Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Abdullah bin Zübeyr İsyanı; Yezid'e sadakat yemin etmeyenlerin diğer bir başkanı olan Ebu Bekir'in torunu ve Peygamber'in yakın sahabilerinden Zübeyr bin Avvam'ın oğlu Abdullah bin Zübeyr'in çıkardığı isyandır.
Abdullah bin Zübeyr İsyanı'nın coğrafyası
Müslümanların hac ritüelinde ziyaret ettiği yerlerden olan Muhammed'in doğum yeri, kıble ve Kâbe'nin yerinin neresi olduğu konusu 1970'li yıllardan bu yana tartışılmaktadır. Arkeolojik araştırmalarda Mekke'nin rivayetlerin aksine yeni bir şehir olarak ortaya çıkışı, bilinen tarih kaynaklarında ve haritalarda adının 8. yüzyıl öncesinde geçmemesi, ticaret yolları üzerinde olmaması yanında tarım açısından arazinin uygunsuz oluşu, erken dönem İslam tarihi hakkında ipuçları veren Kur'an ve hadis rivayetlerinde tanımlanan bazı yer isimleri ve özellikleri ile Mekke coğrafi yapısının uyuşmaması araştırmacıları İslam'ın kaynakları konusunda farklı arayışlara yöneltmiştir.
Muaviye'nin ölümü sonrasında çıkan iç karışıklıklarda Kâbe Yezid'in askerlerince mancınıklar kullanılarak taşa tutulmuş, isabet alan karataş üç parçaya bölünmüş, Kâbe yıkılmıştır. Kanadalı arkeolog ve İslam tarihi araştırmacısı Dan Gibson'a göre sözü edilen yıkım bugünkü Mekke şehrinde değil, bundan yaklaşık 1200 kilometre kuzeyde, Petra'da gerçekleşmişti. Araştırmalarında ulaştığı en eski camilerin kıble duvarlarının Petra'yı göstermeleri nedeniyle, bu bulgularla ayet, hadis ve siyer kaynaklarındaki diğer ipuçlarını bir araya getiren Gibson Muhammed'in Petra'da yaşamış ve buradan Medine'ye göç etmiş olduğu sonucuna ulaşmıştır. Ona göre Kur'an'da bahsedilen “bekke” veya “mekke” sözcükleri de Petra'yı ifade ediyordu. Müslümanların ilk kıblesi de Kudüs'teki Mescid-i Aksa değil Petra'da Al-Lat tapınağı olarak kullanılan kübik yapı olmalıydı. Gibson Petra'da İslam öncesi ve Abdullah bin Zübeyr öncesi erken İslam döneminde haccın nasıl icra şeklini anlattığı bir video yayınladı.
 A&I 14 Petra Pilgrimage (Dan Gibson Petra'da haccın yapılışını anlatıyor), İngilizce |
Bu yapı Müslümanların iç savaşlarından birisi olan Abdullah bin Zübeyr İsyanı sırasında mancınıklarla yıkılmış Hacerü'l-esved ve diğer kutsal eşyalarla birlikte alarak Emevi saldırılarından uzakta, bugünkü Mekke'nin bulunduğu yere taşımış, yeni tapınağı burada inşa etmişti. Emevilere karşı Abbasilerin desteğini kazanan yeni mekan birkaç yüzyıllık bir geçiş dönemi sonunda tamamen benimsenmiş, yeni yapılan camilerin yönü Mekke'ye dönük olarak inşa edilmeye başlanmış, Mekke Müslümanların yeni hac merkezi olmuştur.
Dan Gibson'a karşı diğer bazı görüşler şunlardır;
- 7. yüzyılda yaşayan John bar Penkaye isimli Süryani bir yazarın Abdullah İbni Zübeyr'in isyanı devam ederken yazdığı kroniklerinde Kabe'nin taşınmasından veya Petra'dan bahsetmemesi, Kabe'nin konumunun çölün uzak noktalarında olarak bahsetmesi
- 741 yılında yazılmış olan Bizans-Arap kroniğinde Yezid'in Petra'ya değil de Mekke'ye saldırdığından bahsetmesi
- 8. yüzyılda yaşamış Theofanis isimli Bizanslı yazarın da benzer bir şekilde olayın bir zamanlar Bizans toprağı olan Petra'da değil de Mekke'de yaşandığından bahsetmesi
| The Sacred City (2016) (Kutsal Şehir), Türkçe |
İsyânın başlaması
Peygamber Muhammed'in torunu Hüseyin bin Ali'nin Kerbela'da öldürülmesinden sonra Abdullah bin Zübeyr Mekke'ye döndü, Yezid'i halife kabul etmediğini bildirip isyan bayrağını açtı. Hicaz'da ve Arabistan'da durumunu güçlendirmeye koyuldu. Medineliler önce I. Yezid'le durumu görüştüler ve sonra Medine'nin Emevi emirini şehirden atıp Abdullah bin Zübeyr tarafına geçtiler. Abdullah bin Zübeyr, I. Yezid'in Basra'daki Irak ve Kufe valisi olan Ubeydullah bin Ziyad'a karşıt olmak üzere, Irak'ta Kufe'ye bir vali bile gönderdi. Abdullah bin Zübeyr Mısır ve Suriye'de bile Emeviler'den hoşlanmayanlar tarafından tutulmaktaydı. Yezid, Basra'daki Irak valisi Ubeydullah bin Ziyad'a Hicaz'a ordusuyla gidip Abdullah bin Zübeyr'in isyanını bastırmasını istedi, ama Ubeydullah hasta olduğu bahanesiyle bunu kabul etmedi. Bunun üzerine Yezid 10.000 kişilik Suriyelilerden oluşan bir orduyu Müslim bin Ukbe El-Murri komutasında Hicaz'a gönderdi. Bu ordu Abdullah bin Zübeyr'i tutanlar ve çoğu Medine'li bir ordu ile Medine'nin kuzeydoğusunda bulunan El-Harre'da muharebeye giriştiler. Harre Savaşı (veya Harre Olayı) kısa ve çok kanlı oldu. Medineli birkaç sahabi bu muharebede öldürüldü.
İsyânın bastırılması
Sonunda Medineliler yenilip şehirlerine çekildiler. Suriyeli Arap ordusu Medine'ye girdi ve şehir ahalisine zulmedip üç gün şehri yağmaladılar. Suriye ordusu komutanı Müslim bin Ukbe al-Murri mülkiyet ve insan haklarını hep çiğnediği için müsrif lakabını aldı. Müslim bin Ukbe El-Murri bu arada hastalanıp öldü. Onun yerine Suriyelilerin ordusunun başına Hüseyin bin Numeyir as Sakuni geçti ve ordusunu Mekke'ye yöneltti. Abdullah bin Zübeyr bu orduya karşı tutunamayıp Mekke içine çekildi ve Suriyeliler ordusu Mekke şehrini kuşatma altına aldı. Üç ay kadar süren bu kuşatma sırasında Suriyeliler şehri çevreleyen tepelerden mancınıklar kullanarak şehre büyük taşlar atmaya başladılar; Kabe'ye bile zarar verdiler ve Kabe'nin örtüsünü yaktılar. Tam bu sırada Yezid'in ölüm haberi ölümünden 27 gün sonra bu orduya yetişti ve ordu Şam'a döndü. Yezid'in yerine gelecek oğlu hakkında o kadar az bilgi bulunuyordu ki Mekke'yi kuşatan komutan Abdullah bin Zübeyr'e Suriye'ye gelirse onu Şam'da halife ilan edebileceğini söylediği bildirilir. Fakat Abdullah bin Zübeyr Mekke'den ayrılmak istemediği için bu teklifi kabul etmemiştir.
Sonuçları
Fakat bu ordunun Medine'yi talan etmesi ve Mekke kuşatmasında Mekke'ye ve Kabe'ye büyük zararlar vermesi yüzyıllarca unutulmadı. Ölmüş olan Yezid'in zulüm ve kötülük simgeliğine bir neden de bu Medine ve Mekke'ye verdiği büyük zararlardır.
Kaynakça
- ^ Holland, Tom; In the Shadow of the Sword; Little, Brown; 2012; s. 303: ‘Otherwise, in all the vast corpus of ancient literature, there is not a single reference to Mecca – not one’
- ^ Crone, Patricia; Meccan Trade and the Rise of Islam, 1987, s. 7
- ^ Orhan Gökdemir, Din ve Devrim, İstanbul: Destek Yayınları. 2010. s. 64
- ^ Data on Gibson's biography taken from his Web pages, his book Qur'ānic Geography and the Amazon author information to this book: [1] 21 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., [2] 8 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., [3] 26 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., [4] 31 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Dan Gibson: Qur'ānic Geography (2011)
- ^ S. Brock, A brief outline of Syriac Literature, Moran Etho 9, Kottayam, Kerala: SEERI (1997), pp.56-57, 135
- ^ Hoyland, Robert G. Seeing Islam as Others Saw It: A Survey and Evaluation of Christian, Jewish and Zoroastrian Writings on Early Islam;s. 197. The Darwin Press, Inc. (January 1, 1998).
- ^ a b Hoyland, R. (31 Aralık 2019). Seeing Islam as Others Saw It. Piscataway, NJ, USA: Gorgias Press. ISBN . 16 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2021.
- ^ Muhammad ibn Jarir al-Tabari (ed. Ehsan Yar-Shater çev. David Stephan Powers) (1989-2007) The History of al-Ţabarī 40 Cilt, Albany: State University of New York Press (Cilt 24)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Abdullah bin Zubeyr Isyani Yezid e sadakat yemin etmeyenlerin diger bir baskani olan Ebu Bekir in torunu ve Peygamber in yakin sahabilerinden Zubeyr bin Avvam in oglu Abdullah bin Zubeyr in cikardigi isyandir II Muaviye nin olumunden sonra Abdullah bin Zubeyr in yaklasik etki alaniAbdullah bin Zubeyr Isyani nin cografyasiMuslumanlarin hac rituelinde ziyaret ettigi yerlerden olan Muhammed in dogum yeri kible ve Kabe nin yerinin neresi oldugu konusu 1970 li yillardan bu yana tartisilmaktadir Arkeolojik arastirmalarda Mekke nin rivayetlerin aksine yeni bir sehir olarak ortaya cikisi bilinen tarih kaynaklarinda ve haritalarda adinin 8 yuzyil oncesinde gecmemesi ticaret yollari uzerinde olmamasi yaninda tarim acisindan arazinin uygunsuz olusu erken donem Islam tarihi hakkinda ipuclari veren Kur an ve hadis rivayetlerinde tanimlanan bazi yer isimleri ve ozellikleri ile Mekke cografi yapisinin uyusmamasi arastirmacilari Islam in kaynaklari konusunda farkli arayislara yoneltmistir Muaviye nin olumu sonrasinda cikan ic karisikliklarda Kabe Yezid in askerlerince manciniklar kullanilarak tasa tutulmus isabet alan karatas uc parcaya bolunmus Kabe yikilmistir Kanadali arkeolog ve Islam tarihi arastirmacisi Dan Gibson a gore sozu edilen yikim bugunku Mekke sehrinde degil bundan yaklasik 1200 kilometre kuzeyde Petra da gerceklesmisti Arastirmalarinda ulastigi en eski camilerin kible duvarlarinin Petra yi gostermeleri nedeniyle bu bulgularla ayet hadis ve siyer kaynaklarindaki diger ipuclarini bir araya getiren Gibson Muhammed in Petra da yasamis ve buradan Medine ye goc etmis oldugu sonucuna ulasmistir Ona gore Kur an da bahsedilen bekke veya mekke sozcukleri de Petra yi ifade ediyordu Muslumanlarin ilk kiblesi de Kudus teki Mescid i Aksa degil Petra da Al Lat tapinagi olarak kullanilan kubik yapi olmaliydi Gibson Petra da Islam oncesi ve Abdullah bin Zubeyr oncesi erken Islam doneminde haccin nasil icra seklini anlattigi bir video yayinladi Harici videoA amp I 14 Petra Pilgrimage Dan Gibson Petra da haccin yapilisini anlatiyor Ingilizce Bu yapi Muslumanlarin ic savaslarindan birisi olan Abdullah bin Zubeyr Isyani sirasinda manciniklarla yikilmis Haceru l esved ve diger kutsal esyalarla birlikte alarak Emevi saldirilarindan uzakta bugunku Mekke nin bulundugu yere tasimis yeni tapinagi burada insa etmisti Emevilere karsi Abbasilerin destegini kazanan yeni mekan birkac yuzyillik bir gecis donemi sonunda tamamen benimsenmis yeni yapilan camilerin yonu Mekke ye donuk olarak insa edilmeye baslanmis Mekke Muslumanlarin yeni hac merkezi olmustur Dan Gibson a karsi diger bazi gorusler sunlardir 7 yuzyilda yasayan John bar Penkaye isimli Suryani bir yazarin Abdullah Ibni Zubeyr in isyani devam ederken yazdigi kroniklerinde Kabe nin tasinmasindan veya Petra dan bahsetmemesi Kabe nin konumunun colun uzak noktalarinda olarak bahsetmesi 741 yilinda yazilmis olan Bizans Arap kroniginde Yezid in Petra ya degil de Mekke ye saldirdigindan bahsetmesi 8 yuzyilda yasamis Theofanis isimli Bizansli yazarin da benzer bir sekilde olayin bir zamanlar Bizans topragi olan Petra da degil de Mekke de yasandigindan bahsetmesiHarici videoThe Sacred City 2016 Kutsal Sehir TurkceIsyanin baslamasiPeygamber Muhammed in torunu Huseyin bin Ali nin Kerbela da oldurulmesinden sonra Abdullah bin Zubeyr Mekke ye dondu Yezid i halife kabul etmedigini bildirip isyan bayragini acti Hicaz da ve Arabistan da durumunu guclendirmeye koyuldu Medineliler once I Yezid le durumu gorustuler ve sonra Medine nin Emevi emirini sehirden atip Abdullah bin Zubeyr tarafina gectiler Abdullah bin Zubeyr I Yezid in Basra daki Irak ve Kufe valisi olan Ubeydullah bin Ziyad a karsit olmak uzere Irak ta Kufe ye bir vali bile gonderdi Abdullah bin Zubeyr Misir ve Suriye de bile Emeviler den hoslanmayanlar tarafindan tutulmaktaydi Yezid Basra daki Irak valisi Ubeydullah bin Ziyad a Hicaz a ordusuyla gidip Abdullah bin Zubeyr in isyanini bastirmasini istedi ama Ubeydullah hasta oldugu bahanesiyle bunu kabul etmedi Bunun uzerine Yezid 10 000 kisilik Suriyelilerden olusan bir orduyu Muslim bin Ukbe El Murri komutasinda Hicaz a gonderdi Bu ordu Abdullah bin Zubeyr i tutanlar ve cogu Medine li bir ordu ile Medine nin kuzeydogusunda bulunan El Harre da muharebeye giristiler Harre Savasi veya Harre Olayi kisa ve cok kanli oldu Medineli birkac sahabi bu muharebede olduruldu Isyanin bastirilmasiSonunda Medineliler yenilip sehirlerine cekildiler Suriyeli Arap ordusu Medine ye girdi ve sehir ahalisine zulmedip uc gun sehri yagmaladilar Suriye ordusu komutani Muslim bin Ukbe al Murri mulkiyet ve insan haklarini hep cignedigi icin musrif lakabini aldi Muslim bin Ukbe El Murri bu arada hastalanip oldu Onun yerine Suriyelilerin ordusunun basina Huseyin bin Numeyir as Sakuni gecti ve ordusunu Mekke ye yoneltti Abdullah bin Zubeyr bu orduya karsi tutunamayip Mekke icine cekildi ve Suriyeliler ordusu Mekke sehrini kusatma altina aldi Uc ay kadar suren bu kusatma sirasinda Suriyeliler sehri cevreleyen tepelerden manciniklar kullanarak sehre buyuk taslar atmaya basladilar Kabe ye bile zarar verdiler ve Kabe nin ortusunu yaktilar Tam bu sirada Yezid in olum haberi olumunden 27 gun sonra bu orduya yetisti ve ordu Sam a dondu Yezid in yerine gelecek oglu hakkinda o kadar az bilgi bulunuyordu ki Mekke yi kusatan komutan Abdullah bin Zubeyr e Suriye ye gelirse onu Sam da halife ilan edebilecegini soyledigi bildirilir Fakat Abdullah bin Zubeyr Mekke den ayrilmak istemedigi icin bu teklifi kabul etmemistir SonuclariFakat bu ordunun Medine yi talan etmesi ve Mekke kusatmasinda Mekke ye ve Kabe ye buyuk zararlar vermesi yuzyillarca unutulmadi Olmus olan Yezid in zulum ve kotuluk simgeligine bir neden de bu Medine ve Mekke ye verdigi buyuk zararlardir Kaynakca Holland Tom In the Shadow of the Sword Little Brown 2012 s 303 Otherwise in all the vast corpus of ancient literature there is not a single reference to Mecca not one Crone Patricia Meccan Trade and the Rise of Islam 1987 s 7 Orhan Gokdemir Din ve Devrim Istanbul Destek Yayinlari 2010 s 64 Data on Gibson s biography taken from his Web pages his book Qur anic Geography and the Amazon author information to this book 1 21 Mayis 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2 8 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde 3 26 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 4 31 Mayis 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dan Gibson Qur anic Geography 2011 S Brock A brief outline of Syriac Literature Moran Etho 9 Kottayam Kerala SEERI 1997 pp 56 57 135 Hoyland Robert G Seeing Islam as Others Saw It A Survey and Evaluation of Christian Jewish and Zoroastrian Writings on Early Islam s 197 The Darwin Press Inc January 1 1998 a b Hoyland R 31 Aralik 2019 Seeing Islam as Others Saw It Piscataway NJ USA Gorgias Press ISBN 978 1 4632 3960 2 16 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2021 Muhammad ibn Jarir al Tabari ed Ehsan Yar Shater cev David Stephan Powers 1989 2007 The History of al Ţabari 40 Cilt Albany State University of New York Press ISBN 0 88706 563 5 Cilt 24