Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ziya Hurşit Bey (1892, Hemşin - 14 Temmuz 1926, İzmir), Türk siyasetçi.
Ziya Hurşit | |
|---|---|
 Ziya Hurşit | |
| Doğum | 1892 Hemşin, Rize, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 14 Temmuz 1926 İzmir, Türkiye |
| Ölüm sebebi | İdam |
| Milliyet | Türk |
| Meslek | Siyasetçi |
Almanya'da eğitim görmesinin ardından, Trabzon delegesi olarak Erzurum Kongresi'ne katıldı. Kurtuluş Savaşı'nda da mücadele eden Ziya Hurşit Bey; Türkiye Büyük Millet Meclisinin I. döneminde İkinci Grup'ta, Lazistan milletvekili olarak yer aldı. Bir dönem Yozgat İstiklâl Mahkemesi üyeliği yaptı. Meclisin II. döneminde milletvekilliğine aday gösterilmedi.
14 Haziran 1926 tarihinde, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa'ya İzmir'de yapılması planlanan suikastın tetikçileri arasında yer aldı. Planın gün yüzüne çıkmasının ardından tutuklandı ve İzmir'e gelen İstiklâl Mahkemesi tarafından yargılandı. İdam cezasına çarptırılan Ziya Hurşit Bey'in cezası, 14 Temmuz günü İzmir'de infaz edildi.
İlk yılları ve eğitimi
1892 yılında, Rize'nin Hemşin ilçesinde doğdu. Babası Kadı Hurşit Efendi, Ardahan taraflarından Rize'ye gelen Kürdoğlu ailesine mensuptu. İlk ve orta öğrenimini Trabzon'da alan Ziya Hurşit, daha sonraları Almanya'nın Danzig şehrinde gemi inşaatı ve telsiz öğrenimi gördü. Öğreniminin ardından Eskişehir Sultanisi'nde Almanca öğretmenliği yapmaya başladı. 21 Temmuz-7 Ağustos 1919 tarihleri arasında düzenlenen Erzurum Kongresi'ne Trabzon delegesi olarak katıldı.
Siyasî kariyeri
Mustafa Kemal Paşa, Erzurum Kongresi'nde tanıdığı Ziya Hurşit Bey'i Lazistan milletvekili adayı olarak gösterilirken, ağabeyi Faik Bey'i de Sivas'a vali olarak atadı. Mecliste divan kâtipliği yapan Ziya Hurşit Bey, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin muhalefeti konumundaki İkinci Grup'ta yer aldı. Meclisin II. döneminde ise milletvekilliğine aday gösterilmedi. 8 Eylül 1921 günü Başkomutanın emriyle kurulan Yozgat İstiklâl Mahkemesi'ne atanmış ancak gitmemiştir.
Siyaset sonrası yaşamı
II. dönemde milletvekili olamamasının ardından siyasi hayatını sonlandıran Ziya Hurşit Bey, ağabeyi Faik Bey ve kardeşi Fazıl Bey'in yardımlarıyla, Esad Bey ile birlikte ticarete başladı. Ticarette zarar etmesinin ardından Faik Bey, anılarında okul arkadaşı Hariciye Müsteşarı Tevfik Kamil Bey'e Ziya Hurşit'i devlete yerleştirmek için rica ettiğini; ancak Başbakan İsmet Paşa'nın bunu reddettiğini yazmaktadır. Bir müddet, 17 Kasım 1924'te kurulmuş olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın Karadeniz yöresinde teşkilatlanması için uğraştıysa da parti 5 Haziran 1925'te kapatıldı.
16 Haziran 1926 tarihinde İzmir'de Mustafa Kemal Paşa'ya karşı suikast hazırlığı yapmakta olduğu gerekçesiyle tutuklandı. Yapılan suçlamaya göre Ziya Hurşit'le birlikte hareket eden "Gürcü" Yusuf, "Laz" İsmail ve "Çopur" Hilmi; Kemeraltı karakolu önünde Mustafa Kemal Paşa'ya ateş edeceklerdi. Ziya Hurşit ve arkadaşları kargaşadan yararlanarak Yemiş çarşısında bekleyen bir arabayla "Giritli" Şevki'nin rıhtımda bekleyen motoruna binip Sakız Adası'na kaçacaklardı. Fakat son anda "Giritli" Şevki'nin pişmanlık duyarak suikastçıları ihbar etmesi sonucu Ziya Hurşit ve arkadaşları yakalandılar. İzmir'de İstiklâl Mahkemesi yapılan duruşmalar sonucunda Ziya Hurşit, idam cezası alan on beş (ikisi gıyabında) kişi arasında yer aldı. 14 Temmuz 1926'da İzmir'de asılarak infaz edildi.
Popüler kültürdeki yeri
Ziya Hurşit Bey'in ismi Şükrü Bey ile birlikte, kendileriyle aynı dönemde milletvekilliği yapan Rıza Nur'un yazdığı bir şiirde geçer. Bu şiirde adı geçen kişiler, hürriyet kahramanı ve şehitler seviyesine yükseltilmektedir:
- Sonuncu Şükrü, Ziya Hurşid'dir.
- Millet yolunda ölen şehiddir.
- Kahramanlığını söylet işittir!
- Savur bombayı, adın söylensin!
Ziya Hurşit Bey'in kardeşi Faik Günday'ın torunu Hakan Günday'ın 2009 yılında yayımlanan Ziyan adlı romanının ana karakterlerinden birisi olarak yer aldı.
Ziya Hurşit'i, TRT'nin hazırladığı Kurtuluş dizisi ve Cumhuriyet filminde Tarık Ünlüoğlu canlandırmıştır.
Kaynakça
- ^ a b c d e Kocahanoğlu, Osman Selim; sf. 228
- ^ a b c d Kocahanoğlu, Osman Selim; sf. 229
- ^ (1975). İstiklal mahkemeleri (PDF) (birinci bas.). İstanbul: Bilgi Yayınevi. s. 147. 30 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 5 Ekim 2021.
- ^ Cömert, Hasan (16 Eylül 2009). "'Atatürk'ü öldürmek isteyen adamı merak ettim'". NTVMSNBC.com. 22 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2013.
Kitap
- Kocahanoğlu, Osman Selim (Eylül 2012). Atatürk'e Kurulan Pusu: İzmir Suikastinin İçyüzü (4. bas.). İstanbul: Temel Yayınları. ISBN .
![image]()
Wikimedia Commons'ta Ziya Hurşit Bey ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ziya Hursit Bey 1892 Hemsin 14 Temmuz 1926 Izmir Turk siyasetci Ziya HursitZiya HursitDogum1892 Hemsin Rize Osmanli ImparatorluguOlum14 Temmuz 1926 Izmir TurkiyeOlum sebebiIdamMilliyetTurkMeslekSiyasetciIzmir Suikasti durusmalarindan cikan idam karari sonrasi asilarak idam edilen Ziya Hursit Bey Almanya da egitim gormesinin ardindan Trabzon delegesi olarak Erzurum Kongresi ne katildi Kurtulus Savasi nda da mucadele eden Ziya Hursit Bey Turkiye Buyuk Millet Meclisinin I doneminde Ikinci Grup ta Lazistan milletvekili olarak yer aldi Bir donem Yozgat Istiklal Mahkemesi uyeligi yapti Meclisin II doneminde milletvekilligine aday gosterilmedi 14 Haziran 1926 tarihinde Cumhurbaskani Mustafa Kemal Pasa ya Izmir de yapilmasi planlanan suikastin tetikcileri arasinda yer aldi Planin gun yuzune cikmasinin ardindan tutuklandi ve Izmir e gelen Istiklal Mahkemesi tarafindan yargilandi Idam cezasina carptirilan Ziya Hursit Bey in cezasi 14 Temmuz gunu Izmir de infaz edildi Ilk yillari ve egitimi1892 yilinda Rize nin Hemsin ilcesinde dogdu Babasi Kadi Hursit Efendi Ardahan taraflarindan Rize ye gelen Kurdoglu ailesine mensuptu Ilk ve orta ogrenimini Trabzon da alan Ziya Hursit daha sonralari Almanya nin Danzig sehrinde gemi insaati ve telsiz ogrenimi gordu Ogreniminin ardindan Eskisehir Sultanisi nde Almanca ogretmenligi yapmaya basladi 21 Temmuz 7 Agustos 1919 tarihleri arasinda duzenlenen Erzurum Kongresi ne Trabzon delegesi olarak katildi Siyasi kariyeriMustafa Kemal Pasa Erzurum Kongresi nde tanidigi Ziya Hursit Bey i Lazistan milletvekili adayi olarak gosterilirken agabeyi Faik Bey i de Sivas a vali olarak atadi Mecliste divan katipligi yapan Ziya Hursit Bey Anadolu ve Rumeli Mudafaa i Hukuk Cemiyetinin muhalefeti konumundaki Ikinci Grup ta yer aldi Meclisin II doneminde ise milletvekilligine aday gosterilmedi 8 Eylul 1921 gunu Baskomutanin emriyle kurulan Yozgat Istiklal Mahkemesi ne atanmis ancak gitmemistir Siyaset sonrasi yasamiII donemde milletvekili olamamasinin ardindan siyasi hayatini sonlandiran Ziya Hursit Bey agabeyi Faik Bey ve kardesi Fazil Bey in yardimlariyla Esad Bey ile birlikte ticarete basladi Ticarette zarar etmesinin ardindan Faik Bey anilarinda okul arkadasi Hariciye Mustesari Tevfik Kamil Bey e Ziya Hursit i devlete yerlestirmek icin rica ettigini ancak Basbakan Ismet Pasa nin bunu reddettigini yazmaktadir Bir muddet 17 Kasim 1924 te kurulmus olan Terakkiperver Cumhuriyet Firkasi nin Karadeniz yoresinde teskilatlanmasi icin ugrastiysa da parti 5 Haziran 1925 te kapatildi 16 Haziran 1926 tarihinde Izmir de Mustafa Kemal Pasa ya karsi suikast hazirligi yapmakta oldugu gerekcesiyle tutuklandi Yapilan suclamaya gore Ziya Hursit le birlikte hareket eden Gurcu Yusuf Laz Ismail ve Copur Hilmi Kemeralti karakolu onunde Mustafa Kemal Pasa ya ates edeceklerdi Ziya Hursit ve arkadaslari kargasadan yararlanarak Yemis carsisinda bekleyen bir arabayla Giritli Sevki nin rihtimda bekleyen motoruna binip Sakiz Adasi na kacacaklardi Fakat son anda Giritli Sevki nin pismanlik duyarak suikastcilari ihbar etmesi sonucu Ziya Hursit ve arkadaslari yakalandilar Izmir de Istiklal Mahkemesi yapilan durusmalar sonucunda Ziya Hursit idam cezasi alan on bes ikisi giyabinda kisi arasinda yer aldi 14 Temmuz 1926 da Izmir de asilarak infaz edildi Populer kulturdeki yeriZiya Hursit Bey in ismi Sukru Bey ile birlikte kendileriyle ayni donemde milletvekilligi yapan Riza Nur un yazdigi bir siirde gecer Bu siirde adi gecen kisiler hurriyet kahramani ve sehitler seviyesine yukseltilmektedir Sonuncu Sukru Ziya Hursid dir Millet yolunda olen sehiddir Kahramanligini soylet isittir Savur bombayi adin soylensin Ziya Hursit Bey in kardesi Faik Gunday in torunu Hakan Gunday in 2009 yilinda yayimlanan Ziyan adli romaninin ana karakterlerinden birisi olarak yer aldi Ziya Hursit i TRT nin hazirladigi Kurtulus dizisi ve Cumhuriyet filminde Tarik Unluoglu canlandirmistir Kaynakca a b c d e Kocahanoglu Osman Selim sf 228 a b c d Kocahanoglu Osman Selim sf 229 1975 Istiklal mahkemeleri PDF birinci bas Istanbul Bilgi Yayinevi s 147 30 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 5 Ekim 2021 Comert Hasan 16 Eylul 2009 Ataturk u oldurmek isteyen adami merak ettim NTVMSNBC com 22 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2013 Kitap Kocahanoglu Osman Selim Eylul 2012 Ataturk e Kurulan Pusu Izmir Suikastinin Icyuzu 4 bas Istanbul Temel Yayinlari ISBN 978 975 410 064 8 Wikimedia Commons ta Ziya Hursit Bey ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur