Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sürdürülebilir tarım ya da permakültür (Latince: permanere sürmek, devam etmek, cultura tarım), doğadaki insan yerleşimlerini, doğal ekosistemlerden örneklenen ziraat uygulamaları ve sürdürülebilirlik görüşüne göre uygulayan bir anlayışıdır.
Teori
Permakültür yaşamın, doğal ekosistemlerdeki çeşitliliğe, istikrara ve dirence sahip, tarımsal verimliliğe yönelik ekosistemlere uygun olarak tasarlanması ve sürdürülmesidir.
Permakültür’ün diğer bir tanımı "sürdürülebilir yerleşimler" tasarlamaktır. Bu bir felsefe ve toprak kullanımı yaklaşımının, tek yıllık ve çok yıllık bitkiler, hayvanlar, mikroklima, toprak ve su yönetimi ve insan ihtiyaçlarının birlikte ve bağlantılı olarak iç içe geçtiği üretken topluluklar bütünüdür.
Felsefeye göre; bitkiler, hayvanlar, onların besin döngüleri, iklim faktörleri ve hava döngüsü süreçleri ekolojik resmin bir parçasıdır. Habitat sakinlerinin ihtiyaçları gıda, enerji, barınma ve altyapı için kanıtlanmış teknolojiler kullanılarak sağlanır. Sistemde bir elemanın çıkışı başka bir elemanın girişi olarak görülmektedir.
Sürdürülebilir bir sistemde, iş yükü en aza indirilmiş, atıklar kaynak şekline dönüştürülmüş ve verim en üst düzeye çıkartılmıştır. Bu ilkeler çiftliklerde, evlerde, bir ölçüde kentsel yerleşimlerde veya herhangi bir ortamda uygulanabilir. Permakültür tasarımının temel amacı; bitki, hayvan ve insanları üretim amaçlı bir araya getirerek, bakımı kolay, sürdürülebilir ve kendi kendine yeten bir düzeni “mümkün olan en küçük alanda” oluşturmaktır.
Kaynak kullanımına bağlı olarak, çevre ile ilgili daha kapsamlı düşünmeyi ve buna yönelik uygulamaları da kapsayarak; doğadaki örneklerden ilham alır. Permakültürün ana teması "ürün yetiştirilen ekolojik alanlar" tasarlamaktır.
Bill Mollison'a göre tasarımın ilkeleri
- Yeryüzüne özen gösterme; bütün yaşam sistemlerinin, canlı cansız bütün varlıkların devamı ve çoğalması için gerekli koşulları sağlama.
- İnsanlara özen gösterme; insanların gıda, barınak, eğitim, tatmin edici iş ve keyifli insan ilişkilerine sahip olarak sağlıklı bir şekilde varolmaları için gerekli kaynaklara ulaşmalarını sağlama.
- Nüfus ve tüketime sınır getirme; ihtiyaçların kontrol altına alarak yukarıdaki ilkeleri desteklemek için kaynaklar temin edilebilir Zaman, para veya enerji cinsinden olabilecek bu kaynaklar birinci ve ikinci ilkelerin gerçekleştirilmesinde kullanılabilir.
Tarihçe
"Permanent Agriculture" kavramı ilk olarak 'in 1911 yılında yazdığı "Farmers of Forty Centuries: Or Permanent Agriculture in China, Korea and Japan" adlı kitapta kullanıldı.
"Permakültür" (permaculture) kelimesi ise 1970'lerde Avustralyalı Bill Mollison ve David Holmgren tarafından, endüstriyel ve tarımsal sistemler tarafından yaratılan toprak, hava ve su kirlenmesine, kaybolan bitki ve hayvan türlerine, doğal olarak yok edici ekonomik sisteme tepki olarak geliştirildi ve eski deneyimlerden oluşan bitki, hayvan ve sosyal sistemlerin bilgisine yeni fikirlerin eklenmesiyle, "kalıcı tarım" ve "kalıcı kültür" inşa etmek manasında kullanıldı. Kavram zamanla değişik manalarda kullanılmış olmakla birlikte, günümüzde artık; gıda üretimi, arazi kullanımı ve topluluk inşa etmede sürdürülebilir ve etik bir tasarım usulü kullanmak olarak tanımlanabilir.
Pratik uygulamalar
Su hasadı
Yağmur mevsiminde yağan yağmurun en iyi şekilde değerlendirilmesi ve depolanması için yatay kanallar açılır. Göletler yapılır. Çürüyen odunsu artıklar porozite oluşturarak süngerimsi bir etkiyle yağmurun depolanmasını ve bitkinin ihtiyacı olan suyun akıp gitmemesini sağlar. Bitkisel artıklar ve nem aynı zamanda tuzlu ve alkalen toprak yapısı üzerinde dengeleyici etkiye sahiptirler.
Malç uygulama
Doğal malç, ormanlık bölgelerde kendiliğinden bulunsa da permakültür bahçelerinde benzeri toprak üzeri saman, ağaç kıymıkları, talaş gibi bitki artıklarıyla ayrı bir takman veya katmanlarla (örtü malçlama) taklit edilebilir. Malç, dikim yapılan alanda nem kaybını önler ve yabani ot gelişiminin önüne geçilmesini sağlar. Böylece yabancı ot mücadelesinde işçilikten kazanç sağlanır, herbisit kullanımına gerek kalmaz. Ayrıca malç tabakasının altında yer solucanları, mantar, bakteri oluşumu gibi biyolojik aktivitenin artması bitkisel gelişim için uygun ısı ve nem oranının devamını garanti eder. Isı ve nem mikorhizal mantarlar gibi bitki gelişimini destekleyen diğer biyolojik aktivitelere uygun ortam sağlar.
Kompost
Kompost;Bitkisel ve hayvansal atıkların nemli-oksijenli ortamda bozunarak organik gübre şekline dönüştürülmesidir.
Toprak iyileştirme
Baklagiller ile yapılan yeşil gübreleme, organik madde miktarını artırarak bakteriyel aktivitenin artmasını sağlar. Bakteriyel aktivite artışı alkalen toprak pH'ını düşürür, ayrıca toprağa azot sağlar. Alkalen topraklarda taban taşının kırılması, toprakta yatay kanallar açılması doğal yıkama yoluyla toprak pH'ını düşürebilir. Organik maddelerle yapılan malç uygulaması da uygun ısı ve nem koşulları sağlayarak, ayrıca topraktaki organik malzemeye katkı yaparak toprak pH dengesine olumlu katkılar yapar.
Toprağın idrar, dışkı, kemik unu, kan, tüy gibi hayvansal atıklarla iyileştirilmesi, bitkisel atıkların veya yanma artıklarının toprağa verilmesi verimliliğin sürdürülmesine yardımcı olur. Ayrıca bu konuda biyolojik kömür (ing. biochar) üzerinde durulabilecek diğer başlıklardandır.
Biyolojik çeşitlilik
Entansif tarımdaki monokültüre karşılık permakültürde karışık ekim ve çeşitliliğin artması zararlılarla birlikte, bunları dengeleyen diğer türlerin çoğalmasını ve sağlıklı ürün yetiştirilmesini sağlar. Bu sistemde böcek öldürücü tarım ilaçlarına gerek kalmaz. Ayrıca verimli bir üretim için gerekli olan dölleyici arı ve diğer böceklerin bölgede hazır bulunması garanti edilmiş olur.
İşçiliğin ve masrafların azaltılması
Permakültürde malç uygulaması, toprak işleme, budama, ilaçlama gibi uygulamalardan kaçınılması ile işçilikler azalır. Toprak canlılığının sürdürülmesi için sağlanan tasarım, toprağın sertleştirilmesinden kaçınılması, malçlama, hayvansal ve bitkisel artıkların toprağa verilmesi vb. ile verimlilik sürdürülür. Ağaçlarda budama yapılmaması daha sonraki dönemlerde hızlı sürgünleşmeyi önler ve budama ihtiyacını azaltır. Permakültürde toprak işlemeden kaçınılması yer solucanları gibi faydalı organizmaların yaşamı için faydalı olduğu gibi, toprak işleme ile yaygınlaşma olanağı bulan kök ur nematotları gibi zararlıların diğer topraklara yaygınlaşmasını önleyici etkiye sahiptir. Ayrıca makinaların toprak üzerine bindirdiği ilave ağırlıkların oluşturduğu taban taşı oluşumu, makina ve ekipmanın yıpranması ve akaryakıt ile oluşan ilave masraflardan kaçınılmış olur.
Kendi kendini sulayan sistemler
İşçiliğin azaltılmasında bitkilerin ihtiyaçları olan suya, fazla bir efor gerektirmeden ulaşabilir durumda tutulması birtakım yöntemler kullanılarak sağlanabilir. Bunlardan birisi de bitkilerin kapalı bir su yatağı üzerinde yükseltilmiş yatak kullanılarak yetiştirilmesidir. Böylelikle suyun akıp gitmesi ve buharlaşma ile kaybı önlenir, bitki kökleri ile suyu alabilir. Ayrıca sık sık sulama ihtiyacının kaldırılması ile işçilikten tasarruf edilir ve bitkilerin susuzluktan kuruması veya verimsiz kalması önlenir.
Sistemde geçirimsiz bir yatakta su biriktirilir. Ayrıca suyun belirli bir seviyenin üstüne çıkmaması için bir seviye belirlenir ve fazla suyun burada oluşturulan kanal ile dışarıya akmasına izin verilir. Sistemde gri su veya yağmur sularının kullanımı ve depolanması da mümkündür. (Fitil yataklı, yükseltilmiş sebze bahçesi inşası [1]4 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .) Su deposu bitki köklerinden uzakta ise, su araya konan absorban fitiller üzerinden etkisi ile bitki köklerine ulaşır.
Hayvansal üretim
Permakültürde pratik ve sürdürülebilirliğe uygun, minimum emek ve sermaye ile yapılabilecek hayvancılık uygulamaları da mevcuttur. Küçük döngüler veya korunaklı alanlar oluşturarak ek bir çalışmaya gerek olmadan balık ve tavuk yetiştirilebilir. Örneğin ikili bir merdiven sistemi ile tavuklar korunaklı alanlarına kendileri girer çıkarlar ve en korunmasız oldukları gece saatlerinde avcılardan korunabilirler. Sisteme yapılacak teneke ile direklerin kaplanması gibi ek bir düzenleme ile gelincik türü avcıların da tavuklara ulaşması engellenebilir. (Tilki ve köpekten korunaklı serbest gezen tavuk evi1 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta permaculture ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Dış bağlantılar
- Permakültür Araştırma Enstitüsü - Türkiye9 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Permakültür ile toprağı iyileştirmek
- Dünya çapındaki kalıcı kültür tasarım ve uygulamaları20 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- / Kurak ve Tuzlu topraklarda permakültür24 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Permakültürle ilgili yazı ve haberler25 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- YouTube'da Tuzluluğun azaltılması'na etkisi
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Surdurulebilir tarim ya da permakultur Latince permanere surmek devam etmek cultura tarim dogadaki insan yerlesimlerini dogal ekosistemlerden orneklenen ziraat uygulamalari ve surdurulebilirlik gorusune gore uygulayan bir anlayisidir Kalici kultur anlayisini benimsemis ve sistemi ilerletmek icin calisan insanlarTeoriPermakultur yasamin dogal ekosistemlerdeki cesitlilige istikrara ve dirence sahip tarimsal verimlilige yonelik ekosistemlere uygun olarak tasarlanmasi ve surdurulmesidir Permakultur un diger bir tanimi surdurulebilir yerlesimler tasarlamaktir Bu bir felsefe ve toprak kullanimi yaklasiminin tek yillik ve cok yillik bitkiler hayvanlar mikroklima toprak ve su yonetimi ve insan ihtiyaclarinin birlikte ve baglantili olarak ic ice gectigi uretken topluluklar butunudur Felsefeye gore bitkiler hayvanlar onlarin besin donguleri iklim faktorleri ve hava dongusu surecleri ekolojik resmin bir parcasidir Habitat sakinlerinin ihtiyaclari gida enerji barinma ve altyapi icin kanitlanmis teknolojiler kullanilarak saglanir Sistemde bir elemanin cikisi baska bir elemanin girisi olarak gorulmektedir Surdurulebilir tarimin uygulamalari arasinda cogu bitkinin ayni anda yetistirilmesi cok turluluk de vardir Surdurulebilir bir sistemde is yuku en aza indirilmis atiklar kaynak sekline donusturulmus ve verim en ust duzeye cikartilmistir Bu ilkeler ciftliklerde evlerde bir olcude kentsel yerlesimlerde veya herhangi bir ortamda uygulanabilir Permakultur tasariminin temel amaci bitki hayvan ve insanlari uretim amacli bir araya getirerek bakimi kolay surdurulebilir ve kendi kendine yeten bir duzeni mumkun olan en kucuk alanda olusturmaktir Kaynak kullanimina bagli olarak cevre ile ilgili daha kapsamli dusunmeyi ve buna yonelik uygulamalari da kapsayarak dogadaki orneklerden ilham alir Permakulturun ana temasi urun yetistirilen ekolojik alanlar tasarlamaktir Bill Mollison a gore tasarimin ilkeleri Yeryuzune ozen gosterme butun yasam sistemlerinin canli cansiz butun varliklarin devami ve cogalmasi icin gerekli kosullari saglama Insanlara ozen gosterme insanlarin gida barinak egitim tatmin edici is ve keyifli insan iliskilerine sahip olarak saglikli bir sekilde varolmalari icin gerekli kaynaklara ulasmalarini saglama Nufus ve tuketime sinir getirme ihtiyaclarin kontrol altina alarak yukaridaki ilkeleri desteklemek icin kaynaklar temin edilebilir Zaman para veya enerji cinsinden olabilecek bu kaynaklar birinci ve ikinci ilkelerin gerceklestirilmesinde kullanilabilir Tarihce Permanent Agriculture kavrami ilk olarak in 1911 yilinda yazdigi Farmers of Forty Centuries Or Permanent Agriculture in China Korea and Japan adli kitapta kullanildi 1994 2009 yillari arasinda yapilmis halka acik yari ekobbina tasarimi Culemborg Hollanda Permakultur permaculture kelimesi ise 1970 lerde Avustralyali Bill Mollison ve David Holmgren tarafindan endustriyel ve tarimsal sistemler tarafindan yaratilan toprak hava ve su kirlenmesine kaybolan bitki ve hayvan turlerine dogal olarak yok edici ekonomik sisteme tepki olarak gelistirildi ve eski deneyimlerden olusan bitki hayvan ve sosyal sistemlerin bilgisine yeni fikirlerin eklenmesiyle kalici tarim ve kalici kultur insa etmek manasinda kullanildi Kavram zamanla degisik manalarda kullanilmis olmakla birlikte gunumuzde artik gida uretimi arazi kullanimi ve topluluk insa etmede surdurulebilir ve etik bir tasarim usulu kullanmak olarak tanimlanabilir Pratik uygulamalarSu hasadi Yagmur mevsiminde yagan yagmurun en iyi sekilde degerlendirilmesi ve depolanmasi icin yatay kanallar acilir Goletler yapilir Curuyen odunsu artiklar porozite olusturarak sungerimsi bir etkiyle yagmurun depolanmasini ve bitkinin ihtiyaci olan suyun akip gitmemesini saglar Bitkisel artiklar ve nem ayni zamanda tuzlu ve alkalen toprak yapisi uzerinde dengeleyici etkiye sahiptirler Malc uygulama Dogal malc ormanlik bolgelerde kendiliginden bulunsa da permakultur bahcelerinde benzeri toprak uzeri saman agac kiymiklari talas gibi bitki artiklariyla ayri bir takman veya katmanlarla ortu malclama taklit edilebilir Malc dikim yapilan alanda nem kaybini onler ve yabani ot gelisiminin onune gecilmesini saglar Boylece yabanci ot mucadelesinde iscilikten kazanc saglanir herbisit kullanimina gerek kalmaz Ayrica malc tabakasinin altinda yer solucanlari mantar bakteri olusumu gibi biyolojik aktivitenin artmasi bitkisel gelisim icin uygun isi ve nem oraninin devamini garanti eder Isi ve nem mikorhizal mantarlar gibi bitki gelisimini destekleyen diger biyolojik aktivitelere uygun ortam saglar Kompost Kompost Bitkisel ve hayvansal atiklarin nemli oksijenli ortamda bozunarak organik gubre sekline donusturulmesidir Toprak iyilestirme Baklagiller ile yapilan yesil gubreleme organik madde miktarini artirarak bakteriyel aktivitenin artmasini saglar Bakteriyel aktivite artisi alkalen toprak pH ini dusurur ayrica topraga azot saglar Alkalen topraklarda taban tasinin kirilmasi toprakta yatay kanallar acilmasi dogal yikama yoluyla toprak pH ini dusurebilir Organik maddelerle yapilan malc uygulamasi da uygun isi ve nem kosullari saglayarak ayrica topraktaki organik malzemeye katki yaparak toprak pH dengesine olumlu katkilar yapar Topragin idrar diski kemik unu kan tuy gibi hayvansal atiklarla iyilestirilmesi bitkisel atiklarin veya yanma artiklarinin topraga verilmesi verimliligin surdurulmesine yardimci olur Ayrica bu konuda biyolojik komur ing biochar uzerinde durulabilecek diger basliklardandir Biyolojik cesitlilik Entansif tarimdaki monokulture karsilik permakulturde karisik ekim ve cesitliligin artmasi zararlilarla birlikte bunlari dengeleyen diger turlerin cogalmasini ve saglikli urun yetistirilmesini saglar Bu sistemde bocek oldurucu tarim ilaclarina gerek kalmaz Ayrica verimli bir uretim icin gerekli olan dolleyici ari ve diger boceklerin bolgede hazir bulunmasi garanti edilmis olur Isciligin ve masraflarin azaltilmasi Permakulturde malc uygulamasi toprak isleme budama ilaclama gibi uygulamalardan kacinilmasi ile iscilikler azalir Toprak canliliginin surdurulmesi icin saglanan tasarim topragin sertlestirilmesinden kacinilmasi malclama hayvansal ve bitkisel artiklarin topraga verilmesi vb ile verimlilik surdurulur Agaclarda budama yapilmamasi daha sonraki donemlerde hizli surgunlesmeyi onler ve budama ihtiyacini azaltir Permakulturde toprak islemeden kacinilmasi yer solucanlari gibi faydali organizmalarin yasami icin faydali oldugu gibi toprak isleme ile yayginlasma olanagi bulan kok ur nematotlari gibi zararlilarin diger topraklara yayginlasmasini onleyici etkiye sahiptir Ayrica makinalarin toprak uzerine bindirdigi ilave agirliklarin olusturdugu taban tasi olusumu makina ve ekipmanin yipranmasi ve akaryakit ile olusan ilave masraflardan kacinilmis olur Kendi kendini sulayan sistemler Isciligin azaltilmasinda bitkilerin ihtiyaclari olan suya fazla bir efor gerektirmeden ulasabilir durumda tutulmasi birtakim yontemler kullanilarak saglanabilir Bunlardan birisi de bitkilerin kapali bir su yatagi uzerinde yukseltilmis yatak kullanilarak yetistirilmesidir Boylelikle suyun akip gitmesi ve buharlasma ile kaybi onlenir bitki kokleri ile suyu alabilir Ayrica sik sik sulama ihtiyacinin kaldirilmasi ile iscilikten tasarruf edilir ve bitkilerin susuzluktan kurumasi veya verimsiz kalmasi onlenir Sistemde gecirimsiz bir yatakta su biriktirilir Ayrica suyun belirli bir seviyenin ustune cikmamasi icin bir seviye belirlenir ve fazla suyun burada olusturulan kanal ile disariya akmasina izin verilir Sistemde gri su veya yagmur sularinin kullanimi ve depolanmasi da mumkundur Fitil yatakli yukseltilmis sebze bahcesi insasi 1 4 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Su deposu bitki koklerinden uzakta ise su araya konan absorban fitiller uzerinden etkisi ile bitki koklerine ulasir Hayvansal uretim Permakulturde pratik ve surdurulebilirlige uygun minimum emek ve sermaye ile yapilabilecek hayvancilik uygulamalari da mevcuttur Kucuk donguler veya korunakli alanlar olusturarak ek bir calismaya gerek olmadan balik ve tavuk yetistirilebilir Ornegin ikili bir merdiven sistemi ile tavuklar korunakli alanlarina kendileri girer cikarlar ve en korunmasiz olduklari gece saatlerinde avcilardan korunabilirler Sisteme yapilacak teneke ile direklerin kaplanmasi gibi ek bir duzenleme ile gelincik turu avcilarin da tavuklara ulasmasi engellenebilir Tilki ve kopekten korunakli serbest gezen tavuk evi1 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ayrica bakinizEkoloji Organik tarim Toprak verimliligi Surdurulebilirlik Karbon ayak izi Arzgemisi Wikimedia Commons ta permaculture ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunurDis baglantilarPermakultur Arastirma Enstitusu Turkiye9 Subat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Permakultur ile topragi iyilestirmek Dunya capindaki kalici kultur tasarim ve uygulamalari20 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kurak ve Tuzlu topraklarda permakultur24 Eylul 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Permakulturle ilgili yazi ve haberler25 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde YouTube da Tuzlulugun azaltilmasi na etkisiKaynakca Bell Graham The Permaculture Way 1st edition Thorsons 1992 ISBN 0 7225 2568 0 2nd edition UK 2004 ISBN 1 85623 028 7 Bell Graham The Permaculture Garden Permanent Publications UK 2004 ISBN 1 85623 027 9 Bill Mollison ve Reny Mia Slay Permakultur e Giris Kitabi 19