Kopernik günmerkezliliği, Nicolaus Copernicus tarafından geliştirilen ve 1543 yılında yayımlanan bir astronomik modeldir. Bu modele göre Güneş, evrenin merkezinde hareketsiz olarak konumlandırılmıştı ve her şeyin başlangıcı olarak kabul edilirdi. Modern astronomik ve bilimsel gelişmelerin başlangıç noktası olarak gösterilir. Dünya ve diğer gezegenler ise sabit Güneş etrafında, sabit hızla periyodik hareketler yapmaktadırlar.
Kopernik, halihazırda Antik Yunan Aristarkus'un Güneş merkezli evren teorisini ileri sürdüğünün farkındaydı. Kopernik, Aristarkus'u kendi teorisi için referans noktası olarak gösterdi, fakat Aristarkus'un teorisi yayınlanmadan önce kaldırılmıştı. Yine de Kopernik'in Aristarkus'un teorisine dair bilgi sahibi olduğuna veya teorinin spesifik detaylarına erişebildiğine dair hiçbir kanıt bulunamamıştı. Kopernik çalışma arkadaşlarına kendi Güneş merkezli teorisine ait ön çalışmasını 1514 tarihinden önce göstermiş olsa da öğrencisi 'un ısrarlarına dek çalışmasını yayınlamayı hiç düşünmedi. Kopernik'in bu modeli daha zarifti ve Güneş yılının uzunluğunu metafiziksel olaylardan kaçınıp matematiksel bir sıra halinde hesaplayarak ptolemik model için daha pratik bir model teşkil ediyordu. Fakat Kopernik'in Güneş merkezli modeli de ptolemik modeldeki bazı unsurlardan dolayı meydana gelen hataları da içeriyordu. Bu unsurlar gezegenlerin dairesel yörüngeleri, dış çemberler ve sabit hızlardan oluşmaktaydı. Bu sırada bazı yenilikleri tekrar tanıttı:
- Dünya da birkaç gezegen gibi belli bir sırada dizilmiş olarak sabit Güneş etrafında döner.
- Dünya'nın üç farklı dönme şekli vardır: İlki kendi etrafındaki günlük dönüşü, ikincisi Güneş etrafındaki yıllık dönüşü ve üçüncüsü ise kendi ekseni etrafında yıllık olarak yatık olarak dönmesi.
- Dünya'nın hareketiyle gezegenlerin ters yönde döner.
- Dünya'dan Güneş'e olan uzaklık, yıldızlar arasındaki uzaklığa kıyasla çok kısadır.
Dünya'nın dönüşüyle ilgili ilk teoriler
Filolaos, Dünya'nın hareketine dair tez hazırlayan ilk kişilerdendi. Pisagor'un küresel tezlerinden ilham aldığı düşünülmektedir. Sisamlı Aristarkus, Heraklet Pontikus'un bazı teorilerini (Dünya'nın kendi ekseninde dönüşü hakkında) geliştirdi. Aristarkus'un ilk önemli modeli Güneş merkezli Güneş sistemini önerdi. Orijinal metni kaybolmasına rağmen Arşimet'in "Kum Sayacı" adlı kitabında Aristarkus'un geliştirmiş olduğu Güneş merkezli model çalışmalarından söz etmiştir. Bu kitabında Aristarkus'un çalışmalarıyla ilgili şöyle bahseder:
Senin (Kral Gelon) de bildiğin gibi 'evren' birçok gök bilimcinin Dünya'nın da merkezi olan alana verdiği isimdir ve yarıçapı Dünya'nın merkezi ile Güneş'in merkezi arasındaki doğrunun uzunluğuna eşittir. Bu hesaplama şu ana kadar gök bilimcilerin ortak görüşüdür. Fakat Aristarkus'un hipotezler kitabındaki varsayımların bir sonucu olarak aslında evrenin sanılandan çok daha büyük olduğu iddia ediliyor. Hipoteze göre sabit yıldızlar ve güneş hareket etmezken Dünya belirli bir yörüngede Güneş'in etrafında dönüyor, Güneş merkezde yer alıyor ve sabit yıldızlar Güneş ile aynı merkezin etrafında duruyor.
— Arşimet'in "Kum Sayacı" adlı kitabından
Ortak bir görüşe göre Güneş merkezli model, Aristarkus'un dönemindeki insanlar tarafından reddedilmiştir. Bunun nedeni 17. yüzyılda yaşamış olan Gilles Ménage'nın Plutarkhos'un "Ay'ın Görünen Yüzü" adlı kitabından yaptığı kısa bir bölümü çevirmesidir. Plutarkhos'a göre Aristarkus ile aynı dönemde yaşamış ve Stoacı felsefenin kurucusu olan , Güneş'e tapmaktaydı ve Güneş merkezli modelin karşıtıydı. Aristarkus esprili bir dille Klentes'in Tanrı'ya saygısızlık yaptığından dolayı cezalandırılması gerektiğini söyledi. Gilles Ménage, Galileo ve Giordano Bruno'nun denemelerinden kısa bir süre sonra akuzatif (Fiilin nitelediği nesne) ile nominatifi (Cümlenin öznesi) değiştirdi. Böylece Güneş merkezli modele inanmak tanrıya saygısızlık olmaktan çıkmış oldu. Sonuç olarak yanlış anlaşılmış ve zulme uğramış Aristarkus bugüne dek aktarıldı.
İbn-i Heysem, Bîrûnî, Siczî, Necmeddin Kazvînî ve Kutbüddün Şirazî; astronomi ve Ptolemik sistemdeki mantık hatalarını tartıştılar, fakat hiçbir zaman Güneş merkezli sistemi (Heliosentrik sistem) benimsemediler.
Kopernik, kendine ait ilk el yazması kitabında Aristarkus ve Filolaos hakkında şöyle söz eder: "Filolaos Dünya'nın hareketliliğine inanıyor ve Sisamlı Aristarkus'un bile bu düşünceye sahip olduğundan bahsediyor." Bazı bilinmeyen sebeplerden dolayı Kopernik, Filolaos ve Aristarkus hakkında bahsettiklerine kitabında yer vermemiştir. Kopernik'e ilham gezegenleri izleyerek gelmemiş, aksine iki yazarın kitabını okumasıyla ilham almıştır. Kopernik, Cicero adlı eserde Hicetas teorisi ile ilgili bilgi buldu. Plutarkos, Pontuslu Evagrius ve Filolaos'a hesap vermiştir. Bu yazarlar öyle olmamasına rağmen merkezcil bir Güneş'in etrafında fakat hareketli bir Dünya'nın varlığını öne sürdüler. Kopernik'in kitabı yayımlandığında Lüteryen teolog 'in izin vermediği bir önsöz bulunduruyordu. Yazarın verdiği bilgiye göre Kopernik Dünya'nın hareketiyle ilgili kendisine ait olan heliosentrik sistem teorisini (Güneş merkezli sistem) sade matematiksel hipotezlerle yazdığını, dahası doğru veya olasılıklara yer vermeden yazdığını belirtmiştir. Kopernik'in hipotezlerinin Eski Ahit'in (Yeşu 10:12-13) Güneş'in Dünya'nın ekseni etrafında döndüğü hipotezine ters olduğuna inanılıyor. Görünüşe göre bu kitap herhangi bir dinsel açıdan kitaba karşı tepki çekmemek için yazılmıştı, fakat Kopernik'in heliosentrik modeli sade matematiksel hipotezde yazmasıyla gerçek hayattan ayrıldığını gösteren kesin bir kanıt bulunamamaktadır.
Kopernik Modeli'nin gezegensel yörüngeler için öngörülmesi
Matematiksel teknikler 13-14. yüzyıllar arasında Müslüman astronomlar , Nasîrüddin Tûsî ve İbn eş-Şatir tarafından gezegensel hareketlerin jeosentrik modellerden çok benzerlik gösterenlerin daha sonra Kopernik tarafından kendi heliosentrik modelinde kullanmıştır. Bazı bilginler, Kopernik'in belirtilen astronomların çalışmalarına eriştiği yönünde tartışmışlardır. Fakat bahsedilen çalışmanın henüz gün ışığına çıkmadığını ve diğer bilginlerin iddiasına göre ise Kopernik'in bu fikirleri İslam geleneklerinden bağımsız olarak çok iyi bir şekilde geliştirmiş olmalıydı. Ayrıca Kopernik büyük çalışmasında Al-Battani ve Averroes'in teorilerini de tartışmıştır.
Batlamyus (Ptolemik) sistemi
Avrupa'da 1400'lü yıllardan 16. yüzyıla kadar genel kabul gören astronomik evren modeli antik Romalı Claudius Ptolemy (Batlamyus)'un MÖ 150 yıllarına dayanan Algamest adlı eserinde yaratılmıştır. Yazarı, Mısır'ın Ptolemik öncülerinden biri olarak yanlış ve az anlaşılmış olsa da, Orta Çağ boyunca gök biliminin tutucu yazarıydı. Ptolemik (Batlamyus) sistemi önceki çoğu teoriden yararlanmıştır. Bunlardan biri Dünya'nın sabit olduğu ve evrenin merkezi olduğunu benimsemesidir. Yıldızlar büyük bir kürenin dışına yerleştirilmiş bir şekilde hızla hareket ederlerdi. Bu sırada gezegenler ise kendileri için ayrılmış küçük küreler arasında hareketlerini sürdürürlerdi. Görülen anormallikler özellikle gezegenlerin tersine dönmesinin sebebi sistemin yörüngesi ve dış çemberlerin kullanılmasıdır. Gezegenlerin bir merkeze bağlı olarak küçük daire (Dış çember) etrafında döndüğü söylenebilir. Bu merkez de büyük bir dairenin (yörünge) içinde bir merkeze bağlı olarak ya da Dünya'ya yakın döndüğü söylenebilir.
Ptolemi (Batlamyus)'nin tamamlayıcı teorisi eş merkezli küreler üzerine çalışmaktaydı. Bu kürelerde de gezegenler dönmektedir. Bu teori Ptolemik teoriden daha önce yazılmıştır. Ayrıca bu teori Kopernik'in zamanında ilk olarak Eudoxus of Cnidus tarafından yazılmıştır. Ayrıca dönme ekseni dengelidir ve tamamen merkezde olmayan dışmerkezliler gibi çeşitli varyasyonları astronomlarca tutulmaktadır.
Ptolemi'nin bu teoriye en büyük katkısı ise ekuanttır (Eni-boyu aynı olma). Ekuant, bir m-noktanın gezegenin merkezinin dışçemberinin sabit açısal hızla hareket etmesidir, fakat aynı zamanda bu merkezin yörüngesinden olan uzaklığıdır. Bu teori Aristocu kozmolojinin ana ilkelerini ihlal eder. Aristocu kozmolojiye göre gezegenler sabit dairesel hareketle açıklanmalıdırlar ve çoğu Orta Çağ astronomcusu tarafından birçok önemli hatası tespit edilmiştir. Kopernik'in zamanında en modern Ptolemik versiyon Peurbach (1423–1461) ve Regiomantus (1436–1476)'a aittir.
Kopernik'in teorisi
Kopernik'in başlıca işi olan ilk baskısı 1543 yılında Nuremberg'de ve ikinci baskısı 1566'da Basel'de yayımlanan (De revolutionibus orbium coelestium) Türkçesiyle "Göksel Kürelerin Devinimleri Üzerine" adlı kitabını yazmak olmuştur. Kopernik'in bu eseri öldüğü yıl yayımlanmıştır. Kopernik kitabındaki teorileri ölmeden onlarca yıl önce oluşturmasına rağmen eserinin yayımlanmasını görememiştir. Kopernik'in bu eseri, evrenin merkezinde Dünya ile geosentrik ve insanmerkezciliğinden uzaklaşmıştır. Kopernik eserinde Dünya'nın sabit Güneş etrafında döndüğünü ve bunu bir yılda gerçekleştirdiğini ve Dünya'nın kendi etrafında bir günde döndüğünden söz etmiştir. Kopernik, Güneş'i gök kürelerinin merkezine koymuştur. Güneş'i tam olarak evrenin merkezine koymak yerine evrenin yakınına koymuştur. Kopernik'in sistemi sadece sabit dairesel hareket içeriyordu ve Ptolemik (Batlamyus) sisteminin içerdiği hataları düzeltmiştir.
Kopernik'in modeli, Ptolemik sistemin eş daireleriyle daha çok dış çemberlerle yer değiştirmiştir. Bu olay Kopernik'in sisteminin Ptolemik sistemden daha çok dış çembere yer vermesinin ana sebebi olarak açıklanabilir. Kopernik'in sistemi birkaç kısımla özetlenebilir, fakat Kopernik'in önceden yazmış olduğu Commentariolus'u (Küçük Eleştiri) tahminen 1510 yılında sadece arkadaşlarına vermiştir. Küçük Eleştiri hiçbir zaman basılmadı. Bunun varlığı sadece dolaylı olarak bir kopyasının 1880 yılında Stokholm'de bulunmasıyla bilindi. 1880 yılında Stockholm'de kopyasının bulunmasının birkaç yıl sonrasında yeni bir kopyası Viyana'da bulundu. Kopernik'in Teorisinin başlıca özellikleri şunlardır:
- Göksel hareketler, sabit, ebedi ve dairesel ya da birkaç dairenin birleşiminden oluşmaktadır.
- Evrenin merkezi Güneş'in yakınlarındadır.
- Güneş'in etrafında sırayla Merkür, Venüs, Dünya ve Ay, Mars, Jüpiter, Satürn ve diğer sabit yıldızlar bulunmaktadır.
- Dünya'nın üç farklı hareketi vardır: ilki günlük kendi etrafında dönüşü, ikincisi Güneş etrafında bir yılda tamamladığı dönüş, üçüncüsü ise kendi ekseninde eğik bir şekilde yıllık dönüşü.
- Gezegenlerin ters yönde dönmesi Dünya'nın hareketiyle açıklaması.
- Dünya'nın Güneş ile arasındaki mesafenin yıldızlar arasındaki mesafeyle karşılaştırıldığında çok küçük olması.
Göksel Kürelerin Devinimleri Üzerine
Eser açılışta Kopernik'in teolog arkadaşı olan Andreas Osiander'ın "Her kim bu teori ile tartışırsa bu eser ona bir araç olacak, hesaplamaları daha kolay ve daha doğru hesaplamalar yapacaktır. Bu eser dışarıdaki kısıtlı astronomik diyarın imalarına ihtiyaç gerektirmeyecektir."
Kopernik'in asıl kitabı ölen arkadaşı olan Nikolaus von Schönberg'in mektubuyla başlamaktadır. Capua'nın Kardinal Başpiskopos'u Kopernik'in teorisini yayımlaması için ısrarcı olmuştur. Uzunca bilgilendirmeden sonra Kopernik kitabını Papa 3. Paul'e adamıştır. Kendi iç güdülerini açıklayarak önceki astronomların gezegenler hakkında yeterli teorilere sahip olmadıklarını ve eğer tahminlerinin doğruluğu artarsa bu kilisenin doğru bir takvim yapmasına olanak sağlayacaktı. Jülyen takviminin reformunun gerekli olduğu ve kilisenin astronomiyle ilgilenmesinin asıl sebebinin bu olduğu dile getirilmiştir.
Kopernik'in bu çalışması daha sonra altı kitaba bölünmüştür:
- Gün merkezlilik teorisinin genel vizyonu ve Kopernik'in Dünya fikrinin özetlenmiş yorumu.
- Çoğunlukla teorik olarak küresel astronominin temellerini ve yıldızları listelemiştir (Daha sonra çıkan kitapların tartışmalarının temel nedeni olmuştur).
- Güneş'in görülebilen hareketlerine ve olağanüstü olaylara dayanmaktadır.
- Ay'ın ve yörüngesel hareketlerinin açıklaması.
- Gezegensel boylamı içeren yeni sistemi somut bir şekilde yorumlama.
- Gezegensel enlemi içeren yeni sistemi daha ileri bir şekilde somut olarak yorumlama.
Kopernik günmerkezliliğinin kabulü
Eserin 1700'lü yıllarda kısmen yaygın olarak yayımlanmasına rağmen çok az sayıda astronom Kopernik'in sistemine ikna olmuşlardı. Yaklaşık olarak 500 civarı birinci ve ikinci baskısının kopyası basılmıştır. Bu sayı o zaman için bilimsel standartlarda oldukça yüksek bir rakamdır. Kopernik'in sadece bazı yorumlamalarının Dünya'nın hareket ettiğini kabul ettiriyordu. Buna rağmen Erasmus Reinhold, Kopernik'in parametrelerini kullanarak Prutenik Tablolar oluşturdu. Fakat bu tablolar Kopernik'in matematiksel metotlarını gün merkezlilik kozmolojiyi fiziksel ve teolojik temelleri reddederek tekrar jeosentrik sisteme çevirmişti. Prutenik tablolar Prusyalı ve Alman astronomlar tarafından tercih ediliyordu. Bu tabloların geliştirilmiş doğruluk derecesi hala akıllarda bir soru işareti bırakıyor. Fakat bu tabloların Kopernik fikirlerini kullanma şekli gün merkezlilik modelinin daha ciddi bir şekilde göz önünde bulundurulmasına yol açtı. Yine de De Revolutionibus yayımlanmasından 45 yıl sonra bile astronom Tycho Brahe daha ileriye giderek Kopernik'inkine benzer bir kozmoloji inşasına başladı. Fakat Güneş'in yerine Dünya gök kürelerinin merkezinde konumlandırıldı. Bu gün merkezlilik kozmolojisini kabul etmiş olan alıştırma yapan astronom topluluğundan önceki diğer bir varyasyondur.
Modern bir görüşle Kopernik'in modelinin birçok avantajı vardır. Bu teori sayesinde gezegenlerin Güneş'e olan uzaklığı hesaplanabiliyordu. Bu değer verilen Aristocu fikri terk etmek demekti. Çünkü Aristocu fikre göre gezegensel küreler arasında boşluk yoktu. Dahası Kopernik mevsimlerin oluşumuyla ilgili belirgin açıklama da yapmıştır. Ona göre Dünya'nın ekseni yörüngesinin yüzeyine dik değildi. Ek olarak Kopernik'in teorisi gezegenlerin ters yönde dönmesiyle ilgili dikkat çekici kısa bir açıklama vermiştir. Bunun nedeni paralaktik uzaklık olarak bilinen Dünya'nın Güneş etrafında dönmesiyle sonuçlanır. Johannes Kepler'in görüşüne göre bu teori büyük ölçüde doğruydu. gün merkezlilik ters yönde dönme hareketinin neden Dünya'nın diğer gezegenlere yakıngen gerçekleştiğini açıkladı (Jeosentrik modelin gerçekliği ele alınarak yapılmış bir gözlem).
