Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kilim, iki iplik sistemine dayanılarak yapılan, tersi ve düzü bulunmayan havsız bir dokuma.
Bilinen en eski dokuma türlerinden biridir.Süsleme için de kullanılabilir. Yün veya kıl ipliğinden, dikey veya yatay yer tezgahlarında dokunur. Halıdan farkı havsız ve düğümsüz olması, diğer düz dokuma yaygılardan ayrılan yönü ise, iki iplik sistemiyle yapılması ve desenlerinin kabarık olmamasıdır.
Düz dokuma yaygıların geçmişi düğümlü halılardan daha eski olmasına rağmen daha dayanıksız malzemeden üretildikleri için günümüze kalan eski örnekleri azdır. Günümüze ulaşan kilim tekniği ile dokunmuş en eski parça Eski Mısır'ın 18. hanedan dönemine aittir ve IV. Tuthmosis'in mezarından çıkmıştır. Anadolu'da dokunmuş en eski kilim örneği, M.Ö. 2300 yıllarına tarihlenen, Truva kazılarında bulunmuş olan, "kraliçenin örtüsü" diye bilinen ancak bugün nerede olduğu bilinmeyen kilimdir. Ayrıca Gordion kazılarında Frigler'e (M.Ö 7. yüzyıla) ait kilime benzer parçalar ele geçirilmiştir. Güney Sibirya'daki Pazırık'ta milattan önce 5.-4. yüzyıllara tarihlenen ünlü Hun halısıyla birlikte bulunan keçe ve düz dokuma yaygılar, Peru'da milattan önce 8-.2. yüzyıllara tarihlenen parçalar tüm kıtalarda bu tür dokumaların çok eski tarihlerden beri bilindiğini gösterir.
Etimoloji
Kilim kelimesinin kökeni tartışmalıdır. Genelde aslının Farsça olduğu ve bu dilden Urduca ile Türkçeye, Türkçeden de Moğolca, Rusça ve Arapça ile Kafkas ve Balkan dillerine geçtiği kabul edilmektedir.
Düğümlü halı dışında kalan tüm dokumalar, Türkiye'de ve Türkiye dışında dokum tekniğine bakılmaksızın halk arasında "kilim" olarak adlandırılmıştır.
Anadolu kilimleri
Orta Asya'da göçebe Türkler'in, çadırlarının toprak zeminindeki rutubetten kendilerini korumak için düz dokuma tekniğinin aynısını kullanarak keçi yününden "kilim" adını verdikleri zemin kaplamalarını ürettikleri düşünülür. Türkler Anadolu’ya geldiklerinde Orta Asya’daki dokuma geleneğine dayanan dokuma kültürlerini de beraber getirdiler. Konya, Kayseri, Sivas, Aksaray gibi birçok merkez halılarıyla ün kazandı.
Ayrı ayrı gruplar halinde farklı zamanlarda Anadolu'ya gelen, değişik yerlerde değişik zamanlarda konaklayan Türkmen boy ve oymaklarının bazıları kilimlerinde değişmeyen arkaik Türkmen desenlerini dokurken, bazıları ek motif ve kompozisyonlarla sürekli zenginleşen desenler oluşturdular. Her yörenin kendine has yünü ve elde edilebilen değişik boya maddeleri, dokuyucuların kişisel ustalık ve yaratıcılıkları büyük bir çeşitlilik doğmasını sağladı. 14. yüzyıl sonlarına doğru Anadolu kilimleri Avrupa evlerine, kiliselerine ve şatolarına girmeye başladı. Bugün Washington Dokuma Müzesi'nde bulunan ve 15.-16. yüzyıla tarihlendirilen atkılı sumak tekniğinde dokunmuş bir yaygı, Türk düz dokuma yaygıları içinde tarihlendirilebilen en eski örnektir.
Anadolu kilimleri Türkmen, Yörük, Kürt kilimi gibi genel; Eşme (Uşak), Kayabaşı (Silifke), Emirdağ, Dazkırı (Afyon), Pınarbaşı, Bünyan, Avşar (Kayseri), Şarkışla (Sivas) kilimi gibi dokundukları yerlere ve Dirişan (Malatya), Kirkitli (Gaziantep), Şavak (Çemişkezek), Beritan (Van) kilimi gibi dokuyan aşiretlere göre değişik adlar almıştır.
Kaynakça
- ^ a b c Hatipoğlu, Hurisel. . Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek lisans tezi, Erzurum, 1997. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2018.
- ^ a b c Bozkurt, Nebi. "Kilim" (PDF). Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, cilt 26, yıl 2002. 14 Haziran 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Haziran 2018.
- ^ Kılıç, Ayşan; Yayan, Gonca. . Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi Sayı 6, Yıl 2010. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2018.
- ^ a b "El Sanatları Teknolojisi" (PDF). Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara, 2012. 14 Haziran 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Haziran 2018.
Dış bağlantılar
- Kilimlerin gizemli dili 19 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Basic Tribal and Village Weaves (İngilizce) 7 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Şarkışla'da Kilimcilik - Emin Kuzucular, Sivas Folkloru, 1977 (Kilimcilik tekniği üzerine ayrıntılı bir yazı)
Görseller
-
![image]()
Kilim Deseni (Akçakışla, Şarkışla) -
![image]()
Kilim Deseni (Akçakışla, Şarkışla) -
![image]()
Bir İran kilimi -
![image]()
El dokuması Eşme kilimi -
![image]()
Akçakışla Kilimi (Şarkışla) -1 -
![image]()
Akçakışla Kilimi (Şarkışla) -2 -
![image]()
Türk kilimleri
Ayrıca bakınız
 | Kültür ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kilim iki iplik sistemine dayanilarak yapilan tersi ve duzu bulunmayan havsiz bir dokuma Bir Orta Anadolu kilimi Bilinen en eski dokuma turlerinden biridir Susleme icin de kullanilabilir Yun veya kil ipliginden dikey veya yatay yer tezgahlarinda dokunur Halidan farki havsiz ve dugumsuz olmasi diger duz dokuma yaygilardan ayrilan yonu ise iki iplik sistemiyle yapilmasi ve desenlerinin kabarik olmamasidir Duz dokuma yaygilarin gecmisi dugumlu halilardan daha eski olmasina ragmen daha dayaniksiz malzemeden uretildikleri icin gunumuze kalan eski ornekleri azdir Gunumuze ulasan kilim teknigi ile dokunmus en eski parca Eski Misir in 18 hanedan donemine aittir ve IV Tuthmosis in mezarindan cikmistir Anadolu da dokunmus en eski kilim ornegi M O 2300 yillarina tarihlenen Truva kazilarinda bulunmus olan kralicenin ortusu diye bilinen ancak bugun nerede oldugu bilinmeyen kilimdir Ayrica Gordion kazilarinda Frigler e M O 7 yuzyila ait kilime benzer parcalar ele gecirilmistir Guney Sibirya daki Pazirik ta milattan once 5 4 yuzyillara tarihlenen unlu Hun halisiyla birlikte bulunan kece ve duz dokuma yaygilar Peru da milattan once 8 2 yuzyillara tarihlenen parcalar tum kitalarda bu tur dokumalarin cok eski tarihlerden beri bilindigini gosterir EtimolojiKilim kelimesinin kokeni tartismalidir Genelde aslinin Farsca oldugu ve bu dilden Urduca ile Turkceye Turkceden de Mogolca Rusca ve Arapca ile Kafkas ve Balkan dillerine gectigi kabul edilmektedir Dugumlu hali disinda kalan tum dokumalar Turkiye de ve Turkiye disinda dokum teknigine bakilmaksizin halk arasinda kilim olarak adlandirilmistir Anadolu kilimleriKilim Deseni Akcakisla Sarkisla Orta Asya da gocebe Turkler in cadirlarinin toprak zeminindeki rutubetten kendilerini korumak icin duz dokuma tekniginin aynisini kullanarak keci yununden kilim adini verdikleri zemin kaplamalarini urettikleri dusunulur Turkler Anadolu ya geldiklerinde Orta Asya daki dokuma gelenegine dayanan dokuma kulturlerini de beraber getirdiler Konya Kayseri Sivas Aksaray gibi bircok merkez halilariyla un kazandi Ayri ayri gruplar halinde farkli zamanlarda Anadolu ya gelen degisik yerlerde degisik zamanlarda konaklayan Turkmen boy ve oymaklarinin bazilari kilimlerinde degismeyen arkaik Turkmen desenlerini dokurken bazilari ek motif ve kompozisyonlarla surekli zenginlesen desenler olusturdular Her yorenin kendine has yunu ve elde edilebilen degisik boya maddeleri dokuyucularin kisisel ustalik ve yaraticiliklari buyuk bir cesitlilik dogmasini sagladi 14 yuzyil sonlarina dogru Anadolu kilimleri Avrupa evlerine kiliselerine ve satolarina girmeye basladi Bugun Washington Dokuma Muzesi nde bulunan ve 15 16 yuzyila tarihlendirilen atkili sumak tekniginde dokunmus bir yaygi Turk duz dokuma yaygilari icinde tarihlendirilebilen en eski ornektir Anadolu kilimleri Turkmen Yoruk Kurt kilimi gibi genel Esme Usak Kayabasi Silifke Emirdag Dazkiri Afyon Pinarbasi Bunyan Avsar Kayseri Sarkisla Sivas kilimi gibi dokunduklari yerlere ve Dirisan Malatya Kirkitli Gaziantep Savak Cemiskezek Beritan Van kilimi gibi dokuyan asiretlere gore degisik adlar almistir Kaynakca a b c Hatipoglu Hurisel Ataturk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Yuksek lisans tezi Erzurum 1997 12 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Haziran 2018 a b c Bozkurt Nebi Kilim PDF Turk Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi cilt 26 yil 2002 14 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Haziran 2018 Kilic Aysan Yayan Gonca Gazi Turkiyat Turkoloji Arastirmalari Dergisi Sayi 6 Yil 2010 12 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Haziran 2018 a b El Sanatlari Teknolojisi PDF Milli Egitim Bakanligi Ankara 2012 14 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Haziran 2018 Dis baglantilarKilimlerin gizemli dili 19 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Basic Tribal and Village Weaves Ingilizce 7 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sarkisla da Kilimcilik Emin Kuzucular Sivas Folkloru 1977 Kilimcilik teknigi uzerine ayrintili bir yazi GorsellerKilim Deseni Akcakisla Sarkisla Kilim Deseni Akcakisla Sarkisla Bir Iran kilimi El dokumasi Esme kilimi Akcakisla Kilimi Sarkisla 1 Akcakisla Kilimi Sarkisla 2 Turk kilimleriAyrica bakinizAla kiyiz CicimKultur ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz