Zeniti

Zeniti (Gürcüce: ზენითი), Gürcistan'ın Acara Özerk Cumhuriyeti'nde, Kobuleti belediyesi sınırları içinde bir köydür.

Tarihçe

Zeniti köyünün bulunduğu yer, antik çağda Kolheti Krallığı'nın sınırları içindeydi. Orta Çağ'da Gürcü krallıkları ve prenslikleri idaresinde yer aldı. İÖ 3. yüzyıldan kalmış olan yekpare taştan üzüm sıkma teknesi, buranın çok eski bir yerleşim alanı olduğunu göstermektedir. Osmanlılar bu yerleşimi 18. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmişlerdir. Osmanlı idaresinden önce başlamak üzere, bu bölge 17. yüzyılın ortalarından 1770'lere değin Tavdgiridze ailesinin mülküydü.

Zeniti köyü, uzun süre Osmanlı idaresinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Ardından iki ülke arasında karşılıklı göçü öngören İstanbul Antlaşması imzalandı. Buna bağlı olarak Müslüman Gürcülerin bölgeden göç ettiği bilinmektedir. Göç gerçekleşmeden, Çürüksu-Batum bölgesinin Ruslara teslimi sırasında bölgede bulunan Aleksandr Frenkel 1879'da yayımlanan kitabında Zeniti köyünün nüfusunu 41 hane ve 67 kişi olarak vermiştir. Ancak bu nüfusun sadece erkek nüfusu olması ihtimali vardır. Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze ise, 1891 yılından önce Zeniti köyünden 40 hanenin göç ettiğini ve köyde 55 hanenin kaldığını belirtmiştir. Kintrişi ve Çakvi vadilerindeki köylerin Gürcü hocalarla dolu olduğunu, sadece Zeniti ve Kobuleti yedi hoca olduğunu yazmıştır. Bu tarihte Zeniti köyüne bir cami ve medrese bulunuyordu. Çiçinadze köyün adını Zenati (ზენათი) ve Zeneti (ზენეთი) şeklinde yazmıştır.

Rus idaresinin 1886 nüfus sayımında Zeniti (Зенити) olarak kaydettiği köy, Batum sancağının Kintrişi kazasına bağlı Açkvistavi nahiyesinin iki köyünde biriydi ve Açkvistavi bu nahiyenin idari merkeziydi. Zeniti köyünün nüfusu, 75'i erkek ve 54'ü kadın olmak üzere, 18 hanede yaşayan 129 kişiden oluşuyordu. Köy halkı, Müslüman Gürcü anlamında "Acaralı" olarak kaydedilmiştir.

Tarihçi Oktay Özel, asıl olarak Katamadze (Katamize) ailesinin göçünü anlattığı Kiske Kuşunun Peşinde adlı kitabında, Zeniti'yi bu ailenin yaşadığı ve göç ettiği köyler arasında sayar.

Coğrafya

Zeniti köyü, Mesheti Dağı'nın batı eteğinde, deniz seviyesinden yaklaşık 160 metre yükseklikte yer alır. Kobuleti kasabasına 16 kilometre uzaklıktadır.

Nüfus

Zeniti köyünde 2002 yılında 980 kişi, 2014 yılında 764 kişi yaşıyordu.

Kaynakça

1. ^ ""ზენითის საწნახელი" - აჭარის კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სააგენტო". 24 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2024. 
2. ^ "A. Frenkel, Очерки Чурук-су и Батума, Tiflis, 1879, s. 13, 107". 18 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2024. 
3. ^ Aleksandr Samoyloviç Frenkel, Çürüksu ve Batum Notları - Osmanlı'nın Kafkaslara Vedası (Türkçesi: Eyüp Karakuş), İstanbul, 2023, s. 39,
4. ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü (ქარველ მაჰმადიანთ დიდი გადასახლება ოსმალეთში მუჰაჯირი-ემიგრაცია), Tiflis, 1912, s. 122". 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2024. 
5. ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში), Tiflis, 1913, s. 15, 39". 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2024. 
6. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" 1276". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2024. 
7. ^ Oktay Özel, Kiske Kuşunun Peşinde, İstanbul, 2024, s. 30 vd,