Balıkesir Kongresi, 30 Ekim 1918 tarihli Mondros Mütarekesi'nden TBMM'nin kurulduğu 23 Nisan 1920 tarihine kadar geçen süreye "Kongreler Dönemi" denilir. Bu süre içindeki 30 dolayında kongrenin "beşi", 1919 ve 1920 yıllarında toplanan Balıkesir kongreleridir. Bunlardan 1, 4 ve 5. kongreye Karesi (Balıkesir) Mebusu (Milletvekili) Mehmet Vehbi Bolak, 2 ve 3. kongreye, harekete sonradan katılan Balıkesir eski Mutasarrıfı Hacim Muhittin Çarıklı başkanlık etmiştir. Bu kongreler, 15 Mayıs 1919'daki İzmir işgalinin hemen ertesi günlerinde (16-19 Mayıs 1915) Balıkesirliler'in Mehmet Vehbi Bolak önderliğinde kurdukları direniş teşkilatıyla başlattıkları hareketlerin birer parçasıdır. İçlerinde, (terhis edilmiş olan ordudan) sadece üç asker vardır: Miralay (Albay) Kazım Özalp, Askeri Kaymakam (Yarbay) Ali Çetinkaya ve Yüzbaşı Kemal Balıkesir. Balıkesir hareketi Millî Mücadele'nin başarıya ulaşmasında önemli rol oynamış; İzmir'den Anadolu içlerine yürümek isteyen Yunan kuvvetlerini engelleyerek, Millî Ordu'nun hazırlanması için Mustafa Kemal Paşa'ya, her saniyesi altın değerinde on üç ay kazandırmıştır.
Başlangıcı
Yunan kuvvetlerinin İzmir'e çıkması (15 Mayıs 1919) üzerine halkın teşkil ettiği Kuvâ-yi Milliye'nin ve bunlara katılan küçük ordu birliklerinin meydana getirdikleri millî cepheler zamanla büyüdü ve gereksinimleri de geniş ölçüde arttı. 29 Mayıs 1919'da Ayvalık'ta, 9 Haziran 1919'da Soma'da ve 23 Haziran 1919'da Akhisar'da kurulan cepheler bir süre sonra birleşerek 'Şimal Cephesi' adını aldı. Diğer taraftan 12 Haziran 1919'da Aydın ve 22 Haziran'da Salihli cepheleri kuruldu. Bu cephelerin tam bir teşkilat halini almasında Karesi Mebusu Mehmet Vehbi Bolak ve Karesi eski Mutasarrıfı Hacim Muhittin (Cumhuriyet döneminde "Çarıklı" soyadını aldı) beyler büyük rol oynadı.
Balıkesir Kongresi ilk kez 27 Haziran-13 Temmuz 1919 tarihleri arasında Mehmet Vehbi Bolak başkanlığında toplanmış,"Heyet-i Merkeziye" başkanlığına Hacim Muhittin Bey seçilmiştir.
Kongrenin toplanması ve aldığı kararlar
Erzurum Kongresi'nden üç gün sonra 26 Temmuz'da toplanan asıl kongreye ise Balıkesir, Bandırma, Burhaniye, Edremit, Gönen, Balya, Sındırgı, Akhisar, Kırkağaç kazaları ile Fırt, Kepsut, Giresun, Şamlı, İvrindi, Bigadiç ve Konakpınarı nahiyelerinden 48 üye katıldı. "Hareket-i Milliye Redd-i İlhak Heyeti" adını benimseyen kongrede 29 karar alındı. Bu çerçevede; Hacim Muhittin Bey başkanlığa, Mehmet Vehbi Bolak başkan vekilliğine getirildi, tüm bölgede seferberlik ilan edildi ve 1885-1895 doğumluların cepheye sevkedilmesine karar verildi. Ayrıca, kazalarda da direniş teşkilatlanmasının kurulması, çetecilikten uzak durulması, Yunanlarla hiçbir suretle müzakere edilmeyip hiçbir ürünün satılmaması da kararlaştırıldı.
3 Haziran 1919: Reddi ilhak heyetinin Alaca mescitte yaptığı ve 14. kolordu komutanı Yusuf İzzet Paşa’nın da hazır bulunduğu 3 Haziran 1919 tarihli toplantıda doğrudan doğrudan müdafaaya ve Ayvalık ile Bergama havalisine milis kuvvetleri gönderilmesine karar verilmiştir. Bunun yanında bir milli tabur kurularak Soma ve Kırkağaç cephesi oluşturulmasına karar verilmiştir.
6 Haziran 1919: Harp mektebindeki eğitimini yarıda bırakarak Balıkesir’e memleketine dönen Yüzbaşı Kemal Balıkesir (soyadı Balıkesir’dir), şehirden aldığı gönüllüler ve Yusuf İzzet Paşa’dan aldığı takviye kuvvetlerle Soma cephesine kumandanlık göreviyle tayin edilmiştir. 10-11 Haziran gecesi Akhisar’daki Yunan kuvvetlerine taarruza başlamış, Kuvayı Milliyeciler Akhisar’ı kurtarmaya muvaffak olmuşlardır. bu başarı, Balıkesir’de büyük heyecan yaratmıştır. Akhisar zaferinden sonra Balıkesir Kuvayı Milliyesi Soma ve Akhisar cephelerini artık tespit ve tanzim etmiş oluyordu.
Dış ilişkiler
Kongre 13 Temmuz 1919'da yabancı devletlerin İstanbul'daki siyasi temsilcilerine muhatap bir beyanname yayınlayarak Millî Mücadelenin amaçlarını duyurmaya çalıştı. Kongrenin başarıyla toplanıp önemli kararlar alması işgal güçlerini de harekete geçirdi. İtilaf Devletleri temsilcilerini de baskısıyla harekete geçen Osmanlı Hükûmetinin Dahiliye Nazırı (İçişleri Bakanı) Adil Bey kongrenin men edilmesi için çaba sarfettiyse de bu çabalar başarısız oldu.
Kongrenin tekrar toplanması
Balıkesir Kongresi'nde kurulan "Hareket-i Milliye Redd-i İlhak Heyeti" 4-11 Eylül 1919'da düzenlenen Sivas Kongresi'ne Balıkesir'den katılım olmamıştır. Kendini müstakil bir hareket olarak görmüştür.
16 Eylül 1919'de Balıkesir Kongresi üçüncü kez toplandı. 22 Eylül'de sona eren toplantıda, 16-25 Ağustos tarihinde toplanan Alaşehir Kongresi'nde alınan direnişin örgütlenmesine ilişkin kararların Balıkesir'de de uygulanması tartışıldı.
Kongre, 19-29 Kasım 1919 tarihleri arasında başkanlığında dördüncü kez toplandı. Cemiyetin adının olarak değiştirilmesine karar verildi. Kongre devam ederken, 28 Kasım 1919 tarihinde Büyük Balıkesir Mitingi yapılmıştır. Yunan işgalinin giderek yaklaştığı bu dönemde 4. Balıkesir kongresinde heyet halkın heyecanını teşvik ve milli hislerini canlı tutmak maksadıyla bir miting yapılması kararı almıştır. Balıkesirli vatanseverler 28 Kasım 1919 günü cuma namazından sonra bir araya gelerek eski Balıkesir belediyesi (günümüz yeni çarşı civarı) önünde yaklaşık 10.000 kişinin katıldığı Büyük Balıkesir mitingini düzenleyerek, Yunan işgal ve zulmünü lanetlemişlerdir.
Beşinci Balıkesir Kongresi'nin toplantı tarihi 10-22 Mart 1920 ve başkanı Mehmet Vehbi Bolak'tır. Karesi ve Saruhan livaları ile Bursa ve Bilecik merkez liva ve diğer bütün kaza ve nahiye temsilcilerinden oluşan 64 delege iştirak etmiştir.
Beşinci Kongre'den önce 23 Ocak 1920 tarihinde Mehmet Akif Ersoy Balıkesir’i ziyaret etmiştir ve Zağnos Paşa Camii’nde Balıkesir Vaazı olarak bilinen konuşmayı yapmıştır. Hasan Basri Çantay’ın yakın dostu olan Mehmet Akif Ersoy’un Balıkesir’de vücuda gelen Kuvayı milliye teşkilatlanması dikkatini çekmiş hareketin ilk defa Balıkesir’de başlamış olması istiklal şairimizin takdirini kazanmıştır. Kendisi bu nedenle Balıkesir’i ziyaret ederek bu harekete destek vermek istemiştir. kente gelen Mehmet Akif, 23 ocak 1920 cuma günü Balıkesirliler’in kalbinde büyük heyecan yaratan ünlü Zağnos Paşa Camii konuşmasında şu cümleleri sarf etmiştir: “Karesi’nin yani bu kahraman İslam muhitinin vaktiyle büyük fedakarlıklar gösterdiği herkesim malumudur. Rumeli’yi baştan başa fetheden hep bu topraktan yetişen babayiğitlerdi. O kahraman ecdadın torunları olduğunuzu göstermelisiniz. Anadolu’yu müdafaa hususunda diğer vilayetlere ön ayak olma şerefine nail oldunuz. sayiniz meşkurdur. İnşallah bu şan ve şeref kıyamete kadar artar gider.”
27 Ocak 1920'de Kuvayı milliye teşkilatının silah ve mühimmat sıkıntısı çektiği günlerde teşkilat tarafından cepheye cephane teminiyle görevlendirilen Köprülülü Hamdi Bey, bu sırada Fransızlar’ın kontrolünde bulunan Gelibolu ile Eceabat arasındaki Akbaş cephaneliği baskınını gerçekleştirmişlerdir. Rumeli’den Anadolu’ya cephane kaçırma hadisesi olup, çok dramatik bir olaydır. Bu olay ele geçirilen mühimmatın yanı sıra karamsarlığın yurdu sardığı dönemde büyük bir moral kaynağı olmuştur. Bu kutlu olay üzerine yurdun dört bir yanından ve Mustafa Kemal Atatürk’ten Balıkesir’e tebrik telgrafları gelmiştir. Mustafa Kemal Atatürk bu olayı, Balıkesirliler’in Karesi Beyliği döneminde Rumeli’ye yaptığı akınların bir benzeri olduğu şeklinde yorumlamıştır.
Sivas Kongresi sırasında (4 Eylül 1919'da) Mustafa Kemal Paşa başkanlığında kurulan Heyet-i Temsiliye ile ilişkiye geçildi. Son toplantı ise 10 Mart 1920'de yapıldı ve direnişin Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti paralelinde örgütlenmesine karar verildi.
Balıkesir kongreleri, sivil hareketli bir yapıdır. Aşağıdan yukarıya doğru bir örgütlenmedir. Hareket kendi başına müstakil olma özelliği gösterir. Hiçbir siyasi düşünce veya hareketle bağlantısı bulunmamaktadır. Bir yandan cephelerde mücadele edilirken diğer yandan Anzavur ayaklanması ile uğraşılmıştır.
Ayrıca bakınız
- Kazım Özalp; Milli Mücadele, 3. Basım, 1988
- Bülent Tanör; Türkiye'de Yerel Kongre İktidarları (1918-1920),1992
- Anadolu ve Rumeli'de Gerçekleştirilen Ulusal ve Yerel Kongreler ve Kongre Kentleri Bibliyografyası, cilt:3, TBMM yayını, 1993
- Mediha Akarslan, Türk Milli Mücadelesi'nin Balıkesir Cephesi,1998
- Berkan Karagöz, Kentlerarası Rekabette Balıkesir ve Ekonomisi, Gece Kitaplığı Yayınları, 2020, s. 48-60.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Balikesir Kongresi 30 Ekim 1918 tarihli Mondros Mutarekesi nden TBMM nin kuruldugu 23 Nisan 1920 tarihine kadar gecen sureye Kongreler Donemi denilir Bu sure icindeki 30 dolayinda kongrenin besi 1919 ve 1920 yillarinda toplanan Balikesir kongreleridir Bunlardan 1 4 ve 5 kongreye Karesi Balikesir Mebusu Milletvekili Mehmet Vehbi Bolak 2 ve 3 kongreye harekete sonradan katilan Balikesir eski Mutasarrifi Hacim Muhittin Carikli baskanlik etmistir Bu kongreler 15 Mayis 1919 daki Izmir isgalinin hemen ertesi gunlerinde 16 19 Mayis 1915 Balikesirliler in Mehmet Vehbi Bolak onderliginde kurduklari direnis teskilatiyla baslattiklari hareketlerin birer parcasidir Iclerinde terhis edilmis olan ordudan sadece uc asker vardir Miralay Albay Kazim Ozalp Askeri Kaymakam Yarbay Ali Cetinkaya ve Yuzbasi Kemal Balikesir Balikesir hareketi Milli Mucadele nin basariya ulasmasinda onemli rol oynamis Izmir den Anadolu iclerine yurumek isteyen Yunan kuvvetlerini engelleyerek Milli Ordu nun hazirlanmasi icin Mustafa Kemal Pasa ya her saniyesi altin degerinde on uc ay kazandirmistir BaslangiciYunan kuvvetlerinin Izmir e cikmasi 15 Mayis 1919 uzerine halkin teskil ettigi Kuva yi Milliye nin ve bunlara katilan kucuk ordu birliklerinin meydana getirdikleri milli cepheler zamanla buyudu ve gereksinimleri de genis olcude artti 29 Mayis 1919 da Ayvalik ta 9 Haziran 1919 da Soma da ve 23 Haziran 1919 da Akhisar da kurulan cepheler bir sure sonra birleserek Simal Cephesi adini aldi Diger taraftan 12 Haziran 1919 da Aydin ve 22 Haziran da Salihli cepheleri kuruldu Bu cephelerin tam bir teskilat halini almasinda Karesi Mebusu Mehmet Vehbi Bolak ve Karesi eski Mutasarrifi Hacim Muhittin Cumhuriyet doneminde Carikli soyadini aldi beyler buyuk rol oynadi Balikesir Kongresi ilk kez 27 Haziran 13 Temmuz 1919 tarihleri arasinda Mehmet Vehbi Bolak baskanliginda toplanmis Heyet i Merkeziye baskanligina Hacim Muhittin Bey secilmistir Kongrenin toplanmasi ve aldigi kararlarErzurum Kongresi nden uc gun sonra 26 Temmuz da toplanan asil kongreye ise Balikesir Bandirma Burhaniye Edremit Gonen Balya Sindirgi Akhisar Kirkagac kazalari ile Firt Kepsut Giresun Samli Ivrindi Bigadic ve Konakpinari nahiyelerinden 48 uye katildi Hareket i Milliye Redd i Ilhak Heyeti adini benimseyen kongrede 29 karar alindi Bu cercevede Hacim Muhittin Bey baskanliga Mehmet Vehbi Bolak baskan vekilligine getirildi tum bolgede seferberlik ilan edildi ve 1885 1895 dogumlularin cepheye sevkedilmesine karar verildi Ayrica kazalarda da direnis teskilatlanmasinin kurulmasi cetecilikten uzak durulmasi Yunanlarla hicbir suretle muzakere edilmeyip hicbir urunun satilmamasi da kararlastirildi 3 Haziran 1919 Reddi ilhak heyetinin Alaca mescitte yaptigi ve 14 kolordu komutani Yusuf Izzet Pasa nin da hazir bulundugu 3 Haziran 1919 tarihli toplantida dogrudan dogrudan mudafaaya ve Ayvalik ile Bergama havalisine milis kuvvetleri gonderilmesine karar verilmistir Bunun yaninda bir milli tabur kurularak Soma ve Kirkagac cephesi olusturulmasina karar verilmistir 6 Haziran 1919 Harp mektebindeki egitimini yarida birakarak Balikesir e memleketine donen Yuzbasi Kemal Balikesir soyadi Balikesir dir sehirden aldigi gonulluler ve Yusuf Izzet Pasa dan aldigi takviye kuvvetlerle Soma cephesine kumandanlik goreviyle tayin edilmistir 10 11 Haziran gecesi Akhisar daki Yunan kuvvetlerine taarruza baslamis Kuvayi Milliyeciler Akhisar i kurtarmaya muvaffak olmuslardir bu basari Balikesir de buyuk heyecan yaratmistir Akhisar zaferinden sonra Balikesir Kuvayi Milliyesi Soma ve Akhisar cephelerini artik tespit ve tanzim etmis oluyordu Dis iliskilerKongre 13 Temmuz 1919 da yabanci devletlerin Istanbul daki siyasi temsilcilerine muhatap bir beyanname yayinlayarak Milli Mucadelenin amaclarini duyurmaya calisti Kongrenin basariyla toplanip onemli kararlar almasi isgal guclerini de harekete gecirdi Itilaf Devletleri temsilcilerini de baskisiyla harekete gecen Osmanli Hukumetinin Dahiliye Naziri Icisleri Bakani Adil Bey kongrenin men edilmesi icin caba sarfettiyse de bu cabalar basarisiz oldu Kongrenin tekrar toplanmasiBalikesir Kongresi nde kurulan Hareket i Milliye Redd i Ilhak Heyeti 4 11 Eylul 1919 da duzenlenen Sivas Kongresi ne Balikesir den katilim olmamistir Kendini mustakil bir hareket olarak gormustur 16 Eylul 1919 de Balikesir Kongresi ucuncu kez toplandi 22 Eylul de sona eren toplantida 16 25 Agustos tarihinde toplanan Alasehir Kongresi nde alinan direnisin orgutlenmesine iliskin kararlarin Balikesir de de uygulanmasi tartisildi Kongre 19 29 Kasim 1919 tarihleri arasinda baskanliginda dorduncu kez toplandi Cemiyetin adinin olarak degistirilmesine karar verildi Kongre devam ederken 28 Kasim 1919 tarihinde Buyuk Balikesir Mitingi yapilmistir Yunan isgalinin giderek yaklastigi bu donemde 4 Balikesir kongresinde heyet halkin heyecanini tesvik ve milli hislerini canli tutmak maksadiyla bir miting yapilmasi karari almistir Balikesirli vatanseverler 28 Kasim 1919 gunu cuma namazindan sonra bir araya gelerek eski Balikesir belediyesi gunumuz yeni carsi civari onunde yaklasik 10 000 kisinin katildigi Buyuk Balikesir mitingini duzenleyerek Yunan isgal ve zulmunu lanetlemislerdir Besinci Balikesir Kongresi nin toplanti tarihi 10 22 Mart 1920 ve baskani Mehmet Vehbi Bolak tir Karesi ve Saruhan livalari ile Bursa ve Bilecik merkez liva ve diger butun kaza ve nahiye temsilcilerinden olusan 64 delege istirak etmistir Besinci Kongre den once 23 Ocak 1920 tarihinde Mehmet Akif Ersoy Balikesir i ziyaret etmistir ve Zagnos Pasa Camii nde Balikesir Vaazi olarak bilinen konusmayi yapmistir Hasan Basri Cantay in yakin dostu olan Mehmet Akif Ersoy un Balikesir de vucuda gelen Kuvayi milliye teskilatlanmasi dikkatini cekmis hareketin ilk defa Balikesir de baslamis olmasi istiklal sairimizin takdirini kazanmistir Kendisi bu nedenle Balikesir i ziyaret ederek bu harekete destek vermek istemistir kente gelen Mehmet Akif 23 ocak 1920 cuma gunu Balikesirliler in kalbinde buyuk heyecan yaratan unlu Zagnos Pasa Camii konusmasinda su cumleleri sarf etmistir Karesi nin yani bu kahraman Islam muhitinin vaktiyle buyuk fedakarliklar gosterdigi herkesim malumudur Rumeli yi bastan basa fetheden hep bu topraktan yetisen babayigitlerdi O kahraman ecdadin torunlari oldugunuzu gostermelisiniz Anadolu yu mudafaa hususunda diger vilayetlere on ayak olma serefine nail oldunuz sayiniz meskurdur Insallah bu san ve seref kiyamete kadar artar gider 27 Ocak 1920 de Kuvayi milliye teskilatinin silah ve muhimmat sikintisi cektigi gunlerde teskilat tarafindan cepheye cephane teminiyle gorevlendirilen Koprululu Hamdi Bey bu sirada Fransizlar in kontrolunde bulunan Gelibolu ile Eceabat arasindaki Akbas cephaneligi baskinini gerceklestirmislerdir Rumeli den Anadolu ya cephane kacirma hadisesi olup cok dramatik bir olaydir Bu olay ele gecirilen muhimmatin yani sira karamsarligin yurdu sardigi donemde buyuk bir moral kaynagi olmustur Bu kutlu olay uzerine yurdun dort bir yanindan ve Mustafa Kemal Ataturk ten Balikesir e tebrik telgraflari gelmistir Mustafa Kemal Ataturk bu olayi Balikesirliler in Karesi Beyligi doneminde Rumeli ye yaptigi akinlarin bir benzeri oldugu seklinde yorumlamistir Sivas Kongresi sirasinda 4 Eylul 1919 da Mustafa Kemal Pasa baskanliginda kurulan Heyet i Temsiliye ile iliskiye gecildi Son toplanti ise 10 Mart 1920 de yapildi ve direnisin Anadolu ve Rumeli Mudafaa i Hukuk Cemiyeti paralelinde orgutlenmesine karar verildi Balikesir kongreleri sivil hareketli bir yapidir Asagidan yukariya dogru bir orgutlenmedir Hareket kendi basina mustakil olma ozelligi gosterir Hicbir siyasi dusunce veya hareketle baglantisi bulunmamaktadir Bir yandan cephelerde mucadele edilirken diger yandan Anzavur ayaklanmasi ile ugrasilmistir Ayrica bakinizKazim Ozalp Milli Mucadele 3 Basim 1988 Bulent Tanor Turkiye de Yerel Kongre Iktidarlari 1918 1920 1992 Anadolu ve Rumeli de Gerceklestirilen Ulusal ve Yerel Kongreler ve Kongre Kentleri Bibliyografyasi cilt 3 TBMM yayini 1993 Mediha Akarslan Turk Milli Mucadelesi nin Balikesir Cephesi 1998 Berkan Karagoz Kentlerarasi Rekabette Balikesir ve Ekonomisi Gece Kitapligi Yayinlari 2020 s 48 60 Kaynakca