Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İzmir İktisat Kongresi veya I. İktisat Kongresi (17 Şubat-4 Mart 1923),İzmir'de Banka-Han binasında toplanan 1135 delege ile yeni Türkiye'nin ekonomik sorunlarının tartışıldığı bir kongredir. Dönemin Türkiye yönetici kadrosu Kurtuluş Savaşı ile kazanılan zaferden sonra prensip olarak siyasi ve ekonomik bağımsızlığı öngörmüştü. TBMM'nin bu dönemde başlıca uğraşısı yurdu işgalden kurtarmak olsa da, öngörülen bu ekonomik bağımsızlık hedefinin nasıl gerçekleştirileceğine dair bir kongre yapıldı. Başkanı Kazım Karabekir seçildi.
Bu madde, uygun değildir. (Ocak 2017) |
Kongrenin açılışına Sovyetler Birliği'nin temsilcileri İbrahim Abilov ile Semyon Aralov davet edilmiş ve Mustafa Kemal'in isteği ile açılışta konuşma yapmışlardır.
İçeriği
İtilaf Devletleri tarafından Lozan Antlaşması ile devam etmesi istenilen Osmanlı Devleti'nin ekonomisinde ciddi hasarlara yol açmış kapitülasyonların ve diğer imtiyazların kabul edilemeyeceği kongrede belirtildi. Ekonomik sorunları aşmak, savaştan yeni çıkan halkın kalkındırılması ve onlara yol gösterilmesi gibi konular üzerinde duruldu.
İktisat vekili Mahmut Esat (Bozkurt) Bey'in 13 Şubat 1923 tarihinde verdiği beyanata göre Türkiye İktisat Kongresi "Hükûmetin Delaleti" ile toplanmıştır. Anadolu Ajansı 13 Şubat 1923'te Mahmut Esat Bey, aynı beyanatta kongrenin amacını şu şekilde belirtmektedir: "Bu Kongreyi millet ve memleketimizin kabiliyet ihtiyacat-ı iktisadiyesini elbirliği ile tetkik ederek ona göre bir ittila usulü vaz ve tetkik eylemek aynı zamanda memleketimizin muhtelif ve şimdiye kadar yek diğerine yabancı kalmış iktisat amillerinin birbiri ile tanıştırmak için açıyoruz".[]
Kongrede ele alınacak sorunlardan bazılarını kongre heyeti; Türkiye'de kredi meselesi, istihsalin tanzimi, gümrük meselesi, vergiler, vesait-i nakliye başlıkları altında ayrıntılı bir rapor şeklinde işleyerek 23 Şubat 1923'te yayımlamıştır.
Türkiye'nin çiftçi, tüccar, sanayi ve işçi zümrelerinden seçilen 1135 üyenin katıldığı bu kongrede bu grupların hazırladığı "" tartışıldı ve kabul edildi.
İzmir'in Kurtuluşundan 5 ay sonra ve Lozan Antlaşması'nın imzalanmasından 4 ay önce toplanan Türkiye İktisat Kongresi Anadolu kurtuluş hareketinin iktisadi yönünü göstermesi bakımından son derece önemlidir. Anadolu Ajansının 5 Mart 1923 tarihli bir haberinde, "Tab ve neşredilecek bilumum kitapların ilk sahifelerinde Misak-ı İktisadi esasları gayet okunaklı bir surette yazılacaktır. Kongre Divanınca bu bapta alakadarına tebligat icrasına karar verilmiştir" denilmesine rağmen iktisat kongresi ile ilgili tebliğler sadece Osmanlıca "İktisat Esaslarımız" adlı bir kitapçıkta yayımlanmıştır. Kongreye her kazadan gönderilen sekiz kişi Atatürk'ün açılış nutkunda belirttiği üzere milleti temsil ediyor ve delegelerin söyleyeceklerine itibar edeceklerini bildiriyordu. Tüm bunlara rağmen toprağa sahip olmadan çalışan ortakçı ve yarıcının kongrede tam olarak temsil edilemediği de aşikârdır.
Öte yandan, işçi grubunun iktisat esaslarının 34. maddesi tarım işçilerinin ve toprağa sahip olmayan köylünün kongrede temsil olunmadığı kanısını doğrulayacak niteliktedir. Bu maddeye göre "Ziraat işlerinde kullanılan işçiler yukarıdaki (işçi grubunun iktisat esaslarını içeren) maddelerin ahkâmından müstesnadır." Bir başka deyimle, kongrede sanayi ve işçilerini temsil edenler, tarım işlerinde çalışıp kongrede temsil edilemeyen işçilerin çıkarlarını savunmayı düşünmemişlerdir.
Eldeki belgelerden anlaşıldığına göre Kurtuluş Savaşı'nın sürüp gittiği yıllarda bile Ankara Hükûmeti imkanlar ölçüsünde sosyo-ekonomik konularla ilgilenir ve uğraşırken, bu arada madencilik konusuyla da ilgilenmiş, özellikle Zonguldak Kömür Havzası'ndaki durum gözden kaçmamıştır. Kongrede bu duruma da değinilmiştir.
Bu kongrede alınan kararların çoğu zamanla tatbik edilmişse de özellikle tarımla ilgili maddeler günümüzde dahi tam anlamıyla amacına ulaştırılamamıştır. Netice itibarıyla, İzmir İktisat Kongresi ile başlayan bir fikri gelişmenin oluşması, ekonomik envanterlerin belirlenmesi, model arayışları ve belli ölçüde uygulamaya başlama dönemidir. Bu dönemde ekonominin sahip oldukları ve olmadıkları belirlenmiş, ekonomik hedefler tayin edilmiş, karma ekonomi modelinin temelleri hazırlanmıştır.
Alınan kararlar
17 Şubat - 4 Mart 1923 tarihlerinde İzmir'de toplanan Türkiye İktisat Kongresinin en önemli kararlarını şöyle sıralamak mümkündür.
- Hammaddesi yurt içinde yetişen veya yetiştirilebilen sanayi dalları kurulması gerekmektedir.
- El işçiliğinden ve küçük imalattan süratle fabrikaya veya büyük işletmeye geçilmelidir.
- Devlet yavaş yavaş iktisadi görüşleri de olan bir organ haline gelmeli ve özel sektörler tarafından kurulamayan teşebbüsler devletçe ele alınmalıdır.
- Özel teşebbüslere kredi sağlayacak bir Devlet Bankası kurulmalıdır.
- Dış rekabete dayanabilmek için sanayinin toplu ve bütün olarak kurulması gerekir.
- Yabancıların kurdukları tekellerden kaçınılmalıdır.
- Sanayinin teşviki ve milli bankaların kurulması sağlanmalıdır.
- Demiryolu inşaat programına bağlanmalıdır.
- İş erbabına amele değil, işçi denmelidir.
- Sendika hakkı tanınmalıdır.
Türkiye Cumhuriyeti'nin 1923-1929 dönemi ekonomi politikasına damgasını vuran İzmir İktisat Kongresi'nin oy birliği ile alınmış kararlarından biri de 1925'te aşarın kaldırılmasıdır. Aşar, bütçenin gelir kaleminde önemli bir yer tutmaktaydı. Fakat İzmir İktisat Kongresi'yle liberal bir ekonomi tasarlandığı ve liberalizmin temeli özel mülkiyete dayandığından, aşarın varlığı bir çelişki haline gelmiştir. Yani Cumhuriyet idaresi, Sultan’ın mülkünün sahiplik sıfatını halka intikal ettirince aşarın alınmasının mantığı da sona ermiştir.
İlk oturum kararları
Saat 10'da başlayıp, 11.15'te kapanan ilk oturumda alınan aşağıdaki genel kararlar, şöyledir;
- Madde-1: Türkiye, milli hudutları dahilinde, lekesiz bir istiklal ile, dünyanın sulh ve terakki unsurlarından biridir.
- Madde-2: Türkiye halkı hakimiyetine, kanı ve canı pahasına elde ettiğinden, hiçbir şeye feda etmez;ve milli hakimiyete müstenit olan meclis ve hükûmetine daima zahirdir.
- Madde-3: Türkiye halkı, tahribat yapmaz; imar eder. Bütün mesai iktisaden memleketi yükseltmek gayesine matuftur.
- Madde-4: Türkiye halkı, sarf ettiği eşyayı mümkün mertebe kendi yetiştirir. Çok çalışır, vakitte, servette ve ithalatta israftan kaçar. Milli istihsali temin için icabında geceli gündüzlü çalışmak şiardır.
- Madde-5: Türkiye halkı, servet itibarı ile bir altın hazinesi üzerinde oturduğuna vakıftır. Ormanlarını evladı gibi sever, bunun için ağaç bayramları yapar; yeniden orman yetiştirir. Madenleri kendi milli, istihsali için işletir ve servetlerini herkesten fazla tanımaya çalışır.
- Madde-6: Hırsızlık, yalancılık, riya ve tembellik en büyük düşmanımız; taasubdan uzak dindarene bir selabet her şeyde esasımızdır. Her zaman fa ideli yenilikleri severek alırız. Türkiye halkı mukaddesatına, topraklarına, şahıslarına ve mallarına karşı yapılan düşman fesat propagandalarından nefret eder ve daima bunlarla mücadeleyi bir vazife bilir.
- Madde-7: Türkler, irfan ve marifet aşığıdır. Türk, her yerde hayatını kazanabilecek şekilde yetişir; fakat her şeyden evvel memleketinin malıdır. Maarife verdiği kutsiyet dolayısıyla (Mevlûdu şerif) Kandil günü, aynı zamanda bir kitap bayramı olarak tes'id eder.
- Madde-8: Birçok harpler ve zaruretten dolayı eksilen nüfusumuzun fazlalaşması ile beraber sıhhatlerimizin, hayatlarımızın korunması en birinci emelimizdir. Türk mikroptan, pis havadan, salgından ve pislikten çekinir, bol ve saf hava, bol güneş ve temizliği sever. Ecdat mirası olan binicilik, nişancılık, avcılık, denizcilik gibi bedeni terbiyenin yayılmasına çalışır. Hayvanlarına da aynı dikkat ve himmeti göstermekle beraber cinslerini düzeltir ve miktarlarını çoğaltır.
- Madde-9: Türk, dinine, milliyetine, toprağına, hayatına ve müessesatına düşman olamayan milletlere daima dosttur; ecnebi sermayesine aleyhtar değildir. Ancak kendi yurduna kendi lisanına ve kanununa uymayan müesseselerle münasebette bulunmaz. Türk, ilim ve sanat yeniliklerini nerede olursa olsun doğrudan doğruya alır ve her türlü münasebette fazla mutavassıt istemez.
- Madde-10: Türk, açık alın ile serbestçe çalışmayı sever; işlerde inhisar istemez.
- Madde-11: Türkler, hangi sınıf ve meslekte olurlarsa olsunlar, candan çalışırlar.
- Madde-12: Türk kadını ve kocası, çocuklarını iktisadi misaka göre yetiştirir.
Kaynakça
- ^ . 6 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2011.
- ^ . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2011.
- ^ Aralov, Semen Ivanovič; Ediz, Hasan Ali (2010). Bir Sovyet diplomatının Türkiye anıları 1922 - 1923. 2. baskı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. s. 226. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Izmir Iktisat Kongresi veya I Iktisat Kongresi 17 Subat 4 Mart 1923 Izmir de Banka Han binasinda toplanan 1135 delege ile yeni Turkiye nin ekonomik sorunlarinin tartisildigi bir kongredir Donemin Turkiye yonetici kadrosu Kurtulus Savasi ile kazanilan zaferden sonra prensip olarak siyasi ve ekonomik bagimsizligi ongormustu TBMM nin bu donemde baslica ugrasisi yurdu isgalden kurtarmak olsa da ongorulen bu ekonomik bagimsizlik hedefinin nasil gerceklestirilecegine dair bir kongre yapildi Baskani Kazim Karabekir secildi Konak ta yeniden yapilan Izmir Iktisat Kongre MerkeziBu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Ocak 2017 Kongrenin acilisina Sovyetler Birligi nin temsilcileri Ibrahim Abilov ile Semyon Aralov davet edilmis ve Mustafa Kemal in istegi ile acilista konusma yapmislardir IcerigiItilaf Devletleri tarafindan Lozan Antlasmasi ile devam etmesi istenilen Osmanli Devleti nin ekonomisinde ciddi hasarlara yol acmis kapitulasyonlarin ve diger imtiyazlarin kabul edilemeyecegi kongrede belirtildi Ekonomik sorunlari asmak savastan yeni cikan halkin kalkindirilmasi ve onlara yol gosterilmesi gibi konular uzerinde duruldu Iktisat vekili Mahmut Esat Bozkurt Bey in 13 Subat 1923 tarihinde verdigi beyanata gore Turkiye Iktisat Kongresi Hukumetin Delaleti ile toplanmistir Anadolu Ajansi 13 Subat 1923 te Mahmut Esat Bey ayni beyanatta kongrenin amacini su sekilde belirtmektedir Bu Kongreyi millet ve memleketimizin kabiliyet ihtiyacat i iktisadiyesini elbirligi ile tetkik ederek ona gore bir ittila usulu vaz ve tetkik eylemek ayni zamanda memleketimizin muhtelif ve simdiye kadar yek digerine yabanci kalmis iktisat amillerinin birbiri ile tanistirmak icin aciyoruz kaynak belirtilmeli Kongrede ele alinacak sorunlardan bazilarini kongre heyeti Turkiye de kredi meselesi istihsalin tanzimi gumruk meselesi vergiler vesait i nakliye basliklari altinda ayrintili bir rapor seklinde isleyerek 23 Subat 1923 te yayimlamistir Turkiye nin ciftci tuccar sanayi ve isci zumrelerinden secilen 1135 uyenin katildigi bu kongrede bu gruplarin hazirladigi tartisildi ve kabul edildi Izmir in Kurtulusundan 5 ay sonra ve Lozan Antlasmasi nin imzalanmasindan 4 ay once toplanan Turkiye Iktisat Kongresi Anadolu kurtulus hareketinin iktisadi yonunu gostermesi bakimindan son derece onemlidir Anadolu Ajansinin 5 Mart 1923 tarihli bir haberinde Tab ve nesredilecek bilumum kitaplarin ilk sahifelerinde Misak i Iktisadi esaslari gayet okunakli bir surette yazilacaktir Kongre Divaninca bu bapta alakadarina tebligat icrasina karar verilmistir denilmesine ragmen iktisat kongresi ile ilgili tebligler sadece Osmanlica Iktisat Esaslarimiz adli bir kitapcikta yayimlanmistir Kongreye her kazadan gonderilen sekiz kisi Ataturk un acilis nutkunda belirttigi uzere milleti temsil ediyor ve delegelerin soyleyeceklerine itibar edeceklerini bildiriyordu Tum bunlara ragmen topraga sahip olmadan calisan ortakci ve yaricinin kongrede tam olarak temsil edilemedigi de asikardir Ote yandan isci grubunun iktisat esaslarinin 34 maddesi tarim iscilerinin ve topraga sahip olmayan koylunun kongrede temsil olunmadigi kanisini dogrulayacak niteliktedir Bu maddeye gore Ziraat islerinde kullanilan isciler yukaridaki isci grubunun iktisat esaslarini iceren maddelerin ahkamindan mustesnadir Bir baska deyimle kongrede sanayi ve iscilerini temsil edenler tarim islerinde calisip kongrede temsil edilemeyen iscilerin cikarlarini savunmayi dusunmemislerdir Eldeki belgelerden anlasildigina gore Kurtulus Savasi nin surup gittigi yillarda bile Ankara Hukumeti imkanlar olcusunde sosyo ekonomik konularla ilgilenir ve ugrasirken bu arada madencilik konusuyla da ilgilenmis ozellikle Zonguldak Komur Havzasi ndaki durum gozden kacmamistir Kongrede bu duruma da deginilmistir Bu kongrede alinan kararlarin cogu zamanla tatbik edilmisse de ozellikle tarimla ilgili maddeler gunumuzde dahi tam anlamiyla amacina ulastirilamamistir Netice itibariyla Izmir Iktisat Kongresi ile baslayan bir fikri gelismenin olusmasi ekonomik envanterlerin belirlenmesi model arayislari ve belli olcude uygulamaya baslama donemidir Bu donemde ekonominin sahip olduklari ve olmadiklari belirlenmis ekonomik hedefler tayin edilmis karma ekonomi modelinin temelleri hazirlanmistir Alinan kararlar17 Subat 4 Mart 1923 tarihlerinde Izmir de toplanan Turkiye Iktisat Kongresinin en onemli kararlarini soyle siralamak mumkundur Hammaddesi yurt icinde yetisen veya yetistirilebilen sanayi dallari kurulmasi gerekmektedir El isciliginden ve kucuk imalattan suratle fabrikaya veya buyuk isletmeye gecilmelidir Devlet yavas yavas iktisadi gorusleri de olan bir organ haline gelmeli ve ozel sektorler tarafindan kurulamayan tesebbusler devletce ele alinmalidir Ozel tesebbuslere kredi saglayacak bir Devlet Bankasi kurulmalidir Dis rekabete dayanabilmek icin sanayinin toplu ve butun olarak kurulmasi gerekir Yabancilarin kurduklari tekellerden kacinilmalidir Sanayinin tesviki ve milli bankalarin kurulmasi saglanmalidir Demiryolu insaat programina baglanmalidir Is erbabina amele degil isci denmelidir Sendika hakki taninmalidir Turkiye Cumhuriyeti nin 1923 1929 donemi ekonomi politikasina damgasini vuran Izmir Iktisat Kongresi nin oy birligi ile alinmis kararlarindan biri de 1925 te asarin kaldirilmasidir Asar butcenin gelir kaleminde onemli bir yer tutmaktaydi Fakat Izmir Iktisat Kongresi yle liberal bir ekonomi tasarlandigi ve liberalizmin temeli ozel mulkiyete dayandigindan asarin varligi bir celiski haline gelmistir Yani Cumhuriyet idaresi Sultan in mulkunun sahiplik sifatini halka intikal ettirince asarin alinmasinin mantigi da sona ermistir Ilk oturum kararlari Saat 10 da baslayip 11 15 te kapanan ilk oturumda alinan asagidaki genel kararlar soyledir Madde 1 Turkiye milli hudutlari dahilinde lekesiz bir istiklal ile dunyanin sulh ve terakki unsurlarindan biridir Madde 2 Turkiye halki hakimiyetine kani ve cani pahasina elde ettiginden hicbir seye feda etmez ve milli hakimiyete mustenit olan meclis ve hukumetine daima zahirdir Madde 3 Turkiye halki tahribat yapmaz imar eder Butun mesai iktisaden memleketi yukseltmek gayesine matuftur Madde 4 Turkiye halki sarf ettigi esyayi mumkun mertebe kendi yetistirir Cok calisir vakitte servette ve ithalatta israftan kacar Milli istihsali temin icin icabinda geceli gunduzlu calismak siardir Madde 5 Turkiye halki servet itibari ile bir altin hazinesi uzerinde oturduguna vakiftir Ormanlarini evladi gibi sever bunun icin agac bayramlari yapar yeniden orman yetistirir Madenleri kendi milli istihsali icin isletir ve servetlerini herkesten fazla tanimaya calisir Madde 6 Hirsizlik yalancilik riya ve tembellik en buyuk dusmanimiz taasubdan uzak dindarene bir selabet her seyde esasimizdir Her zaman fa ideli yenilikleri severek aliriz Turkiye halki mukaddesatina topraklarina sahislarina ve mallarina karsi yapilan dusman fesat propagandalarindan nefret eder ve daima bunlarla mucadeleyi bir vazife bilir Madde 7 Turkler irfan ve marifet asigidir Turk her yerde hayatini kazanabilecek sekilde yetisir fakat her seyden evvel memleketinin malidir Maarife verdigi kutsiyet dolayisiyla Mevludu serif Kandil gunu ayni zamanda bir kitap bayrami olarak tes id eder Madde 8 Bircok harpler ve zaruretten dolayi eksilen nufusumuzun fazlalasmasi ile beraber sihhatlerimizin hayatlarimizin korunmasi en birinci emelimizdir Turk mikroptan pis havadan salgindan ve pislikten cekinir bol ve saf hava bol gunes ve temizligi sever Ecdat mirasi olan binicilik nisancilik avcilik denizcilik gibi bedeni terbiyenin yayilmasina calisir Hayvanlarina da ayni dikkat ve himmeti gostermekle beraber cinslerini duzeltir ve miktarlarini cogaltir Madde 9 Turk dinine milliyetine topragina hayatina ve muessesatina dusman olamayan milletlere daima dosttur ecnebi sermayesine aleyhtar degildir Ancak kendi yurduna kendi lisanina ve kanununa uymayan muesseselerle munasebette bulunmaz Turk ilim ve sanat yeniliklerini nerede olursa olsun dogrudan dogruya alir ve her turlu munasebette fazla mutavassit istemez Madde 10 Turk acik alin ile serbestce calismayi sever islerde inhisar istemez Madde 11 Turkler hangi sinif ve meslekte olurlarsa olsunlar candan calisirlar Madde 12 Turk kadini ve kocasi cocuklarini iktisadi misaka gore yetistirir Kaynakca 6 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Mayis 2011 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Mayis 2011 Aralov Semen Ivanovic Ediz Hasan Ali 2010 Bir Sovyet diplomatinin Turkiye anilari 1922 1923 2 baski Istanbul Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari s 226 ISBN 978 9944 88 465 5