Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Taşozlu Leodamas (Grekçe: Λεωδάμας ὁ Θάσιος, y. MÖ 380), hakkında çok az şey bilinen bir Yunan matematikçi, Platon'un öğrencisi ve Akademi'nin en önde gelen üyelerinden biriydi. MÖ 427 ile 415 yılları arasında doğdu ve hayatının çoğunu Atina'da yaşadı.
Hayatı
Leodamas 5. yüzyılın sonunda doğdu ve hayatının çoğunu MÖ 4. yüzyılda yaşadı. Taşoz'da doğdu ama hayatının bir noktasında, muhtemelen genç yaşta kendini Atina'da buldu ve ünlü Platon Akademisi'nde görev yaptı. Platon'un öğrencisi ve arkadaşıydı, Theatitos'un akranıydı ve muhtemelen onun çalışma arkadaşıydı. Ona yapılan atıflar çok azdır; ancak Akademi'nin sıradan bir üyesi değil, en önde gelen üyelerinden biri olduğunu varsaymalıyız.
Leodamanta'ya Referanslar
Akademi'nin son yöneticilerinden biri, çok önemli bir eser bırakan Likyalı neo-Platonist filozof Proclus'tu (MS 412-485). Hayatta kalan ve bize paha biçilmez bilgiler veren en önemli eserlerden biri, Öklid'in Elemanları'nın ilk kitabı hakkındaki yorumları oldu. Orada Proclus, diğer şeylerin yanı sıra, geometriye katkılarından dolayı bazılarına kısa bir atıfta bulunarak Thales'ten Öklid'e 23 geometricinin adından bahsetmektedir. Proclus bu bilgiyi muhtemelen Rodoslu Eudemos'un Geometri Tarihi çalışmasından almaktadır. Bu eser MÖ 3. yüzyıl civarında yazılmıştır ve ne yazık ki kaybolmuştur. Bu kurtarmış olsaydı Antik Yunan Geometrisi ve genel olarak bilim hakkındaki bilgilerimiz daha eksiksiz ve net olurdu. Bu 23 geometricinin içinde Thasoslu Leodamas vardır. Proclus, Platon'un öğrencisi olduğundan ve yaklaşık Theatitos ile aynı yaşta olduğundan bahseder. Theatitos, aristokrat kökenli bir Atinalı ve büyük bir matematikçiydi. MÖ 415'te doğdu ve MÖ 369'da Atinalılar ve Korintliler arasındaki savaşta görkemli bir şekilde öldürüldü. Akademi'de okudu, Platon'un öğrencisi ve muhtemelen müdürü olarak da görev yaptı. Elementlerin X. ve XIII. kitapları ona atfedilir. Theatitos'un Platonik diyaloğundan Theatitos hakkında birçok bilgi alıyoruz. Bu diyaloğa (Theaitos 147D), Theaitos, Theaitos'un öğretmeni, Sokrates adında genç bir adam ve yaşlı Cyreneli Theodorus katılır.
Platon burada 17'ye kadar olan sayıların karekökleri ve sonsuz çıkarıma sahip oldukları varsayımı ile ilgili bir yöntem tarif eder. Atina Üniversitesi'nin emekli profesörü St. Negrepontis, bu konuda kapsamlı bir araştırma yapmış ve hatta Theatitos'un bildiğine inandığı teoreminin kanıtını yeniden inşa etmiştir.
Leodamas, Akademi'nin en önde gelen üyelerinden biri olduğu ve muhtemelen doğrudan işbirlikçisi olan Theaititos'a yakın olduğu için, Elementlerin X. ve XIII. kitaplarının yanı sıra yukarıdaki teoremin ispatına da katıldığını güçlü bir şekilde iddia edebiliriz. Bunun çok zor bir teorem olduğunu ve nihayet 19. yüzyılda birçok büyük Matematikçinin yardımıyla kanıtlandığını not edelim.
Proclus şimdi, Geometri dalını orijinal teoremlerle zenginleştiren ve onlara daha bilimsel bir yön verenlerin Thasoslu Leodamas ve Atinalı Theatitos gibi Tarantolu Archytas (MÖ 428-365) olarak kabul edildiğinden bahsediyor. (Proclus Eucl. Pol, II 66, 14). Archytas, yarım silindir kullanarak küpü ikiye katlama problemini (Delios problemi) çözdüğü için ünlenmişti. Proclus'un bu raporundan iki şeyi tahmin edebiliriz:
- Yukarıda bahsedilen Elementlerin X. ve XIII. kitaplarının yazımı.
- Proclus kronolojik sırayla 23 geometriciden bahsettiği ve burada ilk olarak Leodamantas'tan bahsettiği için Theatitos'tan biraz daha yaşlı, yani MÖ 415'ten önce doğmuş olmalı. Platon'un öğrencisi olduğu ve daha genç olduğu için MÖ 427 ile 415 yılları arasında doğmuş olmalı.
Platon, Leodamas'ın öğrencisine bir mektup şeklinde ortaya koyduğu analitik yönteme genel bir biçim verdi. Bu mantıksal kanıtlama yöntemi, ispatlamak istediğimiz teoremi art arda, sonuncusu bilinen bir dizi başka eşdeğerliğe dönüştürür. Daha sonra, tersi yolu izlersek, bilinen son teoremden kanıtlanabilir olana ulaşabiliriz.
Proclus'un son sözü, Geometri üzerine Elementler adlı bir kitap yazmış olan kişinin Leodamas'ın öğrencisi Bizanslı Leo olduğudur.
Proclus'un Commentary on Euclid adlı eseri içinde Leodamas hakkında iki referans vardır:
| “ | "Bu zamanda [Platon'un zamanında] ayrıca Thasos'lu Leodamas, Tarentumlu Archytas ve Atina'lı Theaetetus da yaşadı. [geometri] teoremlerinin sayısı artırıldı ve daha bilimsel bir düzene getirildi. Leodamas'tan daha genç olan ve öğrencisi Leon birçok keşif ekledi." | „ |
| “ | "Platon'un bu yöntemi [analizi] Leodamas'a öğrettiği söylenir, Leodamas da onun aracılığıyla geometride birçok keşif yapmıştı." | „ |
Diogenes Laërtius'un , Kitap 3 (Platon) adlı kitabında:
| “ | "O [Platon], Thasoslu Leodamas'a problemleri analiz yoluyla çözme yöntemini açıklayan ilk kişiydi." | „ |
Notlar
- ^ . 19 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2011.
Kaynakça
- Sotiris Ch. Goudouvas, "Leodamas o Thasios, antik çağların unutulmuş büyük matematikçisi (Λεωδάμας ο Θάσιος, ο λησμονημένος μεγάλος μαθηματικός της αρχαιότητας)" Euclid II Magazine, cilt 82, Atina 2011
- Sotiris Ch. Goudouvas, "Geometric Routes (Γεωμετρικές Διαδρομές)", Korfiatis yayınları, Atina 2015
- "Antik Yunan Yazarlarının Her Şeyi (Άπαντα Αρχαίων Ελλήνων Συγγραφέων)", Platon Diyalogları (Theatitos), Papirüs Yayınları, Atina 1975.
- Proclus the Lycaeus, "Öklid'in Elemanları I. kitap üzerine yorumlar (Σχόλια στο 1ο βιβλίο των Στοιχείων του Ευκλείδη)", Leipzig yayınları, 1894.
- Waterhouse, William C. "Leodamas of Thasos". Discussion List on the History of Mathematics. Erişim tarihi: 29 Ekim 2008.[]
- Vlastos, Gregory (1988), "Elenchus and Mathematics: A Turning-Point in Plato's Philosophical Development", The American Journal of Philology, The Johns Hopkins University Press, 109 (3), ss. 362-396, JSTOR 294891
- Heath T.L. A History of Greek Mathematics. Vol.1-2. New York, 1981.
İlave okumalar
- Zhmud, Leonid (Ağustos 1998), "Plato as "Architect of Science"" (PDF), Phronesis, Brill, 43 (3), ss. 211-244, JSTOR 4182589
- Anthony, Ralls (1 Temmuz 1966), The Philosophical Quarterly, 16 (64), ss. 271-272, doi:10.2307/2218472
- Thesleff, Holger (1990), "Theaitetos and Theodoros", ARCTOS - Acta Philologica Fennica, cilt 24, ss. 147-159, 14 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 11 Ocak 2021
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tasozlu Leodamas Grekce Lewdamas ὁ 8asios y MO 380 hakkinda cok az sey bilinen bir Yunan matematikci Platon un ogrencisi ve Akademi nin en onde gelen uyelerinden biriydi MO 427 ile 415 yillari arasinda dogdu ve hayatinin cogunu Atina da yasadi HayatiLeodamas 5 yuzyilin sonunda dogdu ve hayatinin cogunu MO 4 yuzyilda yasadi Tasoz da dogdu ama hayatinin bir noktasinda muhtemelen genc yasta kendini Atina da buldu ve unlu Platon Akademisi nde gorev yapti Platon un ogrencisi ve arkadasiydi Theatitos un akraniydi ve muhtemelen onun calisma arkadasiydi Ona yapilan atiflar cok azdir ancak Akademi nin siradan bir uyesi degil en onde gelen uyelerinden biri oldugunu varsaymaliyiz Leodamanta ya ReferanslarAkademi nin son yoneticilerinden biri cok onemli bir eser birakan Likyali neo Platonist filozof Proclus tu MS 412 485 Hayatta kalan ve bize paha bicilmez bilgiler veren en onemli eserlerden biri Oklid in Elemanlari nin ilk kitabi hakkindaki yorumlari oldu Orada Proclus diger seylerin yani sira geometriye katkilarindan dolayi bazilarina kisa bir atifta bulunarak Thales ten Oklid e 23 geometricinin adindan bahsetmektedir Proclus bu bilgiyi muhtemelen Rodoslu Eudemos un Geometri Tarihi calismasindan almaktadir Bu eser MO 3 yuzyil civarinda yazilmistir ve ne yazik ki kaybolmustur Bu kurtarmis olsaydi Antik Yunan Geometrisi ve genel olarak bilim hakkindaki bilgilerimiz daha eksiksiz ve net olurdu Bu 23 geometricinin icinde Thasoslu Leodamas vardir Proclus Platon un ogrencisi oldugundan ve yaklasik Theatitos ile ayni yasta oldugundan bahseder Theatitos aristokrat kokenli bir Atinali ve buyuk bir matematikciydi MO 415 te dogdu ve MO 369 da Atinalilar ve Korintliler arasindaki savasta gorkemli bir sekilde olduruldu Akademi de okudu Platon un ogrencisi ve muhtemelen muduru olarak da gorev yapti Elementlerin X ve XIII kitaplari ona atfedilir Theatitos un Platonik diyalogundan Theatitos hakkinda bircok bilgi aliyoruz Bu diyaloga Theaitos 147D Theaitos Theaitos un ogretmeni Sokrates adinda genc bir adam ve yasli Cyreneli Theodorus katilir Platon burada 17 ye kadar olan sayilarin karekokleri ve sonsuz cikarima sahip olduklari varsayimi ile ilgili bir yontem tarif eder Atina Universitesi nin emekli profesoru St Negrepontis bu konuda kapsamli bir arastirma yapmis ve hatta Theatitos un bildigine inandigi teoreminin kanitini yeniden insa etmistir Leodamas Akademi nin en onde gelen uyelerinden biri oldugu ve muhtemelen dogrudan isbirlikcisi olan Theaititos a yakin oldugu icin Elementlerin X ve XIII kitaplarinin yani sira yukaridaki teoremin ispatina da katildigini guclu bir sekilde iddia edebiliriz Bunun cok zor bir teorem oldugunu ve nihayet 19 yuzyilda bircok buyuk Matematikcinin yardimiyla kanitlandigini not edelim Proclus simdi Geometri dalini orijinal teoremlerle zenginlestiren ve onlara daha bilimsel bir yon verenlerin Thasoslu Leodamas ve Atinali Theatitos gibi Tarantolu Archytas MO 428 365 olarak kabul edildiginden bahsediyor Proclus Eucl Pol II 66 14 Archytas yarim silindir kullanarak kupu ikiye katlama problemini Delios problemi cozdugu icin unlenmisti Proclus un bu raporundan iki seyi tahmin edebiliriz Yukarida bahsedilen Elementlerin X ve XIII kitaplarinin yazimi Proclus kronolojik sirayla 23 geometriciden bahsettigi ve burada ilk olarak Leodamantas tan bahsettigi icin Theatitos tan biraz daha yasli yani MO 415 ten once dogmus olmali Platon un ogrencisi oldugu ve daha genc oldugu icin MO 427 ile 415 yillari arasinda dogmus olmali Platon Leodamas in ogrencisine bir mektup seklinde ortaya koydugu analitik yonteme genel bir bicim verdi Bu mantiksal kanitlama yontemi ispatlamak istedigimiz teoremi art arda sonuncusu bilinen bir dizi baska esdegerlige donusturur Daha sonra tersi yolu izlersek bilinen son teoremden kanitlanabilir olana ulasabiliriz Proclus un son sozu Geometri uzerine Elementler adli bir kitap yazmis olan kisinin Leodamas in ogrencisi Bizansli Leo oldugudur Proclus un Commentary on Euclid adli eseri icinde Leodamas hakkinda iki referans vardir Bu zamanda Platon un zamaninda ayrica Thasos lu Leodamas Tarentumlu Archytas ve Atina li Theaetetus da yasadi geometri teoremlerinin sayisi artirildi ve daha bilimsel bir duzene getirildi Leodamas tan daha genc olan ve ogrencisi Leon bircok kesif ekledi Platon un bu yontemi analizi Leodamas a ogrettigi soylenir Leodamas da onun araciligiyla geometride bircok kesif yapmisti Diogenes Laertius un Kitap 3 Platon adli kitabinda O Platon Thasoslu Leodamas a problemleri analiz yoluyla cozme yontemini aciklayan ilk kisiydi Notlar 19 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Subat 2011 KaynakcaSotiris Ch Goudouvas Leodamas o Thasios antik caglarin unutulmus buyuk matematikcisi Lewdamas o 8asios o lhsmonhmenos megalos ma8hmatikos ths arxaiothtas Euclid II Magazine cilt 82 Atina 2011 Sotiris Ch Goudouvas Geometric Routes Gewmetrikes Diadromes Korfiatis yayinlari Atina 2015 Antik Yunan Yazarlarinin Her Seyi Apanta Arxaiwn Ellhnwn Syggrafewn Platon Diyaloglari Theatitos Papirus Yayinlari Atina 1975 Proclus the Lycaeus Oklid in Elemanlari I kitap uzerine yorumlar Sxolia sto 1o biblio twn Stoixeiwn toy Eykleidh Leipzig yayinlari 1894 Waterhouse William C Leodamas of Thasos Discussion List on the History of Mathematics Erisim tarihi 29 Ekim 2008 olu kirik baglanti Vlastos Gregory 1988 Elenchus and Mathematics A Turning Point in Plato s Philosophical Development The American Journal of Philology The Johns Hopkins University Press 109 3 ss 362 396 JSTOR 294891 Heath T L A History of Greek Mathematics Vol 1 2 New York 1981 Ilave okumalarZhmud Leonid Agustos 1998 Plato as Architect of Science PDF Phronesis Brill 43 3 ss 211 244 JSTOR 4182589 Anthony Ralls 1 Temmuz 1966 The Philosophical Quarterly 16 64 ss 271 272 doi 10 2307 2218472 Thesleff Holger 1990 Theaitetos and Theodoros ARCTOS Acta Philologica Fennica cilt 24 ss 147 159 14 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 11 Ocak 2021