Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Ekim 2017) |
V. Henry (aynı zamanda: Montmouth Dükû; 16 Eylül 1386, Monmouth Kalesi, Monmouthshire, Galler - 31 Ağustos 1422, , Fransa), (1413 – 1422) döneminde İngiltere ve İrlanda kralı. Plantagenet Hanedanı'nın 10. kralı ve bu hanedanın Lancaster Hanedanı koluna mensup 2. hükümdarıdır. Büyükbabası olan III. Edward gibi meşru Fransa Kralı olma iddiasında da devam etmiştir. Fransa'ya bir ordu ile geçerek Fransa'ya karşı Agincourt Muharebesi'ni kazanmış ve 21 Mayıs 1420'de imzalanan ile nerede ise Fransa Krallığını eline geçirmiştir ama 8 Ağustos 1422 günü beklenmedik şekilde Fransa'da Vincennes Şatosu'nda ölmüştür.
| V. Henry | |
|---|---|
 | |
| İngiltere ve İrlanda kralı | |
| Hüküm süresi | 20 Mart 1413 – 31 Ağustos 1422 |
| Önce gelen | IV. Henry Bolingbroke |
| Sonra gelen | VI. Henry |
| Doğum | 16 Eylül 1386 Monmouth Kalesi, Monmouthshire, Galler |
| Ölüm | 31 Ağustos 1422 (35 yaşında) , Fransa |
| Defin | Westminster Abbey, Londra |
| Eş(ler)i | Valois'li Catherine |
| Çocuk(lar)ı | VI. Henry |
| Hanedan | Lancaster Hanedanı |
| Babası | IV. Henry Bolingbroke |
| Annesi | Mary de Bohun |
Yașamı
Çocukluk ve gençliġi
Babası Derby Kontu ve Lancaster Dükü (sonradan İngiltere Kralı) olan Henry Bolingbroke ve annesi 7. Hereford Kontu ile Joan Fitzalan'nın kızı olan 16 yaşında bulunan Maria de Bohun'un birinci oğludur. Doğumu Monmouth Kalesinin girişinde bulunan kuledeki bir dairede olmuştur. Bunun için bazı tarihçiler tarafından "Monmouth'lu Henry" olarak anılmaktadır. Doğduğu zaman dedesi olan Gaunt'lu John İngiltere'de önemli politik rol oynamaktaydı. Ama babası Henry Bolingbroke, Gsunt'lu John'un üçüncü oğlu olup İngiltere yeni doğan Henry'nin İngiltere Krallığı tahtına pek uzaktan bir meşru hakkı bulunmaktaydı ve bunun için Monmouth'lu Henry'nin doğum tarihi bile resmi olarak kayda geçmemiştir. Tarihçiler iki değişik doğum tarihi vermektedirler : 1 Ağustos veya 16 Eylül, 1386 veya 1387.
1309'da V. Henry'nin babası Henry Bolingbrooke İngiltere'den Fransa'ya sürgüne gönderilince, kral olan ve kendine ikinci kuzen olan II. Richard Monmouth'lu Henry'ye çok iyi davranıp onu maiyetine almıştır. Genç Monmouth'lu Henry Kral Richard İrlanda seferine çıktığı zaman İrlanda'ya götürmüştür. V. Henry böylece kral maiyetinde ve yanında olarak eski İrlanda Parlamentosu'nun toplantı yeri olan "Meath Kontluğu"nda bulunan "Trim Şatosu"'na da götürmüştür. 1398'de Monmouth'lu Henry'nin büyükbabası olan Gaunt'lu John oldu. Aynı yıl Fransa'da sürgünde bulunan babası Henry Bolingbroke İngiltere'de karaya çıkarak bir ordu topladı. Bu orduyla birlikte İrlanda'dan acele dönmüş olan II. Richard'ın üzerine yürüyüp onu esir aldı. Kendini IV. Henry adıyla İngiltere Kralı olarak ilan etti ve İngiltere Krallık tahtına çıktı.
Yeni kral olan babası IV. Henry oğlu Monmouth'lu Henry'i İrlanda'dan İngiltere'ye çağırtı. Babasının 13 Ekim 1399 'de Westminster Abbey'de yapılan taç giyme töreni sırasında Monmouth'lu Henry'ye "Galler Prensi" unvanı verildi ve babasına veliaht tayin edildi, 10 Kasım 1389'da da kendine (üçüncü) Lancaster Dükü unvanı verildi, Kendine ait diğer asillik unvanları "Cornwall Dükü", "Chester Kontu" ve "Akitanya Dükü" idi. O zamandan kalma bir yazılı belgeye göre, o yıl Galler Prensi Henry amcası "Henty Beaufort"'un sembolik olarak rektörlüğünü yaptığı Oxford Üniversitesi'nde 'de bir müddet de derslere devam etti. 1500-1534 döneminde ise Henry yüksek şerifi olarak görev yaptı.
Ekim 1401'den itibaren bazı yerel devlet işleri onun adına kendi yetkilerine göre yapılmaya başlandı. Üç sene geçmeden İngiltere ordularının bir kısmına komuta ederek Galler'de isyan etmiş olan üzerine yapılan kampanyaya komuta etmeye başladı. 1403'te Galler'lilerle müttefiklik yaparak isyan etmiş olan Northhümberland'li Percy'lerden ile babasının yaptığı ve galip geldiği 'ne de kendi komutasındaki birlikler ile katıldı. Bu muharebede 16 yaşında olan Henry bir ok atımına hedef oldu ve bir ok yüzüne saplandı. Bu yaradan alelade bir asker ölebilirdi. Ama Henry İngiltere'de bulunan en iyi hekimlerin dikkatli tedavi ve bakımları sonunda hayatını kurtardı. Kraliyet başhekimi olan "John Bradmore" bu ok yarasını birkaç gün antiseptik tesiri olan bal ile tedavi etti; özel bir tornavida gibi bir aletle yüzüne saplanmış olan okun sapını daha içeri girmeden yaradan çıkarttı ve bu yarayı alkolle temizledi. Bu ameliyat ve sonraki bakım başarılı oldu; Henry'mim yüzünde devamlı bir yara izi kaldıysa da hayati kurtuldu. Bu yara izi sonradan komuta ettiği ordularda bulunan askerlere komutanlarının da kendileri gibi savaş tecrübeleri olduğuna ve bir oka hedef olabileceğine işaret ederek onlara çok yüksek bir moral sağlayacaktı.
1410-1411 döneminde babası Kral IV. Henry'nin sağlığı kötüleşmeye başlamıştı. Bu dönemde Galler Prensi Henry İngiltere'nin idaresini şahsen eline aldı ve kendi siyasetini uygulamaya başladı. Fakat babasının sağlığı iyileşti ve babası krallık iktidar gücünü tekrar ellerine aldı. Bu dönemde Galler Prensi Henry babasının idare sisteminden de uzaklaştırıldı ve Galler Prensi'nin kendi adına aldığı bazı politikaları babası kral IV. Henry kabul etmeyip bunların uygulamalarını durdurdu.
Genç Henry'nin gençliği büyük İngiliz oyun yazarı Shakespeare'in V. Henry oyun eserinde işlenmiştir. Shakespeare'in bu oyununun önemli bir teması gençliğinde kötü arkadaşlarla birlikte kumarcılık ve sefahat düşkünü olan V. Henry'nin kral olduktan sonra kendini toplayıp ve akıllı ve sevilen bir hükümdar olması işlenmektedir. Fakat sonraki kritikler bu oyunda ele alınan olayların gerçek olduğuna şüphe düşürmüşlerdir. Örneğin bu oyunda bulunan genç Henry'nin devlet Baş Yargıcı ile olan çatışması hakkında zamanından kalma hiç belge bulunmamaktadır ve ilk yazılı belgenin 1513'te Sır Thomas Elyot'un bir yazısı olduğu belirtilmektedir. Bu oyunda önemli olan karakterinin dinsel reformcu Lollarad'ı tutan Sır John Oldcastle ile olan arkadaşlığından ortaya çıkarıldığı iddia edilmektedir,
İngiltere Krallığı tahtına çıkması ve içișleri politikası
IV. Henry 20 Mart 1413'te öldükten sonra yerine büyük oğlu V. Henry kral oldu ve taç giyme töreni Westminster Abbey'de 9 Nisan 1413'te yapıldı. Bu tören sırasında büyük bir kar fırtınası çıktı. Bunun krallık için iyi veya kötü bir işaret olduğuna gözlemciler kararsızdılar. Bu törende Henry'nin çok uzun boylu olduğu, siyah saçlarının başının etrafında kulaklarının üstünde bir yuvarlak şekilde kesilmiş olduğu; sakal ve bıyığı olmadığı; sağlıklı kırmızımsı bir siması bulunduğu; yüzünün ince uzun olduğu; burnunun sivri uzun ve gözlerinin bazen bir kumru gibi barışçıl ve bazen de bir arslan gibi atılgan şekilde parladığı şeklinde tasvir edilmiştir.
V. Henry İngiltere'nin içişleri politikalarını önce teker teker ele alıp sonra bunları tek bir stratejiye bağlayarak elle aldı. Kullandığı baş prensip İngiltere'yi tek bir birleşik ülke olarak idare etmekti ve bu prensibe dayanarak ortaya çıkan bölgesel problemleri tek bir İngiltere ülkesi olarak değerlendirerek ele aldı.
Geçmişte olan ayrılıkları ortadan kaldırmaya çalıştı. Örneğin II. Richard babası IV. Henry tarafından tarafından öldürtülmüş ve cesedi taşrada King Langley Kilisesi'nde gömülmüştü; V. Henry ise resmi bir törenle II. Richard'in cesedini Westminister Abbey'de karısı Anne'in gömülü olduğu mezar yanında çok şansanalı bir mezar yaptırıp oraya gömdürdü. II. Richard'ın resmi varisi olan genç March Kontu Edmund Mortimer kral maiyetine alındı. Bir önceki hükümdar döneminde unvanlarını ve arazilerini kaybetmiş olan asillere yavaş yavaş unvan ve emlakları geri verildi.
