Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hyspaosines (Aspasine olarak da yazılır) Güney Mezopotamya'da bulunan Harakini krallığının kurucusudur. Başlangıçta Kral IV. Antiohos (h. 175-164 MÖ) tarafından tahta çıkarılan bir Selefkî satrapıydı ancak Selefkîlerin İran ve Babil'deki otoritesinin yıkılması ve ardından Partlara geçmesinin ardından MÖ 141'de bağımsızlığını ilan etmiştir. Hyspaosines, MÖ 127 yılında kısa bir süre Part şehri Babil'i işgal etti ve kayıtlarda kral (šarru) olarak kaydedildi. Ancak M.Ö. 124'te Part egemenliğini tanımak zorunda kalmıştır. Aynı yıl ölmüş ve yerine küçük oğlu Apodakos geçmiştir.
| Hyspaosines | |
|---|---|
 Hyspaosines'in kral olarak sikkesi, Charax Spasinu'de 126/5 MÖ tarihinde basılmıştır | |
| Harakini Kralı | |
| Hüküm süresi | y. 141–124 MÖ |
| Sonra gelen | |
| Babil Kralı | |
| Hüküm süresi | 127 MÖ |
| Önce gelen | I. Erdevân |
| Sonra gelen | I. Erdevân |
| Doğum | y. 209 BC |
| Ölüm | 11 Haziran 124 MÖ |
| Eş(ler)i | Thalassia |
| Babası | Sagdodonacus |
İsim ve geçmiş
İran kökenli Hyspaosines'in adı, Farsça veya Baktarça kökenli Helenleştirilmiş bir isimdir ve muhtemelen Eski İran vispa-čanah ("her şeyi takdir eden") kelimesinden türemiştir. Hyspaosines'in babası Sagdodonacus'un görünüşe göre Baktriya kökenli bir soyadı vardı ve kendisi de muhtemelen Baktriya kökenliydi.Persis'in yerel hanedanlarına (frataraka) hizmet etmişti; bu hanedanlar Yunan Selefkî otoritesinden bağımsız olarak otuz yıl boyunca hüküm sürmüş ve hatta Harakini bölgesini kısa bir süreliğine ele geçirebilmişlerdi. Selefkî hükümdarı IV. Antiohos (h. 175-164 MÖ sonunda Persis ve Harakinin üzerinde Yunan otoritesini yeniden tesis etmeyi başarmış ve generali Noumenios'u Harakini valisi olarak atamıştır.
Valiliği
Harakini'nin başkenti İskenderiye, başlangıçta Makedonya hükümdarı Büyük İskender tarafından, doğu başkenti Babil için önemli bir ticaret limanı olarak şehri kullanma niyetiyle kurulmuştu. Ancak şehir beklentileri asla karşılayamadı ve MÖ 3. yüzyılın ortalarında seller nedeniyle yıkıldı. Şehir, IV. Antiohos'un saltanatına kadar yeniden inşa edilmedi ve Antiochia olarak yeniden adlandırıldı. Şehir MÖ 166/5 yılında tamamen restore edildikten sonra, IV. Antiohos, Hyspaosines'i Antiochia ve çevresinin valisi (eparch) olarak atadı.
Bu dönemde Antiochia, MÖ 163'te IV. Antiohos'un hastalıktan erken ölümüne kadar kısa bir süre gelişti ve bu durum Selefkî otoritesinin imparatorluk genelinde zayıflamasına neden oldu. Selefkîlerin zayıflamasıyla birlikte imparatorluk içindeki günümüzde Güney İran'daki Huzistan eyaletinin büyük bir bölümünde yer alan Harakini'nin komşu bölgesi Elamais gibi birçok siyasi birim bağımsızlığını ilan etti. Hyspaosines, artık az çok bağımsız bir hükümdar olmasına rağmen, Selefkîlerin sadık bir tebaası olarak kaldı. Hyspaosines'in Selefkî valisi olarak kalma konusundaki istekliliği muhtemelen Antiochia ile Seleukia arasındaki karlı ticaretin kesintiye uğramasını önlemekten kaynaklanıyordu.
Hükümdarlığı
Selefkîler, İran Part İmparatorluğu tarafından ağır yenilgilere uğratılmıştı; MÖ 148/7'de Part kralı I. Mithridatis (h. 171-132 MÖ) Medya ve Atropatena'yı fethetti ve M.Ö. 141'de Babil'in mülkiyetine geçti. Olaylar Babil astronomi günlüklerinde kayıtlıdır. Partların tehdidi ve yakınlığı Hyspaosines'in bağımsızlığını ilan etmesine neden oldu. MÖ 127'de I. Mithridatis'in oğlu ve halefi II. Fraates, doğudaki göçebelerle yaptığı savaş sırasında beklenmedik bir şekilde öldü. Hyspaosines, Akadca kayıtlarında kral (šarru) olarak kaydedildiği gibi, Babil'i ele geçirerek durumdan yararlandı. Şehir üzerindeki hakimiyeti kısa sürdü; MÖ 127 Kasım ayının başlarında Part generali Timarchus şehri geri aldı.
Buna rağmen Hyspaosines'in birlikleri MÖ 126'ya kadar Babil bölgesini yağmalamaya devam etti. Ancak MÖ 124'te Hyspaosines Part egemenliğini kabul etti ve Harakini'yi bir vasal olarak yönetmeye devam etti. Babil'deki Part generaliyle yazışarak ona Part hükümdarı II. Mithridatis'in (h. 124-91) Elamais'i yendiğini bildirdi. Ayrıca Arsakes'in tahta tahtını da tanrı Bel'e bir hediye olarak Partlara geri verdi. Astronomi günlükleri, kralın MÖ 3 Haziran 124'te hastalandığını ve MÖ 11 Haziran 124'te 85 yaşında öldüğünü bildiriyor. Yaşı, çok yaşlı yaşta ölen yöneticilerin bir listesini veren 2. yüzyıl Romalı tarihçi Lukianos tarafından bildirilmiştir.
Kendisinden sonra yerine kraliçe Thalassia'nın küçük oğlu geçti. Part komutanı Sindates, Harakini valisi olarak atandı.
Kaynakça
- Özel
- ^ Hansman 1991, ss. 363–365; Eilers 1983, s. 487; Erskine, Llewellyn-Jones & Wallace 2017, s. 77; Strootman 2017, s. 194
- ^ a b c d e f g h i j k Hansman 1991, ss. 363–365.
- ^ Curtis 2007, s. 11.
- ^ a b Shayegan 2011, s. 153.
- ^ a b Shayegan 2011, s. 161.
- ^ a b c Shayegan 2011, s. 168.
- ^ Curtis 2007, ss. 10–11; Bivar 1983, s. 33; Garthwaite 2005, s. 76; Brosius 2006, ss. 86–87
- ^ Schuol 2000, ss. 28-40.
- ^ Shayegan 2011, s. 150–151.
- ^ Dąbrowa 2012, s. 170.
- ^ Shayegan 2011, ss. 111, 150–151.
- ^ a b Shayegan 2011, s. 111.
- ^ Shayegan 2011, s. 114.
- ^ a b Shayegan 2011, s. 117.
- ^ Schuol 2000, s. 40.
- ^ Shayegan 2011, s. 154.
- ^ Harmon, A.M. (2018). "Lucian: Long Lives (Macrobii) (16)". Attalus. 27 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020.
- Genel
Antik çalışmalar
- Plinius Doğa Tarihi, VI 139
- Lukianos, Macrobii.
- Babil astronomi günlükleri (şu anda British Museum'da ve özel bir koleksiyonda bulunmaktadır. Aşağıdaki çivi yazılı metinler Hyspaosines'e atıfta bulunmaktadır: British Museum nos 33461, 3386, 55070, 45699, 34274, 45708, 45693, 45853, 33024). Bunlar , 'da yayınlanmıştır: Astronomical Diaries and Related Texts from Babylon, III, Diaries from 164 BC. to 61 B.C. Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Vienna 1996, , pp. 216–282. Özel koleksiyondaki tablet T. G. Pinches tarafından yayınlanmıştır: Babylonian and Oriental Record, Vol. IV, Londra 1890, 131-141 online.
Modern çalışmalar
- Bivar, A.D.H. (1983). "The Political History of Iran Under the Arsacids". Yarshater, Ehsan (Ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ss. 21-99. ISBN .
- Brosius, Maria (2006), The Persians: An Introduction, London & New York: Routledge, ISBN
- (2007), "The Iranian Revival in the Parthian Period", Curtis, Vesta Sarkhosh and Sarah Stewart (Ed.), The Age of the Parthians: The Ideas of Iran, 2, London & New York: I.B. Tauris & Co Ltd., in association with the London Middle East Institute at SOAS and the British Museum, ss. 7-25, ISBN
- Dąbrowa, Edward (2012). "The Arsacid Empire". Daryaee, Touraj (Ed.). The Oxford Handbook of Iranian History. Oxford University Press. ISBN .
- Erskine, Andrew; ; Wallace, Shane (2017). The Hellenistic Court: Monarchic Power and Elite Society from Alexander to Cleopatra. The Classical Press of Wales. ISBN .
- (1983). "Iran and Mesopotamia". Yarshater, Ehsan (Ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ss. 481-505. ISBN .
- Garthwaite, Gene Ralph (2005), The Persians
![image]()
, Oxford & Carlton: Blackwell Publishing, Ltd., ISBN . - Galier, P.L.; P. Lombard, K.M. al-Sindi (2002): Greek Inscriptions from Bahrain, In: Arabian archaeology and epigraphy, 13, pp. 223–26 the Inscription from Bahrain (pdf)
- Hansman, John (1991). "Characene and Charax". Yarshater, Ehsan (Ed.). Encyclopædia Iranica, Volume V/4: C̆es̆tīya–Chinese-Iranian relations VIII (İngilizce). Londra ve New York: Routledge & Kegan Paul. ss. 363-365. ISBN .
- Schuol, Monika (2000), Die Charakene: ein mesopotamisches Königreich in hellenistisch-parthischer Zeit [The State of Characene: One Mesopotamian Kingdom in the Hellenic-Parthian Times] (Almanca), Stuttgart: Steiner, ISBN .
- (2011). Arsacids and Sasanians: Political Ideology in Post-Hellenistic and Late Antique Persia. Cambridge University Press. ISBN .
- Strootman, Rolf (2017). "Imperial Persianism: Seleukids, Arsakids and Fratarakā". Strootman, Rolf; Versluys, Miguel John (Ed.). Persianism in Antiquity
![image]()
. Franz Steiner Verlag. ss. 177-201. ISBN .
Konuyla ilgili yayınlar
- Bosworth, C. E. (1985). "ʿArab i. Arabs and Iran in the pre-Islamic period". Yarshater, Ehsan (Ed.). Encyclopædia Iranica, Volume II/2: Anthropology–ʿArab Moḥammad (İngilizce). Londra ve New York: Routledge & Kegan Paul. ss. 201-203. ISBN .
- Hansman, John F. (1998). "Elymais". Yarshater, Ehsan (Ed.). Encyclopædia Iranica, Volume VIII/4: Elam VI–English IV (İngilizce). Londra ve New York: Routledge & Kegan Paul. ss. 373-376. ISBN .
- Schippmann, K. (1986). "Arsacids ii. The Arsacid dynasty". Yarshater, Ehsan (Ed.). Encyclopædia Iranica, Volume II/5: Armenia and Iran IV–Art in Iran I (İngilizce). Londra ve New York: Routledge & Kegan Paul. ss. 525-536. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hyspaosines Aspasine olarak da yazilir Guney Mezopotamya da bulunan Harakini kralliginin kurucusudur Baslangicta Kral IV Antiohos h 175 164 MO tarafindan tahta cikarilan bir Selefki satrapiydi ancak Selefkilerin Iran ve Babil deki otoritesinin yikilmasi ve ardindan Partlara gecmesinin ardindan MO 141 de bagimsizligini ilan etmistir Hyspaosines MO 127 yilinda kisa bir sure Part sehri Babil i isgal etti ve kayitlarda kral sarru olarak kaydedildi Ancak M O 124 te Part egemenligini tanimak zorunda kalmistir Ayni yil olmus ve yerine kucuk oglu Apodakos gecmistir HyspaosinesHyspaosines in kral olarak sikkesi Charax Spasinu de 126 5 MO tarihinde basilmistirHarakini KraliHukum suresiy 141 124 MOSonra gelenBabil KraliHukum suresi127 MOOnce gelenI ErdevanSonra gelenI ErdevanDogumy 209 BCOlum11 Haziran 124 MOEs ler iThalassiaBabasiSagdodonacusIsim ve gecmisIran kokenli Hyspaosines in adi Farsca veya Baktarca kokenli Helenlestirilmis bir isimdir ve muhtemelen Eski Iran vispa canah her seyi takdir eden kelimesinden turemistir Hyspaosines in babasi Sagdodonacus un gorunuse gore Baktriya kokenli bir soyadi vardi ve kendisi de muhtemelen Baktriya kokenliydi Persis in yerel hanedanlarina frataraka hizmet etmisti bu hanedanlar Yunan Selefki otoritesinden bagimsiz olarak otuz yil boyunca hukum surmus ve hatta Harakini bolgesini kisa bir sureligine ele gecirebilmislerdi Selefki hukumdari IV Antiohos h 175 164 MO sonunda Persis ve Harakinin uzerinde Yunan otoritesini yeniden tesis etmeyi basarmis ve generali Noumenios u Harakini valisi olarak atamistir ValiligiHarakini Haritasi Harakini nin baskenti Iskenderiye baslangicta Makedonya hukumdari Buyuk Iskender tarafindan dogu baskenti Babil icin onemli bir ticaret limani olarak sehri kullanma niyetiyle kurulmustu Ancak sehir beklentileri asla karsilayamadi ve MO 3 yuzyilin ortalarinda seller nedeniyle yikildi Sehir IV Antiohos un saltanatina kadar yeniden insa edilmedi ve Antiochia olarak yeniden adlandirildi Sehir MO 166 5 yilinda tamamen restore edildikten sonra IV Antiohos Hyspaosines i Antiochia ve cevresinin valisi eparch olarak atadi Bu donemde Antiochia MO 163 te IV Antiohos un hastaliktan erken olumune kadar kisa bir sure gelisti ve bu durum Selefki otoritesinin imparatorluk genelinde zayiflamasina neden oldu Selefkilerin zayiflamasiyla birlikte imparatorluk icindeki gunumuzde Guney Iran daki Huzistan eyaletinin buyuk bir bolumunde yer alan Harakini nin komsu bolgesi Elamais gibi bircok siyasi birim bagimsizligini ilan etti Hyspaosines artik az cok bagimsiz bir hukumdar olmasina ragmen Selefkilerin sadik bir tebaasi olarak kaldi Hyspaosines in Selefki valisi olarak kalma konusundaki istekliligi muhtemelen Antiochia ile Seleukia arasindaki karli ticaretin kesintiye ugramasini onlemekten kaynaklaniyordu HukumdarligiSelefkiler Iran Part Imparatorlugu tarafindan agir yenilgilere ugratilmisti MO 148 7 de Part krali I Mithridatis h 171 132 MO Medya ve Atropatena yi fethetti ve M O 141 de Babil in mulkiyetine gecti Olaylar Babil astronomi gunluklerinde kayitlidir Partlarin tehdidi ve yakinligi Hyspaosines in bagimsizligini ilan etmesine neden oldu MO 127 de I Mithridatis in oglu ve halefi II Fraates dogudaki gocebelerle yaptigi savas sirasinda beklenmedik bir sekilde oldu Hyspaosines Akadca kayitlarinda kral sarru olarak kaydedildigi gibi Babil i ele gecirerek durumdan yararlandi Sehir uzerindeki hakimiyeti kisa surdu MO 127 Kasim ayinin baslarinda Part generali Timarchus sehri geri aldi Buna ragmen Hyspaosines in birlikleri MO 126 ya kadar Babil bolgesini yagmalamaya devam etti Ancak MO 124 te Hyspaosines Part egemenligini kabul etti ve Harakini yi bir vasal olarak yonetmeye devam etti Babil deki Part generaliyle yazisarak ona Part hukumdari II Mithridatis in h 124 91 Elamais i yendigini bildirdi Ayrica Arsakes in tahta tahtini da tanri Bel e bir hediye olarak Partlara geri verdi Astronomi gunlukleri kralin MO 3 Haziran 124 te hastalandigini ve MO 11 Haziran 124 te 85 yasinda oldugunu bildiriyor Yasi cok yasli yasta olen yoneticilerin bir listesini veren 2 yuzyil Romali tarihci Lukianos tarafindan bildirilmistir Kendisinden sonra yerine kralice Thalassia nin kucuk oglu gecti Part komutani Sindates Harakini valisi olarak atandi KaynakcaOzel Hansman 1991 ss 363 365 Eilers 1983 s 487 Erskine Llewellyn Jones amp Wallace 2017 s 77 Strootman 2017 s 194 a b c d e f g h i j k Hansman 1991 ss 363 365 Curtis 2007 s 11 a b Shayegan 2011 s 153 a b Shayegan 2011 s 161 a b c Shayegan 2011 s 168 Curtis 2007 ss 10 11 Bivar 1983 s 33 Garthwaite 2005 s 76 Brosius 2006 ss 86 87 Schuol 2000 ss 28 40 Shayegan 2011 s 150 151 Dabrowa 2012 s 170 Shayegan 2011 ss 111 150 151 a b Shayegan 2011 s 111 Shayegan 2011 s 114 a b Shayegan 2011 s 117 Schuol 2000 s 40 Shayegan 2011 s 154 Harmon A M 2018 Lucian Long Lives Macrobii 16 Attalus 27 Mart 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Ekim 2020 GenelAntik calismalar Plinius Doga Tarihi VI 139 Lukianos Macrobii Babil astronomi gunlukleri su anda British Museum da ve ozel bir koleksiyonda bulunmaktadir Asagidaki civi yazili metinler Hyspaosines e atifta bulunmaktadir British Museum nos 33461 3386 55070 45699 34274 45708 45693 45853 33024 Bunlar da yayinlanmistir Astronomical Diaries and Related Texts from Babylon III Diaries from 164 BC to 61 B C Verlag der Osterreichischen Akademie der Wissenschaften Vienna 1996 3 7001 2578 X pp 216 282 Ozel koleksiyondaki tablet T G Pinches tarafindan yayinlanmistir Babylonian and Oriental Record Vol IV Londra 1890 131 141 online Modern calismalar Bivar A D H 1983 The Political History of Iran Under the Arsacids Yarshater Ehsan Ed The Cambridge History of Iran Volume 3 1 The Seleucid Parthian and Sasanian Periods Ingilizce Cambridge Cambridge University Press ss 21 99 ISBN 0 521 20092 X Brosius Maria 2006 The Persians An Introduction London amp New York Routledge ISBN 978 0 415 32089 4 2007 The Iranian Revival in the Parthian Period Curtis Vesta Sarkhosh and Sarah Stewart Ed The Age of the Parthians The Ideas of Iran 2 London amp New York I B Tauris amp Co Ltd in association with the London Middle East Institute at SOAS and the British Museum ss 7 25 ISBN 978 1 84511 406 0 Dabrowa Edward 2012 The Arsacid Empire Daryaee Touraj Ed The Oxford Handbook of Iranian History Oxford University Press ISBN 978 0 19 987575 7 Erskine Andrew Wallace Shane 2017 The Hellenistic Court Monarchic Power and Elite Society from Alexander to Cleopatra The Classical Press of Wales ISBN 978 1910589625 1983 Iran and Mesopotamia Yarshater Ehsan Ed The Cambridge History of Iran Volume 3 1 The Seleucid Parthian and Sasanian Periods Ingilizce Cambridge Cambridge University Press ss 481 505 ISBN 0 521 20092 X Garthwaite Gene Ralph 2005 The Persians Oxford amp Carlton Blackwell Publishing Ltd ISBN 978 1 55786 860 2 Galier P L P Lombard K M al Sindi 2002 Greek Inscriptions from Bahrain In Arabian archaeology and epigraphy 13 pp 223 26 the Inscription from Bahrain pdf Hansman John 1991 Characene and Charax Yarshater Ehsan Ed Encyclopaedia Iranica Volume V 4 C es tiya Chinese Iranian relations VIII Ingilizce Londra ve New York Routledge amp Kegan Paul ss 363 365 ISBN 978 0 939214 71 6 Schuol Monika 2000 Die Charakene ein mesopotamisches Konigreich in hellenistisch parthischer Zeit The State of Characene One Mesopotamian Kingdom in the Hellenic Parthian Times Almanca Stuttgart Steiner ISBN 3 515 07709 X 2011 Arsacids and Sasanians Political Ideology in Post Hellenistic and Late Antique Persia Cambridge University Press ISBN 9780521766418 Strootman Rolf 2017 Imperial Persianism Seleukids Arsakids and Frataraka Strootman Rolf Versluys Miguel John Ed Persianism in Antiquity Franz Steiner Verlag ss 177 201 ISBN 978 3515113823 Konuyla ilgili yayinlarBosworth C E 1985 ʿArab i Arabs and Iran in the pre Islamic period Yarshater Ehsan Ed Encyclopaedia Iranica Volume II 2 Anthropology ʿArab Moḥammad Ingilizce Londra ve New York Routledge amp Kegan Paul ss 201 203 ISBN 978 0 71009 102 4 Hansman John F 1998 Elymais Yarshater Ehsan Ed Encyclopaedia Iranica Volume VIII 4 Elam VI English IV Ingilizce Londra ve New York Routledge amp Kegan Paul ss 373 376 ISBN 978 1 56859 053 0 Schippmann K 1986 Arsacids ii The Arsacid dynasty Yarshater Ehsan Ed Encyclopaedia Iranica Volume II 5 Armenia and Iran IV Art in Iran I Ingilizce Londra ve New York Routledge amp Kegan Paul ss 525 536 ISBN 978 0 71009 105 5