Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Kasım 2021) () |
IV. Romanos (Grekçe: Ρωμανός Δ' Διογένης, Romanos IV Diogenis) ya da yaygın Türkçe adıyla Romen Diyojen (d. y. 1030 - ö. 4 Ağustos 1072), 1068 ile 1071 arasında hüküm süren Bizans imparatoru. Anadolu'yu Türklere karşı savunmak için tahta çıkıp büyük bir ordu topladı ama Malazgirt Meydan Muharebesi'nde Alparslan'a karşı başarısız olunca tahttan indirildi ve Bizans tarafından gözlerine mil çekildi. Gözlerine mil çekme işlemi çok kötü yapıldığı için öldü.
| Romen Diyojen Ρωμανός Δ΄ Διογένης | |
|---|---|
 İmparator Romen Diyojen ve karısı Eudokia'ya İsa tarafından taç giydirilmesi (Bibliothèque nationale de France) | |
| Bizans İmparatoru | |
| Hüküm süresi | 1068–1071 Ortak imparatorlar VII. Mihail, Konstantinos ve Andronikos |
| Önce gelen | X. Konstantinos |
| Sonra gelen | VII. Mihail |
| Doğum | y. 1030 |
| Ölüm | 4 Ağustos 1072 (42 yaşında) Proti (Kınalıada) |
| Eş(ler)i | Anna Eudokia Makrembolitissa |
| Çocuk(lar)ı | Konstantinos Diogenis Nikiforos Diogenis Leon Diogenis |
| Hanedan | Dukas Hanedanı |
| Babası | Konstantinos Diogenis |
Tahta çıkışı
Romanos Diogenis, Bizans devleti içinde çok iyi tanınmış ve yüksek siyasal gücü olan Kapadokyalı Diogenii ailesinin mensubudur ve babasının adı Konstantinos Diogenis'dir. Romanos Diogenis, Bizans ordusunda yüksek rütbelere yükselmiş ve 1067 yılında Bizans İmparatoru X. Konstantinos Dukas'ın oğullarını imparatorluk tahtından indirmek için hazırladığı bir komplo nedeni ile idama mahkûm edilmiştir. İdam infazını hapiste beklerken Bizans'ta gerçek iktidar sahibi olan taht naibi Eudokia'nın ilgisini çekmiş ve onun huzuruna çağrılmıştır. Eudokia, ondan çok etkilenip ve onu affederek 1 Ocak 1068 tarihinde onunla evlenmiştir. Bu evlilikle IV. Romanos Diogenis olarak, VII Mikhail ile beraber ortak İmparator olmuştur.
Türkler üzerine seferler
IV. Romanos Diogenis tahta geçtikten sonra Bizans İmparatorluğunun doğusundaki ortaya çıkan durumla ilgilenmiştir. Doğu Anadolu'ya giren Selçuklu ordularına karşı başarılı üç askerî sefer düzenlemiştir. 1068-69'daki son seferi ile Selçuk ordularını Fırat Nehri'nin doğusuna püskürtmeyi başarmıştır.
1071'de IV. Romanos Selçuk Sultanı Alp Arslan'ın Mısır'a sefere çıkışını fırsat bilerek yeni bir sefere hazırlanmıştır. Bu sefere çıkan Bizans ordusu Anadolu içinden ilerleyip, Doğu Anadolu'da yakın savaşa girişmeyen Selçuklu öncü birlikleri tarafından meşgul edilmiş, Bizans arazilerinin çok dışında kalan Selçuklu Hanedanı elinde bulunan önemli bir kale olan Malazgirt kalesine yönlendirilmiştir. Selçuk Sultanı Alp Arslan haberdar olmuş ve ordusunu Anadolu önlerine doğru hareket ettirmiştir. Dağınık şekilde ilerleyen Bizans ordusu, bu mevkide savaş düzeninde bekleyen Selçuklu Sultanı Alp Arslan idaresindeki ana Selçuk güçleri ile karşı karşıya gelmiştir. Bizans kuvvetleri sayıca güçlü olmakla beraber (70.000 mevcutlu), Balkanlar'dan ve Anadolu'dan toplanan birçok paralı asker kapsadığı için iyi eğitimli olmayan ve kumanda ve kontrolü birleşiklikten uzak bir ordu idi. Ayrıca ileri yürüyüşte, ordu dağınıklık göstermiştir. Her iki ordu da yorgun durumda olup tam güç ile savaşa girememiştir.
Malazgirt Meydan Muharebesi 26 Ağustos 1071'de iki ordunun savaşa girişmesi ile başlamıştır. Bizans yazarlarına göre, savaşın sonucunda Oğuz, Peçinek ve diğer Türk asıllı Bizans paralı askerlerinin karşılarında Türkleri görünce Bizans ordusunu terk etmeleri önemli rol oynamıştır. Savaş Bizans ordusu aleyhine gelişmiş, IV. Romanos ve Bizans merkez birlikleri merkezde hücumla ilerlemiş, fakat Bizans ordusundan büyük bir kısmından ayrılmış ve Selçuklu birlikleri tarafından kuşatılmıştır. Zaten eksik ve aksak eğitimli olan ve kumanda ve kontrolden yoksun olan Bizans ordusunun kalan kısmı komuta alamadan ve Selçuklu ordusunun baskına dayanamayarak dağınık bir halde geri çekilmeye başlamış ve çok geçmeden bu bir bozguna dönmüştür. Böylece Bizans ordusu sadece büyük bir yenilgiye uğramakla kalmamış; merkezde kuşatılıp tecrid edilen İmparator IV. Romanos Selçuklular tarafından esir alınmıştır.
Sultan Alp Arslan önce önüne getirilen pejmürde kılıklı, toztoprak kaplı, yorgun argın kişinin Bizans İmparatoru olduğuna inanamamıştır. Ama sonra, zamanın tarihçilerinin hepsinin üzerinde anlaştığı gibi, Selçuklu Sultanı, esiri Bizans İmparatoru'nu çok büyük bir nezaketle karşılamış ve İmparator'un Selçuklu karargahında 8 günlük kalması sırasında ona tek sert bir söz söylememiştir. Sonra imzalanan bir barış anlaşması ve miktar üzerinde pazarlıktan sonra anlaşmaya varılan bir salıverme tazminatı ve yıllık vergi verme sözü alındıktan sonra IV. Romanos Konstantinopolis'e gitmek üzere serbest bırakılmıştır. Salıverme tazminatının 1.500.000 Bizans altını ve yıllık verginin 360.000 Bizans altını olması üzerine anlaşma yapılmıştır.
İhanet
Malazgirt Savaşında Bizans ordusunun ihtiyatlarının komutanı ve IV. Romanos'un rakiplerinden olan Andronikos Dukas zayiat vermeden savaş alanından ayrılmış ve ordusu ile hemen Konstantinopolis'e dönmüştür. IV. Romanos'a muhalif olanların başı olarak Sezar unvanı taşıyan İoannis Dukas ile birlikte yenilgiden menfaat temin etmek için bir plan uygulamaya başlamışlardır. İoannis Dukas ve yüksek saray memuru Mihail Psellos hemen taht naibi olan Eudokia'yı bir manastıra kapatmışlar; Eudokia'nın X. Konstantinos Dukas'dan olan oğlu ve İoannis Dukas'ın yeğeni olan VII. Mihail'i kıdemli imparator ilan etmişler ve VII. Mihail'i inandırıp IV. Romanos'un tahttan indirildiğinin ilanını sağlamışlardır.
IV. Romanos ise geri dönmekte iken Anadolu'ya dağılmış ordunun kalanlarından derme çatma bir ordu düzenlemiş ve kendisini tahttan indirenlerin ordularına karşı iki savaş yapmıştır. Birincisi Sezar İoannis Dukas'ın en genç oğlu Konstantinos Dukas idaresinde ordulara karşı Dokeia'ta yapılmıştır. Bu savaşta yenilen IV. kaçıp Adana yakınlarında bir ufak kaleye sığınmıştır. Takip eden ordu daha kıdemli Andronikos Dukas emrine verilmiştir. Kuşatılan kaleden IV. Romanos bazı şartlarla Andronikos Dukas'a teslim olmuş ve esaret şartlarının ağır olmayacağı hakkında bir anlaşma imzalanmıştır. IV. Romanos özel giysiler ve saç kesimi ile hemen keşiş yapılmıştır. Anlaşmaya rağmen 600 kilometre kadar katır sırtında Adana'dan Cotiaecum (Kütahya)'ya kadar götürülmüştür. Oradan da Konstantinopolis'e getirilen IV. Romanos, 29 Haziran 1072'de gözlerine mil çekilip Proti adasında (Kınalıada)'da manastıra sürgüne gönderilmiştir. Kör edilme operasyonu o kadar acımasız ve acemice yapılmıştır ki, IV. Romanos Diogenis sürgünde bulunduğu günlerde, yaraları ve sonradan ortaya çıkan enfeksiyon nedeniyle 4 Ağustos 1072'de öldü. Karısı İmparatoriçe Eudokia, öldüğü adada ona görkemli bir cenaze töreni yapmak için izin aldı.