Buna karşılık ülke içindeki ayırıcı girişimlere çok şiddetli karşılık verdi. Önce Ocak 1414'te dinsel reformcu olan John Wycliffe tarafından ortaya çıkartılan "Lollard"'ların devlet dini olan Katolikliğe karşı bu ana Hristiyan mezhebi prensiplerinin tüm kabullenmez olarak görülen tutumları; inançları ve bu inançları ülkeye yaymaya girişiminde bulunmaları Katolik kilisesi ve kilisenin koruyucusu olduğunu kabullenen kral V. Henry tarafından bir çeşit komplo olarak kabul edildi. V. Henry bu yeni mezhep taraftarlarını (ve komplolarını) ortadan kaldırmak için tedbirler almaya başladı. V. Henry'nin gençlik arkadaşı olan (ve Shakespeare'in IV. Henry oyununda bulunan Falstaff Karakterine örnek olan) Sır John Oldcastle 1413'te Lollard'lara dahil olduğu öğrenilince tutuklanıp yargılanması öngörüldü. Sır John Oldfield devletin en önemli politik zindanı olan Londra Kalesi'nden kaçmayı başardı. Etrafında topladığı Lollard inançlılarla kralı yakalayıp kaçırmak hedefli bir komplo hazırladı. Bu komplo ve isyan hemen bastırıldı ve Oldfield canlı olarak yakılarak idam edildi.
1415'te ise "Southampton Komplosu" ortaya çıkartıldı. Bu komplo II. Richard'ın resmi varisi olan genç March Kontu Edmund Mortimer'in adına yapılmıştı ve V. Henry yerine krallığa daha meşru iddiası olan Edmund Mortimer'i İngiltere Kralı olarak tahta getirmeyi hedeflenmişti. Bu komployu hazırlayanlar 2. Cambridge Kontu "Conisborough'lu Richard"; 3. Masham Baronu "Henry Scrope" ve Sır Thomas Gray idi. Bu komplonun elebaşlarından olan 3. Masham Baronu "Henry Scrope" isminden dolayı bu komplo tarihçilerce bazen "Scrope Komplosu" olarak anılır. Bu komplo Edmund Mortimer lehine hazırlanmakta idi; ama Edmund Mortimer komplo haberini öğrenir öğrenmez V. Henry'ye gitti ve komployu ona açıkladı. Bu nedenle V. Henry Edmund Mortimer'i masum saydı ve onu affedip ülkeye ihanet suçu olmadığını kabul etti. Diğer komplo liderleri yakalandılar ve bu komplonun üç elebaşısı da idam edildiler.
V. Henry'nin ekonomik politikası İngiliz tüccarlarını Hansa Birliği'ne dahil yabancı tüccarlardan korumayı baş hedef olarak almıştı. V. Henry döneminde İngiliz tüccarlar Hansa Birliği tüccarlarına İngiltere'de tanınan imtiyazlara bir karşılık olarak İngiliz tüccarlarına da dış ülkelerde aynı imtiyazlar uygulanmasını devamlı olarak istemekte ve gerçekte bu uygulanma olmadığı için şikayetlerde bulunmaktaydılar.
V. Henry İngilizce dilinin resmi devlet yazışma dili olduğunu kabul edip böylelikle İngilizcenin uygulanmasına büyük katkı yaptı. V. Henry'nin hükümdarlık döneminde Orta İngilizcenin "Şansölyelik İngilizce (Chancelry English)" lehçesi İngiltere devlet yazışma dili olarak geliştirildi. İngiltere devleti kayıtlarının da İngilizce dili ile yapılmaya başlanması da bu döneme rastlamaktadır. 150 yıl kadar önceki 1066'da Norman İstilasından sonra İngilizceyi daimi olarak kendi şahsi yazışmalarında kullanan ilk İngiltere Kralı V. Henry olmuştur.
Fransa'ya istila seferi, Agincourt Muharebesi ve sonrası
Fransa ile İngiltere savaşının devamı ve V. Henry'nin Normandiya Fethi
Troyes Antlaşması ve V. Henry'nin ölümü
Ağustos 1419'da V. Henry'nin İngiliz ordusu Paris'e çok yaklaşmıştı. Paris'te dönen politik entrikalar sonucu 12 Eylül 1419'da Burgünya Dükü Jean de Bourgogne (Korkusuz Jean) Fransa veliahtının adamları tarafından yapılan bir suikasta kurban giderek " Montereau"'da öldürüldü. Yeni Burgünya Dükü olan " ve Fransız saraylıları İngiliz Kralı V. Henry'nin Fransa tahtına çıkmasına taraftar bir tavır aldılar. İngiliz ve Fransızlar arasında altı ay süren uzun müzakerelerden sonra 21 Mayıs 1420'de imzalandı. Bu antlaşma ile İngiltere Kralı V. Henry'nin Fransa Kralı VI. Charles'ın tek varisi ve onun veliahtı olduğu kabul edildi. Bunu daha pekiştirmek için Fransa Kralı VI. Charles'in kızı olan "Valois'li Catherine"'nin V. Henry ile evlenmesi öngörüldü ve 2 Haziran 1420'de bu evlilik bir törenle yapıldı.
V. Henry askeri kampanyasına devam edip Haziran ve Temmuz 1420'de Montreau kalesini kuşatıp eline geçirdi. Kasım ayında İngiliz ordusu "Melun" kalesini kuşatıp fethetti. Bundan sonra V. Henry İngiltere'ye döndü. 10 Haziran 1421'de V. Henry Fransa'ya geri dönüp askeri kampanyasına devam etti. Temmuz ve Ağustos'ta "Dreux" kalesini kuşatıp eline geçirdi. Böylelikle İngiliz ordusunun müttefikleri olan Chartes'teki orduya olan Fransız baskısı ortadan kaldırıldı. Ekim'de İngilizler "Maaeaux" kalesini kuşatmaya aldılar ve bu kale 2 Mayıs 1422'de teslim oldu.
Fakat V. Henry Meaux kalesi kuşatması sırasında dizanteri hastalığına tutulmuştu. 31 Ağustos 1422'de "Vincennes Şatosu"'nda iken bu hastalıktan kurtulamayarak beklenmedik bir dönemde 36 yaşına daha basmamış iken hayatına göz yumdu. Böylece V. Henry beklediği ve Troyes Antlaşmasına uygun olarak Paris'e girip Fransa Kralı olarak taç giymedi. V. Henry'nin savaş yoldaşı ve İngiltere Lord vekilharcı John Sutton, 1, Dudley Baronu, V. Henry'nin cesedini İngiltere'ye geri getirdi. V. Henry 7 Kasım 1422'de yapılan bir törenle "Westminster Abbey"'de özel bir mezara gömüldü. Bu törende V. Henry'nin savaş sancağını John Sutton taşıdı.
V. Henry'nin daha 9 aylık bebek olan oğlu VI. Henry adı ile İngiltere tahtına geçirildi. Ölümünden çok kısa bir müddet önce V. Henry kardeşi olan 1. Bedford Dükü Lancaster'li John'u yeni doğan bebeği adına Fransa'nın veliahtliğina tayin etmişti. V. Henry'nin Troyes Antlaşması ile veliahtı olduğu Fransa Kralı olan VI. Charles da iki ay sonra 21 Ekim 1422'de öldü.
Evlilik ve çocuğu
Troyes Antlaşması'nın șartlarına uyularak 2 Haziran 1420'de V. Henry, Fransa Kralı VI. Charles ile Baverya'lı Isabella'nın kızı olan "Valois'li Catherine" ile evlendi.
V. Henry ile Valois'lu Catherine'in 6 Aralık 1421'de bir oğulları oldu. V. Henry 9 ay sonra Ağustos 1422'de öldüğünden 9 aylık olan çocuk İngiltere Kralı olarak VI. Henry ismi ile İngiltere Krallığı tahtına geçirilmiştir.
Popüler kültüre etkileri
V. Henry'nin tahta çıkışı, hayatı ve özellikle kazanmış olduğu Agincourt Muharebesi çok çeşitli eserlerde işlenmiştir. Bunlardan bazıları şöyledir:
- William Shakespeare eserleri; IV. Henry, Bölüm 1, IV. Henry, Bölüm 2 ve V. Henry (oyun)
- 1989 yılı yapımı Henry V adlı sinema filmi
- 2019 yılı yapımı The King adlı sinema filmi
Notlar
- ^ Henry V (biography), Archontology, 25 Eylül 2008 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 28 Kasım 2009.
- ^ Şalter, HE; Lobe, Mary D (1954). "The University of Oxford". A History of the County of Oxford. . 3. ss. 132-43. 16 Ekim 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- ^ (2005). Shaping the Nation: England 1360–1461. Oxford, England, UK: Oxford University Press. s. 532. ISBN .
- ^ "John Bradmore and His Book Philomena", Social History of Medicine, 5, ss. 121-30, 1992.
- ^ (1999). "The first English Life of Henry V". Chaucer to Spenser: an anthology of writings in English, 1375–1575. Oxford: Blackwell. s. 571. ISBN .
- ^ Weis, René (1998). "İntroduction". Henry IV. Oxford, England, UK: Oxford University Press. s. 27. ISBN .
- ^ a b Patterson, Annabel (1996). "Sır John Oldcastle and Reformation histiography". Hamilton, Donna; Strier, Richard (Ed.). Religion, literatüre, and politics in post-Reformation England, 1540–1688. Cambridge, England, UK: Cambridge University Press. s. 8–12. ISBN .
- ^ Andrews, Allen (1976), Kings and Queens of England and Scotland, Londra: Marshall Cavendish Publications, s. 76.
- ^ Cooper, Stephen (2010), The Real Falstaff, Sır John Fastolf and the Hundred Years War, Pen and Sword. (İngilizce)
- ^ Pugh, T.B. (1988), Henry V and the Southampton Plot of 1415. Alan Sütton. (İngilizce)
- ^ Mugglestone, Lydia (2006), The Oxford History of English, Birleşik Krallık: Oxford University Press, s. 101, ISBN .
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Henry V of England ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur- Britanya Krallığı resmi websitesinde "Henry V" maddesi 12 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- "BBC History" websitesinde "Henry V" maddesi
- HENRY V - Archontology.org25 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: IV. Henry Bolingbroke |  İngiltere ve İrlanda kralı 21 Mart 1413 – 31 Ağustos 1422 | Sonra gelen: VI. Henry |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Ekim 2017 V Henry ayni zamanda Montmouth Duku 16 Eylul 1386 Monmouth Kalesi Monmouthshire Galler 31 Agustos 1422 Fransa 1413 1422 doneminde Ingiltere ve Irlanda krali Plantagenet Hanedani nin 10 krali ve bu hanedanin Lancaster Hanedani koluna mensup 2 hukumdaridir Buyukbabasi olan III Edward gibi mesru Fransa Krali olma iddiasinda da devam etmistir Fransa ya bir ordu ile gecerek Fransa ya karsi Agincourt Muharebesi ni kazanmis ve 21 Mayis 1420 de imzalanan ile nerede ise Fransa Kralligini eline gecirmistir ama 8 Agustos 1422 gunu beklenmedik sekilde Fransa da Vincennes Satosu nda olmustur V HenryIngiltere ve Irlanda kraliHukum suresi20 Mart 1413 31 Agustos 1422Once gelenIV Henry BolingbrokeSonra gelenVI HenryDogum16 Eylul 1386 1386 09 16 Monmouth Kalesi Monmouthshire GallerOlum31 Agustos 1422 35 yasinda FransaDefinWestminster Abbey LondraEs ler iValois li CatherineCocuk lar iVI HenryHanedanLancaster HanedaniBabasiIV Henry BolingbrokeAnnesiMary de BohunYașamiCocukluk ve gencliġi Babasi Derby Kontu ve Lancaster Duku sonradan Ingiltere Krali olan Henry Bolingbroke ve annesi 7 Hereford Kontu ile Joan Fitzalan nin kizi olan 16 yasinda bulunan Maria de Bohun un birinci ogludur Dogumu Monmouth Kalesinin girisinde bulunan kuledeki bir dairede olmustur Bunun icin bazi tarihciler tarafindan Monmouth lu Henry olarak anilmaktadir Dogdugu zaman dedesi olan Gaunt lu John Ingiltere de onemli politik rol oynamaktaydi Ama babasi Henry Bolingbroke Gsunt lu John un ucuncu oglu olup Ingiltere yeni dogan Henry nin Ingiltere Kralligi tahtina pek uzaktan bir mesru hakki bulunmaktaydi ve bunun icin Monmouth lu Henry nin dogum tarihi bile resmi olarak kayda gecmemistir Tarihciler iki degisik dogum tarihi vermektedirler 1 Agustos veya 16 Eylul 1386 veya 1387 1309 da V Henry nin babasi Henry Bolingbrooke Ingiltere den Fransa ya surgune gonderilince kral olan ve kendine ikinci kuzen olan II Richard Monmouth lu Henry ye cok iyi davranip onu maiyetine almistir Genc Monmouth lu Henry Kral Richard Irlanda seferine ciktigi zaman Irlanda ya goturmustur V Henry boylece kral maiyetinde ve yaninda olarak eski Irlanda Parlamentosu nun toplanti yeri olan Meath Kontlugu nda bulunan Trim Satosu na da goturmustur 1398 de Monmouth lu Henry nin buyukbabasi olan Gaunt lu John oldu Ayni yil Fransa da surgunde bulunan babasi Henry Bolingbroke Ingiltere de karaya cikarak bir ordu topladi Bu orduyla birlikte Irlanda dan acele donmus olan II Richard in uzerine yuruyup onu esir aldi Kendini IV Henry adiyla Ingiltere Krali olarak ilan etti ve Ingiltere Krallik tahtina cikti Yeni kral olan babasi IV Henry oglu Monmouth lu Henry i Irlanda dan Ingiltere ye cagirti Babasinin 13 Ekim 1399 de Westminster Abbey de yapilan tac giyme toreni sirasinda Monmouth lu Henry ye Galler Prensi unvani verildi ve babasina veliaht tayin edildi 10 Kasim 1389 da da kendine ucuncu Lancaster Duku unvani verildi Kendine ait diger asillik unvanlari Cornwall Duku Chester Kontu ve Akitanya Duku idi O zamandan kalma bir yazili belgeye gore o yil Galler Prensi Henry amcasi Henty Beaufort un sembolik olarak rektorlugunu yaptigi Oxford Universitesi nde de bir muddet de derslere devam etti 1500 1534 doneminde ise Henry yuksek serifi olarak gorev yapti Ekim 1401 den itibaren bazi yerel devlet isleri onun adina kendi yetkilerine gore yapilmaya baslandi Uc sene gecmeden Ingiltere ordularinin bir kismina komuta ederek Galler de isyan etmis olan uzerine yapilan kampanyaya komuta etmeye basladi 1403 te Galler lilerle muttefiklik yaparak isyan etmis olan Northhumberland li Percy lerden ile babasinin yaptigi ve galip geldigi ne de kendi komutasindaki birlikler ile katildi Bu muharebede 16 yasinda olan Henry bir ok atimina hedef oldu ve bir ok yuzune saplandi Bu yaradan alelade bir asker olebilirdi Ama Henry Ingiltere de bulunan en iyi hekimlerin dikkatli tedavi ve bakimlari sonunda hayatini kurtardi Kraliyet bashekimi olan John Bradmore bu ok yarasini birkac gun antiseptik tesiri olan bal ile tedavi etti ozel bir tornavida gibi bir aletle yuzune saplanmis olan okun sapini daha iceri girmeden yaradan cikartti ve bu yarayi alkolle temizledi Bu ameliyat ve sonraki bakim basarili oldu Henry mim yuzunde devamli bir yara izi kaldiysa da hayati kurtuldu Bu yara izi sonradan komuta ettigi ordularda bulunan askerlere komutanlarinin da kendileri gibi savas tecrubeleri olduguna ve bir oka hedef olabilecegine isaret ederek onlara cok yuksek bir moral saglayacakti 1410 1411 doneminde babasi Kral IV Henry nin sagligi kotulesmeye baslamisti Bu donemde Galler Prensi Henry Ingiltere nin idaresini sahsen eline aldi ve kendi siyasetini uygulamaya basladi Fakat babasinin sagligi iyilesti ve babasi krallik iktidar gucunu tekrar ellerine aldi Bu donemde Galler Prensi Henry babasinin idare sisteminden de uzaklastirildi ve Galler Prensi nin kendi adina aldigi bazi politikalari babasi kral IV Henry kabul etmeyip bunlarin uygulamalarini durdurdu Genc Henry nin gencligi buyuk Ingiliz oyun yazari Shakespeare in V Henry oyun eserinde islenmistir Shakespeare in bu oyununun onemli bir temasi gencliginde kotu arkadaslarla birlikte kumarcilik ve sefahat duskunu olan V Henry nin kral olduktan sonra kendini toplayip ve akilli ve sevilen bir hukumdar olmasi islenmektedir Fakat sonraki kritikler bu oyunda ele alinan olaylarin gercek olduguna suphe dusurmuslerdir Ornegin bu oyunda bulunan genc Henry nin devlet Bas Yargici ile olan catismasi hakkinda zamanindan kalma hic belge bulunmamaktadir ve ilk yazili belgenin 1513 te Sir Thomas Elyot un bir yazisi oldugu belirtilmektedir Bu oyunda onemli olan karakterinin dinsel reformcu Lollarad i tutan Sir John Oldcastle ile olan arkadasligindan ortaya cikarildigi iddia edilmektedir Ingiltere Kralligi tahtina cikmasi ve icișleri politikasi IV Henry 20 Mart 1413 te oldukten sonra yerine buyuk oglu V Henry kral oldu ve tac giyme toreni Westminster Abbey de 9 Nisan 1413 te yapildi Bu toren sirasinda buyuk bir kar firtinasi cikti Bunun krallik icin iyi veya kotu bir isaret olduguna gozlemciler kararsizdilar Bu torende Henry nin cok uzun boylu oldugu siyah saclarinin basinin etrafinda kulaklarinin ustunde bir yuvarlak sekilde kesilmis oldugu sakal ve biyigi olmadigi saglikli kirmizimsi bir simasi bulundugu yuzunun ince uzun oldugu burnunun sivri uzun ve gozlerinin bazen bir kumru gibi bariscil ve bazen de bir arslan gibi atilgan sekilde parladigi seklinde tasvir edilmistir 179 de yapilan Monmouth da Sehir Konagi nda bulunan saat altindaki V Henry heykeli V Henry Ingiltere nin icisleri politikalarini once teker teker ele alip sonra bunlari tek bir stratejiye baglayarak elle aldi Kullandigi bas prensip Ingiltere yi tek bir birlesik ulke olarak idare etmekti ve bu prensibe dayanarak ortaya cikan bolgesel problemleri tek bir Ingiltere ulkesi olarak degerlendirerek ele aldi Gecmiste olan ayriliklari ortadan kaldirmaya calisti Ornegin II Richard babasi IV Henry tarafindan tarafindan oldurtulmus ve cesedi tasrada King Langley Kilisesi nde gomulmustu V Henry ise resmi bir torenle II Richard in cesedini Westminister Abbey de karisi Anne in gomulu oldugu mezar yaninda cok sansanali bir mezar yaptirip oraya gomdurdu II Richard in resmi varisi olan genc March Kontu Edmund Mortimer kral maiyetine alindi Bir onceki hukumdar doneminde unvanlarini ve arazilerini kaybetmis olan asillere yavas yavas unvan ve emlaklari geri verildi Buna karsilik ulke icindeki ayirici girisimlere cok siddetli karsilik verdi Once Ocak 1414 te dinsel reformcu olan John Wycliffe tarafindan ortaya cikartilan Lollard larin devlet dini olan Katoliklige karsi bu ana Hristiyan mezhebi prensiplerinin tum kabullenmez olarak gorulen tutumlari inanclari ve bu inanclari ulkeye yaymaya girisiminde bulunmalari Katolik kilisesi ve kilisenin koruyucusu oldugunu kabullenen kral V Henry tarafindan bir cesit komplo olarak kabul edildi V Henry bu yeni mezhep taraftarlarini ve komplolarini ortadan kaldirmak icin tedbirler almaya basladi V Henry nin genclik arkadasi olan ve Shakespeare in IV Henry oyununda bulunan Falstaff Karakterine ornek olan Sir John Oldcastle 1413 te Lollard lara dahil oldugu ogrenilince tutuklanip yargilanmasi ongoruldu Sir John Oldfield devletin en onemli politik zindani olan Londra Kalesi nden kacmayi basardi Etrafinda topladigi Lollard inanclilarla krali yakalayip kacirmak hedefli bir komplo hazirladi Bu komplo ve isyan hemen bastirildi ve Oldfield canli olarak yakilarak idam edildi 1415 te ise Southampton Komplosu ortaya cikartildi Bu komplo II Richard in resmi varisi olan genc March Kontu Edmund Mortimer in adina yapilmisti ve V Henry yerine kralliga daha mesru iddiasi olan Edmund Mortimer i Ingiltere Krali olarak tahta getirmeyi hedeflenmisti Bu komployu hazirlayanlar 2 Cambridge Kontu Conisborough lu Richard 3 Masham Baronu Henry Scrope ve Sir Thomas Gray idi Bu komplonun elebaslarindan olan 3 Masham Baronu Henry Scrope isminden dolayi bu komplo tarihcilerce bazen Scrope Komplosu olarak anilir Bu komplo Edmund Mortimer lehine hazirlanmakta idi ama Edmund Mortimer komplo haberini ogrenir ogrenmez V Henry ye gitti ve komployu ona acikladi Bu nedenle V Henry Edmund Mortimer i masum saydi ve onu affedip ulkeye ihanet sucu olmadigini kabul etti Diger komplo liderleri yakalandilar ve bu komplonun uc elebasisi da idam edildiler V Henry nin ekonomik politikasi Ingiliz tuccarlarini Hansa Birligi ne dahil yabanci tuccarlardan korumayi bas hedef olarak almisti V Henry doneminde Ingiliz tuccarlar Hansa Birligi tuccarlarina Ingiltere de taninan imtiyazlara bir karsilik olarak Ingiliz tuccarlarina da dis ulkelerde ayni imtiyazlar uygulanmasini devamli olarak istemekte ve gercekte bu uygulanma olmadigi icin sikayetlerde bulunmaktaydilar V Henry Ingilizce dilinin resmi devlet yazisma dili oldugunu kabul edip boylelikle Ingilizcenin uygulanmasina buyuk katki yapti V Henry nin hukumdarlik doneminde Orta Ingilizcenin Sansolyelik Ingilizce Chancelry English lehcesi Ingiltere devlet yazisma dili olarak gelistirildi Ingiltere devleti kayitlarinin da Ingilizce dili ile yapilmaya baslanmasi da bu doneme rastlamaktadir 150 yil kadar onceki 1066 da Norman Istilasindan sonra Ingilizceyi daimi olarak kendi sahsi yazismalarinda kullanan ilk Ingiltere Krali V Henry olmustur Fransa ya istila seferi Agincourt Muharebesi ve sonrasi Cassell s History of England 1902 adli kitapta bulunan V Henry portresi Fransa ile Ingiltere savasinin devami ve V Henry nin Normandiya Fethi Troyes Antlasmasi ve V Henry nin olumu Agustos 1419 da V Henry nin Ingiliz ordusu Paris e cok yaklasmisti Paris te donen politik entrikalar sonucu 12 Eylul 1419 da Burgunya Duku Jean de Bourgogne Korkusuz Jean Fransa veliahtinin adamlari tarafindan yapilan bir suikasta kurban giderek Montereau da olduruldu Yeni Burgunya Duku olan ve Fransiz saraylilari Ingiliz Krali V Henry nin Fransa tahtina cikmasina taraftar bir tavir aldilar Ingiliz ve Fransizlar arasinda alti ay suren uzun muzakerelerden sonra 21 Mayis 1420 de imzalandi Bu antlasma ile Ingiltere Krali V Henry nin Fransa Krali VI Charles in tek varisi ve onun veliahti oldugu kabul edildi Bunu daha pekistirmek icin Fransa Krali VI Charles in kizi olan Valois li Catherine nin V Henry ile evlenmesi ongoruldu ve 2 Haziran 1420 de bu evlilik bir torenle yapildi V Henry askeri kampanyasina devam edip Haziran ve Temmuz 1420 de Montreau kalesini kusatip eline gecirdi Kasim ayinda Ingiliz ordusu Melun kalesini kusatip fethetti Bundan sonra V Henry Ingiltere ye dondu 10 Haziran 1421 de V Henry Fransa ya geri donup askeri kampanyasina devam etti Temmuz ve Agustos ta Dreux kalesini kusatip eline gecirdi Boylelikle Ingiliz ordusunun muttefikleri olan Chartes teki orduya olan Fransiz baskisi ortadan kaldirildi Ekim de Ingilizler Maaeaux kalesini kusatmaya aldilar ve bu kale 2 Mayis 1422 de teslim oldu Fakat V Henry Meaux kalesi kusatmasi sirasinda dizanteri hastaligina tutulmustu 31 Agustos 1422 de Vincennes Satosu nda iken bu hastaliktan kurtulamayarak beklenmedik bir donemde 36 yasina daha basmamis iken hayatina goz yumdu Boylece V Henry bekledigi ve Troyes Antlasmasina uygun olarak Paris e girip Fransa Krali olarak tac giymedi V Henry nin savas yoldasi ve Ingiltere Lord vekilharci John Sutton 1 Dudley Baronu V Henry nin cesedini Ingiltere ye geri getirdi V Henry 7 Kasim 1422 de yapilan bir torenle Westminster Abbey de ozel bir mezara gomuldu Bu torende V Henry nin savas sancagini John Sutton tasidi V Henry nin daha 9 aylik bebek olan oglu VI Henry adi ile Ingiltere tahtina gecirildi Olumunden cok kisa bir muddet once V Henry kardesi olan 1 Bedford Duku Lancaster li John u yeni dogan bebegi adina Fransa nin veliahtligina tayin etmisti V Henry nin Troyes Antlasmasi ile veliahti oldugu Fransa Krali olan VI Charles da iki ay sonra 21 Ekim 1422 de oldu Evlilik ve cocuguV Henry nin Valois li Catherine ile evlilik toreni Troyes Antlasmasi nin șartlarina uyularak 2 Haziran 1420 de V Henry Fransa Krali VI Charles ile Baverya li Isabella nin kizi olan Valois li Catherine ile evlendi V Henry ile Valois lu Catherine in 6 Aralik 1421 de bir ogullari oldu V Henry 9 ay sonra Agustos 1422 de oldugunden 9 aylik olan cocuk Ingiltere Krali olarak VI Henry ismi ile Ingiltere Kralligi tahtina gecirilmistir Populer kulture etkileriV Henry nin tahta cikisi hayati ve ozellikle kazanmis oldugu Agincourt Muharebesi cok cesitli eserlerde islenmistir Bunlardan bazilari soyledir William Shakespeare eserleri IV Henry Bolum 1 IV Henry Bolum 2 ve V Henry oyun 1989 yili yapimi Henry V adli sinema filmi 2019 yili yapimi The King adli sinema filmiNotlar Henry V biography Archontology 25 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 28 Kasim 2009 Salter HE Lobe Mary D 1954 The University of Oxford A History of the County of Oxford 3 ss 132 43 16 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Subat 2021 2005 Shaping the Nation England 1360 1461 Oxford England UK Oxford University Press s 532 ISBN 0 19 822816 3 John Bradmore and His Book Philomena Social History of Medicine 5 ss 121 30 1992 1999 The first English Life of Henry V Chaucer to Spenser an anthology of writings in English 1375 1575 Oxford Blackwell s 571 ISBN 0 631 19839 3 Weis Rene 1998 Introduction Henry IV Oxford England UK Oxford University Press s 27 ISBN 0 19 283143 7 a b Patterson Annabel 1996 Sir John Oldcastle and Reformation histiography Hamilton Donna Strier Richard Ed Religion literature and politics in post Reformation England 1540 1688 Cambridge England UK Cambridge University Press s 8 12 ISBN 0 521 47456 6 Andrews Allen 1976 Kings and Queens of England and Scotland Londra Marshall Cavendish Publications s 76 Cooper Stephen 2010 The Real Falstaff Sir John Fastolf and the Hundred Years War Pen and Sword Ingilizce Pugh T B 1988 Henry V and the Southampton Plot of 1415 Alan Sutton ISBN 0 86299 541 8 Ingilizce Mugglestone Lydia 2006 The Oxford History of English Birlesik Krallik Oxford University Press s 101 ISBN 0 19 924931 8 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Henry V of England ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Britanya Kralligi resmi websitesinde Henry V maddesi 12 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC History websitesinde Henry V maddesi HENRY V Archontology org25 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Resmi unvanlarOnce gelen IV Henry Bolingbroke Ingiltere ve Irlanda krali 21 Mart 1413 31 Agustos 1422 Sonra gelen VI Henry