17 Haziran 1924 Toolon Pallokentta Helsinki Finlandiya Finlandiya 2 4 Galibiyet Hazirlik maci7 19 Haziran 1924 Reval Stadyumu Kalevi aed Tallinn Estonya Estonya 1 4 Galibiyet Hazirlik maci8 19 Haziran 1924 Reval Stadyumu Kalevi aed Tallinn Estonya Estonya 1 4 Galibiyet Hazirlik maci9 22 Haziran 1924 Riga Letonya Letonya 1 3 Galibiyet Hazirlik maci10 22 Haziran 1924 LSB Stadions Riga Letonya Letonya 1 3 Galibiyet Hazirlik maci11 22 Haziran 1924 LSB Stadions Riga Letonya Letonya 1 3 Galibiyet Hazirlik maci12 1 Mayis 1925 Bukres Romanya Romanya 1 2 Galibiyet Hazirlik maci13 2 Ekim 1925 Taksim Stadyumu Istanbul Turkiye Polonya 1 2 Maglubiyet Hazirlik maci14 14 Ekim 1927 Taksim Stadyumu Istanbul Turkiye Bulgaristan 3 1 Galibiyet Hazirlik maci15 14 Ekim 1927 Taksim Stadyumu Istanbul Turkiye Bulgaristan 3 1 Galibiyet Hazirlik maciFutbol sonrasiVIII Donem Milletvekilligi reddedilmistir 6 Aralik 1946 ve X Donem Istanbul IX Donem Rize Milletvekili secilmistir Hakkindaki iddialarSporel in Milli Mucadele doneminde muvazzaf baytar oldugu halde ve kendisine orduya katilmasi emri verilmesine karsin Milli Mucadele karsiti Kuva yi Inzibatiye hareketine katilmasi sonucu Harp Divani tarafindan ordudan atildigi iddia edilmistir Zeki Riza ise yaptigi savunmada o donem esi hasta oldugu ve esine bakacak bir kimse bulunmadigi ve savasin sonucu bekledigi icin cagriya yanit vermedigini soylemistir Bunun uzerine verilen kararda Sporel in milletvekilligi dusurulmustur BasarilariGeneral Harington Kupasi 1923 Turkiye Futbol Sampiyonasi 1 1933 Istanbul Ligi 4 1920 21 1922 23 1929 30 1932 33 Cuma Ligi 2 1920 21 1922 23Sportif goreviOnce gelen Bedii Yazici 23 Fenerbahce SK Baskani 1955 1958 Sonra gelen Agah ErozanKaynakca TBMM Albumu 2 Cilt 1950 1980 PDF TBMM Basin ve Halkla Iliskiler Mudurlugu 12 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 19 Ekim 2021 Fenerbahce Resmi Web Sitesi fenerbahce org 20 Ocak 2020 31 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Ocak 2020 17 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Temmuz 2008 Arsivlenmis kopya 3 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Agustos 2013 Atabeyoglu Cem 1453 1991 Turk Spor Tarihi Ansiklopedisi page 80 81 1991 An Grafik Basin Sanayi ve Ticaret AS macanilari com 1 Mayis 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Mayis 2018 TBMM Albumu tbmm gov tr 31 Ekim 2012 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mayis 2013 beIN SPORTS Turkiye 10 Ekim 2006 2 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Dis baglantilarTFF org da Zeki Riza Sporel