Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Burgonya Düklüğü, Duché de Bourgogne (Fransızca) veya Hertogdom Bourgondië (Felemenkçe), Frank Krallığı’nın parçalanmasıyla 877’de bağımsız siyasi bir yapıya kavuşmuş ve 1477’ye kadar bağımsızlığını muhafaza edebilmiştir. Bu süre zarfında farklı hanedanlar dukalığı yönetmiştir. Dokuzuncu yüzyılın sonunda kurulan üçüncü Burgonya Krallığı'nı yöneten hanedanlık 956'da sona erdikten sonra bir Robertiyen ailesi tarafından yönetilen Burgonya, bu ailenin 1361'de sona ermesiyle birlikte, 1364'te Fransız kralı II. Jean'ın dördüncü oğlu 'e verilmiştir.
Burgonya Düklüğü | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1032-1477 | |||||||||||
 Bayrak  Arma | |||||||||||
 | |||||||||||
| Tür | Fransa Krallığı'nın Vasalı | ||||||||||
| Başkent | Dijon | ||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Latince Fransızca Felemenkçe | ||||||||||
| Resmî din | Katoliklik | ||||||||||
| Hükûmet | Feodal monarşi | ||||||||||
| |||||||||||
| Tarihî dönem | Orta Çağ | ||||||||||
| |||||||||||
| Para birimi | , , | ||||||||||
| |||||||||||
| Günümüzdeki durumu |  Belçika Fransa Almanya Lüksemburg Hollanda | ||||||||||
1364’den itibaren Valois hanedanın idaresine giren Burgonya düklük toprakları bugünkü coğrafî Burgonya'yı aşıp 15. yüzyıl Batı Avrupa'sının en zengin ve güçlü devletlerinden biri olmuştur. Valois-Burgonya dükleri, toprakları günümüzde Belçika, Lüksemburg ve Hollanda’nın tamamına, kuzey ve doğu Fransa’da bazı bölgelere ve Almanya’nın batısına kadar uzanan bir devlet kurmuşlardır.
Burgonya Düklüğü, 1477'de sonucunda Burgonya Dükü Cesur Charles'ın ölümü sonrasında unvanları kızı 'ye kalmıştır. Marie ise I. Maximilian ile evlidir. Bundan dolayı Topraklar sonradan Fransa Krallığı ile Kutsal Roma İmparatorluğu arasında paylaşılmıştır.
Tarihi
Galyalılar zamanında tarafından işgal edilen bölge, MÖ 52'de Jül Sezar'a karşı yapılan direnişlerin merkezi olmuştur. Bölge, adını Cermenlerden olan Burgundlar'dan almaktadır. MÖ 475-480'e doğru Burgundlar bölgeye (Burgundya) yerleşmiştir. Bölgenin büyük bir kısmı Orta Çağ'da art arda gelen değişik Burgon krallıklarının dışında kalmıştır. 877'den beri bağımsız olmuş olan Burgonya Düklüğü 1477'de Fransız kralı XI. Louis tarafından Fransa'ya bağlanmıştır.
Burgonya Krallıkları
- 1. Burgonya Krallığı: Burgondların krallığı adı altında anılır 534'te Franklar tarafından fethedilmiştir.
- 2. Burgonya Krallığı: Merovenj prensi I. Clotaire'in oğlu tarafından 561'de kurulmuştur. Charles Martel tarafından 'ye bağlanmıştır.
- 3. Burgonya Krallığı: Burgonya Sijuran Krallığı adı altında anılır ve 879'da , 'ın eniştesi olan Boson'a verilmiştir.
- 4. Burgonya Krallığı: 888'de Burgonya Transjuran'da Auxerre kontu Rudolf tarafından kurulup, oğlu II. Rudolf tarafından Boson Krallığı'nın 934'te satın alınmasıyla genişlemiştir. Böylece iki Burgonya krallığı birleşip Arles Krallığı ya da Burgonya-Provans Krallığı adını almıştır. 1032'de imparator II. Konrad tarafından Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğuna bağlanmıştır.
Valois Hanedanı ve Burgonya Dukalığı
Burgonya Dukalığı’nın 1369 ve 1530 yılları arasındaki siyasi tarihi, Avrupa’da ortaçağ devlet inşasının en iyi örneklerinden birini sunmaktadır. Fransa Krallığı’na bağlı vasal statüsündeki Burgonya Dukalığı, esasen Dük III. Filip’in (, saltanatı 1419-1467) ve oğlu I. Şarl’ın (Charles le Téméraire, saltanatı 1467-1477) saltanatları süresinde merkezi bir devlet biçimine kavuşmuştur. Bu dönemde Valois hanedanından olan Burgonya dükleri, savaş ve evlilikler yoluyla güçlü ve bileşik bir siyasi yapı kurmayı başarmışlardır. Burgonya Devleti’nin ağırlık merkezi, Alçak Ülkeler (Low Countries) olarak tabir edilen Flander, Brabant ve Hollanda gibi Kuzey Denizi havzasındaki ticarete hâkim en zengin vilayetlerinde bulunmaktaydı. Burgonya dükleri, iktidarlarını güçlendirmek için hukuki ve mali işleri merkezi otoritenin denetimine bağlayarak Gent ve Bruges gibi zengin ve bağımsız büyük şehirlerin gücünü baltalamaya yönelik bir siyasi program yürütmüşlerdir.
Bundan başka dükler, merkezi idarenin tesisi için etkili bir yöntem daha kullanmışlardır. Merkezi devlet inşasını destekleyen yeni bir hâkim sınıf oluşturarak, bu idari zümreye yerel siyasi seçkinlerin (kentli patrisyenler), varlıklı tüccarların ve bankacıların katılmalarını sağlamışlardır. Özellikle kentli tüccar ve bankacılar, dönemin sınırlı yatırım olanaklarını göz önünde bulundurarak, çıkarlarını çeşitlendirmek için devlet görevlerini elde etmeye istekliydiler. Ancak Burgonya düklerinin iktidarı merkezileştirme çabaları, Gent ve Bruges gibi şehirlerdeki zanaatkârların ve yerel seçkinlerin çıkarlarına ters düşen çatışmacı bir siyasetti. Nitekim Burgonya sarayının denetimi artırma ve vergilendirme baskısına karşı, yüzyıl boyunca farklı kentler art arda birçok şiddetli isyanlara girişmişlerdir. Bu isyanlar zorla bastırılabilmiştir. Her hâlükârda Burgonya Dukalığı, 15. yüzyılda ve 16. yüzyılın başlarında Avrupa’nın en önemli siyasi ve ekonomik güçlerinden birisi haline gelmiştir.
15. yüzyılda Avrupa’da merkezi devletlerin inşası sürecinde Burgonya merkezkaç ve merkeziyetçi siyasi güçler arasında çelişkili ve gerilimli iç dinamiklerin neticesinde tesis edilmiştir. Özellikle Batı Avrupa’da, savaşların küçük ölçekli feodal çatışmaların yerine büyük ve daimi ordular tarafından icra edilir hale gelmesi, devletlerin ortaya çıkmasını sağlayan önemli bir diğer unsur olmuştur. Geç Orta Çağ döneminde Avrupa devletlerinin mali geliri iki kat artınca, daha profesyonel bir vergilendirme sistemi oluşmaya başlamıştır. Bu dönüşümün bir sonucu olarak önemini ve gelirlerinin çoğunu kaybeden küçük ve yerel soylular, dük ve kralların hizmetine girerek kayıplarını telafi etme çabasına girmişlerdir. Ancak Burgonyalı soylular, devlet görevi ve makam edinmek için daha yetenekli, eğitimli ve profesyonel kentli burjuva yetkililerle rekabet etmek zorunda kalmışlardır. Dük III. Filip ve I. Şarl’ın iktidarı tek elde toplama çabalarına rağmen, Burgonya Dukalığı’nın yasal konumu gerçek anlamda bir devlet olmaktan uzaktı. Bazı tarihçiler dukalığın, hükümdarın şahsi otoritesi altında suni bir birlik sergileyen ancak gerçekte çok parçalı ve yarı bağımsız beylik mülklerinden mürekkep derleme bir yapıya sahip olduğunu vurgulamışlardır. Her ne kadar III. Filip ve I. Şarl, merkezi kurumlar oluşturmuş olsalar da farklı bölgeler ortak bir idari ve hukuki mevzuatı paylaşmıyorlardı. Ayrıca Burgonya dükleri yer yer bağımsız hareket etme imkânı bulsalar da, yasal olarak Fransa Krallığı’na ve Kutsal Roma İmparatorluğu’na tâbi devlet statüsünden kurtulamamışlardır. Burgonya düklerin en önemli sancılarından birisi buydu ve hep bağımsız bir krallığa kavuşma hayalinin peşinden gitmişlerdir.
Avrupa’nın 15. yüzyıldaki siyasi koşulları, Burgonya düklerine yasal statülerini yükseltmeleri için pek az alan bırakıyordu. Burgonya Dükü ‘Korkusuz Jean (Jan Zonder Vrees, saltanatı 1404–1419), tahta oturunca Fransa hanedanı üzerinde etkinliğini artırmak için çatışmacı bir siyaset gütmüş ve Fransa kraliyetindeki veraset mücadelesine müdahil olmuştur. Dükün amcası ve Fransa Kralı IV. Şarl’ın akli dengesinin giderek bozulması bir iktidar boşluğu yaratmıştır. Bu durumdan istifade eden Dük Jean, kralın kardeşi Orléans Dükü Louis ile Fransa tahtı üzerinde hâkimiyet çatışmasına girmiş ve nihayet 1407’de Louis’i suikastla öldürterek bertaraf etmiştir. Bunun üzerine patlak veren iç savaş neticesinde, Dük Jean 1418’de Paris’i ele geçirerek kendisini Fransa kralının hamisi ilan etmiştir.
Ne var ki Burgonya dükü daha bağımsız hareket eder hale gelse de, Fransız Valois hanedanı kendisini düşman olarak görmeye başlamıştır. Nitekim Dük Jean’ın çatışmacı siyaseti sonucunda kendisi de suikastla öldürülmüştür. 1419’da, Fransa tahtının varisi ve sonraki Kral VII. Şarl ile yaptığı barış görüşmesi sırasında, Montereau Köprüsünde Şarl’ın iki yakın danışmanı tarafından öldürülmüştür. Tüm hızıyla süren Yüzyıl Savaşlarına denk gelen Fransız Valois ve Burgonya hanedanlarının bu çekişmesinden faydalanan İngiltere olmuştur. Zira Agincourt Savaşı’nda (1415) İngiltere karşısında Fransa ağır bir hezimete uğramış ve zayıflamıştır. Bununla birlikte Burgonya Dükü III. Filip İngilizlerle ittifak kurarak babasının intikamını almıştır. Bu ittifak sayesinde imzalanan ’yla (1420) İngiltere Kralı V. Henry Fransa kraliyet tahtının yasal sahibi haline gelmiştir.
1435’te ’nde Burgonya Dükü III. Filip ile Fransa Kralı VII. Şarl arasındaki kan davası bir siyasi uzlaşmayla sona ermiştir. Filip, Şarl’ı Fransa kralı olarak resmen tanımış ve karşılığında krala biat etme zorunluluğundan muaf tutulmuştur. Bundan sonra, Dük Filip Fransa taht meselelerine pek karışmamış ve dikkatini merkezileşme siyaseti doğrultusunda kendi topraklarında kurumlarını pekiştirmeye yoğunlaştırmıştır. Ne var ki bağımsızlık emellerinden vazgeçmeyen Burgonya dükü için geriye Osmanlılara karşı haçlı seferi düzenlemekten başka itibar ve şan edinme yolu kalmamıştı. Eğer muvaffak olursa, elde edeceği askeri başarının mükâfatı olarak Papa’nın kendisini kraliyet tacıyla kutsamasını ümit ediyordu. Bu nedenle 15. yüzyılda Avrupa’da haçlı ideolojisine ve şövalye kültürüne en çok yatırım yapan Burgonya Valois hanedanı olmuştur.
Burgonya Düklerinin Haçlı İdeolojisi
1396’da Dük II. Filip (saltanatı 1363-1404), oğlu Kont Jean de Nevers’i haçlı idealinin yanı sıra hanedanın statüsünü yükseltmek gayesiyle, Fransız kuvvetlerinin kumandanı olarak Niğbolu Savaşı’na yollamıştı. Ancak haçlı ordusu Sultan Yıldırım Bayezid karşısında büyük bir hezimet yaşayarak oğlu tutsak düşmüştür. Bu beklenmedik yenilgiden sonra, Kont Jean ile beraberindeki yüksek dereceli Burgonyalı soylular bir yıl boyunca Bursa’da esarette kalmışlardır. Ancak Osmanlı Devleti’ne ödemek zorunda kaldıkları yüksek miktarlarda fidyeler sonrasında Burgonya’ya dönebildiler.
Pahalıya mal olan Niğbolu macerasından sonra Dük ‘Korkusuz’ Jean kendi saltanat döneminde haçlı siyasetini terk etmek zorunda kalmıştır. Ancak 1419’da, oğlu Dük III. Filip’in tahta geçmesiyle Burgonya sarayında haçlı ideolojisi ve coşkusu yeniden canlanmıştır. Zira III. Filip, dış siyasetinin en önemli parametresini haçlı seferleri üzerine kurgulamıştır. Kraliyet tacını elde etmeyi arzulayan Filip, iktidarı boyunca Türklere karşı başarılı bir kutsal savaşı ortaya koymaya çabalamıştır. Bu amaçla, Burgonya sarayında haçlı kültürü ve siyaseti en zirve noktasına ulaşmıştır.
Filip, Türklere karşı planladığı haçlı seferi için istihbarat toplamaları için 1421’de Has Odabaşısı ’ı ve 1432’de Bertrandon de la Broquière’i askeri rapor hazırlamaları için Osmanlı topraklarına yollamıştır. Haçlı ideolojisinin en önemli göstergesi olan Hristiyan şövalye kültürüne Filip’in bağlılığı, siyasi fırsatçılıkla birlikte Burgonya sarayında haçlı siyasetinin gelişmesini sağlamıştır. Dük Filip için haçlı siyaseti elverişli ideolojik bir araçtır. Vatikan da Dük Filip’in haçlı siyasetini destekliyordu ve Osmanlı’ya karşı mücadelede Burgonya’nın bir deniz gücü olarak ortaya çıkmasına dair büyük umutlar besliyordu.
Filip’in en kayda değer askeri girişimi, Burgonya-Venedik karması bir haçlı donanması toplayarak 1444’te yapılan Varna Savaşı’na verdiği destek olmuştur. Bilindiği üzere, Çandarlı Halil Paşa’nın boğazın iki yakasına yerleştirdiği topçu birlikleri haçlı donanmasını intikal yerine yaklaştırmamış ve Burgonyalı gemiler Sultan II. Murad’ın ordusuyla birlikte Rumeli’ye geçişini uzaktan seyretmek zorunda kalmışlardır. Nitekim kayda değer askeri faaliyet gösteremeyen Burgonya filosu Karadeniz kıyılarında Ceneviz kolonilerine karşı korsanlık yapmış ve Tuna boyundaki bazı Osmanlı üsleriyle ufak tefek çatışmalar gerçekleştirdikten sonra ülkelerine dönmüşlerdir. Fiyaskoyla sonuçlanan Burgonya armadasının Boğaziçi, Karadeniz ve Tuna'daki faaliyetlerini, filo komutanın yeğeni tarihçi Jehan de Wavrin kroniğinde anlatmaktadır.
Fiyaskoyla sonuçlanan bu deniz seferinden umduğu askeri başarıyı ve siyasi itibarı elde edemeyen Burgonya dükü hayal kırıklığı yaşamıştır. Bunun üzerine Filip, Avrupa arenasında ihtiyacı olan siyasi sermayeye ulaşmak için elindeki tüm diplomatik ve kültürel araçları harekete geçirmiştir. Öncelikle unvanlarına İsa’nın Pehlivanı () lakabını ekleyerek kendisini haçlıların önderi ve Hristiyanlığın öncü savunucusu olarak ilan etmiştir. Haçlı idealine adanmışlığını daha geniş çevrelere yaymak için farklı propaganda araçlarıyla Avrupa’nın önde gelen saraylarını etkilemeye çalışmıştır. Kendi maiyetindeki üst düzey idarecilerin ve soyluların dini duygularını coşturmaya yönelik muhteşem gösteriler düzenlemiştir. Burgonya sarayının önde gelen tarihçileri ve edebiyatçıları dükün haçlı siyasetinin devlet ideolojisi haline gelmesine önemli katkılar sağlamışlardır. Eserlerinde Hristiyan orta çağının geleneksel retoriğini, şövalye sembolizmini, saray adabını, asil davranış etiği, haçlı idealini vurgulayan efsaneler, destanlar, tavsiye ve nasihatlerle hitap ettikleri soylular için gerekli malzemeyi üretmişlerdir.
Orta çağ kronik yazarları, 'Türk tehdidine' karşı acilen önlem alınması için Avrupalı asilzadeleri ve kralları iç savaşlarını bir an önce sonlandırmaları ve uzlaşı sağlamaları gerektiği yönünde uyarıyordu. Bu söylem, dönemin haçlı fikrinin kurucu bir unsuruydu. Devrin kroniklerinde övülen haçlı ideali, Avrupalı hükümdarlara Hristiyan dünyası üzerindeki egemenliklerini pekiştirmelerini sağlayacak birleştirici bir mücadele biçimi olarak tavsiye edilmekteydi. Burgonyalı saray tarihçileri de Dük III. Filip’i haçlı ittifakın en uygun lideri olarak sunmaktaydılar.
Burgonya saray tarih yazıcılığında vurgulanan ‘Türk tehdidi’ efsanesinin yanı sıra, etkin bir Sultan II. Mehmed imajı da dikkat çekmektedir. Burgonyalı tarihçi Chastellain, hamisi Dük Filip'in siyasi ihtiyaçlarını karşılamak için yazdığı kroniğinde, Filip’i Truvalı Hektor’a benzetirken, Fatih Sultan Mehmed’i de Büyük İskender’in varisi olarak sunmaktadır. Burgonyalı saray tarihçileri metinlerinde, Avrupa’da yaygın biçimde Türkleri Truvalılar ile aynı soya bağlayan tarih anlayışına paralel biçimde Burgonya hanedanı için benzer bir soyağacı yaratarak, Filip’i Fatih ile eşdeğerde kudretli bir konumda resmetmişlerdir.
Dük Filip, yalnızca hanedan mensuplarının ve asilzadelerin üye olabileceği Katolik mezhebine dayalı Altın Post Tarikatını (L’Ordre de la Toisan d’or) 1430’da bu amaçla kurmuştu. Yine Filip'in 1454'te Türklere karşı haçlı seferine çıkacağına dair yemin ettiği ünlü ‘’ (‘Banquet of the Vow of the Pheasant’), geç Orta Çağ'ın en görkemli törenlerinden birisi olarak tarihe geçmiştir.
Kaynakça
- ^ Robert A. Levinson, The Early Dated Coins of Europe, 1234-1500, Coin & Currency Institute, 2007, p. 113.
- ^ Wim Blockmans ve Walter Prevenier (1999). The Promised Lands. The Low Countries Under the Burgundian Rule, 1369-1530,. University of Pennsylvenia Press, Philadelphia. 4 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2022.
- ^ Hilmi Kaçar, (2021). “Joos van Ghistele’nin Hac Seyahati Anlatısında (1491) İslam ve Osmanlılara Dair Söylemi”. Ortaçağ Araştırmaları Dergisi, 4/2. s. 221. 31 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2022.
- ^ Richard Vaughan (1970). Philip the Good. The Apogee of the Burgundian State. Longman Press, Londra. ss. 85-95.
- ^ Vaughan (1970). Philip the Good. ss. 105-106.
- ^ Vaughan,. Philip the Good,. ss. s. 130-148.
- ^ Jean-Marie Cauchies (2010). “État bourguignon ou États bourguignons? De la singularité d’un pluriel”,. Brüksel Brepols. ss. 49-58.
- ^ Marc Boone, (2019). “Yet another failed state? The Huizinga-Pirenne Controversy on the Burgundian State Reconsidered”, (Ed.) Peter Arnade, Martha Howell ve Anton van der Lem, Rereading Huizinga: Autumn of the Middle Ages. A Century Later,. Amsterdam University Press, Amsterdam. ss. 105-120.
- ^ Richard Vaughan (1973). John the Fearless. The Growth of the Burgundian Power. Boydell, Londra. ss. 265-273.
- ^ Jean Richard (1997). “La Bourgogne des Valois et l’idée de croisade et la défense de l’Europe”, (Ed.) Marie-Thérèse Caron ve Denis Clauzel, Le banquet du faisan,. Arras. ss. 15-27.
- ^ Jacques Paviot (2003). Les ducs de Bourgogne. La croisade et l’Orient. Presses de l’Université de Paris-Sorbonne, Paris,. ss. 62-65.
- ^ Colin Imber (2007). Varna Savaşı, (Çev.) Ayda Arel. Kitap Yay., İstanbul.
- ^ Graeme Small (1997). George Chastellein and The Shaping of Valois Burgundy. Poltical and Historical Culture at Court in the Fifteenth Century,. Royal Historical Society, London. s. 90-91.
- ^ Small. Chastellein and The Shaping of Valois Burgundy,. s. 96-98.
- ^ Bernhard Sterchi, “The Importance of Reputation in the Theory and Practice of Burgundian Chivalry: Jean de Lannoy, the Croÿs, and the Order of the Golden Fleece”,.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Burgonya Duklugu Duche de Bourgogne Fransizca veya Hertogdom Bourgondie Felemenkce Frank Kralligi nin parcalanmasiyla 877 de bagimsiz siyasi bir yapiya kavusmus ve 1477 ye kadar bagimsizligini muhafaza edebilmistir Bu sure zarfinda farkli hanedanlar dukaligi yonetmistir Dokuzuncu yuzyilin sonunda kurulan ucuncu Burgonya Kralligi ni yoneten hanedanlik 956 da sona erdikten sonra bir Robertiyen ailesi tarafindan yonetilen Burgonya bu ailenin 1361 de sona ermesiyle birlikte 1364 te Fransiz krali II Jean in dorduncu oglu e verilmistir Burgonya DukluguDuche de Bourgogne Fransizca Ducatus Burgundiae Latince 1032 1477Bayrak ArmaTurFransa Kralligi nin VasaliBaskentDijonYaygin dil ler Latince Fransizca FelemenkceResmi dinKatoliklikHukumetFeodal monarsi 1032 1076 1419 1467 1467 1477Tarihi donemOrta Cag Enfeoffed to1032 Yuzyil Savaslari1337 1453 Altin Post Sovalyeleri Tarikati1430 1474 1477 1477Para birimi Onculler ArdillarFransa KralligiIspanya HollandasiGunumuzdeki durumuBelcika Fransa Almanya Luksemburg Hollanda 1364 den itibaren Valois hanedanin idaresine giren Burgonya dukluk topraklari bugunku cografi Burgonya yi asip 15 yuzyil Bati Avrupa sinin en zengin ve guclu devletlerinden biri olmustur Valois Burgonya dukleri topraklari gunumuzde Belcika Luksemburg ve Hollanda nin tamamina kuzey ve dogu Fransa da bazi bolgelere ve Almanya nin batisina kadar uzanan bir devlet kurmuslardir Burgonya Duklugu 1477 de sonucunda Burgonya Duku Cesur Charles in olumu sonrasinda unvanlari kizi ye kalmistir Marie ise I Maximilian ile evlidir Bundan dolayi Topraklar sonradan Fransa Kralligi ile Kutsal Roma Imparatorlugu arasinda paylasilmistir TarihiGalyalilar zamaninda tarafindan isgal edilen bolge MO 52 de Jul Sezar a karsi yapilan direnislerin merkezi olmustur Bolge adini Cermenlerden olan Burgundlar dan almaktadir MO 475 480 e dogru Burgundlar bolgeye Burgundya yerlesmistir Bolgenin buyuk bir kismi Orta Cag da art arda gelen degisik Burgon kralliklarinin disinda kalmistir 877 den beri bagimsiz olmus olan Burgonya Duklugu 1477 de Fransiz krali XI Louis tarafindan Fransa ya baglanmistir Burgonya Kralliklari 1 Burgonya Kralligi Burgondlarin kralligi adi altinda anilir 534 te Franklar tarafindan fethedilmistir 2 Burgonya Kralligi Merovenj prensi I Clotaire in oglu tarafindan 561 de kurulmustur Charles Martel tarafindan ye baglanmistir 3 Burgonya Kralligi Burgonya Sijuran Kralligi adi altinda anilir ve 879 da in enistesi olan Boson a verilmistir 4 Burgonya Kralligi 888 de Burgonya Transjuran da Auxerre kontu Rudolf tarafindan kurulup oglu II Rudolf tarafindan Boson Kralligi nin 934 te satin alinmasiyla genislemistir Boylece iki Burgonya kralligi birlesip Arles Kralligi ya da Burgonya Provans Kralligi adini almistir 1032 de imparator II Konrad tarafindan Kutsal Roma Cermen Imparatorluguna baglanmistir Valois Hanedani ve Burgonya DukaligiBurgonya Dukaligi nin 1369 ve 1530 yillari arasindaki siyasi tarihi Avrupa da ortacag devlet insasinin en iyi orneklerinden birini sunmaktadir Fransa Kralligi na bagli vasal statusundeki Burgonya Dukaligi esasen Duk III Filip in saltanati 1419 1467 ve oglu I Sarl in Charles le Temeraire saltanati 1467 1477 saltanatlari suresinde merkezi bir devlet bicimine kavusmustur Bu donemde Valois hanedanindan olan Burgonya dukleri savas ve evlilikler yoluyla guclu ve bilesik bir siyasi yapi kurmayi basarmislardir Burgonya Devleti nin agirlik merkezi Alcak Ulkeler Low Countries olarak tabir edilen Flander Brabant ve Hollanda gibi Kuzey Denizi havzasindaki ticarete hakim en zengin vilayetlerinde bulunmaktaydi Burgonya dukleri iktidarlarini guclendirmek icin hukuki ve mali isleri merkezi otoritenin denetimine baglayarak Gent ve Bruges gibi zengin ve bagimsiz buyuk sehirlerin gucunu baltalamaya yonelik bir siyasi program yurutmuslerdir Bundan baska dukler merkezi idarenin tesisi icin etkili bir yontem daha kullanmislardir Merkezi devlet insasini destekleyen yeni bir hakim sinif olusturarak bu idari zumreye yerel siyasi seckinlerin kentli patrisyenler varlikli tuccarlarin ve bankacilarin katilmalarini saglamislardir Ozellikle kentli tuccar ve bankacilar donemin sinirli yatirim olanaklarini goz onunde bulundurarak cikarlarini cesitlendirmek icin devlet gorevlerini elde etmeye istekliydiler Ancak Burgonya duklerinin iktidari merkezilestirme cabalari Gent ve Bruges gibi sehirlerdeki zanaatkarlarin ve yerel seckinlerin cikarlarina ters dusen catismaci bir siyasetti Nitekim Burgonya sarayinin denetimi artirma ve vergilendirme baskisina karsi yuzyil boyunca farkli kentler art arda bircok siddetli isyanlara girismislerdir Bu isyanlar zorla bastirilabilmistir Her halukarda Burgonya Dukaligi 15 yuzyilda ve 16 yuzyilin baslarinda Avrupa nin en onemli siyasi ve ekonomik guclerinden birisi haline gelmistir Duk III Filip yaninda oglu veliaht I Sarl ve danismani Nicolas Rolin ile birlikte hanedan tarihi Chronicles of Hainaut adli eseri torenle kabul ederken 1447 Ressam Rogier van der Wyeden 15 yuzyilda Avrupa da merkezi devletlerin insasi surecinde Burgonya merkezkac ve merkeziyetci siyasi gucler arasinda celiskili ve gerilimli ic dinamiklerin neticesinde tesis edilmistir Ozellikle Bati Avrupa da savaslarin kucuk olcekli feodal catismalarin yerine buyuk ve daimi ordular tarafindan icra edilir hale gelmesi devletlerin ortaya cikmasini saglayan onemli bir diger unsur olmustur Gec Orta Cag doneminde Avrupa devletlerinin mali geliri iki kat artinca daha profesyonel bir vergilendirme sistemi olusmaya baslamistir Bu donusumun bir sonucu olarak onemini ve gelirlerinin cogunu kaybeden kucuk ve yerel soylular duk ve krallarin hizmetine girerek kayiplarini telafi etme cabasina girmislerdir Ancak Burgonyali soylular devlet gorevi ve makam edinmek icin daha yetenekli egitimli ve profesyonel kentli burjuva yetkililerle rekabet etmek zorunda kalmislardir Duk III Filip ve I Sarl in iktidari tek elde toplama cabalarina ragmen Burgonya Dukaligi nin yasal konumu gercek anlamda bir devlet olmaktan uzakti Bazi tarihciler dukaligin hukumdarin sahsi otoritesi altinda suni bir birlik sergileyen ancak gercekte cok parcali ve yari bagimsiz beylik mulklerinden murekkep derleme bir yapiya sahip oldugunu vurgulamislardir Her ne kadar III Filip ve I Sarl merkezi kurumlar olusturmus olsalar da farkli bolgeler ortak bir idari ve hukuki mevzuati paylasmiyorlardi Ayrica Burgonya dukleri yer yer bagimsiz hareket etme imkani bulsalar da yasal olarak Fransa Kralligi na ve Kutsal Roma Imparatorlugu na tabi devlet statusunden kurtulamamislardir Burgonya duklerin en onemli sancilarindan birisi buydu ve hep bagimsiz bir kralliga kavusma hayalinin pesinden gitmislerdir Avrupa nin 15 yuzyildaki siyasi kosullari Burgonya duklerine yasal statulerini yukseltmeleri icin pek az alan birakiyordu Burgonya Duku Korkusuz Jean Jan Zonder Vrees saltanati 1404 1419 tahta oturunca Fransa hanedani uzerinde etkinligini artirmak icin catismaci bir siyaset gutmus ve Fransa kraliyetindeki veraset mucadelesine mudahil olmustur Dukun amcasi ve Fransa Krali IV Sarl in akli dengesinin giderek bozulmasi bir iktidar boslugu yaratmistir Bu durumdan istifade eden Duk Jean kralin kardesi Orleans Duku Louis ile Fransa tahti uzerinde hakimiyet catismasina girmis ve nihayet 1407 de Louis i suikastla oldurterek bertaraf etmistir Bunun uzerine patlak veren ic savas neticesinde Duk Jean 1418 de Paris i ele gecirerek kendisini Fransa kralinin hamisi ilan etmistir Duk Korkusuz Jean in 1419 da Montereau Koprusu nde suikast sonucu oldurulmesi Monstrelet kronigi 15 yy Ne var ki Burgonya duku daha bagimsiz hareket eder hale gelse de Fransiz Valois hanedani kendisini dusman olarak gormeye baslamistir Nitekim Duk Jean in catismaci siyaseti sonucunda kendisi de suikastla oldurulmustur 1419 da Fransa tahtinin varisi ve sonraki Kral VII Sarl ile yaptigi baris gorusmesi sirasinda Montereau Koprusunde Sarl in iki yakin danismani tarafindan oldurulmustur Tum hiziyla suren Yuzyil Savaslarina denk gelen Fransiz Valois ve Burgonya hanedanlarinin bu cekismesinden faydalanan Ingiltere olmustur Zira Agincourt Savasi nda 1415 Ingiltere karsisinda Fransa agir bir hezimete ugramis ve zayiflamistir Bununla birlikte Burgonya Duku III Filip Ingilizlerle ittifak kurarak babasinin intikamini almistir Bu ittifak sayesinde imzalanan yla 1420 Ingiltere Krali V Henry Fransa kraliyet tahtinin yasal sahibi haline gelmistir 1435 te nde Burgonya Duku III Filip ile Fransa Krali VII Sarl arasindaki kan davasi bir siyasi uzlasmayla sona ermistir Filip Sarl i Fransa krali olarak resmen tanimis ve karsiliginda krala biat etme zorunlulugundan muaf tutulmustur Bundan sonra Duk Filip Fransa taht meselelerine pek karismamis ve dikkatini merkezilesme siyaseti dogrultusunda kendi topraklarinda kurumlarini pekistirmeye yogunlastirmistir Ne var ki bagimsizlik emellerinden vazgecmeyen Burgonya duku icin geriye Osmanlilara karsi hacli seferi duzenlemekten baska itibar ve san edinme yolu kalmamisti Eger muvaffak olursa elde edecegi askeri basarinin mukafati olarak Papa nin kendisini kraliyet taciyla kutsamasini umit ediyordu Bu nedenle 15 yuzyilda Avrupa da hacli ideolojisine ve sovalye kulturune en cok yatirim yapan Burgonya Valois hanedani olmustur Burgonya Duklerinin Hacli Ideolojisi1396 da Duk II Filip saltanati 1363 1404 oglu Kont Jean de Nevers i hacli idealinin yani sira hanedanin statusunu yukseltmek gayesiyle Fransiz kuvvetlerinin kumandani olarak Nigbolu Savasi na yollamisti Ancak hacli ordusu Sultan Yildirim Bayezid karsisinda buyuk bir hezimet yasayarak oglu tutsak dusmustur Bu beklenmedik yenilgiden sonra Kont Jean ile beraberindeki yuksek dereceli Burgonyali soylular bir yil boyunca Bursa da esarette kalmislardir Ancak Osmanli Devleti ne odemek zorunda kaldiklari yuksek miktarlarda fidyeler sonrasinda Burgonya ya donebildiler Pahaliya mal olan Nigbolu macerasindan sonra Duk Korkusuz Jean kendi saltanat doneminde hacli siyasetini terk etmek zorunda kalmistir Ancak 1419 da oglu Duk III Filip in tahta gecmesiyle Burgonya sarayinda hacli ideolojisi ve coskusu yeniden canlanmistir Zira III Filip dis siyasetinin en onemli parametresini hacli seferleri uzerine kurgulamistir Kraliyet tacini elde etmeyi arzulayan Filip iktidari boyunca Turklere karsi basarili bir kutsal savasi ortaya koymaya cabalamistir Bu amacla Burgonya sarayinda hacli kulturu ve siyaseti en zirve noktasina ulasmistir Filip Turklere karsi planladigi hacli seferi icin istihbarat toplamalari icin 1421 de Has Odabasisi i ve 1432 de Bertrandon de la Broquiere i askeri rapor hazirlamalari icin Osmanli topraklarina yollamistir Hacli ideolojisinin en onemli gostergesi olan Hristiyan sovalye kulturune Filip in bagliligi siyasi firsatcilikla birlikte Burgonya sarayinda hacli siyasetinin gelismesini saglamistir Duk Filip icin hacli siyaseti elverisli ideolojik bir aractir Vatikan da Duk Filip in hacli siyasetini destekliyordu ve Osmanli ya karsi mucadelede Burgonya nin bir deniz gucu olarak ortaya cikmasina dair buyuk umutlar besliyordu Filip in en kayda deger askeri girisimi Burgonya Venedik karmasi bir hacli donanmasi toplayarak 1444 te yapilan Varna Savasi na verdigi destek olmustur Bilindigi uzere Candarli Halil Pasa nin bogazin iki yakasina yerlestirdigi topcu birlikleri hacli donanmasini intikal yerine yaklastirmamis ve Burgonyali gemiler Sultan II Murad in ordusuyla birlikte Rumeli ye gecisini uzaktan seyretmek zorunda kalmislardir Nitekim kayda deger askeri faaliyet gosteremeyen Burgonya filosu Karadeniz kiyilarinda Ceneviz kolonilerine karsi korsanlik yapmis ve Tuna boyundaki bazi Osmanli usleriyle ufak tefek catismalar gerceklestirdikten sonra ulkelerine donmuslerdir Fiyaskoyla sonuclanan Burgonya armadasinin Bogazici Karadeniz ve Tuna daki faaliyetlerini filo komutanin yegeni tarihci Jehan de Wavrin kroniginde anlatmaktadir Fiyaskoyla sonuclanan bu deniz seferinden umdugu askeri basariyi ve siyasi itibari elde edemeyen Burgonya duku hayal kirikligi yasamistir Bunun uzerine Filip Avrupa arenasinda ihtiyaci olan siyasi sermayeye ulasmak icin elindeki tum diplomatik ve kulturel araclari harekete gecirmistir Oncelikle unvanlarina Isa nin Pehlivani lakabini ekleyerek kendisini haclilarin onderi ve Hristiyanligin oncu savunucusu olarak ilan etmistir Hacli idealine adanmisligini daha genis cevrelere yaymak icin farkli propaganda araclariyla Avrupa nin onde gelen saraylarini etkilemeye calismistir Kendi maiyetindeki ust duzey idarecilerin ve soylularin dini duygularini costurmaya yonelik muhtesem gosteriler duzenlemistir Burgonya sarayinin onde gelen tarihcileri ve edebiyatcilari dukun hacli siyasetinin devlet ideolojisi haline gelmesine onemli katkilar saglamislardir Eserlerinde Hristiyan orta caginin geleneksel retorigini sovalye sembolizmini saray adabini asil davranis etigi hacli idealini vurgulayan efsaneler destanlar tavsiye ve nasihatlerle hitap ettikleri soylular icin gerekli malzemeyi uretmislerdir Orta cag kronik yazarlari Turk tehdidine karsi acilen onlem alinmasi icin Avrupali asilzadeleri ve krallari ic savaslarini bir an once sonlandirmalari ve uzlasi saglamalari gerektigi yonunde uyariyordu Bu soylem donemin hacli fikrinin kurucu bir unsuruydu Devrin kroniklerinde ovulen hacli ideali Avrupali hukumdarlara Hristiyan dunyasi uzerindeki egemenliklerini pekistirmelerini saglayacak birlestirici bir mucadele bicimi olarak tavsiye edilmekteydi Burgonyali saray tarihcileri de Duk III Filip i hacli ittifakin en uygun lideri olarak sunmaktaydilar Burgonya saray tarih yaziciliginda vurgulanan Turk tehdidi efsanesinin yani sira etkin bir Sultan II Mehmed imaji da dikkat cekmektedir Burgonyali tarihci Chastellain hamisi Duk Filip in siyasi ihtiyaclarini karsilamak icin yazdigi kroniginde Filip i Truvali Hektor a benzetirken Fatih Sultan Mehmed i de Buyuk Iskender in varisi olarak sunmaktadir Burgonyali saray tarihcileri metinlerinde Avrupa da yaygin bicimde Turkleri Truvalilar ile ayni soya baglayan tarih anlayisina paralel bicimde Burgonya hanedani icin benzer bir soyagaci yaratarak Filip i Fatih ile esdegerde kudretli bir konumda resmetmislerdir Duk Filip yalnizca hanedan mensuplarinin ve asilzadelerin uye olabilecegi Katolik mezhebine dayali Altin Post Tarikatini L Ordre de la Toisan d or 1430 da bu amacla kurmustu Yine Filip in 1454 te Turklere karsi hacli seferine cikacagina dair yemin ettigi unlu Banquet of the Vow of the Pheasant gec Orta Cag in en gorkemli torenlerinden birisi olarak tarihe gecmistir Kaynakca Robert A Levinson The Early Dated Coins of Europe 1234 1500 Coin amp Currency Institute 2007 p 113 Wim Blockmans ve Walter Prevenier 1999 The Promised Lands The Low Countries Under the Burgundian Rule 1369 1530 University of Pennsylvenia Press Philadelphia 4 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2022 Hilmi Kacar 2021 Joos van Ghistele nin Hac Seyahati Anlatisinda 1491 Islam ve Osmanlilara Dair Soylemi Ortacag Arastirmalari Dergisi 4 2 s 221 31 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2022 Richard Vaughan 1970 Philip the Good The Apogee of the Burgundian State Longman Press Londra ss 85 95 Vaughan 1970 Philip the Good ss 105 106 Vaughan Philip the Good ss s 130 148 Jean Marie Cauchies 2010 Etat bourguignon ou Etats bourguignons De la singularite d un pluriel Bruksel Brepols ss 49 58 Marc Boone 2019 Yet another failed state The Huizinga Pirenne Controversy on the Burgundian State Reconsidered Ed Peter Arnade Martha Howell ve Anton van der Lem Rereading Huizinga Autumn of the Middle Ages A Century Later Amsterdam University Press Amsterdam ss 105 120 Richard Vaughan 1973 John the Fearless The Growth of the Burgundian Power Boydell Londra ss 265 273 Jean Richard 1997 La Bourgogne des Valois et l idee de croisade et la defense de l Europe Ed Marie Therese Caron ve Denis Clauzel Le banquet du faisan Arras ss 15 27 Jacques Paviot 2003 Les ducs de Bourgogne La croisade et l Orient Presses de l Universite de Paris Sorbonne Paris ss 62 65 Colin Imber 2007 Varna Savasi Cev Ayda Arel Kitap Yay Istanbul Graeme Small 1997 George Chastellein and The Shaping of Valois Burgundy Poltical and Historical Culture at Court in the Fifteenth Century Royal Historical Society London s 90 91 Small Chastellein and The Shaping of Valois Burgundy s 96 98 Bernhard Sterchi The Importance of Reputation in the Theory and Practice of Burgundian Chivalry Jean de Lannoy the Croys and the Order of the Golden Fleece Bu madde bir taslaktir Bu maddeyi gelistirerek veya ozellestirilmis taslak sablonlarindan birini koyarak Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz