Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Mayıs 2012) |
Sofokles (Grekçe: Σοφοκλῆς) (d. MÖ 495 - ö. MÖ 406), Antik Yunan'ın Eshilos ve Evripides ile beraber 3 büyük tragedya yazarlarından biridir.
Sofokles | |
|---|---|
 Sofokles büstü , Roma | |
| Doğum | MÖ 496 Colonus, Atina |
| Ölüm | MÖ 406 Atina |
| Meslek | Oyun yazarı |
Hayatı
Sofokles, Atina dışında bulunan Kolonos'ta doğdu. Babası zengin bir silah üreticisiydi. Atina şehir-devletinin hem gelişimini hem de çöküşünü gördü. Birçok resmi ve askeri görevlerde bulundu. MÖ 441'de birliğe bağlı site devletlerine katkıları yöneten Kolegiumun üyesiydi. MÖ 441-440'ta Perikles ile Sisam'da baş gösteren ayaklanmayı bastırmak üzere görev aldı. Salamis deniz zaferini kutlamak üzere düzenlenen gençler korosunu yönetti. Kendisinden 16-17 yaş küçük olan Euripides'in ölüm haberi üzerine tragedyalarına yas giysileriyle gelerek meslektaşına duyduğu saygıyı gösterdi.
Sofokles'in ilk birinciliği MÖ 468 yılındadır. İlk ödülünü Dionysia şenliğindeki(Dionysian Yonder) tiyatro oyunu yarışmalarında aldı. Yaşamı boyunca eserler yazmaya devam etti. Filoktetes adlı oyununu 88 yaşında kendisi sahneye koydu. MÖ 420 yılında Asklepios'un heykelini tapınağa yerleşinceye kadar evinde tuttu. Bu davranışıyla ölümünden sonra da Atinalılar tarafından onurlandırıldı. MÖ 413'te Peloponez Savaşı boyunca Sicilya'daki Atinalı kuvvetin yıkımına karşılık veren komutanlardan biri oldu.
Tragedyalarında bir yazarın seyircilerine söylediklerinden çok bir yurttaş olarak diğer yurttaşa söylemek istediklerini yazdı. Seyircileri düşünmeye yönelten bir uyarıcı ve danışmandı. Suda'ya göre Sofokles 123 oyun yazmış ancak 7 tanesi tam şekliyle günümüze ulaşmıştır. Bunlar Trakhisli Kadınlar, Aias, Kral Oidipus, Oidipus Kolonos'ta, Antigone, Elektra ve Filoktetes'tir.
Sofokles'in sahneye getirdiği yenilik korodakilerin sayısını 12'den 15'e çıkarmıştır. Sanat yapıtının temel koşutu Şehir-devlet ilişkileri olmuştur.
Sofokles'in eserlerinin bize en iyi ulaşanları MS 950'de Bizans'taki el yazmalarıdır. Aiskhylos, Sofokles ve Rodoslu Apollonios'un Argonauticası'ndan meydana gelen bir metin destesi Giovanni Aurispa tarafından 1453'te İstanbul'dan İtalya'daki Floransa Medici kitaplığına getirildi. Bu elyazmalarının yanında Sofokles'e ait olduğu kesin olmayan elyazmaları vardır.
Eserleri ve konuları
Aias ve Antigone'yi, Oidipus Kolonos'ta ile Filoktetes'ten önce sahneye koydu. Aias adlı eserinde Arkaizm izlerine rastlanır. Bu eserde Truva Savaşı'ndaki bir olayı ele alır. Sofokles bu oyununda karakterden çok konuya ağırlık vermiştir. Antigone ile dünya edebiyatında ilk direniş oyununu yazdı. Antigone'nin yanında İsmene ve Kreon karakterleri de belirgin olarak gösterildi. Trakhisli Kadınlar'ın temelini oluşturan mitos Herakles'in mitosudur. Kral Oidipus Sophokles'in başyapıtı olarak görülür. Aristoteles'in Poetika adlı eserinde tragedya hakkında bilgi verirken özellikle Kral Oidipus üzerinde durmuştur.
Aristoteles ideal tragedyanın birincil etkisi olarak belirlediği birlikte acı çekme ve dehşete uğramanın ilk kez Sofokles ile tam anlamıyla biçimlendiği görülür. Kral Oidipus MÖ 430'lu yıllarda, Yunan aydınlanma hareketinin sofizm akımına doğru eriştiği dönemde ortaya gelmiştir. Elektra, Filoktetes ve Oidipus Kolonos'ta adlı oyunlarda ana karakterler baştan sona oyunu tek başına belirler. Aias, Antigone ve Deianeira intihar etmiş; Herakles öldürülmüş; Kreon ile Oidipus acı bir sonla tükenirken, Elektra, Filoktetes ve Oidipus yüceltilmiştir.
Elektra mitosunu daha önce Aiskhylos da işlemiştir. Aiskhylos'ta olayların akışı doğrusaldır. Sofokles'te ise olay akışı daha karmaşık bir haldedir. Filoktetes Sofokles'in sanatsal olarak en olgun oyunu ve dönemindeki akılcılık ve bilgicilikle olan kesin bir hesaplaşmadır. Bu oyunda ahlakı vurgulayarak kanıtlamıştır. Oidipus Kolonos'ta adlı eserinde insan aklını, kendini her değerin üstünde ve kendini sınırsız ve güçlü gören yapısıyla hesaplaşmadır. Sofokles'in asıl dile getirmek istediği akıl üstü değerlerin geçerliliğini kanıtlamak için kendi üstün aklını ortaya koymasıdır.
Oyunlar
Kaynakça
- ^ a b c "Sophocles" 13 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., The Columbia Encyclopedia, URL erişim tarihi: 11 Eylül 2008.
- Joachim Latacz, Antik Yunan Tragedyaları
- İngilizce Wikipedia
- Doç.Dr. Tansu Açık'ın Ders Notları
Sofokles hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Commons'ta dosyalar |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mayis 2012 Sofokles Grekce Sofoklῆs d MO 495 o MO 406 Antik Yunan in Eshilos ve Evripides ile beraber 3 buyuk tragedya yazarlarindan biridir SofoklesSofokles bustu RomaDogumMO 496 Colonus AtinaOlumMO 406 AtinaMeslekOyun yazariHayatiSofokles Atina disinda bulunan Kolonos ta dogdu Babasi zengin bir silah ureticisiydi Atina sehir devletinin hem gelisimini hem de cokusunu gordu Bircok resmi ve askeri gorevlerde bulundu MO 441 de birlige bagli site devletlerine katkilari yoneten Kolegiumun uyesiydi MO 441 440 ta Perikles ile Sisam da bas gosteren ayaklanmayi bastirmak uzere gorev aldi Salamis deniz zaferini kutlamak uzere duzenlenen gencler korosunu yonetti Kendisinden 16 17 yas kucuk olan Euripides in olum haberi uzerine tragedyalarina yas giysileriyle gelerek meslektasina duydugu saygiyi gosterdi Sofokles in ilk birinciligi MO 468 yilindadir Ilk odulunu Dionysia senligindeki Dionysian Yonder tiyatro oyunu yarismalarinda aldi Yasami boyunca eserler yazmaya devam etti Filoktetes adli oyununu 88 yasinda kendisi sahneye koydu MO 420 yilinda Asklepios un heykelini tapinaga yerlesinceye kadar evinde tuttu Bu davranisiyla olumunden sonra da Atinalilar tarafindan onurlandirildi MO 413 te Peloponez Savasi boyunca Sicilya daki Atinali kuvvetin yikimina karsilik veren komutanlardan biri oldu Tragedyalarinda bir yazarin seyircilerine soylediklerinden cok bir yurttas olarak diger yurttasa soylemek istediklerini yazdi Seyircileri dusunmeye yonelten bir uyarici ve danismandi Suda ya gore Sofokles 123 oyun yazmis ancak 7 tanesi tam sekliyle gunumuze ulasmistir Bunlar Trakhisli Kadinlar Aias Kral Oidipus Oidipus Kolonos ta Antigone Elektra ve Filoktetes tir Sofokles in sahneye getirdigi yenilik korodakilerin sayisini 12 den 15 e cikarmistir Sanat yapitinin temel kosutu Sehir devlet iliskileri olmustur Sofokles in eserlerinin bize en iyi ulasanlari MS 950 de Bizans taki el yazmalaridir Aiskhylos Sofokles ve Rodoslu Apollonios un Argonauticasi ndan meydana gelen bir metin destesi Giovanni Aurispa tarafindan 1453 te Istanbul dan Italya daki Floransa Medici kitapligina getirildi Bu elyazmalarinin yaninda Sofokles e ait oldugu kesin olmayan elyazmalari vardir Eserleri ve konulariAias ve Antigone yi Oidipus Kolonos ta ile Filoktetes ten once sahneye koydu Aias adli eserinde Arkaizm izlerine rastlanir Bu eserde Truva Savasi ndaki bir olayi ele alir Sofokles bu oyununda karakterden cok konuya agirlik vermistir Antigone ile dunya edebiyatinda ilk direnis oyununu yazdi Antigone nin yaninda Ismene ve Kreon karakterleri de belirgin olarak gosterildi Trakhisli Kadinlar in temelini olusturan mitos Herakles in mitosudur Kral Oidipus Sophokles in basyapiti olarak gorulur Aristoteles in Poetika adli eserinde tragedya hakkinda bilgi verirken ozellikle Kral Oidipus uzerinde durmustur Aristoteles ideal tragedyanin birincil etkisi olarak belirledigi birlikte aci cekme ve dehsete ugramanin ilk kez Sofokles ile tam anlamiyla bicimlendigi gorulur Kral Oidipus MO 430 lu yillarda Yunan aydinlanma hareketinin sofizm akimina dogru eristigi donemde ortaya gelmistir Elektra Filoktetes ve Oidipus Kolonos ta adli oyunlarda ana karakterler bastan sona oyunu tek basina belirler Aias Antigone ve Deianeira intihar etmis Herakles oldurulmus Kreon ile Oidipus aci bir sonla tukenirken Elektra Filoktetes ve Oidipus yuceltilmistir Elektra mitosunu daha once Aiskhylos da islemistir Aiskhylos ta olaylarin akisi dogrusaldir Sofokles te ise olay akisi daha karmasik bir haldedir Filoktetes Sofokles in sanatsal olarak en olgun oyunu ve donemindeki akilcilik ve bilgicilikle olan kesin bir hesaplasmadir Bu oyunda ahlaki vurgulayarak kanitlamistir Oidipus Kolonos ta adli eserinde insan aklini kendini her degerin ustunde ve kendini sinirsiz ve guclu goren yapisiyla hesaplasmadir Sofokles in asil dile getirmek istedigi akil ustu degerlerin gecerliligini kanitlamak icin kendi ustun aklini ortaya koymasidir OyunlarAjaks Antigone Kral Oidipus Trakhisli Kadinlar Elektra FiloktetesKaynakca a b c Sophocles 13 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Columbia Encyclopedia URL erisim tarihi 11 Eylul 2008 Joachim Latacz Antik Yunan Tragedyalari Ingilizce Wikipedia Doc Dr Tansu Acik in Ders NotlariVikipedi nin kardes projelerinden Sofokles hakkinda daha fazla bilgi edininCommons ta dosyalar