Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Anapa (Rusça: Ана́па; Adigece: Bığurkal/Быгъуркъал), Rusya Federasyonu'na bağlı Krasnodar Krayı'nın Karadeniz kıyısında bulunan kentsel alan ve bu alanın merkezi olan önemli turizm ve liman kenti. Nüfusu 2002 sayımına göre 53.493'tür.
| Anapa Bığurkal/Быгъуркъал | |
|---|---|
Ана́па | |
 | |
 Bayrak  Arma | |
| Ülke |  Rusya |
| Kray | Krasnodar |
| İdare | |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 58.983 km² |
| Nüfus (2002) | |
| • Toplam | 53,493 |
| • Yoğunluk | 1.185/km² |
| Zaman dilimi | [[UTC]] (MSK) |
Resmî site anapa-official.ru | |
Tarihçe
Anapa yöreleri bugünkü Adıgelerin (Çerkeslerin) ataları sayılan Meotların (Мыутӏэ) güçlü bir topluluğu olan Sindlerin bir yerleşim alanıydı. MÖ 7.-6. yüzyıllarda Sind-Meot toplulukları ile Greklerin ticari ilişkileri kurulmuş, 6-5. yüzyıllarda Kerç Boğazı, Karadeniz ve Azak Denizi kıyılarında Grek kolonileri (kentleri) doğmaya başlamıştı.
MÖ 480 yılında merkezi Panticapaeum olarak doğan Bosporos Krallığı'nın yanında, merkezi şimdiki Anapa yerinde bulunan Sindika limanı olan Sindika ya da Sind Krallığı bulunuyordu. Bu yerler şimdiki Güney Rusya ve Kafkasya'dan Yunanistan'a ve Akdeniz çevresine yapılan buğday, hayvan, şarap, kurutulmuş ve tuzlanmış balık ve köle ihracatının merkezleri konumundaydılar. Sindika, Bosporos Krallığı tarafından ele geçirildi, Sindler ve onlara yardım eden Meotların saldırıları sonucu tahrip olan Sindika kenti yerinde Gorgippia adlı bir Grek kenti kuruldu.
Sindika, en az bir yüzyıl kadar yaşadıktan sonra, kuzeydoğu steplerinden yönelen saldırılar nedeniyle Bosporos Krallığına katılmak zorunda kaldı. Bosporos, MÖ 3. yüzyılda, sulama tekniğinin gelişmesi sayesinde üretim artışı ve ucuzluk yaratan Mısır buğdayının rekabeti karşısında askeri ve ekonomik bir çöküş süreci içine girdi.
MS 2 yüzyılda beliren Gotlar'ın, ardından 4. yüzyılda şiddetlenen Hun'ların saldırıları sonucu bütün bu kıyı kentleri yağmalanıp yıkıldı,deniz ticareti ile birlikte kentsel yaşam da sona erdi.
Anapa'nın kuruluşu
Anapa, Bığurkale adıyla, Adıgelerin dışa açılan önemli limanlarından biriydi. Özellikle Bizans, Venedik, Cenevizli ve Osmanlı ticaret gemilerinin ve misyonerlerin uğrak yerlerindendi.
Osmanlı Devleti 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ile Kırım Hanlığı üzerindeki korumasını yitirdi. Ruslar General A.V.Suvarov komutasında, Kırım ve Çerkesya sınırını oluşturan ve hukuksal açıdan Kırım'a ait olan topraklarda, yani Kuban Irmağı kuzey yakasında, Karadeniz'e doğru, boylu boyunca müstahkem hatlar inşa ederek, ileride Adigeler'in Kuban Irmağının kuzeyine geçip, göçebe Nogaylar ve Kalmuk'lar ile birleşmesini önlemek ve Kırım Hanlığı'nı ilhak etmek için hazırlık amaçlı çalışmalarını sürdürüyorlardı.
Bu gelişimden kaygı duyan Adıgeler Osmanlılardan yardım ve ittifak isteğinde bulundular. Osmanlılar da Ferah Ali Paşa'yı, Çerkesya'ya,Soğucak (Gelencik yakınında) muhafızlığına atadılar. Osmanlılar Tsemez (Ц1эмэз) koyundaki Sucuk-Kale veya Soğucak (Bugün "Novorossiysk") ile birlikte,1781'de Fransız mühendislerinin de yardımıyla Anapa kalesini kurdular.
Osmanlı-Rus savaşları
Anapa 1791'de Rusların eline geçti, ama 1792 Yaş Antlaşması ile Osmanlılara geri verildi. 1806-12 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında, Nisan 1807'de yeniden Rusların eline geçen Anapa, 1812 Bükreş Antlaşması gereğince Sucuk-Kale ile birlikte yeniden Osmanlılara geri verildi.
1828-29 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında, 12 Haziran 1828'de Anapa Rusların eline geçti, 1829 Edirne Antlaşması ile Osmanlılar Anapa'yı ve Karadeniz kıyısındaki Çerkesya topraklarını (Kuban ve Bzıb ırmakları arası) terk ettiler.
12 Haziran 1828'de Rusların eline geçene değin, bir Osmanlı Kalesi olan Anapa, aynı zamanda Çerkesya'nın da başkenti konumundaydı. Çerkesya'yı oluşturan her bölge (eyalet) ya da topluluğun yerel meclisleri tarafından seçilen temsilciler Anapa'da toplanıyorlardı. Ülke dışına gönderilecek elçiler, askeri komutanlar, yargıçlar, Rus saldırılarının arttığı dönemlerde, Adıge güçlerine komuta etmek üzere Hakim denilen ve sınırsız yetkiler verilen bir önder de seçilirdi. Ayrıca bölge (eyalet) komutanları da seçiliyordu. Örneğin dönemin ünlü Adıge komutanlarından Aşeguago Pşıquy'un (ölm. Mayıs 1838) komutasında sürekli 6 bin, savaş zamanında da 12 bin atlı asker bulunuyordu.
Anapa ve Karadeniz kıyısındaki bütün Rus kaleleri 1853-56 Kırım Savaşı sırasında Ruslarca tahliye edildi. Ama 1856 Paris Antlaşması gereğince, bu yerler Rus etki alanı içinde sayıldığından, yeniden Ruslarca ele geçirildi.
Adıge sürgünü
Ruslar 1864 Adıge sürgünü çerçevesinde Anapa yöresini de Adıge (Natuhay) nüfusundan arındırdılar. Daha sonra, Rus ordusundaki bazı Adıge subay ve erler tarafından, özel bir izinle Anapa yakınlarında kurulmuş olan Hatramtuk (Хьатрамтыку) köyü (şimdiki Rusça adı- "Суворов- Черкесский";bk."Natuhayların İzinde",Cherkessia.net) 1924'te Natuhay adıyla Adıge Cumhuriyeti'nin Tahtamukay rayonuna taşındı (bk. Vikipedi-tıklayın-, Adıge sürgünü, Adigey, Krasnodar Kray, Sindika).
Notlar
- ^ V.Diakov-S.Kovalev, İlkçağ Tarihi, Ankara, 1987, s. 512-513.
- ^ W.E.D. Allen ve ölü Paul Muratoff, Kafkas Harekatı 1828-1921 Türk-Kafkas Snırındaki Harplerin Tarihi, Gnkur Basımevi, Ankara, 1966, s. 18; Adıge tarihçisi Ashad K'ırğ, Tehlike Hep Kuzeyden Geliyordu, Kuzey Kafkasya KD, sayı 85-86, İstanbul, 1992, s. 23-25.
- ^ Gen. İsmail Berkok, Tarihte Kafkasya, İstanbul, 1958, s. 371.
- ^ Ali Kasumov-Hasan Kasmov, Çerkes Soykırımı, Ankara, 1995, s. 90.
- ^ Age, s. 98-99.
- ^ Adıge tarihçisi Ançoko K'eraş, Çerkesya'nın Dış Ülkelerle İlişkileri, Kuzey Kafkasya KD, sayı 83-84, s. 9-11; Age, Çerkes Soykırımı, s. 116; Jineps gazetesi, Eylül 2006 Ek-1, s. 8.
- ^ Age, Çerkes Soykırımı, s. 161-162.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Anapa Rusca Ana pa Adigece Bigurkal Bygurkal Rusya Federasyonu na bagli Krasnodar Krayi nin Karadeniz kiyisinda bulunan kentsel alan ve bu alanin merkezi olan onemli turizm ve liman kenti Nufusu 2002 sayimina gore 53 493 tur Anapa Bigurkal BygurkalAna paBayrakArmaUlkeRusyaKrayKrasnodarIdareYuzolcumu Toplam58 983 km Nufus 2002 Toplam53 493 Yogunluk1 185 km Zaman dilimi UTCUTC 04 00 MSK Resmi site anapa official ruTarihceAnapa yoreleri bugunku Adigelerin Cerkeslerin atalari sayilan Meotlarin Myutӏe guclu bir toplulugu olan Sindlerin bir yerlesim alaniydi MO 7 6 yuzyillarda Sind Meot topluluklari ile Greklerin ticari iliskileri kurulmus 6 5 yuzyillarda Kerc Bogazi Karadeniz ve Azak Denizi kiyilarinda Grek kolonileri kentleri dogmaya baslamisti MO 480 yilinda merkezi Panticapaeum olarak dogan Bosporos Kralligi nin yaninda merkezi simdiki Anapa yerinde bulunan Sindika limani olan Sindika ya da Sind Kralligi bulunuyordu Bu yerler simdiki Guney Rusya ve Kafkasya dan Yunanistan a ve Akdeniz cevresine yapilan bugday hayvan sarap kurutulmus ve tuzlanmis balik ve kole ihracatinin merkezleri konumundaydilar Sindika Bosporos Kralligi tarafindan ele gecirildi Sindler ve onlara yardim eden Meotlarin saldirilari sonucu tahrip olan Sindika kenti yerinde Gorgippia adli bir Grek kenti kuruldu Sindika en az bir yuzyil kadar yasadiktan sonra kuzeydogu steplerinden yonelen saldirilar nedeniyle Bosporos Kralligina katilmak zorunda kaldi Bosporos MO 3 yuzyilda sulama tekniginin gelismesi sayesinde uretim artisi ve ucuzluk yaratan Misir bugdayinin rekabeti karsisinda askeri ve ekonomik bir cokus sureci icine girdi MS 2 yuzyilda beliren Gotlar in ardindan 4 yuzyilda siddetlenen Hun larin saldirilari sonucu butun bu kiyi kentleri yagmalanip yikildi deniz ticareti ile birlikte kentsel yasam da sona erdi Anapa nin kurulusuAnapa Bigurkale adiyla Adigelerin disa acilan onemli limanlarindan biriydi Ozellikle Bizans Venedik Cenevizli ve Osmanli ticaret gemilerinin ve misyonerlerin ugrak yerlerindendi Osmanli Devleti 1774 Kucuk Kaynarca Antlasmasi ile Kirim Hanligi uzerindeki korumasini yitirdi Ruslar General A V Suvarov komutasinda Kirim ve Cerkesya sinirini olusturan ve hukuksal acidan Kirim a ait olan topraklarda yani Kuban Irmagi kuzey yakasinda Karadeniz e dogru boylu boyunca mustahkem hatlar insa ederek ileride Adigeler in Kuban Irmaginin kuzeyine gecip gocebe Nogaylar ve Kalmuk lar ile birlesmesini onlemek ve Kirim Hanligi ni ilhak etmek icin hazirlik amacli calismalarini surduruyorlardi Bu gelisimden kaygi duyan Adigeler Osmanlilardan yardim ve ittifak isteginde bulundular Osmanlilar da Ferah Ali Pasa yi Cerkesya ya Sogucak Gelencik yakininda muhafizligina atadilar Osmanlilar Tsemez C1emez koyundaki Sucuk Kale veya Sogucak Bugun Novorossiysk ile birlikte 1781 de Fransiz muhendislerinin de yardimiyla Anapa kalesini kurdular Osmanli Rus savaslariAnapa 1791 de Ruslarin eline gecti ama 1792 Yas Antlasmasi ile Osmanlilara geri verildi 1806 12 Osmanli Rus Savasi sirasinda Nisan 1807 de yeniden Ruslarin eline gecen Anapa 1812 Bukres Antlasmasi geregince Sucuk Kale ile birlikte yeniden Osmanlilara geri verildi 1828 29 Osmanli Rus Savasi sirasinda 12 Haziran 1828 de Anapa Ruslarin eline gecti 1829 Edirne Antlasmasi ile Osmanlilar Anapa yi ve Karadeniz kiyisindaki Cerkesya topraklarini Kuban ve Bzib irmaklari arasi terk ettiler 12 Haziran 1828 de Ruslarin eline gecene degin bir Osmanli Kalesi olan Anapa ayni zamanda Cerkesya nin da baskenti konumundaydi Cerkesya yi olusturan her bolge eyalet ya da toplulugun yerel meclisleri tarafindan secilen temsilciler Anapa da toplaniyorlardi Ulke disina gonderilecek elciler askeri komutanlar yargiclar Rus saldirilarinin arttigi donemlerde Adige guclerine komuta etmek uzere Hakim denilen ve sinirsiz yetkiler verilen bir onder de secilirdi Ayrica bolge eyalet komutanlari da seciliyordu Ornegin donemin unlu Adige komutanlarindan Aseguago Psiquy un olm Mayis 1838 komutasinda surekli 6 bin savas zamaninda da 12 bin atli asker bulunuyordu Anapa ve Karadeniz kiyisindaki butun Rus kaleleri 1853 56 Kirim Savasi sirasinda Ruslarca tahliye edildi Ama 1856 Paris Antlasmasi geregince bu yerler Rus etki alani icinde sayildigindan yeniden Ruslarca ele gecirildi Adige surgunuRuslar 1864 Adige surgunu cercevesinde Anapa yoresini de Adige Natuhay nufusundan arindirdilar Daha sonra Rus ordusundaki bazi Adige subay ve erler tarafindan ozel bir izinle Anapa yakinlarinda kurulmus olan Hatramtuk Hatramtyku koyu simdiki Rusca adi Suvorov Cherkesskij bk Natuhaylarin Izinde Cherkessia net 1924 te Natuhay adiyla Adige Cumhuriyeti nin Tahtamukay rayonuna tasindi bk Vikipedi tiklayin Adige surgunu Adigey Krasnodar Kray Sindika Notlar V Diakov S Kovalev Ilkcag Tarihi Ankara 1987 s 512 513 W E D Allen ve olu Paul Muratoff Kafkas Harekati 1828 1921 Turk Kafkas Snirindaki Harplerin Tarihi Gnkur Basimevi Ankara 1966 s 18 Adige tarihcisi Ashad K irg Tehlike Hep Kuzeyden Geliyordu Kuzey Kafkasya KD sayi 85 86 Istanbul 1992 s 23 25 Gen Ismail Berkok Tarihte Kafkasya Istanbul 1958 s 371 Ali Kasumov Hasan Kasmov Cerkes Soykirimi Ankara 1995 s 90 Age s 98 99 Adige tarihcisi Ancoko K eras Cerkesya nin Dis Ulkelerle Iliskileri Kuzey Kafkasya KD sayi 83 84 s 9 11 Age Cerkes Soykirimi s 116 Jineps gazetesi Eylul 2006 Ek 1 s 8 Age Cerkes Soykirimi s 161 162