Broadbent'in filtre modeli, dikkatle ilgili bir erken seçme teorisi.
, bilişsel süreçlere mühendislik yaklaşımı benimseyen Kennith Craik'in bulgularından filtre modelinin geliştirilmesini temel aldı. Cherry ve Broadbent, seçici dikkat konusuyla ilgileniyorlardı. Broadbent, bir bilgi işleme metaforu kullanarak insan dikkat işleme sistemini tanımlayan ilk kişi oldu. Bu görüşe göre, Broadbent, insanların sınırlı kapasiteye sahip bilgileri işlemek ve erken işlenecek bilgileri seçmek için "erken seçim" olarak adlandırılan bir dikkat görünümü önerdi.
Bu sınırlı kapasite nedeniyle, bilgi işleme için seçici bir filtreye ihtiyaç vardır. Broadbent, tüm uyaranların başlangıçta temel fiziksel özelliklerine göre işlendiğini belirtti. Bu temel özellikler ses perdesi, renk, ses yüksekliği ve yönü içerebilir. Fiziksel özelliklerin aksine Broadbent, karmaşıklıklarından dolayı anlamsal özelliklerin, gelen uyaranların geçici deposuna sınırlı bir kapasite yükleyeceğine inanıyordu. Bu nedenle, fiziksel özelliklere dayanarak, seçici filtre, belirli uyaranların daha fazla işlem için filtreden geçmesine izin verirken, katılımsız uyaranlar filtrelenecek ve kaybedilecektir. Ayrıca, hedefe yönelik davranış, dikkatin kontrol edilmesini gerektirir; dolayısıyla bilgi işlem akışında yüksek derecede seçicilik ortaya konmaktadır. Broadbent modelini geliştirirken gelen uyaranları dikkat edilen veya dikkat edilmeyen kanallara bölünmesini vurguladı. Kanal seçimi dikkat yoluyla belirlenir. Eğer bir kişi mevcut hedeflerine göre bir uyarana dikkat kesilmişse, gönüllü bir şekilde dikkat gösterecektir; eğer duyusal bir olay dikkatini çekerse refleksif dikkat uygulanacaktır. Filtreden geçmek için seçilen bilgiler daha sonra uzun süreli bellekte saklanmadan önce kısa süreli bellek ve seçilen bilgilerin işlenmesi için kullanılabilir.
Filtre teorisi, kanallara giren yoğun miktarda bilgi ile başa çıkmak için seçici bir filtrenin gerekli olduğunu varsayar; böylece bazı mesajlar, daha sonraki işlemler için filtrelenen mesajlardan kısıtlanmalı veya filtrelenmelidir. Filtre teorisi erken seçim teorisini yansıtır, çünkü bazı bilgiler bilgi işlemenin çok erken bir aşamasında seçilir ve bunlara katılır.
Broadbent, deneyleri sırasında dikotik dinleme testini kullandı. Bu çalışma, belirli işitsel bilgilerin yanıt süreleri gibi çok sayıda psikolojik olguyu test etmek ve ayrıca bir katılımcıya sunulan dikkat edilen ve dikkat edilmeyen bilgileri test etmek için yaygın olarak kullanılmıştır. Serebral baskınlığı test etmek için müdahalesiz bir yöntem olduğu için yaygın olarak kullanılmaktadır. Tipik bir dikotik dinleme paradigmasında, katılımcıya her bir kulağa aynı anda farklı bir işitsel uyaran sunulan ve katılımcının dikkatinin bölündüğü bir kulaklık takılıyor. Katılımcıya, kulağının birinden gelen bilgilere (dikkat edilen kanal) dikkat kesilmesi ve diğer kulağına gelen bilgileri ihmal etmesi (dikkat edilmeyen kanal) talimatı verilir. Dinlemenin ardından katılımcılar dikkat edilmeyen kanaldan sunulan bilgileri hatırlayıp hatırlamadıkları konusunda test edilir.
Dikotik dinleme görevleri kullanılarak yapılan ilk araştırmalarda, katılımcıların dikkat edilen kanalda doğru bilgiyi hatırlama yeteneğine ve dikkat edilmeyen kanalda zayıf hatırlamaya ilişkin deneysel sonuçlar elde edilmiştir. Broadbent bu paradigmayı bölünmüş tarama deneylerinde kullandı; katılımcıların her kulağına farklı harfleri aynı anda sundu ve bunları herhangi bir sırada tekrarlamalarını istedi. Önce bir kulağa sunulan harfleri, sonra diğer kulağından gelen harfleri bildirme ile sonuçlanmıştır. Bu, Broadbent'in filtre teorisini ve erken seçme modelini destekler, çünkü katılımcılar kulağa dayalı bilgileri filtreledi. Katılımcılara daha sonra harfleri verildikleri sırayla tekrarlamaları söylendi. Cevapların doğruluğu önemli ölçüde düştü, bu da Broadbent'in filtre teorisini ve erken seçme modelini destekliyor çünkü kulaktan kulağa geçmek zor ve filtreye karşı çıkıyor.
Broadbent modelinin modern görüşleri
Psikolojik araştırmalar Broadbent'in zamanından bu yana son derece gelişmiştir. Daha komplike ölçümler, geniş bir bilişsel sisteme entegre olmuş bir dikkat filtresine sahip olduğumuzu göstermektedir. Bu sistem, Broadbent'in orijinal bulgularındaki paralel işlemenin sınırları hakkındaki tartışmalarını telafi eder. Sistemin büyük bir bileşeni ve yankı belleği diye ikiye ayrılan duyusal belleği gerektirir. Yukarıda bahsi geçen iki kavram, sırasıyla görsel ve işitsel belleği temsil etmektedir ve dikkat öncesi görev yaparlar. Böyle bir dikkat öncesi bellek deposunun varlığı, dikkat öncesi uyaranların seri biçimde çalışmasını mümkün kılar. İkonik bellek üzerine yapılan araştırmalar, görsel sistemin, uyarıcı tanınmadan önce spesifik nöronların aktive olduğunu gösteren ve Broadbent'in dikkat öncesi işleme teorisini destekleyen bir olduğunu bulmuştur.
Ek olarak, araştırmalar, bir uyaranın fiziksel özelliklerinin dikkati yönlendirdiğini göstermiştir. Bu araştırmalarda, gözlemcilerin, ilgili uyaranları ilgisiz uyaranlardan anlamsal özelliklerinden ziyade fiziksel özellikleri sayesinde doğru şekilde ayırdıkları ve seçim kanallarının fiziksel özelliklerden büyük ölçüde etkilendiği bulunmuştur. Bu bulgular Broadbent'in araştırmasını da desteklemektedir. göre yankı belleğinin ikonik belleğe göre bir avantajı vardır. Araştırmalar, konuşmanın görsel sistemden gelen girdilere göre nesnel yorumlamaya daha yatkın olduğunu göstermiştir. Bu, işitsel bilgilerin önce fiziksel özellikleriyle işlendiğini ve daha sonra görsel bilgi özellikleriyle birleştirildiğini gösterir.
Ayrıca, dikkatin paylaşımı hem gönüllü hem de refleksif dikkatin bir ürünüdür. Hedefler ve davranışlar dikkati yönlendirir, ancak dikkat, duruma göre değişebilen belli bir güçteki dış uyaranlardan etkilenebilir. Bu tür araştırma bulguları Broadbent'in gönüllü dikkat mekanizmaları kavramını doğrulamaktadır.
Daha yakın tarihli araştırmalar, Broadbent'in modelinin dikkatin odağını değiştirmenin gerektirdiği zamanı karşılamayı ihmal ettiğini bulmuştur. Broadbendt, iç ve dış uyaranların dikkat değişimlerine neden olabileceğini ayırt etmiş ama iç ve dış güdümlü dikkat kaymalarının farklı zaman aralıklarına sahip olabileceğini düşünmemiştir. Diğerleri, örneğin Treisman, Broadbent'in modelinin bu tür tüm bulguları açıklamadığına inanıyordu. Broadbent'in doktora öğrencilerinden biri olan Treisman, algısal bir nesne oluşturmak için öncelikle dikkat öncesi aşamadaki özelliklerine bakmalı ve daha sonra bunları odaklanma aşamasında bağlamalıyız diyen özellik bütünleştirme teorisini öne sürmüştür. Treisman, insanların bir filtre yerine bir zayıflatıcıya sahip olduğunu ve bu zayıflatıcının mesajları fiziksel özelliklerine veya anlam gibi daha üst düzey özelliklere göre tanımladığını belirtti. Treisman'ın modeline göre, dikkat edilen mesajlar algılanır, dikkat edilmeyen mesajlar ise tamamen engellenmez ama daha az algılanır. Bu bulgular özellik bütünleştirme teorisine dayanır ve zayıflatma modeli Broadbent'in modeliyle çelişir çünkü Broadbent insanların anlamlı bağlantılar kuramayacağını belirtmiştir.
Dikkat
Dikkat genellikle, bazı şeyleri göz ardı ederken, bazılarını seçme yeteneği olarak anlaşılmaktadır. Dikkat kontrol edilebilir, seçici ve sınırlıdır. Dış uyaranların, bilinçli farkındalık kazandıran iç temsiller oluşturmasıdır. Dikkat, insanların düşüncelerine odaklanması olduğu için, uyanık olunan neredeyse her anın bir parçasıdır. Seçici dikkat, ilgisiz girdi kaynaklarını ihmal ederken, hedef girdilere, düşüncelere veya eylemlere odaklanmak için bilişsel süreçleri kullanır. Bu, dikkatimizi belirli uyaranlara nasıl verdiğimizin temelidir. Yukarıdan aşağıya dikkat olarak da bilinen gönüllü dikkat, dikkatin üzerinde kontrol sahibi olduğumuz ve hedefe yönelik bir şekilde hareket etmemizi sağlayan yönüdür. Aksine, refleksif dikkat, mevcut dikkat odağımızı yeni bir uyarana yönlendiren dış uyaranlardan kaynaklanmaktadır, bu nedenle aşağıdan yukarıya bir etkidir. Bu iki dikkat bölümü sürekli olarak dikkatin odak noktası olmak için rekabet halindedir. Seçme modelleri, belirli uyaranların nasıl farkındalığımızı kazandığını teorize eder. Erken seçme modelleri, uyaranların fiziksel özelliklerine dikkat ettiğimizi vurgularken, geç seçme modelleri anlamsal özelliklerin mevcut dikkat odağımızı belirleyen unsurlar olduğunu iddia eder. Bu seçme modelleri, uyarıcılara ne zaman dikkat edildiğini çözmek için araştırmacılar tarafından kullanılmaktadır.
Broadbent tarafından ileri sürülen erken seçme dikkat kuramı, uyaranların erken aşama sürecine katılmak için filtrelendiğini ya da seçildiğini varsaymaktadır. Bir filtre, renk, perde veya uyaranların yönü gibi temel özelliklere dayanarak ilgili bilgilerin seçicisi olarak kabul edilebilir. Uyaranlar gösterildikten sonra bilgiler geçici olarak dikkat öncesi deposunda tutulur. Benzer özellikleri olan bilgiler filtreden geçer ve anlam için işlenebilsin diye gözetilir; ilgili olmayan dikkat filtrelenir. Temel düşünce, alaka düzeyini seçmeden önce uyaranın algılanmasının gerekli olmadığını önermektedir.
Broadbent, bölünmüş-açıklık tekniğini kullanarak erken seçimin kanıtını sundu. Katılımcıların her bir kulağına farklı rakamlar listesi dinletildi. Duydukları rakamları bildirmeleri istendiğinde, katılımcılar önce sunulan tüm rakamları önce bir kulağa, daha sonra rakamların sunulduğu sıraya bakılmaksızın ikinci kulağa rapor etme eğilimindeydiler. Duydukları rakamları sunuldukları sıraya göre bildirmeleri istendiğinde doğruluk seviyesi düştü. Bu çalışma, bilginin uyaranların temel özelliklerine (örneğin; dinletilen kulak) göre filtrelendiğini öne sürmüştür. Katılımcılar önce bir kulaktan gelen bilgileri bildirdikten sonra ikinci kulağa sunulan rakamları bildirmek için filtreleri değiştirdiler. Böylece, katılımcıların rakamları sunuldukları sıraya göre bildirmeleri gerektiğinde, onlar filtreleri sürekli olarak değiştirmek zorunda kaldılar, bu da doğruluk seviyesini etkiledi.
Görsel girdiler için erken seçimin nöral temeli, retinadan görsel girilş bilgisi için görsel yol boyunca neokortekste ilk aşama olan V1 olarak da adlandırılan birincil görsel kortekste bulunabilir.---. V1SH ile desteklenip biriken kanıtlar 1990'larda sunuldu. V1 alt-üst dikkat çekme haritasını dikkate dışsal olarak rehberlik etmesi için yarattı. Böylecegörsel girdi seçimi V1 ile başladı.
Geç seçme teorileri, işlemenin önceki aşamalarında olanın aksine bilginin anlam için işlendikten sonra, anlam için seçildiğini iddia eder. Bu modellere göre, kasıtlı veya kasıtsız olarak tüm bilgiler gözetilir. Semantik kodlama ve analiz gerçekleştirilinceye kadar bilgi girdileri eşdeğer şekilde işlenir. Filtre sadece bilgi zayıflatıcı görevi görür; ilgili bilgileri yoğunlaştırır ve önemsiz olduğu düşünülen uyaranların yoğunluğunu azaltır. Bu düşünce, uyaranlarla ilgili iç kararların, bilinçli farkındalık kazanmasına izin verilmeden önce verilmesi gerektiği anlamına gelir.
Gray ve Wedderburn Broadbent gibi bölünmüş-açıklık tekniğini kullanarak geç seçmenin kanıtını sundu. Bu kez, katılımcılar sol kulağında "Sevgili - 7 - Jane" ve sağ kulağa "9 - Teyze - 6" gibi her bir kulağa sunulan sayı ve kelimelerin bir karışımını duydular ve katılımcılardan duyduklarını rapor etmeleri istendi. Erken seçme teorisine göre, katılımcılar önce bir kulağa sunulan tüm öğeleri ve diğer kulağa sunulan öğeleri bildirmiş olmalıdır. Ancak araştırmacılar, katılımcıların "Sevgili Teyze Jane" ve "9 - 7 - 6" ifadelerini duyduklarını bildirdi. Bu çalışma, uyaranların filtre tarafından belirlenen fiziksel özelliklere (örn. Sesin geldiği yer) göre değil, anlama göre seçildiğini ileri sürdü.
Broadbent'in öğrencisi Anne Treisman, hangi uyaranların bilinçli farkındalık kazandığına dair kararlar veren bir filtre kavramına tam olarak ikna olmamıştı. O, alternatif bir mekanizma olarak erken seçim filtresini destekleyen zayıflama teorisini önerdi. Fakat, bu durumda, filtre aynı zamanda dikkat edilmeyen kanala sunulan uyaranları da zayıflatıyordu. Uyaranlar bir eşik değerini geçerse, filtreden sızacak ve buna dikkat edebiliceklerdir. Dikkat edilmeyen kanal bilgiye zayıf bir şekilde katıldığından, bilinçli farkındalık kazanmak için bu bilginin Treisman'ın kelimelerin anlamıyla belirlendiğine inandığı bir eşiği aşması gerekir. Önemli kelimeler (kişinin adı gibi) kolayca farkındalık kazanmak için düşük bir eşiğe sahip olurken, önemsiz kelimeler ("lamba" gibi) uygunsuz bir şekilde farkındalık kazanmalarını önlemek için daha yüksek bir eşiğe sahip olacaktır. Bu şekilde, her kelimenin eşiği, anlamsal özelliklere dayanan bir filtreleme mekanizması olarak görev görür.
Dikkatin bellek seçme modeli
Deutsch ve Norman, Broadbent'in yalnızca bir uyaranın fiziksel özelliklerine dayanan seçim kriterlerine tam olarak ikna olmamıştı. Örneğin, kokteyl partisi etkisi, araştırmacıları fiziksel seçim özelliklerinden daha çok semantik seçim özelliklerine bakmalarını etkiledi. Kokteyl partisi etkisi, dikkat edilmeyen bilgilerin kişinin dikkatini nasıl çekebileceğinin bir örneğidir. Sosyal bir toplantıda bazı arkadaşlarınız ile sohbet ettiğinizi varsayalım, farklı bir sohbette adınızın geçtiğini duyduğunuzda bu durum dikkatinizi çeker. Bu dikkat edilmeyen bilgi bir şekilde dikkatinizi çekti ve fiziksel özelliklerinin dışında anlamı için işlendi. Deutsch ve Deutsch, geç bir seçme modeli önermiş ve insanların her iki kanaldan bilgileri tanıyabileceklerini, ancak bilginin kişisel bir ilgisi yoksa, bilgilerin unutulacağını ileri sürmüşlerdir. Bu nedenle, sorun algısal işleme eksikliği değildir, daha ziyade bilgi belleğe girmemiştir. Norman, sadece dikkat için gerekli olanın kişisel alaka değil, aynı zamanda uyaranların gücü için de gerekli olduğunu belirtti. Bu, uyarıcı niteliklerinin fiziksel özellikleri ile seçildiği erken seçme modelleri ile aynı temel ilkeyi paylaşan bellek seçme modelinin geliştirilmesini hızlandırdı. Ancak, dikkat edilmiş ve dikkat edilmemiş bilgiler, filtreden semantik özellikler veya mesaj içeriği temelinde ikinci bir seçim aşamasına geçer. Seçilen öğeler kısa süreli belleğe dahil edilir. Bu nedenle hangi bilgilerin dikkat edileceğine karar veren filtreden ziyade ikinci seçim mekanizmasıdır.