Ailesi
IV. Romanos Diogenis ile Bulgar Çarı İvan Vladislav'ın oğlu Alusian'in kızı olan Anna ile evliliğinden ismi bilinen tek oğulları vardır:
İmparatoriçe Eudokia Makrembolitissa ile IV. Romanos Diogenis'in evliliğinden çocukları şunlardır:
Popüler kültürdeki yeri
TRT 1'de yayınlanan Alparslan: Büyük Selçuklu dizisinde Sarp Levendoğlu tarafından canlandırılmıştır.
11 Şubat 2022 tarihinde yayımlanmış Malazgirt 1071 filminde Caner Kurtaran tarafından canlandırılmıştır.
Kaynakça
- ^ noahm. . Dumbarton Oaks (İngilizce). 31 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2021.
- ^ Çoban, R. V. (2020). Giovanni Boccaccio’nun “De Casibus Virorum Illustrium” Adlı Eserinin Bibliothèque Nationale de France’daki 226 ve 232 Numaralı Fransızca Nüshalarında Yer Alan Minyatürlerde XV. Yüzyıl’da Avrupalı Gözüyle Malazgirt Savaşı ve Sultan Alp Arslan’a Bakış. S. Karakaya ve V. Baydar (Ed.), II. Uluslararası Muş Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (48-64 ss.). Muş: Muş Alparaslan Üniversitesi. Kaynak 18 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Gregory, Timothy E. (2008). Bizans Tarihi. çev. Esra Ermert. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ISBN .
- Norwich, John Julius (1999). Byzantium, the apogee (İngilizce). Londra: Penguin. ISBN .
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN .
- Çoban, Ramazan Volkan. (2020). Giovanni Boccaccio’nun “De Casibus Virorum Illustrium” Adlı Eserinin Bibliothèque Nationale de France’daki 226 ve 232 Numaralı Fransızca Nüshalarında Yer Alan Minyatürlerde XV. Yüzyıl’da Avrupalı Gözüyle Malazgirt Savaşı ve Sultan Alp Arslan’a Bakış. S. Karakaya ve V. Baydar (Ed.), II. Uluslararası Muş Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (48-64 ss.). Muş: Muş Alparaslan Üniversitesi. Kaynak 18 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: X. Konstantinos |  Bizans İmparatoru 1068–1072 VII. Mikhail, Konstaninos Dukas ve Andronikos Dukas ile | Sonra gelen: VII. Mihail |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kasim 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin IV Romanos Grekce Rwmanos D Diogenhs Romanos IV Diogenis ya da yaygin Turkce adiyla Romen Diyojen d y 1030 o 4 Agustos 1072 1068 ile 1071 arasinda hukum suren Bizans imparatoru Anadolu yu Turklere karsi savunmak icin tahta cikip buyuk bir ordu topladi ama Malazgirt Meydan Muharebesi nde Alparslan a karsi basarisiz olunca tahttan indirildi ve Bizans tarafindan gozlerine mil cekildi Gozlerine mil cekme islemi cok kotu yapildigi icin oldu Romen Diyojen Rwmanos D DiogenhsImparator Romen Diyojen ve karisi Eudokia ya Isa tarafindan tac giydirilmesi Bibliotheque nationale de France Bizans ImparatoruHukum suresi1068 1071 Ortak imparatorlar VII Mihail Konstantinos ve AndronikosOnce gelenX KonstantinosSonra gelenVII MihailDogumy 1030Olum4 Agustos 1072 42 yasinda Proti Kinaliada Es ler iAnna Eudokia MakrembolitissaCocuk lar iKonstantinos Diogenis Nikiforos Diogenis Leon DiogenisHanedanDukas HanedaniBabasiKonstantinos DiogenisTahta cikisiRomanos Diogenis Bizans devleti icinde cok iyi taninmis ve yuksek siyasal gucu olan Kapadokyali Diogenii ailesinin mensubudur ve babasinin adi Konstantinos Diogenis dir Romanos Diogenis Bizans ordusunda yuksek rutbelere yukselmis ve 1067 yilinda Bizans Imparatoru X Konstantinos Dukas in ogullarini imparatorluk tahtindan indirmek icin hazirladigi bir komplo nedeni ile idama mahkum edilmistir Idam infazini hapiste beklerken Bizans ta gercek iktidar sahibi olan taht naibi Eudokia nin ilgisini cekmis ve onun huzuruna cagrilmistir Eudokia