Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Prometeizm, 1918'den 1935'e kadar İkinci Polonya Cumhuriyetini fiilen yöneten Józef Piłsudski tarafından başlatılan siyasi bir projeydi. Amaç, Rusya ve Sovyetler Birliği sınırları içinde yaşayan büyük Rus olmayan halklarının bağımsızlığını destekleyerek sözü edilen devletleri zayıflatmaktı. Prometeizm ile Międzymorze (Intermarium) kavramları birbirini tamamlayan iki jeopolitik strateji kavramlardır. Prometeizm ile zayıflatılan Rusya'dan kopan parçalar Intermarium federasyonu altında birleştirilmesi öngörülüyordu.
"Prometeizm" terimi, Zeus'a meydan okuyarak insanlığa ateşi armağan eden, aydınlanmayı ve despotik otoriteye karşı direnişi simgeleyen Yunan efsanesi Prometheus'tan gelir. 'nin Prometeizm kavramını oluşturmasında, Doğu Sibirya'ya sürgün edildiği sırada Rus İmparatorluğu hakkında edindiği izlenim yardım etmişti. 1927'den II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesine kadar Prometeizm programının koordinasyonunu Edmund Charaszkiewicz yürüttü.
Mareşal Piłsudski, 1904 gibi erken bir tarihte Japon hükûmetine verdiği bir memorandumda, Rusya'ya karşı mücadelede çok sayıda Rus olmayan ulusla birlikte çalışma ihtiyacına işaret etti. Baltık, Karadeniz ve Hazar Denizlerinin havzalarında yaşadı ve buradaki ulusların mücadelesinde Polonya'nın öncü bir rol oynayacağını belirtmiştir.
Piłsudski'nin 1904 yazsısında şöyle diyordu:
Polonya'nın Rus devletini oluşturan parçalar arasındaki gücü ve önemi, Rus devletini ana bileşenlerine ayırma ve bu imparatorluğa zorla dahil edilen ülkeleri özgürleştirme siyasi hedefini belirleme konusunda bizi cesaretlendiriyor. Bunu sadece ülkemizin bağımsız varoluş için kültürel çabalarının yerine getirilmesi olarak değil, aynı zamanda bu varoluşun bir garantisi olarak görüyoruz, çünkü fetihlerinden mahrum bırakılan bir Rusya yeterince zayıflayacak ve artık ürkütücü ve tehlikeli bir komşu olmaktan çıkacaktır.
Charaszkiewicz'e göre Prometeizm hareketi, doğuşunu 19. yüzyılın sonlarında Rus İmparatorluğu'nun birçok halkı arasında başlayan ulusal bir rönesanstan aldı. Bu rönesans, Rusya'da devrime yol açan toplumsal bir süreçten kaynaklandı. Etnik olarak Rus olmayan topluluklarda oluşturulan sosyalist partilerin neredeyse tamamı ulusal bir karaktere büründü ve bağımsızlığı gündemlerinin başına koydu: Polonya, Ukrayna, Finlandiya, Letonya, Litvanya, Gürcistan ve Azerbaycan'da bu böyleydi. Bu sosyalist partiler arasındaki dayanışma oldukça güçlüydü ve bu Prometeizm hareketinin oluşumunda etkiliydi. Nihayetinde Baltık Denizi havzasının halkları (Polonya, Finlandiya, Estonya, Letonya ve Litvanya) bağımsızlıklarını kazandı ve II. Dünya Savaşı'na kadar hepsi bağımsızlıklarını korudu. Karadeniz ve Hazar Denizi havzalarının halkları (Ukrayna, Don Kazakları, Kuban, Kırım, Gürcistan, Azerbaycan, Ermenistan ve Kuzey Kafkasya halkları) 1919-1921'de siyasi olarak özgürleştiler, ancak daha sonra Rus İç Savaşı sırasında bağımsızlıklarını Sovyet Rusya'ya kaybettiler.
Charaszkiewicz'e göre 1917-1921'de Baltık, Karadeniz ve Hazar Denizi havzalarındaki uluslar kendilerini Rusya'nın vesayetinden kurtarırken, Polonya bu halklarla aktif olarak birlikte çalışan tek ülkeydi. Bu çabalarda Polonya, batı koalisyonunun muhalefetiyle karşılaştı. Batı bloğu Rusya'ya başkaldıran etnik unsurları, eski Rus İmparatorluğu'nu yeniden inşa etmeye çalışan antikomünist "Beyaz" Ruslara eklemlemeye çalıştı. Fransa ve İngiltere, 1. Dünya Savaşı sırasında Almanların desteğiyle Ukrayna'nın başına geçen ve Ruslara başkaldıran Don ve Kuban Kazaklarını Alman silahlarıyla destekleyen Skoropadsky'yi Almanya'nın 1918'deki çöküşünün ardından, Ukrayna ile Rusya federasyon altında birleşmeye zorladı. Alınan kararda Rusya'nın toprak kaybetmesini istememeleri de etkili oldu. Alınan karar Skoropadsky'nin iktidardan düşmesine ve Ukrayna'nın daha sonrasında Bolşeviklerin eline geçmesine sebep oldular.
Karadeniz ve Hazar Denizi havzalarının halklarının bağımsızlıklarını kaybetmelerinin ve bu toprakların 1921'de Sovyet Rusya tarafından ilhak edilmesinin hemen ardından, Polonya, bölge halklarının özellikle göçmenler üzerinden siyasi emellerine maddi ve manevi destek veren Avrupa'daki tek ülkeydi. Charaszkiewicz, Hitler'in iktidara gelmesinden sonra (30 Ocak 1933), Almanya'nın Prometeizm'e güçlü bir ilgi göstermeye başlayacağını tahmin etti. Aynı dönemde Japonya ve İtalya biraz da olsa destek verirken, Fransa ve Büyük Britanya manevi destek verdi. Hitler'in iktidara gelmesiyle Alman propagandası Prometeizm'in ilgilendiği alanla ilgilenmeye başlamıştı. Ancak Almanya'nın yaklaşımı Prometeizm'in temel ideolojik ilkelerinden farklıydı. Alman yaklaşımı, esasen bölgenin Alman siyasi amaçları için sömürülmesi üzerineydi. Bu açıdan Polonya ile Almanya arasında hiçbir zaman bu anlamda örgütsel veya ideolojik bağ kurulmadı.
Prensipleri
Prometeizm'in amacı, hangi siyasi çizgiden olursa olsun, Baltık, Karadeniz ve Hazar Denizi havzalarının halklarını emperyalist Rusya'dan kurtarmak ve Rus saldırganlığına karşı ortak bir savunma cephesi olarak bir dizi bağımsız devlet yaratmaktı. Prometeizm kapsamında olan her ulus diğerlerinin siyasi egemenliğine saygı duyacaktı. Her ulus arasındaki herhangi bir anlaşmazlık, Rusya'dan bağımsızlık elde edilene kadar askıya alındı. Charaszkiewicz'e göre, Polonya Prometeizm'i kendi siyasi çıkarları için kullanmadı. Ancak Prometeizm, Polonya'da sol, sağ veya merkezdeki herhangi bir siyasi partide örgütsel veya siyasi bir desteğe sahip değildi. Prometeizm, Piłsudski kampında savunulmaktaydı.
Prometeizm'in tarihsel dönemleri
Polonya'nın "Promethean halkları" ile iki savaş arası işbirliğinin tarihi beş döneme ayrılır.
Birinci dönem (1918–1921)
Birinci dönemde (1918–21) Polonya, doğu sınırlarını Sovyet Rusya ve Ukrayna ile yaptığı savaşlarla; Almanya ile olan sınırını Poznan ve Silezya ayaklanmaları ve Varmiya ve Mazury'deki plebisitlerle; ve güney sınırını plebisit ve tartışmalı Cieszyn Silezya, Spisz ve Orawa bölgeleri üzerinde Çekoslovakya ile yapılan kısa bir savaşla belirledi.
Baltık havzasında Finlandiya, Estonya, Litvanya ve Letonya bağımsız devletler olarak ortaya çıktı. Polonya-Litvanya ilişkileri, Polonya-Litvanya Savaşı'nın ardından gergin olmasına rağmen, Polonya onları tanıyan ilk ülkeler arasındaydı.
Bu dönemde Karadeniz ve Hazar Denizi havzalarında Ukrayna, Kırım, Gürcistan, Azerbaycan, Don, Kuban ve Kuzey Kafkasya'da milli mücadeleler yaşandı. Symon Petlyura liderliğindeki Ukrayna Halk Cumhuriyeti ile Piłsudski liderliğindeki Polonya arasındaki siyasi ve askeri ittifakı, Sovyet-Polonya Savaşı'nda Polonya ordusunun Kiev taarruzu öncesinde imzalanan Varşova Anlaşması'yla kuruldu. Anlaşmayla Bohdan Kutylowski'nin Ukrayna Halk Cumhuriyeti'ne Polonya bakanı olarak atanması, Polonyalı bir bakanın Kafkasya'da atanması, Kafkasya'ya askeri bir misyon tayin edilmesi ve Güney Rusya Hükûmeti'nin (Kırım'ın) Polonya'nın himayesine alınması kararlaştırıldı.
İkinci dönem (1921–1923)
Polonya'nın ikinci dönemde (1921-1923), Sovyet-Polonya Savaşı'nı sona erdiren Riga Antlaşması'ndan sonra Polonya, Baltık devletlerinin yanı sıra yerleşik doğu sınırları içinde bağımsız yaşamına devam etti. Karadeniz ve Hazar Denizi havzalarının devletleri ise Sovyetler tarafından emilerek bağımsızlıklarını kaybettiler. Charaszkiewicz'in "meşru" hükûmetler olarak adlandırdığı Prometeizm'in kapsadığı ulusların temsilcileri başka ülkelere göç etti:
- Ukrayna Halk Cumhuriyeti hükûmeti, Polonya, Fransa ve Çekoslovakya'ya;
- Gürcistan hükûmeti, Fransa'ya;
- Azerbaycan hükûmeti, Türkiye ve Fransa'ya;
- Kuban ve Don hükûmetleri, Çekoslovakya'ya;
- Kuzey Kafkasya Dağı Ulusal Merkezi, Türkiye'ye;
- Ermeni Ulusal Merkezi, Fransa'ya;
- Tatar Ulusal Merkezleri (Kırım, İdel-Ural, Türkistan), Türkiye, Fransa ve Polonya'ya.
Polonya, Prometeizm'in kapsadığı ulusların siyasi göçmen temsilcilerine, İstanbul, Bükreş, Prag, Tahran ve Paris'teki Polonya diplomatik ofisleri ve Polonya Genelkurmay Başkanlığına aldı. Örneğin 1922'de Gürcü subay grubu Polonya Ordusuna kabul edildi.
Üçüncü dönem (1923–1926)
Üçüncü dönemde (1923-1926), Piłsudski kendisini iktidardan uzaklaştırdıktan sonra, birbirini izleyen Polonya hükûmetleri Prometeizm'i gündemlerinden çıkardı. Ancak siyasi göçmenlerle Polonya arasındaki temas, Polonya hükûmetinin bilgisi veya rızası olmadan devam etti. Polonya hükûmetinin resmi tutumunun bir istisnası, hem dışişleri bakanı Aleksander Skrzyński hem de Genelkurmay Başkanı Orgeneral Stanisław Haller'den destek alan Gürcü Prometeizmidir. Bunun yanında Joseph Stalin'in Rus olmayan bölgelerde Özerk Ulusal Cumhuriyetleri kurarak ulusların bağımsızlığa yönelik dürtülerini bastırdı.
Dördüncü dönem (1926–1932)
Piłsudski'nin Mayıs 1926 Darbesi'nde iktidara dönüşünden 1932 Polonya-Sovyet Saldırmazlık Paktı'nın sonuçlanmasına kadar olan dördüncü dönem (1926–1932), Prometeist örgütleriyle en kararlı, organize ve aktif işbirliğinin yapıldığı dönemdi.
1927'de Polonya Dışişleri Bakanlığı ve Genelkurmay'da Prometeizm'e resmi örgütlenme biçimi verildi. Önceki dönemlerde Prometeizm çeşitli yüksek kademelerde temsil edilmişti, ancak tek bir çatı altında birleştirilmemişti. Bu dönemde, Prometeizm'i siyasi olarak temsil eden Polonya Dışişleri Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı ile dolaylı olarak ilgili olan Askeri İşler ve İçişleri bakanlıkları arasında yakın bir koordinasyon birimi kuruldu.
Beşinci dönem (1933–1939)
Polonya-Sovyet saldırmazlık paktı (1932), Polonyalı politika yapıcıların Prometeist çalışmalarını sürdürmelerini engelledi. Paktın imzalandığı dönemde Prometeist ülkelerde özerk cumhuriyetlerin varlığı ve ulusal dillerde genel eğitimin Sovyetler tarafından desteklenmesi nedeniyle asimilasyonun en azından o dönem için gerçekleşmeyecek olmasından dolayı sahadaki faaliyetlerden şimdilik vazgeçilme imkanı tanımıştı. Bununla birlikte Polonya, siyasi göçmen topluluklarının dayanışmasını ve gücünü korunmaya devam edilmesi gerektiğini düşünüyordu. Polonya-Sovyet anlaşmasının imzalanmasının yanı sıra Prometeizm'in en aktif destekçileri olan Ramishvili, Zaćwilichowski (1930) ve Hołówko'nun (1931) ölümleri ve Büyük Buhran'dan dolayı Prometeist harekete yeteri kadar mali destek verilememesi Prometeizm'e destek veren çevrelerde Polonya'nın yavaş yavaş Prometeizm'den uzaklaştığına dair bir görüş yarattı. Bütün bu olumsuz olayların üstüne Mareşal Piłsudski'nin ölümü (12 Mayıs 1935) Prometeizm'e vurulan bir başka güçlü darbeydi.
Nitekim aynı dönemde Adolf Hitler'in Almanya'da iktidara gelmesi, Berlin-Roma-Tokyo ekseninde anti-komünist bir blok oluşturması ve ulusal Prometeist hareketleriyle işbirliği yapma hevesi, Polonya'nın siyasi yörüngesinde kalan Prometeist örgütleri için zor ve karmaşık bir durum yarattı. Polonya ile uyumlu Prometeist siyasi güçleri daha kaliteli ve potansiyele sahipken, Almanların amansız propagandası Polonya Prometeist çabalarına tehlikeli bir rakip yarattı. Bunun yanında Polonya'nın batısındaki tehlikenin artması, birçok Polonyalının zihninde ülkenin doğu sınırının sakinleştirilmesi gerektiği görüşünü besledi. Piłsudski'nin 1935'teki ölümünden sonra "Albaylar grubu" etkilerini kaybettiler; Albay Tadeusz Pełczyński çok daha az aktif bir rol aldı; ve halefi Albay Marian Józef Smoleński ve Charaszkiewicz'in en yakın amiri Albay Jan Kazimierz Ciastoń, Prometeizmi benimsemedi. Dışişleri Bakanlığı Doğu Dairesi başkanı Albay Schaetzel'in halefi olan Tadeusz Kobylański, Prometheism'i desteklemeye meyilli olmasına rağmen, yeterince derin bir siyasi temelden yoksundu ve önemli mali engellerle karşı karşıya kaldı.
2. Dünya Savaşı ve sonrasında
Prometeizm, II. Dünya Savaşı sırasında, Almanya (özellikle Ukrayna bölgesi), Sovyetler Birliği ile mücadele eden Finlandiya, Fransa ve Sovyetler Birliği'nin komşusu Türkiye dahil olmak üzere diğer ülkeleri ilgilendirmeye devam etti.
Edmund Charaszkiewicz, 12 Şubat 1940'ta Paris'teki makalesini şu gözlemle sonlandırdı: "Polonya'nın bu [Prometeizm] süreçlerden yüz çevirmesi [onları] hiçbir şekilde durduramaz, bir yandan da bizi kenara itip, 'yok olan kaybeder' ilkesinden kaynaklanan muazzam kayıplara maruz bırakır. Polonya'nın Prometeist zincirdeki merkezi konumu, bize Rusya'daki herhangi bir parçalayıcı süreçte Polonya'nın önde gelen katılımını dikte ediyor."
II. Dünya Savaşı'ndan sonra, Polonya Hükûmeti Sovyetler Birliği'nin kukla bir devletiydi ve Prometeizm'i sürdürecek durumda değildi. Buna rağmen Polonya halkı, Dayanışma yoluyla Sovyetler Birliği'nin dağılmasında önemli bir rol oynadı.
22 Kasım 2007'de Gürcistan Cumhurbaşkanı Miheil Saakaşvili ve Polonya Cumhurbaşkanı Lech Kaczyński, Gürcistan'ın Tiflis kentinde Prometheus'un bir heykelini açılışını yaptı. Prometheus'un Olympus'tan ateşi çalıp insana verdikten sonra Zeus tarafından hapsedildiği ve işkence gördüğü topraklarda dikilen heykel, Rus İmparatorluğu ve onun halefi olan Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını elde etmeye çalışan Polonyalıların, Gürcülerin ve diğer halkların çabalarını sembolize ediyor.
Kaynakça
- ^ https://books.google.com/books?vid=ISBN0773508287&id=gQfUB0CXBO4C&pg=PA59&lpg=PA59&vq=excluded+negotiations&dq=0773508287&sig=9NMfQrVB6Hqy6Jow-Ii3G4yld2U 20 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Google Print, p. 59
- ^ Charaszkiewicz, 2000, pp. 56–57.
- ^ Charaszkiewicz, 2000, p. 57.
- ^ Charaszkiewicz, 2000, pp. 57–58.
- ^ Charaszkiewicz, 2000, p. 59.
- ^ Charaszkiewicz, 2000, pp. 58–59.
- ^ Charaszkiewicz, 2000, pp. 59–60.
- ^ Charaszkiewicz, 2000, p. 60.
- ^ Charaszkiewicz, 2000, pp. 60–61.
- ^ Charaszkiewicz, 2000, p. 62.
- ^ Charaszkiewicz, 2000, p. 63.
- ^ Charaszkiewicz, 2000, p. 64.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Prometeizm 1918 den 1935 e kadar Ikinci Polonya Cumhuriyetini fiilen yoneten Jozef Pilsudski tarafindan baslatilan siyasi bir projeydi Amac Rusya ve Sovyetler Birligi sinirlari icinde yasayan buyuk Rus olmayan halklarinin bagimsizligini destekleyerek sozu edilen devletleri zayiflatmakti Prometeizm ile Miedzymorze Intermarium kavramlari birbirini tamamlayan iki jeopolitik strateji kavramlardir Prometeizm ile zayiflatilan Rusya dan kopan parcalar Intermarium federasyonu altinda birlestirilmesi ongoruluyordu Prometeizm terimi Zeus a meydan okuyarak insanliga atesi armagan eden aydinlanmayi ve despotik otoriteye karsi direnisi simgeleyen Yunan efsanesi Prometheus tan gelir nin Prometeizm kavramini olusturmasinda Dogu Sibirya ya surgun edildigi sirada Rus Imparatorlugu hakkinda edindigi izlenim yardim etmisti 1927 den II Dunya Savasi nin patlak vermesine kadar Prometeizm programinin koordinasyonunu Edmund Charaszkiewicz yuruttu Maresal Pilsudski 1904 gibi erken bir tarihte Japon hukumetine verdigi bir memorandumda Rusya ya karsi mucadelede cok sayida Rus olmayan ulusla birlikte calisma ihtiyacina isaret etti Baltik Karadeniz ve Hazar Denizlerinin havzalarinda yasadi ve buradaki uluslarin mucadelesinde Polonya nin oncu bir rol oynayacagini belirtmistir Pilsudski nin 1904 yazsisinda soyle diyordu Polonya nin Rus devletini olusturan parcalar arasindaki gucu ve onemi Rus devletini ana bilesenlerine ayirma ve bu imparatorluga zorla dahil edilen ulkeleri ozgurlestirme siyasi hedefini belirleme konusunda bizi cesaretlendiriyor Bunu sadece ulkemizin bagimsiz varolus icin kulturel cabalarinin yerine getirilmesi olarak degil ayni zamanda bu varolusun bir garantisi olarak goruyoruz cunku fetihlerinden mahrum birakilan bir Rusya yeterince zayiflayacak ve artik urkutucu ve tehlikeli bir komsu olmaktan cikacaktir Charaszkiewicz e gore Prometeizm hareketi dogusunu 19 yuzyilin sonlarinda Rus Imparatorlugu nun bircok halki arasinda baslayan ulusal bir ronesanstan aldi Bu ronesans Rusya da devrime yol acan toplumsal bir surecten kaynaklandi Etnik olarak Rus olmayan topluluklarda olusturulan sosyalist partilerin neredeyse tamami ulusal bir karaktere burundu ve bagimsizligi gundemlerinin basina koydu Polonya Ukrayna Finlandiya Letonya Litvanya Gurcistan ve Azerbaycan da bu boyleydi Bu sosyalist partiler arasindaki dayanisma oldukca gucluydu ve bu Prometeizm hareketinin olusumunda etkiliydi Nihayetinde Baltik Denizi havzasinin halklari Polonya Finlandiya Estonya Letonya ve Litvanya bagimsizliklarini kazandi ve II Dunya Savasi na kadar hepsi bagimsizliklarini korudu Karadeniz ve Hazar Denizi havzalarinin halklari Ukrayna Don Kazaklari Kuban Kirim Gurcistan Azerbaycan Ermenistan ve Kuzey Kafkasya halklari 1919 1921 de siyasi olarak ozgurlestiler ancak daha sonra Rus Ic Savasi sirasinda bagimsizliklarini Sovyet Rusya ya kaybettiler Charaszkiewicz e gore 1917 1921 de Baltik Karadeniz ve Hazar Denizi havzalarindaki uluslar kendilerini Rusya nin vesayetinden kurtarirken Polonya bu halklarla aktif olarak birlikte calisan tek ulkeydi Bu cabalarda Polonya bati koalisyonunun muhalefetiyle karsilasti Bati blogu Rusya ya baskaldiran etnik unsurlari eski Rus Imparatorlugu nu yeniden insa etmeye calisan antikomunist Beyaz Ruslara eklemlemeye calisti Fransa ve Ingiltere 1 Dunya Savasi sirasinda Almanlarin destegiyle Ukrayna nin basina gecen ve Ruslara baskaldiran Don ve Kuban Kazaklarini Alman silahlariyla destekleyen Skoropadsky yi Almanya nin 1918 deki cokusunun ardindan Ukrayna ile Rusya federasyon altinda birlesmeye zorladi Alinan kararda Rusya nin toprak kaybetmesini istememeleri de etkili oldu Alinan karar Skoropadsky nin iktidardan dusmesine ve Ukrayna nin daha sonrasinda Bolseviklerin eline gecmesine sebep oldular Karadeniz ve Hazar Denizi havzalarinin halklarinin bagimsizliklarini kaybetmelerinin ve bu topraklarin 1921 de Sovyet Rusya tarafindan ilhak edilmesinin hemen ardindan Polonya bolge halklarinin ozellikle gocmenler uzerinden siyasi emellerine maddi ve manevi destek veren Avrupa daki tek ulkeydi Charaszkiewicz Hitler in iktidara gelmesinden sonra 30 Ocak 1933 Almanya nin Prometeizm e guclu bir ilgi gostermeye baslayacagini tahmin etti Ayni donemde Japonya ve Italya biraz da olsa destek verirken Fransa ve Buyuk Britanya manevi destek verdi Hitler in iktidara gelmesiyle Alman propagandasi Prometeizm in ilgilendigi alanla ilgilenmeye baslamisti Ancak Almanya nin yaklasimi Prometeizm in temel ideolojik ilkelerinden farkliydi Alman yaklasimi esasen bolgenin Alman siyasi amaclari icin somurulmesi uzerineydi Bu acidan Polonya ile Almanya arasinda hicbir zaman bu anlamda orgutsel veya ideolojik bag kurulmadi PrensipleriPrometeizm in amaci hangi siyasi cizgiden olursa olsun Baltik Karadeniz ve Hazar Denizi havzalarinin halklarini emperyalist Rusya dan kurtarmak ve Rus saldirganligina karsi ortak bir savunma cephesi olarak bir dizi bagimsiz devlet yaratmakti Prometeizm kapsaminda olan her ulus digerlerinin siyasi egemenligine saygi duyacakti Her ulus arasindaki herhangi bir anlasmazlik Rusya dan bagimsizlik elde edilene kadar askiya alindi Charaszkiewicz e gore Polonya Prometeizm i kendi siyasi cikarlari icin kullanmadi Ancak Prometeizm Polonya da sol sag veya merkezdeki herhangi bir siyasi partide orgutsel veya siyasi bir destege sahip degildi Prometeizm Pilsudski kampinda savunulmaktaydi Prometeizm in tarihsel donemleriPolonya nin Promethean halklari ile iki savas arasi isbirliginin tarihi bes doneme ayrilir Birinci donem 1918 1921 Birinci donemde 1918 21 Polonya dogu sinirlarini Sovyet Rusya ve Ukrayna ile yaptigi savaslarla Almanya ile olan sinirini Poznan ve Silezya ayaklanmalari ve Varmiya ve Mazury deki plebisitlerle ve guney sinirini plebisit ve tartismali Cieszyn Silezya Spisz ve Orawa bolgeleri uzerinde Cekoslovakya ile yapilan kisa bir savasla belirledi Baltik havzasinda Finlandiya Estonya Litvanya ve Letonya bagimsiz devletler olarak ortaya cikti Polonya Litvanya iliskileri Polonya Litvanya Savasi nin ardindan gergin olmasina ragmen Polonya onlari taniyan ilk ulkeler arasindaydi Bu donemde Karadeniz ve Hazar Denizi havzalarinda Ukrayna Kirim Gurcistan Azerbaycan Don Kuban ve Kuzey Kafkasya da milli mucadeleler yasandi Symon Petlyura liderligindeki Ukrayna Halk Cumhuriyeti ile Pilsudski liderligindeki Polonya arasindaki siyasi ve askeri ittifaki Sovyet Polonya Savasi nda Polonya ordusunun Kiev taarruzu oncesinde imzalanan Varsova Anlasmasi yla kuruldu Anlasmayla Bohdan Kutylowski nin Ukrayna Halk Cumhuriyeti ne Polonya bakani olarak atanmasi Polonyali bir bakanin Kafkasya da atanmasi Kafkasya ya askeri bir misyon tayin edilmesi ve Guney Rusya Hukumeti nin Kirim in Polonya nin himayesine alinmasi kararlastirildi Ikinci donem 1921 1923 Polonya nin ikinci donemde 1921 1923 Sovyet Polonya Savasi ni sona erdiren Riga Antlasmasi ndan sonra Polonya Baltik devletlerinin yani sira yerlesik dogu sinirlari icinde bagimsiz yasamina devam etti Karadeniz ve Hazar Denizi havzalarinin devletleri ise Sovyetler tarafindan emilerek bagimsizliklarini kaybettiler Charaszkiewicz in mesru hukumetler olarak adlandirdigi Prometeizm in kapsadigi uluslarin temsilcileri baska ulkelere goc etti Ukrayna Halk Cumhuriyeti hukumeti Polonya Fransa ve Cekoslovakya ya Gurcistan hukumeti Fransa ya Azerbaycan hukumeti Turkiye ve Fransa ya Kuban ve Don hukumetleri Cekoslovakya ya Kuzey Kafkasya Dagi Ulusal Merkezi Turkiye ye Ermeni Ulusal Merkezi Fransa ya Tatar Ulusal Merkezleri Kirim Idel Ural Turkistan Turkiye Fransa ve Polonya ya Polonya Prometeizm in kapsadigi uluslarin siyasi gocmen temsilcilerine Istanbul Bukres Prag Tahran ve Paris teki Polonya diplomatik ofisleri ve Polonya Genelkurmay Baskanligina aldi Ornegin 1922 de Gurcu subay grubu Polonya Ordusuna kabul edildi Ucuncu donem 1923 1926 Ucuncu donemde 1923 1926 Pilsudski kendisini iktidardan uzaklastirdiktan sonra birbirini izleyen Polonya hukumetleri Prometeizm i gundemlerinden cikardi Ancak siyasi gocmenlerle Polonya arasindaki temas Polonya hukumetinin bilgisi veya rizasi olmadan devam etti Polonya hukumetinin resmi tutumunun bir istisnasi hem disisleri bakani Aleksander Skrzynski hem de Genelkurmay Baskani Orgeneral Stanislaw Haller den destek alan Gurcu Prometeizmidir Bunun yaninda Joseph Stalin in Rus olmayan bolgelerde Ozerk Ulusal Cumhuriyetleri kurarak uluslarin bagimsizliga yonelik durtulerini bastirdi Dorduncu donem 1926 1932 Pilsudski nin Mayis 1926 Darbesi nde iktidara donusunden 1932 Polonya Sovyet Saldirmazlik Pakti nin sonuclanmasina kadar olan dorduncu donem 1926 1932 Prometeist orgutleriyle en kararli organize ve aktif isbirliginin yapildigi donemdi 1927 de Polonya Disisleri Bakanligi ve Genelkurmay da Prometeizm e resmi orgutlenme bicimi verildi Onceki donemlerde Prometeizm cesitli yuksek kademelerde temsil edilmisti ancak tek bir cati altinda birlestirilmemisti Bu donemde Prometeizm i siyasi olarak temsil eden Polonya Disisleri Bakanligi ve Genelkurmay Baskanligi ile dolayli olarak ilgili olan Askeri Isler ve Icisleri bakanliklari arasinda yakin bir koordinasyon birimi kuruldu Besinci donem 1933 1939 Polonya Sovyet saldirmazlik pakti 1932 Polonyali politika yapicilarin Prometeist calismalarini surdurmelerini engelledi Paktin imzalandigi donemde Prometeist ulkelerde ozerk cumhuriyetlerin varligi ve ulusal dillerde genel egitimin Sovyetler tarafindan desteklenmesi nedeniyle asimilasyonun en azindan o donem icin gerceklesmeyecek olmasindan dolayi sahadaki faaliyetlerden simdilik vazgecilme imkani tanimisti Bununla birlikte Polonya siyasi gocmen topluluklarinin dayanismasini ve gucunu korunmaya devam edilmesi gerektigini dusunuyordu Polonya Sovyet anlasmasinin imzalanmasinin yani sira Prometeizm in en aktif destekcileri olan Ramishvili Zacwilichowski 1930 ve Holowko nun 1931 olumleri ve Buyuk Buhran dan dolayi Prometeist harekete yeteri kadar mali destek verilememesi Prometeizm e destek veren cevrelerde Polonya nin yavas yavas Prometeizm den uzaklastigina dair bir gorus yaratti Butun bu olumsuz olaylarin ustune Maresal Pilsudski nin olumu 12 Mayis 1935 Prometeizm e vurulan bir baska guclu darbeydi Nitekim ayni donemde Adolf Hitler in Almanya da iktidara gelmesi Berlin Roma Tokyo ekseninde anti komunist bir blok olusturmasi ve ulusal Prometeist hareketleriyle isbirligi yapma hevesi Polonya nin siyasi yorungesinde kalan Prometeist orgutleri icin zor ve karmasik bir durum yaratti Polonya ile uyumlu Prometeist siyasi gucleri daha kaliteli ve potansiyele sahipken Almanlarin amansiz propagandasi Polonya Prometeist cabalarina tehlikeli bir rakip yaratti Bunun yaninda Polonya nin batisindaki tehlikenin artmasi bircok Polonyalinin zihninde ulkenin dogu sinirinin sakinlestirilmesi gerektigi gorusunu besledi Pilsudski nin 1935 teki olumunden sonra Albaylar grubu etkilerini kaybettiler Albay Tadeusz Pelczynski cok daha az aktif bir rol aldi ve halefi Albay Marian Jozef Smolenski ve Charaszkiewicz in en yakin amiri Albay Jan Kazimierz Ciaston Prometeizmi benimsemedi Disisleri Bakanligi Dogu Dairesi baskani Albay Schaetzel in halefi olan Tadeusz Kobylanski Prometheism i desteklemeye meyilli olmasina ragmen yeterince derin bir siyasi temelden yoksundu ve onemli mali engellerle karsi karsiya kaldi 2 Dunya Savasi ve sonrasindaPrometeizm II Dunya Savasi sirasinda Almanya ozellikle Ukrayna bolgesi Sovyetler Birligi ile mucadele eden Finlandiya Fransa ve Sovyetler Birligi nin komsusu Turkiye dahil olmak uzere diger ulkeleri ilgilendirmeye devam etti Edmund Charaszkiewicz 12 Subat 1940 ta Paris teki makalesini su gozlemle sonlandirdi Polonya nin bu Prometeizm sureclerden yuz cevirmesi onlari hicbir sekilde durduramaz bir yandan da bizi kenara itip yok olan kaybeder ilkesinden kaynaklanan muazzam kayiplara maruz birakir Polonya nin Prometeist zincirdeki merkezi konumu bize Rusya daki herhangi bir parcalayici surecte Polonya nin onde gelen katilimini dikte ediyor II Dunya Savasi ndan sonra Polonya Hukumeti Sovyetler Birligi nin kukla bir devletiydi ve Prometeizm i surdurecek durumda degildi Buna ragmen Polonya halki Dayanisma yoluyla Sovyetler Birligi nin dagilmasinda onemli bir rol oynadi 22 Kasim 2007 de Gurcistan Cumhurbaskani Miheil Saakasvili ve Polonya Cumhurbaskani Lech Kaczynski Gurcistan in Tiflis kentinde Prometheus un bir heykelini acilisini yapti Prometheus un Olympus tan atesi calip insana verdikten sonra Zeus tarafindan hapsedildigi ve iskence gordugu topraklarda dikilen heykel Rus Imparatorlugu ve onun halefi olan Sovyetler Birligi nden bagimsizligini elde etmeye calisan Polonyalilarin Gurculerin ve diger halklarin cabalarini sembolize ediyor Kaynakca https books google com books vid ISBN0773508287 amp id gQfUB0CXBO4C amp pg PA59 amp lpg PA59 amp vq excluded negotiations amp dq 0773508287 amp sig 9NMfQrVB6Hqy6Jow Ii3G4yld2U 20 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Google Print p 59 Charaszkiewicz 2000 pp 56 57 Charaszkiewicz 2000 p 57 Charaszkiewicz 2000 pp 57 58 Charaszkiewicz 2000 p 59 Charaszkiewicz 2000 pp 58 59 Charaszkiewicz 2000 pp 59 60 Charaszkiewicz 2000 p 60 Charaszkiewicz 2000 pp 60 61 Charaszkiewicz 2000 p 62 Charaszkiewicz 2000 p 63 Charaszkiewicz 2000 p 64