Şarlman (Fransızca: Charlemagne, Almanca: Karl I. der Große, Latince: Carolus Magnus veya Karolus Magnus) (d. yaklaşık 2 Nisan 748 – ö. 28 Ocak 814, Aachen), Frank ve Lombard kralıdır. Karolenj Devleti'ni imparatorluk statüsüne yükselten hükümdardır. Batı Avrupa’nın büyük bir kısmını birleştirmiştir, büyük askeri başarılara imza atmış, din ve eğitim alanlarında oldukça önemli reformlar gerçekleştirmiştir.Endülüs, İtalya ve İngiltere'deki kültürleri ve sistemleri öğrenmiştir. Kültürün inşa edilmesine büyük önem vermesi sebebiyle Latince bilen din adamları ve bilginlerden Roma döneminin hukuk ve edebiyat eserlerinin kopyalanmasını istemiştir. Çok sayıda kütüphane ve Scriptorium’lar inşa ettirmiştir.Düşünürleri yeni eserler yazmaya teşvik etmiştir. Şarlman’ın arzusu doğrultusunda hukuk, teoloji, bilim, müzik, sanat, tarih konularını ihtiva eden birçok eser kaleme alınmıştır. Bu dönemde, Frank Krallığı’nın başkenti Aachen, kültür merkezi haline gelmiştir. Ayrıca kamu idaresi ve finansal kaynağa yönelik reformlar yapmıştır. Tarihçilerin belirttiğine göre Şarlman‘ın hükümdarlığını kapsayan dönem erken bir tür rönesans dönemine işaret etmektedir, adı geçen bu dönem Karolenj Rönesansı olarak adlandırılır.
Şarlman Fransızca: Charlemagne Latince: Carolus Magnus Almanca: Karl der Grosse | |
---|---|
İmparator Şarlman Ressam: Albrecht Dürer (1511-1513 arası) | |
Frankların kralı | |
Hüküm süresi | 9 Ekim 768 – 28 Ocak 814 |
Taç giymesi | 9 Ekim 768 Noyon |
Önce gelen | Kısa Pepin |
Sonra gelen | Dindar Ludwig |
İtalya Lombardlar kralı | |
Hüküm süresi | 10 Temmuz 774 – 28 Ocak 814 |
Taç giymesi | 10 Temmuz 774 Pavia |
Önce gelen | |
Sonra gelen | Dindar Ludwig |
Kutsal Roma İmparatoru | |
Hüküm süresi | 25 Aralık 800 – 28 Ocak 814 |
Taç giymesi | 25 Aralık 800 Aziz Petrus Bazilikası, Roma |
Önce gelen | İlk İmparator |
Sonra gelen | Dindar Ludwig |
Çocuk(lar)ı | En önemlileri: Charles: Franklar Kralı Pepin: Lombardlar Kralı Dindar Ludwig: Kutsal Roma İmparatoru |
Hanedan | Karolenj Hanedanı |
Babası | Kısa Pepin |
Annesi | Bertrada Laonlu |
Dini | Katolik |
ler
|
ler
|
Frank lar
|
Verdun Antlaşması sonrası (843)
|
Ölümünün ardından sağladığı toprak bütünlüğüne rağmen, ardılları tarafından toprak bütünlüğü kaybedilmiş ve parçalara bölünmüştür. Bu bölünmenin sonucunda yeni krallıklar ortaya çıkmıştır.
Hayatı
Şarlman'ın doğum tarihi ve yeri tartışmalıdır. 742 yılı civarında bugünkü Belçika'nın Liège şehrine yakın bir yerde veya Prüm'de ya da Aachen'de doğduğu tahmin edilmektedir. Şarlman'ın babası Kısa Pepin Frank kralıydı. Öldüğünde krallığın topraklarını iki oğlu arasında paylaştırdı. Şarlman, kardeşi Carloman'ın ölümü üzerine tek başına Frankların kralı oldu. Ayrıca Lombardiya ve Saksonya'yı da topraklarına kattı. Batıda Endülüslerle doğuda Avar ve Macarlarla çarpıştı.
Şarlman büyük savaşlar kazandı ve birçok prensliği, dükalığı ve derebeyliği fethetti ya da yağmaladı. İlk önce Köln'e giderek kendini Alsace-Lorraine, Akitanya, Bretenya ve Cenova Kralı ve Bohemya Prensi ilan etti. Daha sonra yeni fetihler yaparak Aachen'de kendini Amsterdam, Rotterdam, Frizye, Gelderland, Frankfurt ve Münih Kralı ilan etti. Şarlman birçok Krallık ve Devleti egemenliğine aldı.
Sonunda Papa III. Leo'ya başvuru yaptı. Papa tarafından 25 Aralık 800 Roma'da Aziz Petrus Bazilikası'nda taç giydirilerek Şarlman Kutsal Roma İmparatoru ve kurduğu devlet de Batı Roma İmparatorluğu'nun varisi sayıldı.
Kutsal Roma İmparatoru olan Şarlman bugünkü Almanya'yı fethetti. Lombardlar'ı püskürttü, ardından Sakson, Anglo, Cermen ve Got kabilelerinden askerler toplayarak orta büyüklükteki bir orduyla Fransa ve Avusturya'yı fethetti. Böylece Şarlman Roma İmparatoru, Sakson, Frank, Lombard, Anglo, Cermen, Got ve Slav Kralı oldu. Hristiyanlık dinini kılıç ve ateşle Saksonya'ya kabul ettirdi.
Şarlman'ın iki büyük rüyası vardı: Sezarların imparatorluk yönetimini yeniden kurmak ve Aziz Augustinus'un Tanrı Kent'ini yeryüzünde inşa etmek.
Bir süre için, din dışı güçlerle Papalık arasında yeni bir iş birliği gelişti. Kilise'den bağımsız bir yargı isteyen Şarlman bunun için İngiliz filozof Alcuin'i ülkesine çağırdı. Alcuin burada: sapkınlara karşı risaleler yazdı, imparatora methiyeler düzdü ve kutsal kitabı yorumladı.
Şarlman'ın ölümünden sonra Kilise ile Sezar taklitleri arasındaki mücadele ve savaşlar tekrar başladı.
İtalya seferleri
Lombard krallığının fethi
772 yılında, Papa I. Hadrianus Lombard kralı Desiderius'tan eski Ravenna bölgesindeki bazı şehirlerin iadesini talep etti. Bunun yerine Desiderius, bazı papalık şehirlerini ele geçirdi ve Pentapolis'i işgal ederek Roma'ya yöneldi. Hadrianus, babası Pepin'in politikalarını uygulamasını talep etmek için sonbaharda Şarlman'a büyükelçiler gönderdi. Desiderius, papanın suçlamalarını reddeden kendi büyük elçilerini gönderdi. Büyükelçiler Thionville'de bir araya geldi ve Şarlman papanın tarafını tuttu. Şarlman, papanın isteğini talep etti, ancak Desiderius asla itaat etmeyeceğine yemin etti. Şarlman ve amcası Bernard, 773'te Alpleri geçtiler ve Lombardları Pavia'ya kadar kovaladılar ve daha sonra orayı kuşattılar. Şarlman, Verona'da bir ordu kuran Desiderius'un oğlu Adelgis ile başa çıkmak için kuşatmayı geçici olarak terk etti. Genç prens, Adriyatik kıyısına kadar kovalandı ve Bulgaristan ile savaşan V. Konstantin'den yardım istemek için Konstantinopolis'e kaçtı.
Kuşatma, Şarlman'ın Roma'da papayı ziyaret ettiği 774 baharına kadar sürdü. Orada, babasının toprak bağışlarını doğruladı, daha sonraki bazı vakayinameler, onları Toskana, Emilia, Venedik ve Korsika'yı da vererek genişlettiğini yanlış bir şekilde iddia etti. Papa ona soylu unvanını verdi. Daha sonra Lombardların teslim olma eşiğinde olduğu Pavia'ya döndü. Lombardlar hayatlarının karşılığında teslim oldular ve yaz başlarında kapıları açtılar. Desiderius, Corbie manastırına gönderildi ve bir soylu olan oğlu Adelgis, Konstantinopolis'te öldü. Şarlman, alışılmadık bir şekilde, kendisini Demir Taç ile taçlandırdı ve Lombardiya'nın soylularının Pavia'da ona saygı göstermesini sağladı. Yalnızca Benevento Dükü boyun eğmeyi reddetti ve bağımsızlığını ilan etti. Şarlman o zamanlar Lombardların kralı olarak İtalya'nın efendisiydi. Aynı yıl Pavia'dan bir garnizon ve birkaç Frank kontuyla İtalya'dan ayrıldı.
İtalya'da istikrarsızlık devam etti. 776'da Friuli Dükü Hrodgaud ve Spoleto'lu Hildeprand isyan etti. Şarlman, Saksonya'dan geri döndü ve Friuli dükünü savaşta yenip öldürdü. Spoleto dükü ile bir antlaşma imzaladı. İşbirlikçileri II. Arechis boyun eğdirilmedi ve Bizans'taki adayları Adelgis şehri asla terk etmedi. Kuzey İtalya'da düzen sağlandı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Mark, Joshua J. "Charlemagne". Dünya Tarihi Ansiklopedisi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2024.
- ^ a b McKitterick, R. (1989). Charlemagne: Emperor
- ^ Riché, P. (1978). Education and Culture in the Carolingian World.
- ^ a b Contreni, J. (1992). The Carolingian Renaissance
- ^ Sullivan, R. (2003). Charlemagne and His World.
- ^ Schieffer, R. (1963). Aachen as the Empire's Cultural Center.
- ^ Nelson, J. (2019). Charlemagne and the Governance of the Frankish Realm.
- ^ Bullough, D. (1991). The Carolingian Renaissance: An Early Renaissance Period.
- ^ Trompf, G. (1973). "The Concept of the Carolingian Renaissance". Journal of the History of Ideas. 34. doi:10.2307/2708941.
- ^ Nelson, J. (1977). "On the limits of the Carolingian renaissance". Studies in Church History. 14: 51-69. doi:10.1017/S0424208400006847.
- ^ Mckitterick, R. (2018). The Frankish Kingdoms under the Carolingians, 751–987.
- ^ Swarzenski, Hanns (1940). "The Xanten Purple Leaf and the Carolingian Renaissance". Art Bulletin. 22: 7-24. doi:10.1080/00043079.1940.11409006.
- ^ Ullmann, W. (1969). "The Carolingian Renaissance and the Idea of Kingship: The Birkbeck Lectures, 1968-9". doi:10.2307/1384588.
- ^ The life of Charlemagne by Einhard, ca. 770-840. Einhard'ın belirttiği ölüm tarihinden yola çıkarak hesaplanılmıştır. (İngilizce). Ann Arbor] University of Michigan Press. 1960. ss. 60, NOTES N.12.
Dış bağlantılar
- Einhard. "Einhardi Vita Karoli Magni". Ortaçağ Latincesi. . 12 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Kasım 2014.
- Bakker, Marco (2 Mart 2011). "Charlemagne". Reportret l.[]
- Şarlman'in Kılıcı 11 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (myArmoury.com makalesi)
- Snell, Melissa (2011). . Ortaçağ Tarihi. About.com. 21 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2014.
- Şarlman tarafından St. Emeram Manastırı'na verilen berat. İmparatorun mührünü ihtiva eder. Marburg Üniversitesi koleksiyonu 4 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
İmparator Şarlman (Karl der Grosse) Ölümü: 28 Ocak 814 | ||
Resmî unvanlar | ||
---|---|---|
Önce gelen | Frankların Kralı 768–814 I. Carloman ile birlikte (768–771) ve (800–811) | Sonra gelen Dindar Ludwig |
Önce gelen | Lombardların Kralı 774–814 ile birlikte (781–810) ve (810–818) | |
Boş Başka isim ile kullanılan makam Romulus AugustulusBatı Roma İmparatoru olarak | Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu İmparatoru 800–814 Dindar Ludwig ile birlikte (813–814) |
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;:0
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sarlman Fransizca Charlemagne Almanca Karl I der Grosse Latince Carolus Magnus veya Karolus Magnus d yaklasik 2 Nisan 748 o 28 Ocak 814 Aachen Frank ve Lombard kralidir Karolenj Devleti ni imparatorluk statusune yukselten hukumdardir Bati Avrupa nin buyuk bir kismini birlestirmistir buyuk askeri basarilara imza atmis din ve egitim alanlarinda oldukca onemli reformlar gerceklestirmistir Endulus Italya ve Ingiltere deki kulturleri ve sistemleri ogrenmistir Kulturun insa edilmesine buyuk onem vermesi sebebiyle Latince bilen din adamlari ve bilginlerden Roma doneminin hukuk ve edebiyat eserlerinin kopyalanmasini istemistir Cok sayida kutuphane ve Scriptorium lar insa ettirmistir Dusunurleri yeni eserler yazmaya tesvik etmistir Sarlman in arzusu dogrultusunda hukuk teoloji bilim muzik sanat tarih konularini ihtiva eden bircok eser kaleme alinmistir Bu donemde Frank Kralligi nin baskenti Aachen kultur merkezi haline gelmistir Ayrica kamu idaresi ve finansal kaynaga yonelik reformlar yapmistir Tarihcilerin belirttigine gore Sarlman in hukumdarligini kapsayan donem erken bir tur ronesans donemine isaret etmektedir adi gecen bu donem Karolenj Ronesansi olarak adlandirilir Sarlman Fransizca Charlemagne Latince Carolus Magnus Almanca Karl der GrosseImparator Sarlman Ressam Albrecht Durer 1511 1513 arasi Franklarin kraliHukum suresi9 Ekim 768 28 Ocak 814Tac giymesi9 Ekim 768 NoyonOnce gelenKisa PepinSonra gelenDindar LudwigItalya Lombardlar kraliHukum suresi10 Temmuz 774 28 Ocak 814Tac giymesi10 Temmuz 774 PaviaOnce gelenSonra gelenDindar LudwigKutsal Roma ImparatoruHukum suresi25 Aralik 800 28 Ocak 814Tac giymesi25 Aralik 800 Aziz Petrus Bazilikasi RomaOnce gelenIlk ImparatorSonra gelenDindar LudwigCocuk lar iEn onemlileri Charles Franklar Krali Pepin Lombardlar Krali Dindar Ludwig Kutsal Roma ImparatoruHanedanKarolenj HanedaniBabasiKisa PepinAnnesiBertrada LaonluDiniKatolikler y 580 640 616 656 o 662 ler 582 640 o 696 veya 697 y 602 679 dan once y 635 714 o 714 670 708 o 714 Frank lar Charles Martel 686 741 o 754 Kisa Pepin 714 768 I Carloman 751 771 Sarlman o 814 Dindar Ludwig 778 840 Verdun Antlasmasi sonrasi 843 I Lothar 795 855 Orta Frank Kralligi Dazlak Karl 823 877 Bati Frank Kralligi Alman Ludwig 804 876 Dogu Frank Kralligi Olumunun ardindan sagladigi toprak butunlugune ragmen ardillari tarafindan toprak butunlugu kaybedilmis ve parcalara bolunmustur Bu bolunmenin sonucunda yeni kralliklar ortaya cikmistir HayatiSarlman in dogum tarihi ve yeri tartismalidir 742 yili civarinda bugunku Belcika nin Liege sehrine yakin bir yerde veya Prum de ya da Aachen de dogdugu tahmin edilmektedir Sarlman in babasi Kisa Pepin Frank kraliydi Oldugunde kralligin topraklarini iki oglu arasinda paylastirdi Sarlman kardesi Carloman in olumu uzerine tek basina Franklarin krali oldu Ayrica Lombardiya ve Saksonya yi da topraklarina katti Batida Enduluslerle doguda Avar ve Macarlarla carpisti Sarlman buyuk savaslar kazandi ve bircok prensligi dukaligi ve derebeyligi fethetti ya da yagmaladi Ilk once Koln e giderek kendini Alsace Lorraine Akitanya Bretenya ve Cenova Krali ve Bohemya Prensi ilan etti Daha sonra yeni fetihler yaparak Aachen de kendini Amsterdam Rotterdam Frizye Gelderland Frankfurt ve Munih Krali ilan etti Sarlman bircok Krallik ve Devleti egemenligine aldi Sonunda Papa III Leo ya basvuru yapti Papa tarafindan 25 Aralik 800 Roma da Aziz Petrus Bazilikasi nda tac giydirilerek Sarlman Kutsal Roma Imparatoru ve kurdugu devlet de Bati Roma Imparatorlugu nun varisi sayildi Kutsal Roma Imparatoru olan Sarlman bugunku Almanya yi fethetti Lombardlar i puskurttu ardindan Sakson Anglo Cermen ve Got kabilelerinden askerler toplayarak orta buyuklukteki bir orduyla Fransa ve Avusturya yi fethetti Boylece Sarlman Roma Imparatoru Sakson Frank Lombard Anglo Cermen Got ve Slav Krali oldu Hristiyanlik dinini kilic ve atesle Saksonya ya kabul ettirdi Sarlman in iki buyuk ruyasi vardi Sezarlarin imparatorluk yonetimini yeniden kurmak ve Aziz Augustinus un Tanri Kent ini yeryuzunde insa etmek Bir sure icin din disi guclerle Papalik arasinda yeni bir is birligi gelisti Kilise den bagimsiz bir yargi isteyen Sarlman bunun icin Ingiliz filozof Alcuin i ulkesine cagirdi Alcuin burada sapkinlara karsi risaleler yazdi imparatora methiyeler duzdu ve kutsal kitabi yorumladi Sarlman in olumunden sonra Kilise ile Sezar taklitleri arasindaki mucadele ve savaslar tekrar basladi Italya seferleriLombard kralliginin fethi 772 yilinda Papa I Hadrianus Lombard krali Desiderius tan eski Ravenna bolgesindeki bazi sehirlerin iadesini talep etti Bunun yerine Desiderius bazi papalik sehirlerini ele gecirdi ve Pentapolis i isgal ederek Roma ya yoneldi Hadrianus babasi Pepin in politikalarini uygulamasini talep etmek icin sonbaharda Sarlman a buyukelciler gonderdi Desiderius papanin suclamalarini reddeden kendi buyuk elcilerini gonderdi Buyukelciler Thionville de bir araya geldi ve Sarlman papanin tarafini tuttu Sarlman papanin istegini talep etti ancak Desiderius asla itaat etmeyecegine yemin etti Sarlman ve amcasi Bernard 773 te Alpleri gectiler ve Lombardlari Pavia ya kadar kovaladilar ve daha sonra orayi kusattilar Sarlman Verona da bir ordu kuran Desiderius un oglu Adelgis ile basa cikmak icin kusatmayi gecici olarak terk etti Genc prens Adriyatik kiyisina kadar kovalandi ve Bulgaristan ile savasan V Konstantin den yardim istemek icin Konstantinopolis e kacti Kusatma Sarlman in Roma da papayi ziyaret ettigi 774 baharina kadar surdu Orada babasinin toprak bagislarini dogruladi daha sonraki bazi vakayinameler onlari Toskana Emilia Venedik ve Korsika yi da vererek genislettigini yanlis bir sekilde iddia etti Papa ona soylu unvanini verdi Daha sonra Lombardlarin teslim olma esiginde oldugu Pavia ya dondu Lombardlar hayatlarinin karsiliginda teslim oldular ve yaz baslarinda kapilari actilar Desiderius Corbie manastirina gonderildi ve bir soylu olan oglu Adelgis Konstantinopolis te oldu Sarlman alisilmadik bir sekilde kendisini Demir Tac ile taclandirdi ve Lombardiya nin soylularinin Pavia da ona saygi gostermesini sagladi Yalnizca Benevento Duku boyun egmeyi reddetti ve bagimsizligini ilan etti Sarlman o zamanlar Lombardlarin krali olarak Italya nin efendisiydi Ayni yil Pavia dan bir garnizon ve birkac Frank kontuyla Italya dan ayrildi Italya da istikrarsizlik devam etti 776 da Friuli Duku Hrodgaud ve Spoleto lu Hildeprand isyan etti Sarlman Saksonya dan geri dondu ve Friuli dukunu savasta yenip oldurdu Spoleto duku ile bir antlasma imzaladi Isbirlikcileri II Arechis boyun egdirilmedi ve Bizans taki adaylari Adelgis sehri asla terk etmedi Kuzey Italya da duzen saglandi Ayrica bakinizKutsal Roma Cermen ImparatorluguKaynakca Mark Joshua J Charlemagne Dunya Tarihi Ansiklopedisi Erisim tarihi 31 Mayis 2024 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link a b McKitterick R 1989 Charlemagne Emperor Riche P 1978 Education and Culture in the Carolingian World a b Contreni J 1992 The Carolingian Renaissance Sullivan R 2003 Charlemagne and His World Schieffer R 1963 Aachen as the Empire s Cultural Center Nelson J 2019 Charlemagne and the Governance of the Frankish Realm Bullough D 1991 The Carolingian Renaissance An Early Renaissance Period Trompf G 1973 The Concept of the Carolingian Renaissance Journal of the History of Ideas 34 doi 10 2307 2708941 Nelson J 1977 On the limits of the Carolingian renaissance Studies in Church History 14 51 69 doi 10 1017 S0424208400006847 Mckitterick R 2018 The Frankish Kingdoms under the Carolingians 751 987 Swarzenski Hanns 1940 The Xanten Purple Leaf and the Carolingian Renaissance Art Bulletin 22 7 24 doi 10 1080 00043079 1940 11409006 Ullmann W 1969 The Carolingian Renaissance and the Idea of Kingship The Birkbeck Lectures 1968 9 doi 10 2307 1384588 The life of Charlemagne by Einhard ca 770 840 Einhard in belirttigi olum tarihinden yola cikarak hesaplanilmistir Ingilizce Ann Arbor University of Michigan Press 1960 ss 60 NOTES N 12 Dis baglantilarEinhard Einhardi Vita Karoli Magni Ortacag Latincesi 12 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Kasim 2014 Bakker Marco 2 Mart 2011 Charlemagne Reportret l olu kirik baglanti Sarlman in Kilici 11 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde myArmoury com makalesi Snell Melissa 2011 Ortacag Tarihi About com 21 Subat 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Kasim 2014 Sarlman tarafindan St Emeram Manastiri na verilen berat Imparatorun muhrunu ihtiva eder Marburg Universitesi koleksiyonu 4 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Imparator Sarlman Karl der Grosse Karolenj HanedaniOlumu 28 Ocak 814Resmi unvanlarOnce gelen Franklarin Krali 768 814 I Carloman ile birlikte 768 771 ve 800 811 Sonra gelen Dindar LudwigOnce gelen Lombardlarin Krali 774 814 ile birlikte 781 810 ve 810 818 BosBaska isim ile kullanilan makamRomulus Augustulus Bati Roma Imparatoru olarak Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu Imparatoru 800 814 Dindar Ludwig ile birlikte 813 814 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi 0 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme