Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Chaim Yisroel Eiss, İbranice חיים ישראל אייז (16 Eylül 1876, – 1 Kasım 1943, Zürih), Zürih’te yaşayan Polonyalı-Yahudi tüccar, ultra-ortodoks yahudi diasporası aktivisti, Agudat Israel hareketinin kurucularından ve liderlerinden biri, II. Dünya Savaşı sırasında, "Bern grubu" olarak da bilinen "Ładoś Grubu" ile işbirliği içinde sahte Latin Amerika pasaportları üreterek Yahudileri Holokost'tan kurtarma girişimlerinde yer aldı. Pasaportların düzenlenmesinde Latin Amerika konsolosları ve Bern'deki Polonya Cumhuriyeti Elçisi ile işbirliğinden yararlandı. Eiss, işgal altındaki Polonya'ya belgeleri kaçırma işiyle uğraştı, aynı zamanda pasaportlardan yararlanacak kişilerin listelerinin tedarikçisi ve Yahudilere yönelik insani yardımın koordinatörüydü. Faaliyetlerinin birkaç bin kişiyi kurtardığı tahmin edilmektedir. Eiss'in ifadeleri, Elçi Aleksander Ładoś ve İsviçre'deki diğer Polonyalı diplomatların Holokost kurbanlarını kurtarmak adına yaptıklarıyla ilgili temel bilgi kaynaklarından biridir.
Chaim Eiss | |
|---|---|
 Chaim Eiss | |
| Doğum | 16 Eylül 1876 , Avusturya-Macaristan İmparatorluğu |
| Ölüm | 1 Kasım 1943 (67 yaşında) Zürih, İsviçre |
| Meslek | tüccar |
| Evlilik | Adele Holles |
| Ödüller |  |
Çocukluğu ve kişisel yaşamı
Chaim Yisroel Eiss, 1876 yılında Ustrzyki’de Israel adıyla, ultraortodoks Yahudiler Musa ve Kessler’lerin kızı Myria’nın oğlu olarak dünyaya geldi. Babası bir tüccardı. Hepsi çocuklukta ölen on kardeşi vardı. "Hayat" anlamına gelen Chaim (חַיִּים) ismi sembolik olup – hayatta kalan tek çocuk olan Eiss'e verildi. Herhangi bir formal eğitim almaksızın kendi kendini yetiştirdi. Sonraları – "Babam haham olmamı istediği için, ben de meslek öğrenmedim, – bu yüzden sadece Yahudi dinini inceledim" – diyecekti . Eiss, 1900 yılında, üniversiteye gitmek istediği İsviçre'ye geldi. Ancak okumak yerine seyyar satıcı olarak çalışmaya başladı ve 1901'den itibaren Zürih'teki Müllerstrasse'de kendi mağazasına sahip oldu.
Adele Holles ile evlendi ve on çocukları oldu. 1916 itibarıyla ailesiyle Winterthur'da yaşadı.
Yahudileri katliamdan kurtarma girişimi
Dini parti Agudat Israel'in kurucularından biri ve partinin İsviçre şubesinin lideri olan Eiss, Orta Avrupa'daki ultra ortodoks Yahudilerle mükemmel temaslar kurmuştu ve Yahudilere yönelik Üçüncü Reich politikasının hedeflerini çok hızlı bir şekilde fark etmişti. 1940 yılından başlayarak, işgal altındaki Polonya'daki gettolar ile Londra, New York ve İstanbul'daki Agudat ofisleri arasındaki koordinasyon ve gizli yazışmaları yürüttü. Asıl hedefi mümkün olduğunca çok sayıda Yahudiyi Nazilerin yönetiminden çıkarmaktı.
Eiss, direniş hareketleri, Yahudi diasporası ve Alman yönetiminin yozlaşmış üyeleri aracılığıyla işgal altındaki Polonya'daki gettolara, pasaport fotoğrafları, listeler ve gayri resmi vatandaşlık belgeleri kaçırma ağı oluşturdu. 1941–1943 yılları arasında Latin Amerika ülkelerinin yasadışı pasaportlarının satın alınmasını finanse edenlerden biriydi. Pasaport kopyası olan kişiler, imha kamplarına sürülmekten muaf tutuldular ve bunun yerine diğerlerinin yanı sıra Fransa'daki Vittel kampına ya da Müttefik Devletlerde gözaltına alınan Almanların olası değişimi bekledikleri Bergen-Belsen'deki gözaltı kampına gönderildiler.
Bu nedenle, Mayıs 1943'te İsviçre polisi tarafından sorgulandı. İfadesi, pasaport üretimindeki ana rolü Bern'deki Polonya Cumhuriyeti Elçiliği diplomatlarının üstlendiğini vurgularken pasaport üretim şemasının yeniden şekillendirilmesinde en önemli kaynaklardan birini teşkil ediyor. Eiss, Paraguay Fahri Konsolosu için rüşveti, kendisine elden teslim ederek boş pasaport defterlerini satın alan Polonya Konsolosu Konstanty Rokicki'ye ilettiği yönünde ifade vermişti. Ancak diğer ifadelere bakıldığında, bunu doğrudan değil, ancak, Konsolosluğun Yahudi bir çalışanı olan Juliusz Kühl'ün vasıtasıyla yapmış olduğu anlaşılıyor. Bu sonuncusu, aynı zamanda Polonya Cumhuriyeti Elçiliği Konsolosluğu'na ulaşan ve Eiss tarafından iletilen listelerdeki kişilerin isimleriyle Rokicki tarafından doldurulan pasaportların taşınmasında da yer aldı. Daha sonra, profesyonel olarak doldurulmuş defterler, Hügli'nin onları mühürlediği, imzaladığı ve sonrasında noter olarak aslına uygun bir nüshasını düzenlediği Paraguay Fahri Konsolosluğu’na geri dönüyordu. Gettolara pasaportların asılları değil, sadece nüshaları kaçırıldı.
Polis Eiss'i yakalamadan önce (Ocak 1943'te) eyleme katıldıklarını itiraf eden Paraguay Fahri Konsolosu Rudolf Hügli ve Juliusz Kühl’ü sorguladı (Hügli, ayrıca, Polonyalılardan rüşvet aldığı için sorgulandı). Operasyonun sekteye uğramasının olası nedenleri arasında Gestapo'nun Będzin gettosuna ilişkin bilgi edinmesi, Paraguay’daki diğer konsoloslardan birinin ihbarı, Almanlar tarafından İsviçre'ye iletilen bilgiler veya bazı pasaport sahiplerinin İsviçre'ye girmiş olması yer alıyor.
Rüşvetlerin kademeli olarak aktarılmasını içeren plan, operasyonun yeraltı doğasını birkaç ay boyunca korumayı kolaylaştırmış ve bunun yanında – sekteye uğramasının ardından – Polonya Elçisi Aleksander Ładoś'a İsviçre makamlarına karşı bu iş ilişkisini savunmasına imkân tanımıştır. Ładoś, sahteciliğin Polonya yargı yetkisi altındaki bölgede ve büyük bir gereklilik adına gerçekleştirildiğini ve sahte pasaportların onaylı kopyalarının gönderilmesinin İsviçre yasalarına göre bir suç teşkil etmediğini iddia etmiştir. Polonya Elçisinin müdahalesinin ardından yetkililer, operasyonun Polonyalı ve Yahudi katılımcılarına karşı harekete geçmekten imtina ettiler. Bununla birlikte, 1943 sonbaharında Almanya'nın savaşı kaybedeceğine kesin gözüyle bakıldığına dikkat çekmek gerekir.
Ölümü ve Mirası
Chaim Israel Eiss, Kasım 1943'te geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetti. Bu süre zarfında, Almanya Latin Amerika ülkelerinden vatandaşlıkların teyit edilmesini istemiş ve Eiss'in işbirliği yaptığı Latin Amerika konsoloslarından birçoğunun buyrultu belgeleri geri çekilmiş ve pasaport operasyonu güç kaybetmişti. Holokost kurbanları için pasaport düzenlenmesi işi ile hala ilgilenen tek kişi, daha sonra Uluslararası Dürüstler Unvanına layık görülen Cenevre'deki El Salvador Fahri Konsolosu José Castellanos idi. Bununla birlikte, Elçi Ładoś, sürgündeki Polonya hükümetine yazdığı kriptoda, hükûmetin Latin Amerika ülkeleri üzerindeki baskıyı arttırması ve onları pasaportları geçici olarak tanımaya zorlaması hususunu belirtti.
Polonya (ve Kutsal Makam – Vatikan) tarafından harekete geçilmesine rağmen, çoğu ülke bunu reddetti veya büyük bir gecikmeyle yerine getirdi. Vatandaşlıkları El Salvador ve Paraguay tanıdı. Böylece, büyük çoğunluğu El Salvador Konsolosluğu vasıtasıyla olmak üzere, bir kısmı da Bern’deki Polonya Elçiliği tarafından düzenlenen sahte Paraguay pasaportları sayesinde kurtarılanlar hayatta kaldılar.
Polonya Kültür Bakanlığı'nın Eiss arşivine ilişkin çalışmaları
Kültür ve Ulusal Miras Bakanlığı, Ağustos 2018'de tüccarın ailesinden Eiss arşivlerini satın aldı. Bu, soykırım tehdidi altındaki Yahudiler için Polonya diplomasisinin kurtarma operasyonlarını belgeleyen en büyük koleksiyonlardan biridir. Savaştan önce çoğu Polonya Cumhuriyeti vatandaşı olmayan 2.200 kişi kurtarıldı. Arşivde pasaportlar, fotoğraflar ve Almanya tarafından işgal edilmiş ülkelerden kaçışları organize edilen kişilerin listeleri bulunuyor.
Arşivin elde edildiği bilgisi Kültür ve Ulusal Miras Bakanlığı ve Oświęcim'deki Auschwitz-Birkenau Devlet Müzesi tarafından verilmiştir. Polonya Cumhuriyeti'nin İsviçre Büyükelçisi Dr. Jakub Kumoch’un belirttiği üzere, 2017’de Dziennik Gazeta Prawna'da yayınlanan Zbigniew Parafianowicz ve Michał Potocki’in yazısı Kültür ve Ulusal Miras Bakanlığı’nı Eiss Arşivini geri almak için harekete geçmeye teşvik etmiştir.
Nişanlar
- Madalya Virtus ve Fraternitas - 2019, ölümünden sonra
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Potocki, Michał (23 Ağustos 2018). (Lehçe). wiadomosci.dziennik.pl. 22 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
- ^ (Lehçe). thenews.pl. 5 Aralık 2018. 12 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
- ^ Grünberger-Elbaz, Rachel (31 Ağustos 2017). "Die bewegenden Enthüllungen des Eiss-Archivs: Über eine bisher unbekannte Schweizer-Rettungsaktion für Juden im 2. Weltkrieg" (Almanca). audiatur-online.ch. 15 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Haziran 2020.
- ^ a b Protokół przesłuchania Chaima Yisroela Eissa, Szwajcarskie Archiwum Federalne E4320 (B) 1990/266; tom 237, Prokuratura Federalna – dossier Rudolfa Hügliego, Zurych, 13 maja 1943 r.
- ^ Notice du Chef du Département politique, M. Pilet-Golaz, E 2809/1/3, Berne, 13 października 1943 r., dodis.ch/47624.
- ^ Poselstwo RP w Bernie do MSZ RP, Depesza Nr. 727/4/2, Bern, 4 stycznia 1944 r.
- ^ "Polska odzyskała tzw. Archiwum Eissa, dokumentujące starania polskich dyplomatów na rzecz ratowania Żydów [ZDJĘCIA]" (Lehçe). polskieradio.pl. 6 Ağustos 2018. 6 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Haziran 2020.
- ^ "Po blisko 75 latach Polska odzyskała tzw. Archiwum Eissa" (Lehçe). dzieje.pl. 6 Ağustos 2018. 6 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Haziran 2020.
- ^ Michał Potocki, Zbigniew Parafianowicz (8 Ağustos 2017). "Tak ratowano polskich Żydów. Szwajcarskie archiwa pokazują przebieg humanitarnej akcji" (Lehçe). gazetaprawna.pl. 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Haziran 2020.
- ^ "Prezydent wręczył Medale Virtus et Fraternitas" (Lehçe). prezydent.pl. 19 Temmuz 2019. 19 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Haziran 2020.
Daha fazlası
- Rachel Grünberger-Elbaz, Die bewegenden Enthüllungen des Eiss-Archivs: Über eine bisher unbekannte Schweizer-Rettungsaktion für Juden im 2. Weltkrieg, www.audiatur-online.ch
- Mordecai Paldiel, Saving One’s Own: Jewish Rescuers During the Holocaust, University of Nebraska Press 2017
- Monty Noam Penkower, The Jews Were Expendable: Free World Diplomacy and the Holocaust, Wayne State University Press, 1987
- Chaim Shalem, “Remember, there are not many Eisses now in the Swiss market”: Assistance and Rescue Endeavors of Chaim Yisrael Eiss in Switzerland, w: „Yad Vashem Studies”, Vol 33, 2005
- Agnieszka Haska: „Proszę Pana Ministra o energiczną interwencję”. Aleksander Ładoś (1891–1963) i ratowanie Żydów przez Poselstwo RP w Bernie, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 11 (2015), s. 299–309.
- Stanisław Nahlik: Przesiane przez Pamięć, Kraków 2002.
- Michał Potocki, Zbigniew Parafianowicz: Tak polska ambasada ratowała Żydów. System berneński działał jak zegarek 8 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Gazeta Prawna, 2018. Erişim tarihi: 18 Haziran 2020.
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Chaim Eiss ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Chaim Yisroel Eiss Ibranice חיים ישראל אייז 16 Eylul 1876 1 Kasim 1943 Zurih Zurih te yasayan Polonyali Yahudi tuccar ultra ortodoks yahudi diasporasi aktivisti Agudat Israel hareketinin kurucularindan ve liderlerinden biri II Dunya Savasi sirasinda Bern grubu olarak da bilinen Lados Grubu ile isbirligi icinde sahte Latin Amerika pasaportlari ureterek Yahudileri Holokost tan kurtarma girisimlerinde yer aldi Pasaportlarin duzenlenmesinde Latin Amerika konsoloslari ve Bern deki Polonya Cumhuriyeti Elcisi ile isbirliginden yararlandi Eiss isgal altindaki Polonya ya belgeleri kacirma isiyle ugrasti ayni zamanda pasaportlardan yararlanacak kisilerin listelerinin tedarikcisi ve Yahudilere yonelik insani yardimin koordinatoruydu Faaliyetlerinin birkac bin kisiyi kurtardigi tahmin edilmektedir Eiss in ifadeleri Elci Aleksander Lados ve Isvicre deki diger Polonyali diplomatlarin Holokost kurbanlarini kurtarmak adina yaptiklariyla ilgili temel bilgi kaynaklarindan biridir Chaim EissChaim EissDogum16 Eylul 1876 1876 09 16 Avusturya Macaristan ImparatorluguOlum1 Kasim 1943 67 yasinda Zurih IsvicreMeslektuccarEvlilikAdele HollesOdullerCocuklugu ve kisisel yasamiChaim Yisroel Eiss 1876 yilinda Ustrzyki de Israel adiyla ultraortodoks Yahudiler Musa ve Kessler lerin kizi Myria nin oglu olarak dunyaya geldi Babasi bir tuccardi Hepsi cocuklukta olen on kardesi vardi Hayat anlamina gelen Chaim ח י ים ismi sembolik olup hayatta kalan tek cocuk olan Eiss e verildi Herhangi bir formal egitim almaksizin kendi kendini yetistirdi Sonralari Babam haham olmami istedigi icin ben de meslek ogrenmedim bu yuzden sadece Yahudi dinini inceledim diyecekti Eiss 1900 yilinda universiteye gitmek istedigi Isvicre ye geldi Ancak okumak yerine seyyar satici olarak calismaya basladi ve 1901 den itibaren Zurih teki Mullerstrasse de kendi magazasina sahip oldu Adele Holles ile evlendi ve on cocuklari oldu 1916 itibariyla ailesiyle Winterthur da yasadi Eiss in torunlari Isvicre ve Israil de yasamaktadir Yahudileri katliamdan kurtarma girisimiDini parti Agudat Israel in kurucularindan biri ve partinin Isvicre subesinin lideri olan Eiss Orta Avrupa daki ultra ortodoks Yahudilerle mukemmel temaslar kurmustu ve Yahudilere yonelik Ucuncu Reich politikasinin hedeflerini cok hizli bir sekilde fark etmisti 1940 yilindan baslayarak isgal altindaki Polonya daki gettolar ile Londra New York ve Istanbul daki Agudat ofisleri arasindaki koordinasyon ve gizli yazismalari yuruttu Asil hedefi mumkun oldugunca cok sayida Yahudiyi Nazilerin yonetiminden cikarmakti Eiss direnis hareketleri Yahudi diasporasi ve Alman yonetiminin yozlasmis uyeleri araciligiyla isgal altindaki Polonya daki gettolara pasaport fotograflari listeler ve gayri resmi vatandaslik belgeleri kacirma agi olusturdu 1941 1943 yillari arasinda Latin Amerika ulkelerinin yasadisi pasaportlarinin satin alinmasini finanse edenlerden biriydi Pasaport kopyasi olan kisiler imha kamplarina surulmekten muaf tutuldular ve bunun yerine digerlerinin yani sira Fransa daki Vittel kampina ya da Muttefik Devletlerde gozaltina alinan Almanlarin olasi degisimi bekledikleri Bergen Belsen deki gozalti kampina gonderildiler Bu nedenle Mayis 1943 te Isvicre polisi tarafindan sorgulandi Ifadesi pasaport uretimindeki ana rolu Bern deki Polonya Cumhuriyeti Elciligi diplomatlarinin ustlendigini vurgularken pasaport uretim semasinin yeniden sekillendirilmesinde en onemli kaynaklardan birini teskil ediyor Eiss Paraguay Fahri Konsolosu icin rusveti kendisine elden teslim ederek bos pasaport defterlerini satin alan Polonya Konsolosu Konstanty Rokicki ye ilettigi yonunde ifade vermisti Ancak diger ifadelere bakildiginda bunu dogrudan degil ancak Konsoloslugun Yahudi bir calisani olan Juliusz Kuhl un vasitasiyla yapmis oldugu anlasiliyor Bu sonuncusu ayni zamanda Polonya Cumhuriyeti Elciligi Konsoloslugu na ulasan ve Eiss tarafindan iletilen listelerdeki kisilerin isimleriyle Rokicki tarafindan doldurulan pasaportlarin tasinmasinda da yer aldi Daha sonra profesyonel olarak doldurulmus defterler Hugli nin onlari muhurledigi imzaladigi ve sonrasinda noter olarak aslina uygun bir nushasini duzenledigi Paraguay Fahri Konsoloslugu na geri donuyordu Gettolara pasaportlarin asillari degil sadece nushalari kacirildi Polis Eiss i yakalamadan once Ocak 1943 te eyleme katildiklarini itiraf eden Paraguay Fahri Konsolosu Rudolf Hugli ve Juliusz Kuhl u sorguladi Hugli ayrica Polonyalilardan rusvet aldigi icin sorgulandi Operasyonun sekteye ugramasinin olasi nedenleri arasinda Gestapo nun Bedzin gettosuna iliskin bilgi edinmesi Paraguay daki diger konsoloslardan birinin ihbari Almanlar tarafindan Isvicre ye iletilen bilgiler veya bazi pasaport sahiplerinin Isvicre ye girmis olmasi yer aliyor Rusvetlerin kademeli olarak aktarilmasini iceren plan operasyonun yeralti dogasini birkac ay boyunca korumayi kolaylastirmis ve bunun yaninda sekteye ugramasinin ardindan Polonya Elcisi Aleksander Lados a Isvicre makamlarina karsi bu is iliskisini savunmasina imkan tanimistir Lados sahteciligin Polonya yargi yetkisi altindaki bolgede ve buyuk bir gereklilik adina gerceklestirildigini ve sahte pasaportlarin onayli kopyalarinin gonderilmesinin Isvicre yasalarina gore bir suc teskil etmedigini iddia etmistir Polonya Elcisinin mudahalesinin ardindan yetkililer operasyonun Polonyali ve Yahudi katilimcilarina karsi harekete gecmekten imtina ettiler Bununla birlikte 1943 sonbaharinda Almanya nin savasi kaybedecegine kesin gozuyle bakildigina dikkat cekmek gerekir Olumu ve MirasiChaim Israel Eiss Kasim 1943 te gecirdigi kalp krizi sonucu hayatini kaybetti Bu sure zarfinda Almanya Latin Amerika ulkelerinden vatandasliklarin teyit edilmesini istemis ve Eiss in isbirligi yaptigi Latin Amerika konsoloslarindan bircogunun buyrultu belgeleri geri cekilmis ve pasaport operasyonu guc kaybetmisti Holokost kurbanlari icin pasaport duzenlenmesi isi ile hala ilgilenen tek kisi daha sonra Uluslararasi Durustler Unvanina layik gorulen Cenevre deki El Salvador Fahri Konsolosu Jose Castellanos idi Bununla birlikte Elci Lados surgundeki Polonya hukumetine yazdigi kriptoda hukumetin Latin Amerika ulkeleri uzerindeki baskiyi arttirmasi ve onlari pasaportlari gecici olarak tanimaya zorlamasi hususunu belirtti Polonya ve Kutsal Makam Vatikan tarafindan harekete gecilmesine ragmen cogu ulke bunu reddetti veya buyuk bir gecikmeyle yerine getirdi Vatandasliklari El Salvador ve Paraguay tanidi Boylece buyuk cogunlugu El Salvador Konsoloslugu vasitasiyla olmak uzere bir kismi da Bern deki Polonya Elciligi tarafindan duzenlenen sahte Paraguay pasaportlari sayesinde kurtarilanlar hayatta kaldilar Polonya Kultur Bakanligi nin Eiss arsivine iliskin calismalariKultur ve Ulusal Miras Bakanligi Agustos 2018 de tuccarin ailesinden Eiss arsivlerini satin aldi Bu soykirim tehdidi altindaki Yahudiler icin Polonya diplomasisinin kurtarma operasyonlarini belgeleyen en buyuk koleksiyonlardan biridir Savastan once cogu Polonya Cumhuriyeti vatandasi olmayan 2 200 kisi kurtarildi Arsivde pasaportlar fotograflar ve Almanya tarafindan isgal edilmis ulkelerden kacislari organize edilen kisilerin listeleri bulunuyor Arsivin elde edildigi bilgisi Kultur ve Ulusal Miras Bakanligi ve Oswiecim deki Auschwitz Birkenau Devlet Muzesi tarafindan verilmistir Polonya Cumhuriyeti nin Isvicre Buyukelcisi Dr Jakub Kumoch un belirttigi uzere 2017 de Dziennik Gazeta Prawna da yayinlanan Zbigniew Parafianowicz ve Michal Potocki in yazisi Kultur ve Ulusal Miras Bakanligi ni Eiss Arsivini geri almak icin harekete gecmeye tesvik etmistir NisanlarMadalya Virtus ve Fraternitas 2019 olumunden sonraAyrica bakinizLados GrubuKaynakca Potocki Michal 23 Agustos 2018 Lehce wiadomosci dziennik pl 22 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Haziran 2020 Lehce thenews pl 5 Aralik 2018 12 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Haziran 2020 Grunberger Elbaz Rachel 31 Agustos 2017 Die bewegenden Enthullungen des Eiss Archivs Uber eine bisher unbekannte Schweizer Rettungsaktion fur Juden im 2 Weltkrieg Almanca audiatur online ch 15 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Haziran 2020 a b Protokol przesluchania Chaima Yisroela Eissa Szwajcarskie Archiwum Federalne E4320 B 1990 266 tom 237 Prokuratura Federalna dossier Rudolfa Hugliego Zurych 13 maja 1943 r Notice du Chef du Departement politique M Pilet Golaz E 2809 1 3 Berne 13 pazdziernika 1943 r dodis ch 47624 Poselstwo RP w Bernie do MSZ RP Depesza Nr 727 4 2 Bern 4 stycznia 1944 r Polska odzyskala tzw Archiwum Eissa dokumentujace starania polskich dyplomatow na rzecz ratowania Zydow ZDJeCIA Lehce polskieradio pl 6 Agustos 2018 6 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Haziran 2020 Po blisko 75 latach Polska odzyskala tzw Archiwum Eissa Lehce dzieje pl 6 Agustos 2018 6 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Haziran 2020 Michal Potocki Zbigniew Parafianowicz 8 Agustos 2017 Tak ratowano polskich Zydow Szwajcarskie archiwa pokazuja przebieg humanitarnej akcji Lehce gazetaprawna pl 8 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Haziran 2020 Prezydent wreczyl Medale Virtus et Fraternitas Lehce prezydent pl 19 Temmuz 2019 19 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Haziran 2020 Daha fazlasiRachel Grunberger Elbaz Die bewegenden Enthullungen des Eiss Archivs Uber eine bisher unbekannte Schweizer Rettungsaktion fur Juden im 2 Weltkrieg www audiatur online ch Mordecai Paldiel Saving One s Own Jewish Rescuers During the Holocaust University of Nebraska Press 2017 Monty Noam Penkower The Jews Were Expendable Free World Diplomacy and the Holocaust Wayne State University Press 1987 Chaim Shalem Remember there are not many Eisses now in the Swiss market Assistance and Rescue Endeavors of Chaim Yisrael Eiss in Switzerland w Yad Vashem Studies Vol 33 2005 Agnieszka Haska Prosze Pana Ministra o energiczna interwencje Aleksander Lados 1891 1963 i ratowanie Zydow przez Poselstwo RP w Bernie Zaglada Zydow Studia i Materialy 11 2015 s 299 309 Stanislaw Nahlik Przesiane przez Pamiec Krakow 2002 Michal Potocki Zbigniew Parafianowicz Tak polska ambasada ratowala Zydow System bernenski dzialal jak zegarek 8 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gazeta Prawna 2018 Erisim tarihi 18 Haziran 2020 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Chaim Eiss ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur