Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gelişim psikolojisi, bireyin kronolojik yaşıyla onun davranışının türü arasındaki ilişkiyi inceler. Duyu organlarının yaşın ilerlemesine paralel olarak nasıl geliştiği, konuşma gibi oldukça karmaşık önemli bir davranışın, hangi yaş aşamalarında ne gibi gelişim basamakları gösterdiği gelişim psikologlarının üzerinde çalıştığı sorunlara birkaç örnek oluşturur. Gelişimsel psikolojinin diğer bir konusu da çocukların içinde büyüdüğü çevre özellikleriyle onun geliştirdiği davranış türleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Günümüzde gelişim psikolojisi; çocuğun gelişimi ile ilgilendiği kadar, yaşlılık konusuyla da ilgilenir.
Piaget Teorisi
Gelişim düzeyi kavramını Jean Piaget e borçluyuz. Piaget Teorisi olarak bilinen teori, herkesin değişmez bazı düzeylerden geçtiğini ve bunların birbirinden ölçülebilir olarak ayrıldığını ortaya koymuştur.
Teoriye göre, öğrenme nicel değil, niteldir. Yani, küçük bir çocukla büyük bir insana aynı soru sorulduğunda çocuğun farklı cevap vermesinin nedeni bilgi miktarının az olması değil, dünyaya farklı şemalarla baktığından kaynaklanmaktadır. Burada "şema" kelimesi ile organizmaların içinde yaşadıkları dünyayı kurgulamak ve davranış belirlemek için kullandıkları zihinsel organizasyonlar kastedilmektedir.
Piaget, her organizmanın doğduğunda "refleks" olarak adlandırılan temel şemalarla dünyaya geldiğini, diğer yaratıkların aksine insanoğlunun bu şemaları bırakıp yeni şemalar oluşturabildiğini söyler. Piaget teorisinin temeli de "denge prensibi" olarak adlandırılan bu temele dayanır. Yerleşik bir şema üzerine yeni bilgiler edinildiğinde (asimilizasyon) uyumsuzluk ve bir çatışma, dengesizlik oluşuyorsa, mevcut şema değiştirilir (accomodation) ve yeniden düzenlenir. Örneğin Latin harfleriyle okuyup yazmaya alışık birinin aynı karakterlerle okunup yazılan bir dili öğrenmesi Kiril alfabesiyle okuyup yazan birinden daha kolay olacaktır. Ancak yeni dili öğrenebilmek için mevcut şemalarını değiştirmesi gerekecektir.
Piaget, çocukların gelişimlerinde 4 ana aşama olduğunu ortaya koyar:
Duyu-hareket
Genelde gelişimin ilk iki yılında gerçekleşir. İçgüdüsel hareketlerin ağırlıkta olduğu bu dönemde önce kendini çevresindeki objelerden ayırır. Daha sonra hareket edebildiğini ve objeleri hareketlendirebildiğini anlar. İpleri, giysileri çekiştirme gibi. En son olarak obje sürekliliğini (Object Permanence) sağlar ve nesneleri algılamadığı zaman onların var olmaya devam ettiklerini kavrar. Bu dönemde bebeklerde görülen en yaygın özellik nesnenin sürekliliğini kavrayamaması nesnelerin büyüklük ve hacimlerinin farkında olmamasıdır. Reflekslerden şemalara geçilir, doğadan ayrışım gerçekleşir, ertelenmiş taklit, monolog, hedefe yönelik davranışlar gerçekleştirilir, nesne sürekliliği, bu dönem gelişim özellikleridir
İşlem öncesi
Genelde 2-7 yaşları arasında yaşanır. Objeleri kelime ve resimlerle simgeleyebilmeyi öğrenir ve "dil" kullanmaya başlar. Benmerkezcidir, kendinden başkalarının bakış açılarını algılamakta zorlanır. Objeleri sadece tek bir özelliklerine göre sınıflandırabilir. 2 dönemden oluşur. 2-4 yaş sembolik ve 4-7 yaş sezgisel dönem. Paralel oyun, oyunun simgeleşmesi, toplu monolog, kişilerin sürekliliği, animizm, tek yönlü düşünce bu dönemde görülen gelişimsel özelliklerdir.
Somut İşlemler
Genelde 7-11 yaş arası yaşanır. Olaylar ve nesneler hakkında mantık yürütebilir. Sayıların korunmasını genelde 6 yaşında, kütlenin korunmasını genelde 7 ve ağırlığın korunmasını genelde 9 yaşında kavrar. Nesneleri birkaç özelliklerine göre gruplayabilir ve organize edebilir (büyükten küçüğe, hafiften ağıra doğru gibi) somut işlemler yapılır, çok yönlü sınıflama yapılır, korunum kavramı kazanılır, ben merkezci düşünce tarzından kurtulur göreli düşünmeye başlar.
Soyut İşlemler
Soyut hipotezler üzerine mantık yürütebilir, varsayıma dayanan, geleceğe yönelik, ideolojik problemlerle ilgilenmeye başlar. Bu da demektir ki çocuklar geç algıdan erken algıya ilerlerler. Böylece ergen egosantrizmi başlamış olur.
Notlar
- ^ Doğan Cüceloğlu (1991), İnsan ve Davranışı, "Psikolojinin Alanları", Remzi Kitabevi, .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gelisim psikolojisi bireyin kronolojik yasiyla onun davranisinin turu arasindaki iliskiyi inceler Duyu organlarinin yasin ilerlemesine paralel olarak nasil gelistigi konusma gibi oldukca karmasik onemli bir davranisin hangi yas asamalarinda ne gibi gelisim basamaklari gosterdigi gelisim psikologlarinin uzerinde calistigi sorunlara birkac ornek olusturur Gelisimsel psikolojinin diger bir konusu da cocuklarin icinde buyudugu cevre ozellikleriyle onun gelistirdigi davranis turleri arasindaki iliskiyi incelemektir Gunumuzde gelisim psikolojisi cocugun gelisimi ile ilgilendigi kadar yaslilik konusuyla da ilgilenir Piaget TeorisiGelisim duzeyi kavramini Jean Piaget e borcluyuz Piaget Teorisi olarak bilinen teori herkesin degismez bazi duzeylerden gectigini ve bunlarin birbirinden olculebilir olarak ayrildigini ortaya koymustur Teoriye gore ogrenme nicel degil niteldir Yani kucuk bir cocukla buyuk bir insana ayni soru soruldugunda cocugun farkli cevap vermesinin nedeni bilgi miktarinin az olmasi degil dunyaya farkli semalarla baktigindan kaynaklanmaktadir Burada sema kelimesi ile organizmalarin icinde yasadiklari dunyayi kurgulamak ve davranis belirlemek icin kullandiklari zihinsel organizasyonlar kastedilmektedir Piaget her organizmanin dogdugunda refleks olarak adlandirilan temel semalarla dunyaya geldigini diger yaratiklarin aksine insanoglunun bu semalari birakip yeni semalar olusturabildigini soyler Piaget teorisinin temeli de denge prensibi olarak adlandirilan bu temele dayanir Yerlesik bir sema uzerine yeni bilgiler edinildiginde asimilizasyon uyumsuzluk ve bir catisma dengesizlik olusuyorsa mevcut sema degistirilir accomodation ve yeniden duzenlenir Ornegin Latin harfleriyle okuyup yazmaya alisik birinin ayni karakterlerle okunup yazilan bir dili ogrenmesi Kiril alfabesiyle okuyup yazan birinden daha kolay olacaktir Ancak yeni dili ogrenebilmek icin mevcut semalarini degistirmesi gerekecektir Piaget cocuklarin gelisimlerinde 4 ana asama oldugunu ortaya koyar Duyu hareket Genelde gelisimin ilk iki yilinda gerceklesir Icgudusel hareketlerin agirlikta oldugu bu donemde once kendini cevresindeki objelerden ayirir Daha sonra hareket edebildigini ve objeleri hareketlendirebildigini anlar Ipleri giysileri cekistirme gibi En son olarak obje surekliligini Object Permanence saglar ve nesneleri algilamadigi zaman onlarin var olmaya devam ettiklerini kavrar Bu donemde bebeklerde gorulen en yaygin ozellik nesnenin surekliligini kavrayamamasi nesnelerin buyukluk ve hacimlerinin farkinda olmamasidir Reflekslerden semalara gecilir dogadan ayrisim gerceklesir ertelenmis taklit monolog hedefe yonelik davranislar gerceklestirilir nesne surekliligi bu donem gelisim ozellikleridir Islem oncesi Genelde 2 7 yaslari arasinda yasanir Objeleri kelime ve resimlerle simgeleyebilmeyi ogrenir ve dil kullanmaya baslar Benmerkezcidir kendinden baskalarinin bakis acilarini algilamakta zorlanir Objeleri sadece tek bir ozelliklerine gore siniflandirabilir 2 donemden olusur 2 4 yas sembolik ve 4 7 yas sezgisel donem Paralel oyun oyunun simgelesmesi toplu monolog kisilerin surekliligi animizm tek yonlu dusunce bu donemde gorulen gelisimsel ozelliklerdir Somut Islemler Genelde 7 11 yas arasi yasanir Olaylar ve nesneler hakkinda mantik yurutebilir Sayilarin korunmasini genelde 6 yasinda kutlenin korunmasini genelde 7 ve agirligin korunmasini genelde 9 yasinda kavrar Nesneleri birkac ozelliklerine gore gruplayabilir ve organize edebilir buyukten kucuge hafiften agira dogru gibi somut islemler yapilir cok yonlu siniflama yapilir korunum kavrami kazanilir ben merkezci dusunce tarzindan kurtulur goreli dusunmeye baslar Soyut Islemler Soyut hipotezler uzerine mantik yurutebilir varsayima dayanan gelecege yonelik ideolojik problemlerle ilgilenmeye baslar Bu da demektir ki cocuklar gec algidan erken algiya ilerlerler Boylece ergen egosantrizmi baslamis olur Notlar Dogan Cuceloglu 1991 Insan ve Davranisi Psikolojinin Alanlari Remzi Kitabevi ISBN 978 975 14 0250 9