Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yirmi yaş dişi veya üçüncü azı dişi, insan dentisyonunun her bir çeyreğinde bulunan üç azı dişinden birisidir. Üçü içerisinde en arkada bulunan diştir. Yirmi yaş dişi genellikle 17-25 yaşlarında sürer. Çoğu yetişkinde her bir çeyrekte bir adet bulunan dört yirmi yaş dişi vardır. Dörtten daha az ya da fazla olabilir, örneğin fazladan dişlere süpernümerer dişler denir. Yirmi yaş dişi kaldığında gelişme sürecinde olan diğer dişleri de etkiler. Böylece bu olduğunda ya da olmadan çekilirler.
| Yirmi yaş dişi | |
|---|---|
 | |
| Latince isim | dens molaris tertius |
| Sistem | Azı dişi |
| Tanımlayıcılar | |
| Microsoft Academic | 2777739123 |
| MeSH | D008964 |
| TA | 911 |
| FMA | 321612 |
Tarihi
Resmi olarak üçüncü azı dişi olarak bilinse de yaygın kullanım yirmi yaş dişi şeklindedir. Çünkü diğer dişler ardı ardına sürerek neredeyse 12-13 yaşlarında sürmesini tamamlarken yirmi yaş dişi çok daha sonra sürmektedir. Genellikle 17-25 yaş arası sürdüğünden halk arasında yirmi yaş dişi olarak bilinmektedir. Bu dişin sürmesinin yüzyıllardan beri diş sorunlarına yol açtığı bilinmektedir, Aristo bile bu konuya şu sözlerle değinmiştir:
| “ | İnsanda en son gelen dişler 'yirmi yaş dişleri'dir. Bu dişler her iki cinsiyette de yirmi yaşlarında gelir. Hayatın son demlerini yaşayan seksenli yaştaki kadınlarda yirmi yaş dişinin geldiği vakalar bilinmektedir. Dişin gelişi çok büyük acılara sebep olmuştur ve buna benzer erkeklerde de görülen vakalar bilinmektedir. Bu yaşanır, ne zaman yaşanır, erken yaşlarda yirmi yaş dişi gelmeyen insanlarda bu olay yaşanır. | ” |
Anatomi
Çeşitlilik
Yirmi yaş dişi (yokluğu) popülasyona göre, Tasmanya yerlilerinde pratik olarak sıfır ve Meksika kızılderililerinde neredeyse %100, değişir. Bu değişim geniyle ilişkilidir ve belki de birkaç genle daha.
İşlev
Yirmi yaş dişi, insanın evrimsel atalarına bitkileri öğütmede yardımcı olan körelmiş üçüncü azı dişidir. İnsanın atalarının kafataslarında daha çok diş içeren daha büyük çeneleri vardı. Böylece insanın bitki hücre duvarını oluşturan selülozun sindirimindeki yetersizliğini kapatarak yeşillikleri çiğnemelerine yardımcı olmuştur. 10.000 yıl önce yaşanan tarım devrimi ile birlikte insanlar, karbonhidrat ve yüksek enerji içeren daha yumuşak besinler tüketmeye başlamışlardır. Böyle bir diyet sonucunda paleolitik atalarımızda olduğu gibi çenemiz daha ileri büyümemiş ve haliyle yirmi yaş dişine yer kalmamıştır.
Klinik önemi
Yirmi yaş dişi (klinik olarak sıklık M3 olarak numaralandırılır) uzun zaman önce sorun çıkardığı tanımlanmış ve insan ağzındaki en yaygın gömülü diş olarak sorun çıkarmaya devam etmektedir. Bilinen en eski gömülü diş Magdaleniyan döneminde (MÖ 18.000-10.000) bir Avrupalı kadına aittir. Dişin sürmesi için gerekli yerin olmaması yaş ile birlikte artan periodontal hastalık ve diş çürüğü riski ile sonuçlanır. 65 yaş üstü yetişkinlerin yalnızca %2'si çürük ya da periodontal hastalıklar olmadan dişi muhafaza edebilmiş ve %13'ü gömülü olmayan yirmi yaş dişini çürük ya da periodontal problem olmadan muhafaza edebilmiştir.
Gömülü yirmi yaş dişleri, yön, gömüklüğün derinliği, diş sürmesi için mevcut alan miktarı ve üzerlerini örten yumuşak doku veya kemik miktarına göre sınıflandırılırlar. Bu sınıflandırma yapısı doktorlara gömüklüğün olasılıklarını hesaplamalarını sağlar, dişin çekilmesi halinde görülebilecek enfeksiyonlar, komplikasyonlar. Yirmi yaş dişleri aynı zamanda semptomların ve rahatsızlıkların varlığına göre sınıflandırılır.
Gömülü yirmi yaş dişinin tedavisi herhangi bir gömülü dişin tedavisi ile aynıdır. Diş gömülü ise tedavi gömüklüğün üzerindeki enfekte doku, diş çekimi ya da ile sınırlandırılabilir.
Kaynakça
- ^ . American Association of Oral and Maxillofacial Surgeons. 28 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2010.
This generally occurs between the ages of 17 and 25
- ^ Rozkovcová, E.; Marková, M.; Dolejší, J. (1999). "Studies on agenesis of third molars amongst populations of different origin". Sborník lékařský. 100 (2). ss. 71-84. (PMID) 11220165.
- ^ Pereira, Tiago V.; Salzano, Francisco M.; Mostowska, Adrianna; Trzeciak, Wieslaw H.; Ruiz-Linares, Andrés; Chies, José A. B.; Saavedra, Carmen; Nagamachi, Cleusa; Hurtado, Ana M. (2006). "Natural selection and molecular evolution in primate PAX9 gene, a major determinant of tooth development". Proceedings of the National Academy of Sciences. 103 (15). ss. 5676-81. Bibcode:2006PNAS..103.5676P. doi:10.1073/pnas.0509562103. JSTOR 30050159. (PMC) 1458632 $2. (PMID) 16585527.
- ^ Cooper, Rachele (5 Şubat 2007). . 3 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2017.
- ^ von Cramon-Taubadel, Noreen (6 Aralık 2011). "Global human mandibular variation reflects differences in agricultural and hunter-gatherer subsistence strategies". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 108 (49). ss. 19546-19551. doi:10.1073/pnas.1113050108. ISSN 0027-8424. (PMC) 3241821 $2. (PMID) 22106280.
- ^ "Magdalenian Girl is a woman and therefore has oldest recorded case of impacted wisdom teeth" (Basın açıklaması). . 7 Mart 2006. 25 Mart 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Şubat 2013.
- ^ a b Juodzbalys, Gintaras; Daugela, Povilas (Apr–Jun 2013). "Mandibular Third Molar Impaction: Review of Literature and a Proposal of a Classification (review)". J Oral Maxillofac Res. 4 (2). ss. e1. doi:10.5037/jomr.2013.4201. (PMC) 3886113 $2. (PMID) 24422029.
- ^ Marciani RD (2012). "Is there pathology associated with asymptomatic third molars (review)". J Oral Maxillofac Surg. 70 (Suppl 1). ss. 15-19. doi:10.1016/j.joms.2012.04.025.
- ^ Dodson TB (Sep 2012). "The management of the asymptomatic, disease-free wisdom tooth: removal versus retention. (review)". Atlas Oral Maxillofac Surg Clin North Am. 20 (2). ss. 169-76. doi:10.1016/j.cxom.2012.06.005. (PMID) 23021394.
- ^ Carranza's Clinical Periodontology. Elsevier Saunders. 2012. ISBN .
- ^ Pogrel MA (2012). "What are the Risks of Operative Intervention (review)". J Oral Maxillofac Surg. 70 (Suppl 1). ss. 33-36.
- ^ Ghaeminia H (2013). "Coronectomy may be a way of managing impacted third molars (systematic review)". Evid Based Dent. 14 (2). ss. 57-8. doi:10.1038/sj.ebd.6400939. (PMID) 23792405.
Dış bağlantılar
- National Institute of Clinical Health and Excellence Guideline to Wisdom teeth removal28 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yirmi yas disi veya ucuncu azi disi insan dentisyonunun her bir ceyreginde bulunan uc azi disinden birisidir Ucu icerisinde en arkada bulunan distir Yirmi yas disi genellikle 17 25 yaslarinda surer Cogu yetiskinde her bir ceyrekte bir adet bulunan dort yirmi yas disi vardir Dortten daha az ya da fazla olabilir ornegin fazladan dislere supernumerer disler denir Yirmi yas disi kaldiginda gelisme surecinde olan diger disleri de etkiler Boylece bu oldugunda ya da olmadan cekilirler Yirmi yas disiLatince isimdens molaris tertiusSistemAzi disiTanimlayicilarMicrosoft Academic2777739123MeSHD008964TA911FMA321612TarihiResmi olarak ucuncu azi disi olarak bilinse de yaygin kullanim yirmi yas disi seklindedir Cunku diger disler ardi ardina surerek neredeyse 12 13 yaslarinda surmesini tamamlarken yirmi yas disi cok daha sonra surmektedir Genellikle 17 25 yas arasi surdugunden halk arasinda yirmi yas disi olarak bilinmektedir Bu disin surmesinin yuzyillardan beri dis sorunlarina yol actigi bilinmektedir Aristo bile bu konuya su sozlerle deginmistir Insanda en son gelen disler yirmi yas disleri dir Bu disler her iki cinsiyette de yirmi yaslarinda gelir Hayatin son demlerini yasayan seksenli yastaki kadinlarda yirmi yas disinin geldigi vakalar bilinmektedir Disin gelisi cok buyuk acilara sebep olmustur ve buna benzer erkeklerde de gorulen vakalar bilinmektedir Bu yasanir ne zaman yasanir erken yaslarda yirmi yas disi gelmeyen insanlarda bu olay yasanir AnatomiCesitlilik Yirmi yas disi yoklugu populasyona gore Tasmanya yerlilerinde pratik olarak sifir ve Meksika kizilderililerinde neredeyse 100 degisir Bu degisim geniyle iliskilidir ve belki de birkac genle daha IslevYirmi yas disi insanin evrimsel atalarina bitkileri ogutmede yardimci olan korelmis ucuncu azi disidir Insanin atalarinin kafataslarinda daha cok dis iceren daha buyuk ceneleri vardi Boylece insanin bitki hucre duvarini olusturan selulozun sindirimindeki yetersizligini kapatarak yesillikleri cignemelerine yardimci olmustur 10 000 yil once yasanan tarim devrimi ile birlikte insanlar karbonhidrat ve yuksek enerji iceren daha yumusak besinler tuketmeye baslamislardir Boyle bir diyet sonucunda paleolitik atalarimizda oldugu gibi cenemiz daha ileri buyumemis ve haliyle yirmi yas disine yer kalmamistir Klinik onemiArkasindaki iltihapli doku ile yesil ok disari cikan bir yirmi yas disi Yirmi yas disi klinik olarak siklik M3 olarak numaralandirilir uzun zaman once sorun cikardigi tanimlanmis ve insan agzindaki en yaygin gomulu dis olarak sorun cikarmaya devam etmektedir Bilinen en eski gomulu dis Magdaleniyan doneminde MO 18 000 10 000 bir Avrupali kadina aittir Disin surmesi icin gerekli yerin olmamasi yas ile birlikte artan periodontal hastalik ve dis curugu riski ile sonuclanir 65 yas ustu yetiskinlerin yalnizca 2 si curuk ya da periodontal hastaliklar olmadan disi muhafaza edebilmis ve 13 u gomulu olmayan yirmi yas disini curuk ya da periodontal problem olmadan muhafaza edebilmistir Ucuncu azi disi birtakim sorunlar ortaya cikabilir A Mezio gomulu kismen surmus ucuncu az B Dis curukleri ve periodontal kusurlariyla iliskili ikinci ve ucuncu azi besin sikismasi ve oral hijyenin tam olarak saglanamamasi kaynakli C Ucuncu aziyi kismen orten iltihapli operkulum altinda besin kalintisi birikimi ve bakteri D alt dis temasi saglanamamasi sebebiyle asiri surmus bir ust ucuncu azi ve travmatik bir sekilde alt ucuncu azi uzerindeki operkulum uzerine kapanmaya baslayabilir Karsisinda dis bulunmayan disler diger dis tarafindan koreltilmediginden genellikle keskin olurlar Gomulu yirmi yas disleri yon gomuklugun derinligi dis surmesi icin mevcut alan miktari ve uzerlerini orten yumusak doku veya kemik miktarina gore siniflandirilirlar Bu siniflandirma yapisi doktorlara gomuklugun olasiliklarini hesaplamalarini saglar disin cekilmesi halinde gorulebilecek enfeksiyonlar komplikasyonlar Yirmi yas disleri ayni zamanda semptomlarin ve rahatsizliklarin varligina gore siniflandirilir Gomulu yirmi yas disinin tedavisi herhangi bir gomulu disin tedavisi ile aynidir Dis gomulu ise tedavi gomuklugun uzerindeki enfekte doku dis cekimi ya da ile sinirlandirilabilir Ust sol resimde sag ve ust sag resimde sol yirmi yas disleri distoangular gomuludur Alt sol yirmi yas disi horizontal gomuludur Alt sag yirmi yas disi vertikal gomuludur teshis edilemeyebilir Kaynakca American Association of Oral and Maxillofacial Surgeons 28 Temmuz 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Eylul 2010 This generally occurs between the ages of 17 and 25 Rozkovcova E Markova M Dolejsi J 1999 Studies on agenesis of third molars amongst populations of different origin Sbornik lekarsky 100 2 ss 71 84 PMID 11220165 Pereira Tiago V Salzano Francisco M Mostowska Adrianna Trzeciak Wieslaw H Ruiz Linares Andres Chies Jose A B Saavedra Carmen Nagamachi Cleusa Hurtado Ana M 2006 Natural selection and molecular evolution in primate PAX9 gene a major determinant of tooth development Proceedings of the National Academy of Sciences 103 15 ss 5676 81 Bibcode 2006PNAS 103 5676P doi 10 1073 pnas 0509562103 JSTOR 30050159 PMC 1458632 2 PMID 16585527 Cooper Rachele 5 Subat 2007 3 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Aralik 2017 von Cramon Taubadel Noreen 6 Aralik 2011 Global human mandibular variation reflects differences in agricultural and hunter gatherer subsistence strategies Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 108 49 ss 19546 19551 doi 10 1073 pnas 1113050108 ISSN 0027 8424 PMC 3241821 2 PMID 22106280 Magdalenian Girl is a woman and therefore has oldest recorded case of impacted wisdom teeth Basin aciklamasi 7 Mart 2006 25 Mart 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Subat 2013 a b Juodzbalys Gintaras Daugela Povilas Apr Jun 2013 Mandibular Third Molar Impaction Review of Literature and a Proposal of a Classification review J Oral Maxillofac Res 4 2 ss e1 doi 10 5037 jomr 2013 4201 PMC 3886113 2 PMID 24422029 Marciani RD 2012 Is there pathology associated with asymptomatic third molars review J Oral Maxillofac Surg 70 Suppl 1 ss 15 19 doi 10 1016 j joms 2012 04 025 Dodson TB Sep 2012 The management of the asymptomatic disease free wisdom tooth removal versus retention review Atlas Oral Maxillofac Surg Clin North Am 20 2 ss 169 76 doi 10 1016 j cxom 2012 06 005 PMID 23021394 Carranza s Clinical Periodontology Elsevier Saunders 2012 ISBN 978 1 4377 0416 7 Pogrel MA 2012 What are the Risks of Operative Intervention review J Oral Maxillofac Surg 70 Suppl 1 ss 33 36 Ghaeminia H 2013 Coronectomy may be a way of managing impacted third molars systematic review Evid Based Dent 14 2 ss 57 8 doi 10 1038 sj ebd 6400939 PMID 23792405 Dis baglantilarNational Institute of Clinical Health and Excellence Guideline to Wisdom teeth removal28 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde