Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nizâmülmülk (Farsça: نظام الملك) veya gerçek adıyla Ebu Ali Kıvamuddin Hasan bin Ali bin İshak et-Tûsî (Farsça: نظام الملك، ابو علي الحسن الطوسي; d. 10 Nisan 1018 – ö. 14 Ekim 1092),Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun baş veziri ve Siyâsetnâme adlı eserin yazarı olan Fars devlet adamı ve siyaset bilimcisidir. Devlet yönetiminde bir hayli etkili olan Nizâmülmülk; Alp Arslan ve Melikşah dönemlerinde vezirlik yapmıştır. "Nizâmülmülk" ismi, "devletin düzeni" anlamına gelir.
| Nizâmülmülk نظام الملك | |
|---|---|
 | |
| Nizâmülmülk'ün kabri | |
| Büyük Selçuklu İmparatorluğu Veziri | |
| Görev süresi 7 Aralık 1063 - 14 Ekim 1092 | |
| Hükümdar | Alp Arslan Melikşah |
| Yerine geldiği | Kündürî |
| Yerine gelen | Tâcülmülk |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 10 Nisan 1018 Tus, Horasan, İran, Gazneliler Devleti |
| Ölüm | 14 Ekim 1092 (74 yaşında) Nihavend, İran, Büyük Selçuklu İmparatorluğu |
| Ölüm nedeni | Suikast |
| Çocuk(lar) | Ahmed bin Nizâmülmülk Şemsülmülk Osman Müeyyidülmülk Fahrülmülk İzzülmülk Ziyaülmülk İmadülmülk |
| Dini | Sünni İslam |
Hayatı
Nizâmülmülk, 10 Nisan 1018 (Hicri 21 Zilkade 408) tarihinde İran'ın Horasan bölgesinin Tus şehrinde doğmuştur. Bu dönemde bu şehir, Gazneliler'in idaresi altında bulunmaktaydı. İlk devlet görevini Gazne sultanları için yapmıştır. Devlet işleriyle ilk olarak Gazne Devleti'nin Horasan valisinin yanında çalışarak başlamış ve 1059'da Gazneliler Horasan valisi olmuştur. 1063'ten itibaren görevine, Büyük Selçuklu Devleti'nde Alparslan'ın Belh valisinin yanında devam etti. 1064 yılında Büyük Selçuklu Devleti'ne vezir olarak atandı. Sultan Alp Arslan (hüküm süresi: 1063-1072) ve Melikşah (hüküm süresi: 1072-1092) dönemlerinde bu önemli vezirlik görevinde bulunmuştur. "Memleketin nizamlarının kurucusu" anlamında olan Nizâmülmülk ismi, Abbâsî halifesi Kâim bi Emrillah tarafından verildi. Dönemin nakşibendi şeyhi Ebu Ali Farmedi'ye çok hürmet ederdi.
Nizâmülmülk, 1092 yılında bir Haşhaşî fedaisi tarafından düzenlenen suikastta öldürülmüştür.
Ölümü
Katlin Genel Özeti
"Yunhs bin Ali Alamut kalesine iltica ile şer ve zararı her tarafa sirâyet edecek bir hâle geldiği vakitte Nizam'ül-Mülk kalenin etrafını askerle kuşatarak yolları kesti. Bunun üzerine kaleden iki adam çıktı; fakat bunların atlarının nallarının izleri ters idi; kale etrafına gitmiş olduklarını gösteriyordu. Kaleyi kuşatan askerler bunların hariçten kaleye girmiş olduklarını zan ettiler. Nizam'ül-Mülk de bu sırada hamamdan çıkmış, bir mahfede oturuyor, yemek yiyordu; bu iki adamdan biri görmüş olduğu bir haksızlıktan dolayı tazallüm ve şikâyet etmek için müracaat eden bir insan sıfatı ile sofrasına yakınlaşarak yanında bulunan zehirli bıçağı ile Nizamü'l-Mülk'e vurdu. Bundan sonra kaçarken ayağı çadırın ipine takılarak yere düşmesi üzerine etraftan Nizam'ül-Mülk'ün adamları yetiştiler, kendisini öldürdüler."
Nizam'ül Mülk'ün vezirliği 27 yıl sürmüştür. Haşhaşiler tarafından katli 10 Ekim 1092 Cumartesi gününde oldu. Katli hakkında şunları rivayet ederler: "Melik-Şah'ın hazinedarı Tac'ül-Mülk Ebu'l-Ganâim onun devrinde ve oğullarının vezareti zamanında işlerinin nazırı idi. Bu zamanlarda Nizam'ül-Mülk'ün Sultanın nazarından düşürdü, kendisinden nefret etmeğe başladı. Askerler tarafından pek ziyade sevildiğinden sultan kendisini azletmekten korktu. Çünkü Nizam'ül-Mülk pek ziyade nüfuz sahibi idi; kölelerin sayısı 20.000'e baliğ idi. Başka bir çare bulamadıkları için bir deylemî'yi in'am ve ihsan talebinde bulunan bir insan kıyafetine sokarak üzerine hücum ettirdiler. Bu adam bir bıçak darbesiyle mumaileyhi öldürdü."
Abdurrahman İbnü'l Cevzi'ye göre katlin haberi:
"Nizam'ül-ülk, yolda, 10 Ramazan (14 Ekim 1092)'da öldürüldü. Onun ölüm haberini getiren kimse ancak 18 Ramazan (22 Ekim 1092)'da Bağdat'a ulaştı."
Diğer Durumlar ve Detaylar
Tac'ül-Mülk'ün Vezir Nizam'ül-Mülk hakkındaki iftiralardan biri de şu idi: "Tac'ül-Mülk Sultana "Nizam'ül-Mülk her yıl fakihlere, sûfîlere, kârîlere 300.000 dinar para veriyor, eğer bu para ile bir ordu teçhiz edilirse onunla İstanbul (Kostantiniyye) surlarını bile fethetmek mümkündür," dedi. Sultan bunu işittiği vakitte Nizam'ül-Mülk'ü yanına çağırdı, bu mesele hakkında kendisinden sordu. Nizam'ül-Mülk cevap olarak: "Ey Sultanu'l-Alem! Ben ihtiyar bir adamım; eğer beni mezada versen bana kimse on dinardan fazla kıymet vermez; sen gençsin, seni de mezada verseler sen de yüz dinardan fazla etmezsin! Allah sana ve bana kullarından hiç kimseye nasip olmayan lütuf ve ihsanda bulunmuştur. Buna mukabil sen o Allah'ın dinini ilâya çalışan, onun aziz kitabını hamil bulunanlara yılda 300.000 dinar sarf etsek çok mudur? Sen her yıl askerlere bunun iki mislini sarf ediyorsun; halbuki bunların kuvvetlisi ve en nişancısının attığı ok bir milden ileri gitmez. Bunlar ellerinde bulunan kılıçlarıyla yalnız kendi yakınında bulunan kimseleri öldürebilirler; ben ise sarf ettiğim bu para ile öyle bir ordu teçhiz ediyorum ki onların duaları ok gibi tâ arşa kadar gider ve Allah'a vasıl olmak için ona hiçbir şey mâni olamaz," dedi. Sultan bu sözleri işittiği vakitte ağlamaya başladı.
Kendisine: "Sen bu ordunun sayısını elinden geldiği kadar çoğalt; sana istediğin kadar mal hazırdır, dünyanın serveti senindir," dedi.
Nizam'ül-Mülk icraatı için her şeyi hazırlamış bulunurdu. Asker için 1.000 dinar ikta'a etmişti, bunu yarısı Semerkand'dan gelen vergi ve yarısı da Rum memleketlerinden temin edilen gelir idi; bundan bir kimsenin bir dirhemi teahhura uğramazdı; evvelâ Türklere ikt'a yapan o idi.
Acem ve Arap ırakının (milletlerinin, uzaklarının) diğer memleketlerinde ve Horasan'da Nizamiyye medreselerini inşa ettirdi ve Bağdad'daki Nizamiyye medresenin inşasını Ebu Sa'd el-Sufi 1075 senesinde tamamladı; bu medresede imam Ebu İshak el-Şirazi, 1085'e kadar müderrislik etmiş, mumaileyhin vefatından sonra Nizam'ül-Mülk bunun müderrisliğini Ebu Nasır bin Sabbağ'a tevcih etmiştir. Nizam'ül-Mülk'ün birçok dostları vardı, Memleketin idaresinde kendisine yardım ederlerdi; bunlardan biri Divan'ül-inşa sahibi Kemaleddin Ebu'r-Riza Fadlullah bin Muhammed idi. Bu zat Sultanın pek ziyade teveccühünü kazanmıştı; daima huzurda bulunurdu, Sultan kendisini hiç yanından ayırmaz, onsuz bir dakika yapamazdı. Bir gün sultanın yanına gitmemiş idi; Sultan kendisine Türkçe olarak "Sen bensiz olabilirsin, fakat ben sensiz olamam, sen bensiz olduğun zaman görüşecek, konuşacak ve ünsiyet edecek adam bulabilirsin; fakat ben sensiz hiç kimse ile ünsiyette bulunamam," maalinde bir mektup yazdı.
Arkadaşlarından biri de İmameddin İsfahani bu Şeref'ül-Mülk'ün, bir yılın günlerinin sayısı kadar 360 kat mükemmel esvabı vardı, yılın dört faslının her günü çıkardığı, yahut birine hediye ettiği vakitte hazinedarı onun yerine hazineden yeni bir esvab çıkarır, verirdi. Mumaileyh Bâb-üt-Tak'da kain Ebu Hanife Numan bin Sabit (İmam-ı Azam)'in mezarı üzerine bir kubbe ve yine orada bir medrese inşa ettirmiştir.
İmameddin İsfahani Nuşrat'ül-fitra kitabında, Sultan Melikşah'ın yukarıda zikri geçen Tac'ül-Mülk'ü bir mektup ile vezir Nizam'ül-Mülk'e göndererek, bu mektubunda kendisine hitaben: "Sen benim mülk ve saltanatımı istila ile memleketlerimi çocuklarına, damadlarına ve memluklerine taksim ettin. Mülk ve saltanatta güya bana şerik olmuş gibi hareket ediyorsun! Yoksa sen vezaret divitini senin önünden kaldırıp halkı senin tecavüzünden halâs etmekliği mi mi istiyorsun?" yazdığını söylüyor.
Nizam'ül Mülk'de cevap olarak Tac'ül-Mülk'e:
"Efendimiz sultana benim tarafımdan: "Allah seni saltanatta daim etsin; sen beni, saltanatta kendine rakip ve serik olmuş zan ediyorsun; şunu bil ki bana verdiğin bu vezaret diviti senin saltanat tacın ile biri birine merbuttur; ne zaman onu benim elimden alsan senin tacından da eser kalmaz, diye söyledi" dedi. İmameddin İsfahani bunu söyledikten sonra ilavetten diyor ki: "Güya Nizam'ül-Mülk'ün bu sözleri kaza ve kadere tercüman olmuştur. Çünkü Nizam'ül-Mülk'ün katlinden sonra Sultan da bir ay sonra ölmüştür. Sultan Melikşah Ceyhun nehrini getçiği vakitte Nizam'ül-Mülk'ün gemicilerin paralarını Anktaya'ya havale etti."
Değerlendirme
Nizamiye medreseleri'nin teşkili ve mevcut toprak sisteminin aksayan yönlerinin tadil edilmesi gibi Selçuklu devletinin müesseseleşme ve merkezileşmesi yönünde önemli sayılabilecek teşebbüslerin altına imzasını atmıştır.
Bağdat, İsfahan, Nişabur, Belh, Herat, Basra, Musul ve Amol'daki Nizamiye Medreselerini kurdurmuştur. Nizamiye Medreseleri adını Nizamülmülk'ten almış ve Bağdat'taki Medresenin başına İmam-ı Gazali'yi getirmiştir. Bu medreselerin kurumlaşması ve gelişmesi tüm İslam ülkelerinde olduğu gibi ilk batı Avrupa üniversitelerinin de temeli olmuştur.
Öğrencilere sağlanan yurt ve burs hizmetlerinin mucididir. Devletin toprak idaresi hukukunda ikta sisteminin mucididir. Türk devletlerinde ilk kez gelir-gider raporlarını hazırlatan kişidir. Dünyadaki ilk istihbarat teşkilatının kurucusudur. Dünya tarihinin gelmiş geçmiş en büyük devlet adamlarından biri olarak kabul edilir.
Mezarı
Nizamülmülk'ün mezarı, bugün İran'ın İsfahan kentinin kenar mahallerinden birinde, Sultan Melikşah ile birlikte ve Selçuklu ailesinden pek çok isimle birlikte mütevazı bir türbede bulunmakta ve Hoca Nizamülmülk olarak bilinmektedir. Bazı kaynaklara göre İran devleti türbeyi bakımsız bırakmıştır.
Popüler Kültürdeki Yeri
- 2022 yılında vizyona giren Malazgirt 1071 sinema filminde Hasan Küçükçetin tarafından canlandırılmıştır.
- 2020-2021 yılları arası TRT 1'de Uyanış: Büyük Selçuklu dizisinde ve 2021'de yine TRT 1'de Alparslan: Büyük Selçuklu dizisinde Mehmet Özgür tarafından canlandırılmıştır.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Niẓām al-Mülk[](İngilizce)
Kaynakça
- ^ a b Nizamülmülk (Mart 2011). "Sunuş". Ali Alkan İnal (Ed.). Siyasetname (e-kitap). çev. Mehmet Taha Ayar. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- ^ Niẓām al-Mülk. Encyclopædia Britannica. 2008. Encyclopædia Britannica Online. 7 Ekim 2008. (İngilizce)
- ^ . 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2016.
- ^ a b Sadruddin Ebu'l-Hasan Ali İbn-i Naşir İbn-i Ali El-Hüseynî,Ahbârü'd-Devleti's-Selçukiyye,S.45,Çev : Necati Lugal,TTK YAY.,Ankara,1999,2.Baskı.
- ^ Abdurrahman İbnü'l-Cevzi,El-Muntazam Fi Tarihi'l-Ümem'de Selçuklular,S.153,Çev : Ali Sevim,Türk Tarih Kurumu Yayınları,Ankara,2014.
- ^ "Bir siyaset dahisi: Nizamülmülk". dunyabulteni.net. 24 Eylül 2010. 6 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Şubat 2017.
- ^ . sabah.com.tr. 3 Aralık 2014. 6 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2017.
| Vikisöz'de Nizâmülmülk ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Kündürî | Büyük Selçuklu İmparatorluğu Veziri 7 Aralık 1063 - 14 Ekim 1092 | Sonra gelen: Tâcülmülk |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nizamulmulk Farsca نظام الملك veya gercek adiyla Ebu Ali Kivamuddin Hasan bin Ali bin Ishak et Tusi Farsca نظام الملك ابو علي الحسن الطوسي d 10 Nisan 1018 o 14 Ekim 1092 Buyuk Selcuklu Imparatorlugu nun bas veziri ve Siyasetname adli eserin yazari olan Fars devlet adami ve siyaset bilimcisidir Devlet yonetiminde bir hayli etkili olan Nizamulmulk Alp Arslan ve Meliksah donemlerinde vezirlik yapmistir Nizamulmulk ismi devletin duzeni anlamina gelir Nizamulmulk نظام الملكNizamulmulk un kabriBuyuk Selcuklu Imparatorlugu VeziriGorev suresi 7 Aralik 1063 14 Ekim 1092Hukumdar Alp Arslan MeliksahYerine geldigi KunduriYerine gelen TaculmulkKisisel bilgilerDogum 10 Nisan 1018 Tus Horasan Iran Gazneliler DevletiOlum 14 Ekim 1092 74 yasinda Nihavend Iran Buyuk Selcuklu ImparatorluguOlum nedeni SuikastCocuk lar Ahmed bin Nizamulmulk Semsulmulk Osman Mueyyidulmulk Fahrulmulk Izzulmulk Ziyaulmulk ImadulmulkDini Sunni IslamHayatiNizamulmulk 10 Nisan 1018 Hicri 21 Zilkade 408 tarihinde Iran in Horasan bolgesinin Tus sehrinde dogmustur Bu donemde bu sehir Gazneliler in idaresi altinda bulunmaktaydi Ilk devlet gorevini Gazne sultanlari icin yapmistir Devlet isleriyle ilk olarak Gazne Devleti nin Horasan valisinin yaninda calisarak baslamis ve 1059 da Gazneliler Horasan valisi olmustur 1063 ten itibaren gorevine Buyuk Selcuklu Devleti nde Alparslan in Belh valisinin yaninda devam etti 1064 yilinda Buyuk Selcuklu Devleti ne vezir olarak atandi Sultan Alp Arslan hukum suresi 1063 1072 ve Meliksah hukum suresi 1072 1092 donemlerinde bu onemli vezirlik gorevinde bulunmustur Memleketin nizamlarinin kurucusu anlaminda olan Nizamulmulk ismi Abbasi halifesi Kaim bi Emrillah tarafindan verildi Donemin naksibendi seyhi Ebu Ali Farmedi ye cok hurmet ederdi Nizamulmulk 1092 yilinda bir Hashasi fedaisi tarafindan duzenlenen suikastta oldurulmustur OlumuKatlin Genel Ozeti Topkapi Sarayinda bulunan Nizam ul Mulk un katlini tasvir eden 360B numarali minyatur 1653 te aciga cikmistir Yunhs bin Ali Alamut kalesine iltica ile ser ve zarari her tarafa sirayet edecek bir hale geldigi vakitte Nizam ul Mulk kalenin etrafini askerle kusatarak yollari kesti Bunun uzerine kaleden iki adam cikti fakat bunlarin atlarinin nallarinin izleri ters idi kale etrafina gitmis olduklarini gosteriyordu Kaleyi kusatan askerler bunlarin haricten kaleye girmis olduklarini zan ettiler Nizam ul Mulk de bu sirada hamamdan cikmis bir mahfede oturuyor yemek yiyordu bu iki adamdan biri gormus oldugu bir haksizliktan dolayi tazallum ve sikayet etmek icin muracaat eden bir insan sifati ile sofrasina yakinlasarak yaninda bulunan zehirli bicagi ile Nizamu l Mulk e vurdu Bundan sonra kacarken ayagi cadirin ipine takilarak yere dusmesi uzerine etraftan Nizam ul Mulk un adamlari yetistiler kendisini oldurduler Nizam ul Mulk un vezirligi 27 yil surmustur Hashasiler tarafindan katli 10 Ekim 1092 Cumartesi gununde oldu Katli hakkinda sunlari rivayet ederler Melik Sah in hazinedari Tac ul Mulk Ebu l Ganaim onun devrinde ve ogullarinin vezareti zamaninda islerinin naziri idi Bu zamanlarda Nizam ul Mulk un Sultanin nazarindan dusurdu kendisinden nefret etmege basladi Askerler tarafindan pek ziyade sevildiginden sultan kendisini azletmekten korktu Cunku Nizam ul Mulk pek ziyade nufuz sahibi idi kolelerin sayisi 20 000 e balig idi Baska bir care bulamadiklari icin bir deylemi yi in am ve ihsan talebinde bulunan bir insan kiyafetine sokarak uzerine hucum ettirdiler Bu adam bir bicak darbesiyle mumaileyhi oldurdu Abdurrahman Ibnu l Cevzi ye gore katlin haberi Nizam ul ulk yolda 10 Ramazan 14 Ekim 1092 da olduruldu Onun olum haberini getiren kimse ancak 18 Ramazan 22 Ekim 1092 da Bagdat a ulasti Diger Durumlar ve Detaylar Tac ul Mulk un Vezir Nizam ul Mulk hakkindaki iftiralardan biri de su idi Tac ul Mulk Sultana Nizam ul Mulk her yil fakihlere sufilere karilere 300 000 dinar para veriyor eger bu para ile bir ordu techiz edilirse onunla Istanbul Kostantiniyye surlarini bile fethetmek mumkundur dedi Sultan bunu isittigi vakitte Nizam ul Mulk u yanina cagirdi bu mesele hakkinda kendisinden sordu Nizam ul Mulk cevap olarak Ey Sultanu l Alem Ben ihtiyar bir adamim eger beni mezada versen bana kimse on dinardan fazla kiymet vermez sen gencsin seni de mezada verseler sen de yuz dinardan fazla etmezsin Allah sana ve bana kullarindan hic kimseye nasip olmayan lutuf ve ihsanda bulunmustur Buna mukabil sen o Allah in dinini ilaya calisan onun aziz kitabini hamil bulunanlara yilda 300 000 dinar sarf etsek cok mudur Sen her yil askerlere bunun iki mislini sarf ediyorsun halbuki bunlarin kuvvetlisi ve en nisancisinin attigi ok bir milden ileri gitmez Bunlar ellerinde bulunan kiliclariyla yalniz kendi yakininda bulunan kimseleri oldurebilirler ben ise sarf ettigim bu para ile oyle bir ordu techiz ediyorum ki onlarin dualari ok gibi ta arsa kadar gider ve Allah a vasil olmak icin ona hicbir sey mani olamaz dedi Sultan bu sozleri isittigi vakitte aglamaya basladi Kendisine Sen bu ordunun sayisini elinden geldigi kadar cogalt sana istedigin kadar mal hazirdir dunyanin serveti senindir dedi Nizam ul Mulk icraati icin her seyi hazirlamis bulunurdu Asker icin 1 000 dinar ikta a etmisti bunu yarisi Semerkand dan gelen vergi ve yarisi da Rum memleketlerinden temin edilen gelir idi bundan bir kimsenin bir dirhemi teahhura ugramazdi evvela Turklere ikt a yapan o idi Acem ve Arap irakinin milletlerinin uzaklarinin diger memleketlerinde ve Horasan da Nizamiyye medreselerini insa ettirdi ve Bagdad daki Nizamiyye medresenin insasini Ebu Sa d el Sufi 1075 senesinde tamamladi bu medresede imam Ebu Ishak el Sirazi 1085 e kadar muderrislik etmis mumaileyhin vefatindan sonra Nizam ul Mulk bunun muderrisligini Ebu Nasir bin Sabbag a tevcih etmistir Nizam ul Mulk un bircok dostlari vardi Memleketin idaresinde kendisine yardim ederlerdi bunlardan biri Divan ul insa sahibi Kemaleddin Ebu r Riza Fadlullah bin Muhammed idi Bu zat Sultanin pek ziyade teveccuhunu kazanmisti daima huzurda bulunurdu Sultan kendisini hic yanindan ayirmaz onsuz bir dakika yapamazdi Bir gun sultanin yanina gitmemis idi Sultan kendisine Turkce olarak Sen bensiz olabilirsin fakat ben sensiz olamam sen bensiz oldugun zaman gorusecek konusacak ve unsiyet edecek adam bulabilirsin fakat ben sensiz hic kimse ile unsiyette bulunamam maalinde bir mektup yazdi Arkadaslarindan biri de Imameddin Isfahani bu Seref ul Mulk un bir yilin gunlerinin sayisi kadar 360 kat mukemmel esvabi vardi yilin dort faslinin her gunu cikardigi yahut birine hediye ettigi vakitte hazinedari onun yerine hazineden yeni bir esvab cikarir verirdi Mumaileyh Bab ut Tak da kain Ebu Hanife Numan bin Sabit Imam i Azam in mezari uzerine bir kubbe ve yine orada bir medrese insa ettirmistir Imameddin Isfahani Nusrat ul fitra kitabinda Sultan Meliksah in yukarida zikri gecen Tac ul Mulk u bir mektup ile vezir Nizam ul Mulk e gondererek bu mektubunda kendisine hitaben Sen benim mulk ve saltanatimi istila ile memleketlerimi cocuklarina damadlarina ve memluklerine taksim ettin Mulk ve saltanatta guya bana serik olmus gibi hareket ediyorsun Yoksa sen vezaret divitini senin onunden kaldirip halki senin tecavuzunden halas etmekligi mi mi istiyorsun yazdigini soyluyor Nizam ul Mulk de cevap olarak Tac ul Mulk e Efendimiz sultana benim tarafimdan Allah seni saltanatta daim etsin sen beni saltanatta kendine rakip ve serik olmus zan ediyorsun sunu bil ki bana verdigin bu vezaret diviti senin saltanat tacin ile biri birine merbuttur ne zaman onu benim elimden alsan senin tacindan da eser kalmaz diye soyledi dedi Imameddin Isfahani bunu soyledikten sonra ilavetten diyor ki Guya Nizam ul Mulk un bu sozleri kaza ve kadere tercuman olmustur Cunku Nizam ul Mulk un katlinden sonra Sultan da bir ay sonra olmustur Sultan Meliksah Ceyhun nehrini getcigi vakitte Nizam ul Mulk un gemicilerin paralarini Anktaya ya havale etti DegerlendirmeNizamiye medreseleri nin teskili ve mevcut toprak sisteminin aksayan yonlerinin tadil edilmesi gibi Selcuklu devletinin muesseselesme ve merkezilesmesi yonunde onemli sayilabilecek tesebbuslerin altina imzasini atmistir Bagdat Isfahan Nisabur Belh Herat Basra Musul ve Amol daki Nizamiye Medreselerini kurdurmustur Nizamiye Medreseleri adini Nizamulmulk ten almis ve Bagdat taki Medresenin basina Imam i Gazali yi getirmistir Bu medreselerin kurumlasmasi ve gelismesi tum Islam ulkelerinde oldugu gibi ilk bati Avrupa universitelerinin de temeli olmustur Ogrencilere saglanan yurt ve burs hizmetlerinin mucididir Devletin toprak idaresi hukukunda ikta sisteminin mucididir Turk devletlerinde ilk kez gelir gider raporlarini hazirlatan kisidir Dunyadaki ilk istihbarat teskilatinin kurucusudur Dunya tarihinin gelmis gecmis en buyuk devlet adamlarindan biri olarak kabul edilir MezariNizam ul Mulk un turbesinin girisi Isfahan Iran Nizamulmulk un mezari bugun Iran in Isfahan kentinin kenar mahallerinden birinde Sultan Meliksah ile birlikte ve Selcuklu ailesinden pek cok isimle birlikte mutevazi bir turbede bulunmakta ve Hoca Nizamulmulk olarak bilinmektedir Bazi kaynaklara gore Iran devleti turbeyi bakimsiz birakmistir Populer Kulturdeki Yeri2022 yilinda vizyona giren Malazgirt 1071 sinema filminde Hasan Kucukcetin tarafindan canlandirilmistir 2020 2021 yillari arasi TRT 1 de Uyanis Buyuk Selcuklu dizisinde ve 2021 de yine TRT 1 de Alparslan Buyuk Selcuklu dizisinde Mehmet Ozgur tarafindan canlandirilmistir Ayrica bakinizSelcuklu Hanedani Siyasetname Nizamiye Medreseleri Imam Gazali Hashasiler Hasan Sabbah Omer Hayyam MeliksahDis baglantilarNiẓam al Mulk olu kirik baglanti Ingilizce Kaynakca a b Nizamulmulk Mart 2011 Sunus Ali Alkan Inal Ed Siyasetname e kitap bicim kullanmak icin url gerekiyor yardim cev Mehmet Taha Ayar Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari Niẓam al Mulk Encyclopaedia Britannica 2008 Encyclopaedia Britannica Online 7 Ekim 2008 Ingilizce 10 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Mart 2016 a b Sadruddin Ebu l Hasan Ali Ibn i Nasir Ibn i Ali El Huseyni Ahbaru d Devleti s Selcukiyye S 45 Cev Necati Lugal TTK YAY Ankara 1999 2 Baski Abdurrahman Ibnu l Cevzi El Muntazam Fi Tarihi l Umem de Selcuklular S 153 Cev Ali Sevim Turk Tarih Kurumu Yayinlari Ankara 2014 Bir siyaset dahisi Nizamulmulk dunyabulteni net 24 Eylul 2010 6 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Subat 2017 sabah com tr 3 Aralik 2014 6 Subat 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Subat 2017 Vikisoz de Nizamulmulk ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Siyasi goreviOnce gelen Kunduri Buyuk Selcuklu Imparatorlugu Veziri 7 Aralik 1063 14 Ekim 1092 Sonra gelen Taculmulk