Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hazar kaplanı veya Turan kaplanı (Panthera tigris virgata), kedigiller (Felidae) familyasından soyu 1970'li yıllarda tükenen kaplan alt türüdür.
| Hazar kaplanı | ||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Tutsak edilmiş bir Hazar kaplanı 1899'da | ||||||||||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||
Panthera tigris virgata (Illiger, 1815 | ||||||||||||||||||||||||
 Hazar kaplanının 1900 yılında dağılımı |
Özellikleri
Hazar kaplanının, en yakın akrabası Sibirya kaplanıdır ve ondan biraz daha küçüktü, diğer tüm kaplanlardan daha büyüktü. Çizgileri çok düzgün, sık ve uzun, başında, ensesinde, sırtında ve kuyruk ucunda siyah, gövdenin geri kalanı ve uzuvlarda kahve/tarçın tonlarındaydı. Gövde ve boyun altı beyaz ve daha sarkık, kulakları kısa ve küçüktü. Kış postu daha soluk renk ve çizgileri daha az belirginken, yaz postu kahveden parlak kırmızıya çeşitlilik gösteriyordu. Çizgi altı kürk rengi, Sibirya kaplanına göre, gövdesi boyunca daha tutarlıydı. Boy ve ağırlıkları erkek bireylerde 270–295 cm ve 170–240 kg, dişilerdeyse 240–260 cm ve 85–135 kg kadardı.
Yaşam şekli
Hazar kaplanları yalnız yaşayan hayvanlardı. Yaşam süreleri 10-15 yıl kadardı. Yalnızca çiftleşme zamanında bir araya gelirlerdi. Hazar kaplanları, sık çalılık yerlerde, orman açıklıklarında, nehir kenarlarında yaşarlar ve suya girip yüzebilirlerdi. Çiftleşme mevsiminde erkek ve dişi birlikte görülürdü. Erkek kaplan dişiden daha büyüktü. Genelde çiftleşme kış veya bahar döneminde gerçekleşir, yirmi-otuz gün kadar sürerdi. Yaklaşık olarak 100 günlük bir gebelik döneminden sonra dişi kaplanlar üç yavru doğururdu. Bu yavrular doğduğunda kördü ve on gün sonunda gözleri açılırdı. Yavrular yaşamlarının ilk sekiz haftasında anne sütüyle beslenirdi. Bu esnada baba hiçbir sorumluğu üzerine almazdı. On bir haftadan sonra yavrular avlanmaya başlardı. Yaban domuzu ve geyik türleri başlıca avı idi.
Dağılımı
Orta Çağa kadar Mezopotamya, Ukrayna, Güney Rusya ve Moğolistan'da da bulunur ve yaşam alanı Sibirya kaplanı ile süreklilik arz ederken, 19. yüzyıla gelindiğinde en batıda Türkiye olmak üzere Kafkasya, İran, Afganistan ve Türkistan'ın sulak ve sazlık nehir boylarında parçalanmış bir nüfusa indirgendi.
Türkiye'deki durumu
Türkiye'de Siirt, Şırnak, Uludere ve Çukurca (Hakkâri) taraflarında, Irak sınırındaki dağlarda ve vadilerde yakın zamanlara kadar bulunduğu anlaşılmaktadır. Son olarak Şubat 1970'te Şırnak'ın Uludere ilçesinde Şehit Şen isimli bir köylü tarafından 122 cm. gövde uzunluğunda bir erkek birey vurulmuştur. Bu kaplanın postu 3 yıl sonra 1973'te Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde bitki araştırmaları yapan İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Turhan Baytop (1920-2002) tarafından İstanbul’a getirilmiştir. Post, Ali Üstay Koleksiyonu'ndadır. Prof. Dr. Turhan Baytop bu bulgu ve derlemelerini 1974 yılında Münih'teki Säugetierkundliche Mitteilungen isimli akademik dergide yayımlamış ve makalesinde daha önceki yıllarda da Uludere ve Şırnak bölgelerinde 8 adet kaplanın vurulduğunu köylülerden duyduğunu yazmıştır. Bu tarihten sonra hiç görülmemiştir. Bununla birlikte bölgenin kırsalında yaşayanlar tarafından hala görüldüğü zamanlar ihbar edilmektedir. Kuzey İran’ın Türkiye sınırına yakın olan bir bölgesinde zoolog Paul Joslin tarafından 1974 yılında bulunan 17 cm genişliğindeki ayak izi göz önüne alınırsa bu ihbarların doğru olabileceği düşünülebilir.
Kaynakça
- ^ Rusça: Turanskiy tigr ( Туранский тигр )
- ^ a b Gözcelioğlu, B. (2010). "Türkiye Doğası Doğa Tarihi Hazar Kaplanı". Bilim ve Teknik. 517: 96-97. Erişim tarihi: 10 Aralık 2022.
- ^ Turhan Baytop (1974) La présence du vrai tigre, Panthera tigris (Linné 1758) en Turquie. Säugetierkundliche Mitteilungen., 22 (3): 254–256.
- ^ Prof. Dr. Ali Demirsoy (1992), Yaşamın Temel Kuralları (Omurgalılar/Amniyota)
- ^ http://www.e-vetdergisi.com/dosya/sayi4.pdf[][]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hazar kaplani veya Turan kaplani Panthera tigris virgata kedigiller Felidae familyasindan soyu 1970 li yillarda tukenen kaplan alt turudur Hazar kaplaniTutsak edilmis bir Hazar kaplani 1899 daKorunma durumuTukenmis IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataAlt sube VertebrataInfa sube GnathostomataSinif MammaliaTakim Carnivora Etciller Alt takim Feliformia Kedimsiler Familya Felidae Kedigiller Alt familya Pantherinae Buyuk kediler Cins PantheraTur P tigris Kaplan Alt tur P t virgataUclu adlandirmaPanthera tigris virgata Illiger 1815Hazar kaplaninin 1900 yilinda dagilimiOzellikleriHazar kaplaninin en yakin akrabasi Sibirya kaplanidir ve ondan biraz daha kucuktu diger tum kaplanlardan daha buyuktu Cizgileri cok duzgun sik ve uzun basinda ensesinde sirtinda ve kuyruk ucunda siyah govdenin geri kalani ve uzuvlarda kahve tarcin tonlarindaydi Govde ve boyun alti beyaz ve daha sarkik kulaklari kisa ve kucuktu Kis postu daha soluk renk ve cizgileri daha az belirginken yaz postu kahveden parlak kirmiziya cesitlilik gosteriyordu Cizgi alti kurk rengi Sibirya kaplanina gore govdesi boyunca daha tutarliydi Boy ve agirliklari erkek bireylerde 270 295 cm ve 170 240 kg disilerdeyse 240 260 cm ve 85 135 kg kadardi Yasam sekliHazar kaplanlari yalniz yasayan hayvanlardi Yasam sureleri 10 15 yil kadardi Yalnizca ciftlesme zamaninda bir araya gelirlerdi Hazar kaplanlari sik calilik yerlerde orman acikliklarinda nehir kenarlarinda yasarlar ve suya girip yuzebilirlerdi Ciftlesme mevsiminde erkek ve disi birlikte gorulurdu Erkek kaplan disiden daha buyuktu Genelde ciftlesme kis veya bahar doneminde gerceklesir yirmi otuz gun kadar surerdi Yaklasik olarak 100 gunluk bir gebelik doneminden sonra disi kaplanlar uc yavru dogururdu Bu yavrular dogdugunda kordu ve on gun sonunda gozleri acilirdi Yavrular yasamlarinin ilk sekiz haftasinda anne sutuyle beslenirdi Bu esnada baba hicbir sorumlugu uzerine almazdi On bir haftadan sonra yavrular avlanmaya baslardi Yaban domuzu ve geyik turleri baslica avi idi DagilimiOrta Caga kadar Mezopotamya Ukrayna Guney Rusya ve Mogolistan da da bulunur ve yasam alani Sibirya kaplani ile sureklilik arz ederken 19 yuzyila gelindiginde en batida Turkiye olmak uzere Kafkasya Iran Afganistan ve Turkistan in sulak ve sazlik nehir boylarinda parcalanmis bir nufusa indirgendi Turkiye deki durumuTurkiye de Siirt Sirnak Uludere ve Cukurca Hakkari taraflarinda Irak sinirindaki daglarda ve vadilerde yakin zamanlara kadar bulundugu anlasilmaktadir Son olarak Subat 1970 te Sirnak in Uludere ilcesinde Sehit Sen isimli bir koylu tarafindan 122 cm govde uzunlugunda bir erkek birey vurulmustur Bu kaplanin postu 3 yil sonra 1973 te Guneydogu Anadolu Bolgesi nde bitki arastirmalari yapan Istanbul Universitesi Eczacilik Fakultesi ogretim uyesi Prof Dr Turhan Baytop 1920 2002 tarafindan Istanbul a getirilmistir Post Ali Ustay Koleksiyonu ndadir Prof Dr Turhan Baytop bu bulgu ve derlemelerini 1974 yilinda Munih teki Saugetierkundliche Mitteilungen isimli akademik dergide yayimlamis ve makalesinde daha onceki yillarda da Uludere ve Sirnak bolgelerinde 8 adet kaplanin vuruldugunu koylulerden duydugunu yazmistir Bu tarihten sonra hic gorulmemistir Bununla birlikte bolgenin kirsalinda yasayanlar tarafindan hala goruldugu zamanlar ihbar edilmektedir Kuzey Iran in Turkiye sinirina yakin olan bir bolgesinde zoolog Paul Joslin tarafindan 1974 yilinda bulunan 17 cm genisligindeki ayak izi goz onune alinirsa bu ihbarlarin dogru olabilecegi dusunulebilir Kaynakca Rusca Turanskiy tigr Turanskij tigr a b Gozcelioglu B 2010 Turkiye Dogasi Doga Tarihi Hazar Kaplani Bilim ve Teknik 517 96 97 Erisim tarihi 10 Aralik 2022 Turhan Baytop 1974 La presence du vrai tigre Panthera tigris Linne 1758 en Turquie Saugetierkundliche Mitteilungen 22 3 254 256 Prof Dr Ali Demirsoy 1992 Yasamin Temel Kurallari Omurgalilar Amniyota http www e vetdergisi com dosya sayi4 pdf olu kirik baglanti olu kirik baglanti