Çok modlu dikkat modeli
Ek araştırmalar hareketli bir filtre kavramını önermektedir. Çok modlu dikkat teorisi, fiziksel ve anlamsal girdileri tek bir teoride birleştirir. Bu modelde, dikkatin esnek olduğu ve algısal analizin farklı derinliklerine izin verdiği varsayılmaktadır. Hangi özelliğin farkındalığı topladığı, kişinin o sıradaki ihtiyaçlarına bağlıdır. Seçim için temel olarak fiziksel ve anlamsal özelliklerden geçiş yapmak maliyet ve fayda sağlar. Uyaran bilgisi duyusal analiz yoluyla erken bir seçme yoluyla katılacak, daha sonra karmaşıklık arttıkça, dikkatin sınırlı kapasitesini telafi ederek anlam bilimsel analiz de yapılacaktır. Erken seçme modellerinden geç seçme modele geçmek, dikkat genişliğini artırmasına rağmen, kişinin dikkatini çeken uyaranların önemini azaltır. Araştırmalar semantik seçimin fiziksel seçimden daha büyük bir dikkat kaynağı gerektirdiğini bulmuştur.
Dikkat kapasitesi modeli
Daniel Kahneman, seçim mekanizmalarından ziyade, bölünmesini tanımlayarak dikkati tanımlamak için farklı bir yaklaşım benimsedi. O, dikkati, enerji veya zihinsel çaba gerektiren bir kaynak olarak tanımlar. Zihinsel çaba, herhangi bir zihinsel görevi yerine getirirken kullanılır ve karmaşıklık arttıkça, bir görevi çözmek için gereken çaba da artar. Kahneman, bir görevin uygun şekilde tamamlanması için yerine getirilmesi gereken üç temel koşul olduğuna inanmaktadır. Toplam dikkat kapasitesini, anlık zihinsel çabayı ve dikkat kapasitesinin uygun paylaştırma politikasını birleştirerek, bir kişi zihinsel görevlerin üstesinden gelmek için yeterli zihinsel çaba gösterecektir. Anahtar bileşen, bir kaynak olarak eldeki göree yeterince dikkat ayırmaktır. Kahneman, ayrıca uyarılmanın herhangi bir durumda toplam dikkat kapasitesini etkilediğini kaydetti. Buna ek olarak, onun modeli, paylaştırma politikasını etkileyen gönüllü ve dönüşlü dikkat fikirlerini içermektedir. Dikkati uygun bir şekilde yönlendirmek için, kişi ilgili bilgilere dikkat etmeli ve dikkati dağıtmayı önlemek için ilgisiz bilgileri ihmal etmelidir. Kahneman tarafından önerilen bu zihinsel çaba teorisi, dikkatin seçme modellerini desteklemek amacıyla dikkat paylaştırmanın etkilerine ve bağımlılıklarına genel bir bakış sunmaktadır.
Kaynakça
- ^ a b c Broadbent, D. (1958). Perception and communication. Londra: Pergamon Press.
- ^ "Attention Metaphors: How Metaphors Guide the Cognitive Psychology of Attention". 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından .
- ^ a b c d e f Friedenberg, J., & Silverman, G. (2012). Cognitive Science: An Introduction to the Study of Mind Los Angeles, CA: Sage Publications
- ^ a b c d Lachter (2004). "Forty-five years after Broadbent (1958) Still no identification without attention". Psychological Review. 111 (4): 880-913.
- ^ a b Gazzaniga, M.S., Ivry, R.B., & Mangun, G.R. (2009). Cognitive neuroscience: The biology of the mind New York, NY: Norton and Company
- ^ Moray (1995). "Donald E. Broadbent: 1926-1993". The American Journal of Psychology. 108: 116-121.
- ^ Wood (2000). "Selective attention fails to alter the dichotic listening lag". Brain and Language. 71 (3): 373-390.
- ^ Jancke (2001). "Focused and nonfocused attention in verbal and emotional dichotic listening: An fMRI study". Brain and Language. 78 (3): 349-363.
- ^ Friedenberg, J., & Silverman, G. (2012). Cognitive Science: An Introduction to the Study of Mind. Los Angeles, CA: Sage Publications.
- ^ a b Clark, T. (1987). Echoic memory explored and applied. The Journal of Service Marketing, 1
- ^ Baddeley (1992). "Working memory". Science. 255 (5044): 556-559.
- ^ a b Gazzaniga, M.S., Ivry, R.B., & Mangun, G.R. (2009). Cognitive Neuroscience: The Biology of the Mind New York, NY: Norton and Company.
- ^ a b Goldstein, E.B. (2010). Sensation and Perception. Belmont, CA: Wadsworth.
- ^ Treisman (1960). "Contextual cues in selective listening". Quarterly Journal of Experimental Psychology. 12 (4): 242-248.
- ^ Driver (2001). "A selective review of selective attention research from the past century". British Journal of Psychology. 92: 53-78.
- ^ The Psychology of Attention. MIT Press. 1998.
- ^ Driver, J (2001). "A selective review of selective attention research from the past century". British Journal of Psychology. 92: 53-78.
- ^ a b Perception and Communication. Londra: Pergamon Press. 1958.
- ^ Broadbent (1954). "The role of auditory localization in attention and memory span". Journal of Experimental Psychology. 47 (3): 191-196.
- ^ Zhaoping (2019). "A new framework for understanding vision from the perspective of the primary visual cortex". Current Opinion in Neurobiology. 58: 1-10. 21 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- ^ a b Deutsch (1963). "Attention: Some theoretical considerations". Psychological Review. 70: 80-90.
- ^ Yantis, S. (1990). "On the locus of visual selection: evidence from focused attention tasks". Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance. 16 (1): 135-149.
- ^ Gray (1960). "Grouping strategies with simultaneous stimuli". Quarterly Journal of Experimental Psychology. 12 (3): 180-184.
- ^ Klein, R.M. (1996). "Attention: Yesterday, Today, and Tomorrow". The American Journal of Psychology. 109 (1): 139-150.
- ^ Treisman (1969). "Strategies and models of selective attention". Psychological Review. 76 (3): 282-299.
- ^ Conway (2001). "the cocktail party phenomenon revisited: The importance of working memory capacity". Psychonomic Bulletin & Review. 8 (2): 331-335.
- ^ Norman (1968). "Towards a theory of memory and attention". Psychological Review. 75 (6): 522-536.
- ^ Johnston, W.A. (1978). "Flexibility and capacity demands of attention". Journal of Experimental Psychology. 107 (4): 420-435.
- ^ Globerson, T. (1983). "Mental capacity, mental effort, and cognitive style". Developmental Review. 3 (3): 292-302.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Broadbent in filtre modeli dikkatle ilgili bir erken secme teorisi Broadbent in filtre modeli bilissel sureclere muhendislik yaklasimi benimseyen Kennith Craik in bulgularindan filtre modelinin gelistirilmesini temel aldi Cherry ve Broadbent secici dikkat konusuyla ilgileniyorlardi Broadbent bir bilgi isleme metaforu kullanarak insan dikkat isleme sistemini tanimlayan ilk kisi oldu Bu goruse gore Broadbent insanlarin sinirli kapasiteye sahip bilgileri islemek ve erken islenecek bilgileri secmek icin erken secim olarak adlandirilan bir dikkat gorunumu onerdi Bu sinirli kapasite nedeniyle bilgi isleme icin secici bir filtreye ihtiyac vardir Broadbent tum uyaranlarin baslangicta temel fiziksel ozelliklerine gore islendigini belirtti Bu temel ozellikler ses perdesi renk ses yuksekligi ve yonu icerebilir Fiziksel ozelliklerin aksine Broadbent karmasikliklarindan dolayi anlamsal ozelliklerin gelen uyaranlarin gecici deposuna sinirli bir kapasite yukleyecegine inaniyordu Bu nedenle fiziksel ozelliklere dayanarak secici filtre belirli uyaranlarin daha fazla islem icin filtreden gecmesine izin verirken katilimsiz uyaranlar filtrelenecek ve kaybedilecektir Ayrica hedefe yonelik davranis dikkatin kontrol edilmesini gerektirir dolayisiyla bilgi islem akisinda yuksek derecede secicilik ortaya konmaktadir Broadbent modelini gelistirirken gelen uyaranlari dikkat edilen veya dikkat edilmeyen kanallara bolunmesini vurguladi Kanal secimi dikkat yoluyla belirlenir Eger bir kisi mevcut hedeflerine gore bir uyarana dikkat kesilmisse gonullu bir sekilde dikkat gosterecektir eger duyusal bir olay dikkatini cekerse refleksif dikkat uygulanacaktir Filtreden gecmek icin secilen bilgiler daha sonra uzun sureli bellekte saklanmadan once kisa sureli bellek ve secilen bilgilerin islenmesi icin kullanilabilir Filtre teorisi kanallara giren yogun miktarda bilgi ile basa cikmak icin secici bir filtrenin gerekli oldugunu varsayar boylece bazi mesajlar daha sonraki islemler icin filtrelenen mesajlardan kisitlanmali veya filtrelenmelidir Filtre teorisi erken secim teorisini yansitir cunku bazi bilgiler bilgi islemenin cok erken bir asamasinda secilir ve bunlara katilir Broadbent deneyleri sirasinda dikotik dinleme testini kullandi Bu calisma belirli isitsel bilgilerin yanit sureleri gibi cok sayida psikolojik olguyu test etmek ve ayrica bir katilimciya sunulan dikkat edilen ve dikkat edilmeyen bilgileri test etmek icin yaygin olarak kullanilmistir Serebral baskinligi test etmek icin mudahalesiz bir yontem oldugu icin yaygin olarak kullanilmaktadir Tipik bir dikotik dinleme paradigmasinda katilimciya her bir kulaga ayni anda farkli bir isitsel uyaran sunulan ve katilimcinin dikkatinin bolundugu bir kulaklik takiliyor Katilimciya kulaginin birinden gelen bilgilere dikkat edilen kanal dikkat kesilmesi ve diger kulagina gelen bilgileri ihmal etmesi dikkat edilmeyen kanal talimati verilir Dinlemenin ardindan katilimcilar dikkat edilmeyen kanaldan sunulan bilgileri hatirlayip hatirlamadiklari konusunda test edilir Dikotik dinleme gorevleri kullanilarak yapilan ilk arastirmalarda katilimcilarin dikkat edilen kanalda dogru bilgiyi hatirlama yetenegine ve dikkat edilmeyen kanalda zayif hatirlamaya iliskin deneysel sonuclar elde edilmistir Broadbent bu paradigmayi bolunmus tarama deneylerinde kullandi katilimcilarin her kulagina farkli harfleri ayni anda sundu ve bunlari herhangi bir sirada tekrarlamalarini istedi Once bir kulaga sunulan harfleri sonra diger kulagindan gelen harfleri bildirme ile sonuclanmistir Bu Broadbent in filtre teorisini ve erken secme modelini destekler cunku katilimcilar kulaga dayali bilgileri filtreledi Katilimcilara daha sonra harfleri verildikleri sirayla tekrarlamalari soylendi Cevaplarin dogrulugu onemli olcude dustu bu da Broadbent in filtre teorisini ve erken secme modelini destekliyor cunku kulaktan kulaga gecmek zor ve filtreye karsi cikiyor Broadbent modelinin modern gorusleriPsikolojik arastirmalar Broadbent in zamanindan bu yana son derece gelismistir Daha komplike olcumler genis bir bilissel sisteme entegre olmus bir dikkat filtresine sahip oldugumuzu gostermektedir Bu sistem Broadbent in orijinal bulgularindaki paralel islemenin sinirlari hakkindaki tartismalarini telafi eder Sistemin buyuk bir bileseni ve yanki bellegi diye ikiye ayrilan duyusal bellegi gerektirir Yukarida bahsi gecen iki kavram sirasiyla gorsel ve isitsel bellegi temsil etmektedir ve dikkat oncesi gorev yaparlar Boyle bir dikkat oncesi bellek deposunun varligi dikkat oncesi uyaranlarin seri bicimde calismasini mumkun kilar Ikonik bellek uzerine yapilan arastirmalar gorsel sistemin uyarici taninmadan once spesifik noronlarin aktive oldugunu gosteren ve Broadbent in dikkat oncesi isleme teorisini destekleyen bir oldugunu bulmustur Ek olarak arastirmalar bir uyaranin fiziksel ozelliklerinin dikkati yonlendirdigini gostermistir Bu arastirmalarda gozlemcilerin ilgili uyaranlari ilgisiz uyaranlardan anlamsal ozelliklerinden ziyade fiziksel ozellikleri sayesinde dogru sekilde ayirdiklari ve secim kanallarinin fiziksel ozelliklerden buyuk olcude etkilendigi bulunmustur Bu bulgular Broadbent in arastirmasini da desteklemektedir gore yanki belleginin ikonik bellege gore bir avantaji vardir Arastirmalar konusmanin gorsel sistemden gelen girdilere gore nesnel yorumlamaya daha yatkin oldugunu gostermistir Bu isitsel bilgilerin once fiziksel ozellikleriyle islendigini ve daha sonra gorsel bilgi ozellikleriyle birlestirildigini gosterir Ayrica dikkatin paylasimi hem gonullu hem de refleksif dikkatin bir urunudur Hedefler ve davranislar dikkati yonlendirir ancak dikkat duruma gore degisebilen belli bir gucteki dis uyaranlardan etkilenebilir Bu tur arastirma bulgulari Broadbent in gonullu dikkat mekanizmalari kavramini dogrulamaktadir Daha yakin tarihli arastirmalar Broadbent in modelinin dikkatin odagini degistirmenin gerektirdigi zamani karsilamayi ihmal ettigini bulmustur Broadbendt ic ve dis uyaranlarin dikkat degisimlerine neden olabilecegini ayirt etmis ama ic ve dis gudumlu dikkat kaymalarinin farkli zaman araliklarina sahip olabilecegini dusunmemistir Digerleri ornegin Treisman Broadbent in modelinin bu tur tum bulgulari aciklamadigina inaniyordu Broadbent in doktora ogrencilerinden biri olan Treisman algisal bir nesne olusturmak icin oncelikle dikkat oncesi asamadaki ozelliklerine bakmali ve daha sonra bunlari odaklanma asamasinda baglamaliyiz diyen ozellik butunlestirme teorisini one surmustur Treisman insanlarin bir filtre yerine bir zayiflaticiya sahip oldugunu ve bu zayiflaticinin mesajlari fiziksel ozelliklerine veya anlam gibi daha ust duzey ozelliklere gore tanimladigini belirtti Treisman in modeline gore dikkat edilen mesajlar algilanir dikkat edilmeyen mesajlar ise tamamen engellenmez ama daha az algilanir Bu bulgular ozellik butunlestirme teorisine dayanir ve zayiflatma modeli Broadbent in modeliyle celisir cunku Broadbent insanlarin anlamli baglantilar kuramayacagini belirtmistir DikkatDikkat genellikle bazi seyleri goz ardi ederken bazilarini secme yetenegi olarak anlasilmaktadir Dikkat kontrol edilebilir secici ve sinirlidir Dis uyaranlarin bilincli farkindalik kazandiran ic temsiller olusturmasidir Dikkat insanlarin dusuncelerine odaklanmasi oldugu icin uyanik olunan neredeyse her anin bir parcasidir Secici dikkat ilgisiz girdi kaynaklarini ihmal ederken hedef girdilere dusuncelere veya eylemlere odaklanmak icin bilissel surecleri kullanir Bu dikkatimizi belirli uyaranlara nasil verdigimizin temelidir Yukaridan asagiya dikkat olarak da bilinen gonullu dikkat dikkatin uzerinde kontrol sahibi oldugumuz ve hedefe yonelik bir sekilde hareket etmemizi saglayan yonudur Aksine refleksif dikkat mevcut dikkat odagimizi yeni bir uyarana yonlendiren dis uyaranlardan kaynaklanmaktadir bu nedenle asagidan yukariya bir etkidir Bu iki dikkat bolumu surekli olarak dikkatin odak noktasi olmak icin rekabet halindedir Secme modelleri belirli uyaranlarin nasil farkindaligimizi kazandigini teorize eder Erken secme modelleri uyaranlarin fiziksel ozelliklerine dikkat ettigimizi vurgularken gec secme modelleri anlamsal ozelliklerin mevcut dikkat odagimizi belirleyen unsurlar oldugunu iddia eder Bu secme modelleri uyaricilara ne zaman dikkat edildigini cozmek icin arastirmacilar tarafindan kullanilmaktadir Broadbent tarafindan ileri surulen erken secme dikkat kurami uyaranlarin erken asama surecine katilmak icin filtrelendigini ya da secildigini varsaymaktadir Bir filtre renk perde veya uyaranlarin yonu gibi temel ozelliklere dayanarak ilgili bilgilerin secicisi olarak kabul edilebilir Uyaranlar gosterildikten sonra bilgiler gecici olarak dikkat oncesi deposunda tutulur Benzer ozellikleri olan bilgiler filtreden gecer ve anlam icin islenebilsin diye gozetilir ilgili olmayan dikkat filtrelenir Temel dusunce alaka duzeyini secmeden once uyaranin algilanmasinin gerekli olmadigini onermektedir Broadbent bolunmus aciklik teknigini kullanarak erken secimin kanitini sundu Katilimcilarin her bir kulagina farkli rakamlar listesi dinletildi Duyduklari rakamlari bildirmeleri istendiginde katilimcilar once sunulan tum rakamlari once bir kulaga daha sonra rakamlarin sunuldugu