ondan cok etkilenip ve onu affederek 1 Ocak 1068 tarihinde onunla evlenmistir Bu evlilikle IV Romanos Diogenis olarak VII Mikhail ile beraber ortak Imparator olmustur Turkler uzerine seferlerIV Romanos Diogenis tahta gectikten sonra Bizans Imparatorlugunun dogusundaki ortaya cikan durumla ilgilenmistir Dogu Anadolu ya giren Selcuklu ordularina karsi basarili uc askeri sefer duzenlemistir 1068 69 daki son seferi ile Selcuk ordularini Firat Nehri nin dogusuna puskurtmeyi basarmistir 1071 de IV Romanos Selcuk Sultani Alp Arslan in Misir a sefere cikisini firsat bilerek yeni bir sefere hazirlanmistir Bu sefere cikan Bizans ordusu Anadolu icinden ilerleyip Dogu Anadolu da yakin savasa girismeyen Selcuklu oncu birlikleri tarafindan mesgul edilmis Bizans arazilerinin cok disinda kalan Selcuklu Hanedani elinde bulunan onemli bir kale olan Malazgirt kalesine yonlendirilmistir Selcuk Sultani Alp Arslan haberdar olmus ve ordusunu Anadolu onlerine dogru hareket ettirmistir Daginik sekilde ilerleyen Bizans ordusu bu mevkide savas duzeninde bekleyen Selcuklu Sultani Alp Arslan idaresindeki ana Selcuk gucleri ile karsi karsiya gelmistir Bizans kuvvetleri sayica guclu olmakla beraber 70 000 mevcutlu Balkanlar dan ve Anadolu dan toplanan bircok parali asker kapsadigi icin iyi egitimli olmayan ve kumanda ve kontrolu birlesiklikten uzak bir ordu idi Ayrica ileri yuruyuste ordu daginiklik gostermistir Her iki ordu da yorgun durumda olup tam guc ile savasa girememistir Malazgirt Meydan Muharebesi 26 Agustos 1071 de iki ordunun savasa girismesi ile baslamistir Bizans yazarlarina gore savasin sonucunda Oguz Pecinek ve diger Turk asilli Bizans parali askerlerinin karsilarinda Turkleri gorunce Bizans ordusunu terk etmeleri onemli rol oynamistir Savas Bizans ordusu aleyhine gelismis IV Romanos ve Bizans merkez birlikleri merkezde hucumla ilerlemis fakat Bizans ordusundan buyuk bir kismindan ayrilmis ve Selcuklu birlikleri tarafindan kusatilmistir Zaten eksik ve aksak egitimli olan ve kumanda ve kontrolden yoksun olan Bizans ordusunun kalan kismi komuta alamadan ve Selcuklu ordusunun baskina dayanamayarak daginik bir halde geri cekilmeye baslamis ve cok gecmeden bu bir bozguna donmustur Boylece Bizans ordusu sadece buyuk bir yenilgiye ugramakla kalmamis merkezde kusatilip tecrid edilen Imparator IV Romanos Selcuklular tarafindan esir alinmistir Sultan Alp Arslan once onune getirilen pejmurde kilikli toztoprak kapli yorgun argin kisinin Bizans Imparatoru olduguna inanamamistir Ama sonra zamanin tarihcilerinin hepsinin uzerinde anlastigi gibi Selcuklu Sultani esiri Bizans Imparatoru nu cok buyuk bir nezaketle karsilamis ve Imparator un Selcuklu karargahinda 8 gunluk kalmasi sirasinda ona tek sert bir soz soylememistir Sonra imzalanan bir baris anlasmasi ve miktar uzerinde pazarliktan sonra anlasmaya varilan bir saliverme tazminati ve yillik vergi verme sozu alindiktan sonra IV Romanos Konstantinopolis e gitmek uzere serbest birakilmistir Saliverme tazminatinin 1 500 000 Bizans altini ve yillik verginin 360 000 Bizans altini olmasi uzerine anlasma yapilmistir IhanetSultan Alp Arslan Imparator Romen Diyojen i kucuk dusururken Boccaccio nun De Casibus Virorum Illustrium eserinin Fransiz nushasinda olayi konu edinen minyatur Malazgirt Savasinda Bizans ordusunun ihtiyatlarinin komutani ve IV Romanos un rakiplerinden olan Andronikos Dukas zayiat vermeden savas alanindan ayrilmis ve ordusu ile hemen Konstantinopolis e donmustur IV Romanos a muhalif olanlarin basi olarak Sezar unvani tasiyan Ioannis Dukas ile birlikte yenilgiden menfaat temin etmek icin bir plan uygulamaya baslamislardir Ioannis Dukas ve yuksek saray memuru Mihail Psellos hemen taht naibi olan Eudokia yi bir manastira kapatmislar Eudokia nin X Konstantinos Dukas dan olan oglu ve Ioannis Dukas in yegeni olan VII Mihail i kidemli imparator ilan etmisler ve VII Mihail i inandirip IV Romanos un tahttan indirildiginin ilanini saglamislardir IV Romanos ise geri donmekte iken Anadolu ya dagilmis ordunun kalanlarindan derme catma bir ordu duzenlemis ve kendisini tahttan indirenlerin ordularina karsi iki savas yapmistir Birincisi Sezar Ioannis Dukas in en genc oglu Konstantinos Dukas idaresinde ordulara karsi Dokeia ta yapilmistir Bu savasta yenilen IV kacip Adana yakinlarinda bir ufak kaleye siginmistir Takip eden ordu daha kidemli Andronikos Dukas emrine verilmistir Kusatilan kaleden IV Romanos bazi sartlarla Andronikos Dukas a teslim olmus ve esaret sartlarinin agir olmayacagi hakkinda bir anlasma imzalanmistir IV Romanos ozel giysiler ve sac kesimi ile hemen kesis yapilmistir Anlasmaya ragmen 600 kilometre kadar katir sirtinda Adana dan Cotiaecum Kutahya ya kadar goturulmustur Oradan da Konstantinopolis e getirilen IV Romanos 29 Haziran 1072 de gozlerine mil cekilip Proti adasinda Kinaliada da manastira surgune gonderilmistir Kor edilme operasyonu o kadar acimasiz ve acemice yapilmistir ki IV Romanos Diogenis surgunde bulundugu gunlerde yaralari ve sonradan ortaya cikan enfeksiyon nedeniyle 4 Agustos 1072 de oldu Karisi Imparatorice Eudokia oldugu adada ona gorkemli bir cenaze toreni yapmak icin izin aldi AilesiIV Romanos Diogenis ile Bulgar Cari Ivan Vladislav in oglu Alusian in kizi olan Anna ile evliliginden ismi bilinen tek ogullari vardir Konstantinos Diogenis Imparatorice Eudokia Makrembolitissa ile IV Romanos Diogenis in evliliginden cocuklari sunlardir Nikiforos Diogenis Leon DiogenisPopuler kulturdeki yeriTRT 1 de yayinlanan Alparslan Buyuk Selcuklu dizisinde Sarp Levendoglu tarafindan canlandirilmistir 11 Subat 2022 tarihinde yayimlanmis Malazgirt 1071 filminde Caner Kurtaran tarafindan canlandirilmistir Kaynakca noahm Dumbarton Oaks Ingilizce 31 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Haziran 2021 Coban R V 2020 Giovanni Boccaccio nun De Casibus Virorum Illustrium Adli Eserinin Bibliotheque Nationale de France daki 226 ve 232 Numarali Fransizca Nushalarinda Yer Alan Minyaturlerde XV Yuzyil da Avrupali Gozuyle Malazgirt Savasi ve Sultan Alp Arslan a Bakis S Karakaya ve V Baydar Ed II Uluslararasi Mus Sempozyumu Bildiriler Kitabi icinde 48 64 ss Mus Mus Alparaslan Universitesi Kaynak 18 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gregory Timothy E 2008 Bizans Tarihi cev Esra Ermert Istanbul Yapi Kredi Yayinlari ISBN 978 975 08 1507 2 Norwich John Julius 1999 Byzantium the apogee Ingilizce Londra Penguin ISBN 0 14 011448 3 Alexander Kazhdan Ed 1991 The Oxford Dictionary of Byzantium Ingilizce Oxford ve New York Oxford University Press ISBN 0 19 504652 8 Coban Ramazan Volkan 2020 Giovanni Boccaccio nun De Casibus Virorum Illustrium Adli Eserinin Bibliotheque Nationale de France daki 226 ve 232 Numarali Fransizca Nushalarinda Yer Alan Minyaturlerde XV Yuzyil da Avrupali Gozuyle Malazgirt Savasi ve Sultan Alp Arslan a Bakis S Karakaya ve V Baydar Ed II Uluslararasi Mus Sempozyumu Bildiriler Kitabi icinde 48 64 ss Mus Mus Alparaslan Universitesi Kaynak 18 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Resmi unvanlarOnce gelen X Konstantinos Bizans Imparatoru 1068 1072 VII Mikhail Konstaninos Dukas ve Andronikos Dukas ile Sonra gelen VII Mihail