Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ruhr ayaklanması (Almanca: Ruhraufstand) 1920 yılı Mart ayında Weimar Cumhuriyeti'nin Ruhr bölgesindeki solcu işçiler tarafından başlatılan ayaklanmadır. 13 Mart 1920 tarihinde Kapp Darbesi'ne karşı olarak sosyal-demokrat Alman Hükûmeti tarafından ilan edilen genel grev çağrısına uyan başta Almanya Komünist Partisi üyeleri olmak üzere komünistler, sosyalistler ve solcular Kapp Darbesi'nin bastırılmasının ardından iktidarı alarak proletarya diktatörlüğünü ilan etmek üzere harekete geçer. Alman Hükûmeti tarafından görevlendirilen Reichswehr ordu birlikleri ve Freikorps adı altında örgütlenen düzensiz sağcı milis güçleri tarafından ayaklanma bastırılır. 12 Nisan'da sona eren çatışmaların ardından yaklaşık 1.600 komünist yargısız infaz edilmiştir.
Arka planı
I. Dünya Savaşının ardından imzalanan Versay Antlaşması 10 Ocak 1920 tarihinde yürürlüğe girince Alman hükûmeti silahlı kuvvetlerdeki personel sayısını gözle görülür derecede azaltmak ve Freikorps gibi milis kuvvetlerini dağıtmak durumunda kaldı. Talimat Savunma Bakanı Gustav Noske tarafından verildi. Ancak Reichswehr'deki en kıdemli komutan olan Walther von Lüttwitz emre uymadı. Takip eden olaylar Kapp Darbesi veya Lüttwitz-Kapp Darbesi adı verilen süreci tetikledi. Lüttwitz'i destekleyen ordu mensupları ve sağcılardan oluşan destekçileri seçilmiş hükûmete karşı darbe girişiminde bulunarak Berlin üzerine yürüdü, monarşinin yeniden tesis edilmesi amacıyla başbakan olarak Wolfgang Kapp'ı başa getirdi.
Noske, ayaklanmanın bastırılması için ordu komutanı Hans von Seeckt'i göreve çağırmış ancak Seeckt ve diğer komutanlar görevi reddedince hükûmet Berlin'den kaçmıştır.
Darbe başarılı olmuş gözükse de bürokrasi darbecilerle işbirliği yapmayı reddettiği için darbeciler ülkeyi yönetemez duruma gelmiştir. Darbe günü Sosyal Demokrat Parti lideri Otto Wels tarafından darbeye karşı yapılan genel grev çağrısı kabul görmüş ve başta Almanya Komünist Partisi olmak üzere sol partiler tarafından destek görmüştür. Yaklaşık 12 milyon işçinin destek verdiği düşünülen grev sonrasında 17 Mart günü darbeciler alaşağı edilmiştir.
Kapp Darbesi'nin engellenmesi
Ruhr bölgesindeki ilk gösteriler 13 Mart 1920 günü başladı. Bochum'daki protestolarda 20 bin kişinin sokaklara çıktığı bildirilmektedir. 14 Mart günü Kapp Darbesi Berlin'de sürerken 'de biraraya gelen Almanya Komünist Partisi, Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi ve Almanya Sosyal Demokrat Partisi yöneticileri darbecilere karşı derhal birleşilmesi ve ortak adımlar atılması yönünde karar alırlar. Partiler iktidarın geri alınması ve proletarya diktatörlüğünün kurulması yönünde bir bildiri yayınladılar.
Genel grev ve iktidarın alınması çağrısına uygun şekilde hareket eden yerel örgütler Ruhr bölgesinde kimi bölgelerde konseyler eliyle iktidara el koydular. Konseyler genel olarak ağırlıklı şekilde Almanya Komünist Partisi ve Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi üyelerinin çoğunlukta olduğu yapılar olmasına rağmen bileşimi içinde anarşistler vb de bulunuyordu. Konseyler iktidara el koyduğu kentlerde oluşturduğu milisler sayesinde kontrolü ele geçirdi.
Oluşturulan Kızıl Ruhr Ordusu'nun toplam gücünün 50 bin civarında olduğu daha sonra ayaklanma bastırıldığında ele geçen silahlardan anlaşılmaktadır.
17 Mart günü bölgesindeki Kızıl Ruhr Ordusu birlikleri Kapp Hükûmetine destek verdiği ortaya çıkan 600 kişilik bir Freikorps birliğini esir eder, sonrasında Dortmund kentinde denetimi ele geçirir. 20 Mart günü Essen'de denetimi işçi konseyleri alır. Ayaklanmada öne çıkan bir liderlik veya bir siyasi program olmasa da önemli kentlerdeki sanayi tesisleri ve fabrikalar doğrudan işçilerin yönetimine geçmiştir.
Ayaklanma
Kapp Darbesi 18 Mart tarihi itibarıyla bastırılmış, göreve gelen Başbakan Gustav Bauer genel grev kararı alan başta komünistler olmak üzere sosyalistlerin Gustav Noske'nin görevden alınması gibi bazı isteklerini kabul etmiş ancak sosyalist bir işçi hükûmeti kurulması kararı reddedilmiştir. Berlin'e dönen yasal hükûmet 24 Mart günü yayınladığı ültimatom belgesinde işçi konseyleri tarafından devam ettirilen grevlerin ve ayaklanma durumunun 30 Mart (sonra 2 Nisan'a uzatılmıştır) tarihine kadar sona erdirilmesi emredilmiştir. 25 Mart günü Gustav Bauer hükûmeti istifa etmiş, Cumhurbaşkanı Friedrich Ebert, Hermann Müller'i yeni başbakan olarak atamıştır. Durumun barışçıl şekilde çözülmesine yönelik girişimler sonuçsuz kalınca bölgedeki 300 bin maden işçisi de greve dahil olmuştur. Mart ayının sonuna gelindiğinde Düsseldorf, başta olmak üzere Ruhr bölgesinde komünistler hakimiyeti ele geçirmiştir.
Sonrası
2 Nisan günü hükûmete bağlı düzenli ordu birlikleri denetimi sağlamak üzere Ruhr bölgesine girer. Düzenli ordu birlikleri içinde daha birkaç hafta öncesinde Kapp Darbesi'ni desteklemiş birliklerin de yer aldığı görülmüştür. Freikorps milislerinin de desteğini alan düzenli ordu birlikleri direnişi kırarak denetimi ele almıştır. Çatışmaların ardından silahıyla ele geçirilenler yerinde infaz edilmiştir. Katliamdan kaçmaya çalışanlar Versay Antlaşması gereğince Ruhr bölgesini işgal etmiş olan Fransız Ordusunun denetimindeki bölgelere kaçmış, Ruhr bölgesindeki katliamları önlemek için Fransız Ordusu 6 Nisan günü Frankfurt, Hanau ve Darmstadt'a girmiştir. Ayaklanma sonrasında binlerce işçinin katledildiği bilinmektedir.
Kaynakça
- ^ Alman Tarih Müzesi sitesinde 1920 Kronolojisi içinde 8 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Almanca) 7 Temmuz 2023 tarihinde erişilmiştir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ruhr ayaklanmasi Almanca Ruhraufstand 1920 yili Mart ayinda Weimar Cumhuriyeti nin Ruhr bolgesindeki solcu isciler tarafindan baslatilan ayaklanmadir 13 Mart 1920 tarihinde Kapp Darbesi ne karsi olarak sosyal demokrat Alman Hukumeti tarafindan ilan edilen genel grev cagrisina uyan basta Almanya Komunist Partisi uyeleri olmak uzere komunistler sosyalistler ve solcular Kapp Darbesi nin bastirilmasinin ardindan iktidari alarak proletarya diktatorlugunu ilan etmek uzere harekete gecer Alman Hukumeti tarafindan gorevlendirilen Reichswehr ordu birlikleri ve Freikorps adi altinda orgutlenen duzensiz sagci milis gucleri tarafindan ayaklanma bastirilir 12 Nisan da sona eren catismalarin ardindan yaklasik 1 600 komunist yargisiz infaz edilmistir Dortmund da denetimi alan Kizil Ruhr Ordusu uyeleriArka planiDarbeyi destekeleyen birlikler Berlin de I Dunya Savasinin ardindan imzalanan Versay Antlasmasi 10 Ocak 1920 tarihinde yururluge girince Alman hukumeti silahli kuvvetlerdeki personel sayisini gozle gorulur derecede azaltmak ve Freikorps gibi milis kuvvetlerini dagitmak durumunda kaldi Talimat Savunma Bakani Gustav Noske tarafindan verildi Ancak Reichswehr deki en kidemli komutan olan Walther von Luttwitz emre uymadi Takip eden olaylar Kapp Darbesi veya Luttwitz Kapp Darbesi adi verilen sureci tetikledi Luttwitz i destekleyen ordu mensuplari ve sagcilardan olusan destekcileri secilmis hukumete karsi darbe girisiminde bulunarak Berlin uzerine yurudu monarsinin yeniden tesis edilmesi amaciyla basbakan olarak Wolfgang Kapp i basa getirdi Noske ayaklanmanin bastirilmasi icin ordu komutani Hans von Seeckt i goreve cagirmis ancak Seeckt ve diger komutanlar gorevi reddedince hukumet Berlin den kacmistir Darbe basarili olmus gozukse de burokrasi darbecilerle isbirligi yapmayi reddettigi icin darbeciler ulkeyi yonetemez duruma gelmistir Darbe gunu Sosyal Demokrat Parti lideri Otto Wels tarafindan darbeye karsi yapilan genel grev cagrisi kabul gormus ve basta Almanya Komunist Partisi olmak uzere sol partiler tarafindan destek gormustur Yaklasik 12 milyon iscinin destek verdigi dusunulen grev sonrasinda 17 Mart gunu darbeciler alasagi edilmistir Kapp Darbesi nin engellenmesiRuhr bolgesindeki ilk gosteriler 13 Mart 1920 gunu basladi Bochum daki protestolarda 20 bin kisinin sokaklara ciktigi bildirilmektedir 14 Mart gunu Kapp Darbesi Berlin de surerken de biraraya gelen Almanya Komunist Partisi Almanya Bagimsiz Sosyal Demokrat Partisi ve Almanya Sosyal Demokrat Partisi yoneticileri darbecilere karsi derhal birlesilmesi ve ortak adimlar atilmasi yonunde karar alirlar Partiler iktidarin geri alinmasi ve proletarya diktatorlugunun kurulmasi yonunde bir bildiri yayinladilar Genel grev ve iktidarin alinmasi cagrisina uygun sekilde hareket eden yerel orgutler Ruhr bolgesinde kimi bolgelerde konseyler eliyle iktidara el koydular Konseyler genel olarak agirlikli sekilde Almanya Komunist Partisi ve Almanya Bagimsiz Sosyal Demokrat Partisi uyelerinin cogunlukta oldugu yapilar olmasina ragmen bilesimi icinde anarsistler vb de bulunuyordu Konseyler iktidara el koydugu kentlerde olusturdugu milisler sayesinde kontrolu ele gecirdi Olusturulan Kizil Ruhr Ordusu nun toplam gucunun 50 bin civarinda oldugu daha sonra ayaklanma bastirildiginda ele gecen silahlardan anlasilmaktadir 17 Mart gunu bolgesindeki Kizil Ruhr Ordusu birlikleri Kapp Hukumetine destek verdigi ortaya cikan 600 kisilik bir Freikorps birligini esir eder sonrasinda Dortmund kentinde denetimi ele gecirir 20 Mart gunu Essen de denetimi isci konseyleri alir Ayaklanmada one cikan bir liderlik veya bir siyasi program olmasa da onemli kentlerdeki sanayi tesisleri ve fabrikalar dogrudan iscilerin yonetimine gecmistir AyaklanmaBastirilan ayaklanma sonrasinda katledilen komunist isciler Kapp Darbesi 18 Mart tarihi itibariyla bastirilmis goreve gelen Basbakan Gustav Bauer genel grev karari alan basta komunistler olmak uzere sosyalistlerin Gustav Noske nin gorevden alinmasi gibi bazi isteklerini kabul etmis ancak sosyalist bir isci hukumeti kurulmasi karari reddedilmistir Berlin e donen yasal hukumet 24 Mart gunu yayinladigi ultimatom belgesinde isci konseyleri tarafindan devam ettirilen grevlerin ve ayaklanma durumunun 30 Mart sonra 2 Nisan a uzatilmistir tarihine kadar sona erdirilmesi emredilmistir 25 Mart gunu Gustav Bauer hukumeti istifa etmis Cumhurbaskani Friedrich Ebert Hermann Muller i yeni basbakan olarak atamistir Durumun bariscil sekilde cozulmesine yonelik girisimler sonucsuz kalinca bolgedeki 300 bin maden iscisi de greve dahil olmustur Mart ayinin sonuna gelindiginde Dusseldorf basta olmak uzere Ruhr bolgesinde komunistler hakimiyeti ele gecirmistir Sonrasi2 Nisan gunu hukumete bagli duzenli ordu birlikleri denetimi saglamak uzere Ruhr bolgesine girer Duzenli ordu birlikleri icinde daha birkac hafta oncesinde Kapp Darbesi ni desteklemis birliklerin de yer aldigi gorulmustur Freikorps milislerinin de destegini alan duzenli ordu birlikleri direnisi kirarak denetimi ele almistir Catismalarin ardindan silahiyla ele gecirilenler yerinde infaz edilmistir Katliamdan kacmaya calisanlar Versay Antlasmasi geregince Ruhr bolgesini isgal etmis olan Fransiz Ordusunun denetimindeki bolgelere kacmis Ruhr bolgesindeki katliamlari onlemek icin Fransiz Ordusu 6 Nisan gunu Frankfurt Hanau ve Darmstadt a girmistir Ayaklanma sonrasinda binlerce iscinin katledildigi bilinmektedir Kaynakca Alman Tarih Muzesi sitesinde 1920 Kronolojisi icinde 8 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Almanca 7 Temmuz 2023 tarihinde erisilmistir