siraya bakilmaksizin ikinci kulaga rapor etme egilimindeydiler Duyduklari rakamlari sunulduklari siraya gore bildirmeleri istendiginde dogruluk seviyesi dustu Bu calisma bilginin uyaranlarin temel ozelliklerine ornegin dinletilen kulak gore filtrelendigini one surmustur Katilimcilar once bir kulaktan gelen bilgileri bildirdikten sonra ikinci kulaga sunulan rakamlari bildirmek icin filtreleri degistirdiler Boylece katilimcilarin rakamlari sunulduklari siraya gore bildirmeleri gerektiginde onlar filtreleri surekli olarak degistirmek zorunda kaldilar bu da dogruluk seviyesini etkiledi Gorsel girdiler icin erken secimin noral temeli retinadan gorsel girils bilgisi icin gorsel yol boyunca neokortekste ilk asama olan V1 olarak da adlandirilan birincil gorsel kortekste bulunabilir V1SH ile desteklenip biriken kanitlar 1990 larda sunuldu V1 alt ust dikkat cekme haritasini dikkate dissal olarak rehberlik etmesi icin yaratti Boylecegorsel girdi secimi V1 ile basladi Gec secme teorileri islemenin onceki asamalarinda olanin aksine bilginin anlam icin islendikten sonra anlam icin secildigini iddia eder Bu modellere gore kasitli veya kasitsiz olarak tum bilgiler gozetilir Semantik kodlama ve analiz gerceklestirilinceye kadar bilgi girdileri esdeger sekilde islenir Filtre sadece bilgi zayiflatici gorevi gorur ilgili bilgileri yogunlastirir ve onemsiz oldugu dusunulen uyaranlarin yogunlugunu azaltir Bu dusunce uyaranlarla ilgili ic kararlarin bilincli farkindalik kazanmasina izin verilmeden once verilmesi gerektigi anlamina gelir Gray ve Wedderburn Broadbent gibi bolunmus aciklik teknigini kullanarak gec secmenin kanitini sundu Bu kez katilimcilar sol kulaginda Sevgili 7 Jane ve sag kulaga 9 Teyze 6 gibi her bir kulaga sunulan sayi ve kelimelerin bir karisimini duydular ve katilimcilardan duyduklarini rapor etmeleri istendi Erken secme teorisine gore katilimcilar once bir kulaga sunulan tum ogeleri ve diger kulaga sunulan ogeleri bildirmis olmalidir Ancak arastirmacilar katilimcilarin Sevgili Teyze Jane ve 9 7 6 ifadelerini duyduklarini bildirdi Bu calisma uyaranlarin filtre tarafindan belirlenen fiziksel ozelliklere orn Sesin geldigi yer gore degil anlama gore secildigini ileri surdu Broadbent in ogrencisi Anne Treisman hangi uyaranlarin bilincli farkindalik kazandigina dair kararlar veren bir filtre kavramina tam olarak ikna olmamisti O alternatif bir mekanizma olarak erken secim filtresini destekleyen zayiflama teorisini onerdi Fakat bu durumda filtre ayni zamanda dikkat edilmeyen kanala sunulan uyaranlari da zayiflatiyordu Uyaranlar bir esik degerini gecerse filtreden sizacak ve buna dikkat edebiliceklerdir Dikkat edilmeyen kanal bilgiye zayif bir sekilde katildigindan bilincli farkindalik kazanmak icin bu bilginin Treisman in kelimelerin anlamiyla belirlendigine inandigi bir esigi asmasi gerekir Onemli kelimeler kisinin adi gibi kolayca farkindalik kazanmak icin dusuk bir esige sahip olurken onemsiz kelimeler lamba gibi uygunsuz bir sekilde farkindalik kazanmalarini onlemek icin daha yuksek bir esige sahip olacaktir Bu sekilde her kelimenin esigi anlamsal ozelliklere dayanan bir filtreleme mekanizmasi olarak gorev gorur Dikkatin bellek secme modeli Deutsch ve Norman Broadbent in yalnizca bir uyaranin fiziksel ozelliklerine dayanan secim kriterlerine tam olarak ikna olmamisti Ornegin kokteyl partisi etkisi arastirmacilari fiziksel secim ozelliklerinden daha cok semantik secim ozelliklerine bakmalarini etkiledi Kokteyl partisi etkisi dikkat edilmeyen bilgilerin kisinin dikkatini nasil cekebileceginin bir ornegidir Sosyal bir toplantida bazi arkadaslariniz ile sohbet ettiginizi varsayalim farkli bir sohbette adinizin gectigini duydugunuzda bu durum dikkatinizi ceker Bu dikkat edilmeyen bilgi bir sekilde dikkatinizi cekti ve fiziksel ozelliklerinin disinda anlami icin islendi Deutsch ve Deutsch gec bir secme modeli onermis ve insanlarin her iki kanaldan bilgileri taniyabileceklerini ancak bilginin kisisel bir ilgisi yoksa bilgilerin unutulacagini ileri surmuslerdir Bu nedenle sorun algisal isleme eksikligi degildir daha ziyade bilgi bellege girmemistir Norman sadece dikkat icin gerekli olanin kisisel alaka degil ayni zamanda uyaranlarin gucu icin de gerekli oldugunu belirtti Bu uyarici niteliklerinin fiziksel ozellikleri ile secildigi erken secme modelleri ile ayni temel ilkeyi paylasan bellek secme modelinin gelistirilmesini hizlandirdi Ancak dikkat edilmis ve dikkat edilmemis bilgiler filtreden semantik ozellikler veya mesaj icerigi temelinde ikinci bir secim asamasina gecer Secilen ogeler kisa sureli bellege dahil edilir Bu nedenle hangi bilgilerin dikkat edilecegine karar veren filtreden ziyade ikinci secim mekanizmasidir Cok modlu dikkat modeli Ek arastirmalar hareketli bir filtre kavramini onermektedir Cok modlu dikkat teorisi fiziksel ve anlamsal girdileri tek bir teoride birlestirir Bu modelde dikkatin esnek oldugu ve algisal analizin farkli derinliklerine izin verdigi varsayilmaktadir Hangi ozelligin farkindaligi topladigi kisinin o siradaki ihtiyaclarina baglidir Secim icin temel olarak fiziksel ve anlamsal ozelliklerden gecis yapmak maliyet ve fayda saglar Uyaran bilgisi duyusal analiz yoluyla erken bir secme yoluyla katilacak daha sonra karmasiklik arttikca dikkatin sinirli kapasitesini telafi ederek anlam bilimsel analiz de yapilacaktir Erken secme modellerinden gec secme modele gecmek dikkat genisligini artirmasina ragmen kisinin dikkatini ceken uyaranlarin onemini azaltir Arastirmalar semantik secimin fiziksel secimden daha buyuk bir dikkat kaynagi gerektirdigini bulmustur Dikkat kapasitesi modeli Daniel Kahneman secim mekanizmalarindan ziyade bolunmesini tanimlayarak dikkati tanimlamak icin farkli bir yaklasim benimsedi O dikkati enerji veya zihinsel caba gerektiren bir kaynak olarak tanimlar Zihinsel caba herhangi bir zihinsel gorevi yerine getirirken kullanilir ve karmasiklik arttikca bir gorevi cozmek icin gereken caba da artar Kahneman bir gorevin uygun sekilde tamamlanmasi icin yerine getirilmesi gereken uc temel kosul olduguna inanmaktadir Toplam dikkat kapasitesini anlik zihinsel cabayi ve dikkat kapasitesinin uygun paylastirma politikasini birlestirerek bir kisi zihinsel gorevlerin ustesinden gelmek icin yeterli zihinsel caba gosterecektir Anahtar bilesen bir kaynak olarak eldeki goree yeterince dikkat ayirmaktir Kahneman ayrica uyarilmanin herhangi bir durumda toplam dikkat kapasitesini etkiledigini kaydetti Buna ek olarak onun modeli paylastirma politikasini etkileyen gonullu ve donuslu dikkat fikirlerini icermektedir Dikkati uygun bir sekilde yonlendirmek icin kisi ilgili bilgilere dikkat etmeli ve dikkati dagitmayi onlemek icin ilgisiz bilgileri ihmal etmelidir Kahneman tarafindan onerilen bu zihinsel caba teorisi dikkatin secme modellerini desteklemek amaciyla dikkat paylastirmanin etkilerine ve bagimliliklarina genel bir bakis sunmaktadir Kaynakca a b c Broadbent D 1958 Perception and communication Londra Pergamon Press Attention Metaphors How Metaphors Guide the Cognitive Psychology of Attention 26 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan a b c d e f Friedenberg J amp Silverman G 2012 Cognitive Science An Introduction to the Study of Mind Los Angeles CA Sage Publications a b c d Lachter 2004 Forty five years after Broadbent 1958 Still no identification without attention Psychological Review 111 4 880 913 a b Gazzaniga M S Ivry R B amp Mangun G R 2009 Cognitive neuroscience The biology of the mind New York NY Norton and Company Moray 1995 Donald E Broadbent 1926 1993 The American Journal of Psychology 108 116 121 Wood 2000 Selective attention fails to alter the dichotic listening lag Brain and Language 71 3 373 390 Jancke 2001 Focused and nonfocused attention in verbal and emotional dichotic listening An fMRI study Brain and Language 78 3 349 363 Friedenberg J amp Silverman G 2012 Cognitive Science An Introduction to the Study of Mind Los Angeles CA Sage Publications a b Clark T 1987 Echoic memory explored and applied The Journal of Service Marketing 1 Baddeley 1992 Working memory Science 255 5044 556 559 a b Gazzaniga M S Ivry R B amp Mangun G R 2009 Cognitive Neuroscience The Biology of the Mind New York NY Norton and Company a b Goldstein E B 2010 Sensation and Perception Belmont CA Wadsworth Treisman 1960 Contextual cues in selective listening Quarterly Journal of Experimental Psychology 12 4 242 248 Driver 2001 A selective review of selective attention research from the past century British Journal of Psychology 92 53 78 The Psychology of Attention MIT Press 1998 Driver J 2001 A selective review of selective attention research from the past century British Journal of Psychology 92 53 78 a b Perception and Communication Londra Pergamon Press 1958 Broadbent 1954 The role of auditory localization in attention and memory span Journal of Experimental Psychology 47 3 191 196 Zhaoping 2019 A new framework for understanding vision from the perspective of the primary visual cortex Current Opinion in Neurobiology 58 1 10 21 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Haziran 2020 a b Deutsch 1963 Attention Some theoretical considerations Psychological Review 70 80 90 Yantis S 1990 On the locus of visual selection evidence from focused attention tasks Journal of Experimental Psychology Human Perception and Performance 16 1 135 149 Gray 1960 Grouping strategies with simultaneous stimuli Quarterly Journal of Experimental Psychology 12 3 180 184 Klein R M 1996 Attention Yesterday Today and Tomorrow The American Journal of Psychology 109 1 139 150 Treisman 1969 Strategies and models of selective attention Psychological Review 76 3 282 299 Conway 2001 the cocktail party phenomenon revisited The importance of working memory capacity Psychonomic Bulletin amp Review 8 2 331 335 Norman 1968 Towards a theory of memory and attention Psychological Review 75 6 522 536 Johnston W A 1978 Flexibility and capacity demands of attention Journal of Experimental Psychology 107 4 420 435 Globerson T 1983 Mental capacity mental effort and cognitive style Developmental Review 3 3 292 302