Fakat çağdaşları için Kopernik'in sunduğu fikirler jeosentrik teori yerine kullanmak için kolay değildi ve gezegenlerin konumları hakkında kesin tahminler yapamıyordu. Kopernik bunun farkındaydı ve gözlemlenebilir hiçbir kanıt sunmamıştı. Bunun yerine yapılan tartışmaları ve karşıt yorumları dikkate alarak nasıl daha düzgün ve daha mükemmel bir sistem yapabileceğini düşündü. Kopernik'in modeli genel görüşün aksi gibi görülürdü ve kutsal kitap (İncil) ile çelişirdi. Tycho Brahe'nin Kopernik'e karşı olan polemiği fiziksel, teolojik ve hatta astronomik temeli açılayan gün merkezlilik kozmolojisini reddetmesidir. Tycho, tartışmasız olarak döneminin en başarılı astronomuydu. Kopernik sisteminin mükemmelliğine hayran kalmıştı, fakat hareket eden bir Dünya fikrini fizik, astronomi ve dinin temellerine göre ele almıştı. O zamanın Aristoteles fiziği (Modern Newton fiziğin gelmesine daha bir yüzyıl vardı) Dünya gibi büyük kütleli cisimlerin hareketlerini fizikle açıklamıyordu. Fakat bu oldukça ağır cisimlerin hareketlerini farklı bir maddenin özünden oluştuğunu farz etmiştir. Bu madde Esir (Evreni doldurduğuna, ağırlığı olmadığına, ısı ve ışığı ilettiğine inanılan töz) olarak bilinir.
Tycho, Kopernik sistemi hakkında Ptolemik sistemin gereksiz ve uyumsuzluklarından ustalıkla ve tamamen kurtulmuştu. Fikirlerinin hiçbir noktasında matematiğin temellerine karşı gelmemiştir. Yine de Dünya için hantal, tembel, hareket edemeyen Esir ışıkları kadar hızlı hareket eden ve üçlü dönüş yapan bir sıfatlar kullanmıştır. Aynı şekli de Tycho yıldızlarla aradaki çok büyük mesafeyi ele almış, Kopernik ise Dünya'nın hareketinin neden gözle görülebilen sabit yıldızların görünümünde hiçbir değişikliğe yol açmadığını ele almıştır (Yıllık yıldız paralaksı olarak bilinir). Tycho gözle görülebilen yıldızların boyutunu hesaplamış ve geometri kullanarak hem görülebilen boyutlarını ve gün merkezliliğin gerektirdiği kadar uzaklıkta yıldızlar büyük olmalıydı (Dünya'nın yörüngesi Güneş'in yörüngesinden daha büyüktür). Tycho: ‘'Eğer isterseniz bu şeyleri geometrik olarak ele alın ve bu varsayımın (Dünya'nın hareketi) ne kadar çok saçmalıklarla (Diğerleri hariç) dolu olduğunu siz de göreceksiniz" olarak yazmıştır. Ona göre Kopernik Sistemi'nin özellikleri ile jeosentrik sistemin birleşimi olan Tychonik Sistem ne fiziğin temellerini ne de kutsal kitaba karşı gelmiştir. Bu sebeple çoğu astronom Kopernik'in teorisinin bazı yönlerini diğer astronomlar pahasına kabul etmişlerdir.
Onun modeli kendinden sonraki bilim adamlarının etkilenmesinde önemli rol oynamıştır. Örneğin Galileo ve Johannes Kepler bu teoriyi benimsemiş, savunmuş ve hatta geliştirmeye çalışmışlardır (Özellikle Kepler olayında). Fakat de Revolutionibus yayımlanmasından sonra astronomların öncülerinden olan Erasmus Reinhold, Kopernik'in fikirleri onun için bir anahtar olmuştur. Gezegenlerin sabit dairesel hareket fikrini yeniden gündeme getirmiştir. 17. yüzyıl boyunca gerçekleştirilen başka keşifler gün merkezliliğin yaygın bir şekilde kabul edilmesini sağlamıştır:
- Buluşu yeni gerçekleştirilen teleskobun kullanımı, Galileo Jüpiter'in dört büyük uydusunu (Bu keşif Güneş Sistemi'ndeki gök cisimlerinin Dünya'nın yörüngesi etrafında dönmediğinin kanıtıydı) Venüs'ün evreleri (Ptolemik sistemle açıklanmayan ilk gözlemlenebilen kanıt) ve Güneş'in sabit bir eksende dönmesi Güneş lekelerinin yıl boyunca yapmış olduğu hareketleri izleyerek açıklamıştır.
- 1639 yılında Giovanni Zupi, teleskop kullanarak Merkür'ün evrelerini gözlemlemiştir.
- 1609 yılında Kepler gün merkezlilik konseptine bağlı kalarak geliştirdiği fikirle gezegenlerin yörüngelerinin daireden çok eliptik bir şekilde olduğunu vurgulamıştır.
- 1687 yılında Isaac Newton evrensel yerçekimini ileri sürdü ve Kepler'in eliptik gezegensel yörüngelerini yer çekimsel tepkinin tersinin karesiyle ilişkilendirdi.
1725 yılında James Bradley yıldız sapmalarını keşfetti. Görülebilen yıldızların küçük eliptik yörüngeler etrafındaki yıllık hareketlerini ve bunu da sınırlı ışık hızıyla ve Dünya'nın Güneş'in yörüngesi etrafındaki hareketiyle ilişkilendirmiştir.
1838 yılında Friedrich Bessel, Cygni 61 yıldızının (0,314 yay-saniye) yıllık paralaksını ilk defa doğru olarak hesaplamıştır. Böylece bu yıldızın Dünya'dan 10,3 ışık yılı uzaklıkta olduğunu bulmuştur (Şu an bu rakam yaklaşık olarak 11,4 ışık yılı olarak bilinmektedir.) Bessel, aynı yıl Vega ve Alfa Centauri yıldızlarının paralaksını hesaplayan Friedrich Georg Wilhelm von Struve ve Thomas Henderson'ı kıl payı yenmiştir.
Modern görüş
Kopernik'in sunduğu teori 20. yüzyılın sonlarında devrim niteliğinde ya da korunumlu bir tartışma konusu olmuştur. Thomas Kuhn, Kopernik'in daha önceden sadece Dünya için söylenen astronomik olguları Güneş için uyarladığını savunuyordu. Diğer tarihçiler, Kuhn'un Kopernik'in çalışmalarında neyin devrimsel olduğunu küçümsediğini ve Kopernik'in sade geometriyle oluşturduğu astronomiyle ilgili yeni bir teori ileri sürerken ne kadar zorlandığını vurguladılar. Dahası Kopernik bunu yaparken hiçbir deneysel kanıt da bulunmuyordu.
Arthur Koestler, "The Sleepwalkers: A History of Man's Changing Vision of the Universe" (Yürüyen Adımlar: Evrenin vizyonunu Değiştiren Adamın Tarihi) adlı kitabında Kopernik'i farklı bir ışık altına koyarak çoğu yazarın bununla ilgili ne düşündüğünü göstermek istemiştir. Bu kişiler, yaptığı çalışmalardan dolayı kendisinin alay konusu olmaması için yayımlamaması nedeniyle Kopernik'i bir korkak yerine koymuşlardır.
Kaynakça
- Crowe, Michael J. (2001). Theories of the World from Antiquity to the Copernican Revolution. Mineola, New York: Dover Publications, Inc. ISBN . 25 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.
- di Bono, Mario (1995). "Copernicus, Amico, Fracastoro and Ṭūsï's Device: Observations on the Use and Transmission of a Model". Journal for the History of Astronomy. Cilt xxvi. ss. 133-54. Bibcode:1995JHA....26..133D.
- Drake, Stillman (1970). Galileo Studies. Ann Arbor: The University of Michigan Press. ISBN .
- Esposito, John L. (1999). The Oxford history of Islam. Oxford University Press. ISBN .
- Gingerich, Owen (2004). The Book Nobody Read. Londra: William Heinemann. ISBN .
- Goddu, André (2010). Copernicus and the Aristotelian tradition. Leiden, Netherlands: Brill. ISBN . 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.
- Huff, Toby E (2010). Intellectual Curiosity and the Scientific Revolution: A Global Perspective. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN . 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.
- Koestler, Arthur (1989). The Sleepwalkers. Arkana. ISBN .
- Kuhn, Thomas S. (1985). The Copernican Revolution—Planetary Astronomy in the Development of Western Thought. Cambridge, Mississippi: Harvard University Press. ISBN .
- Linton, Christopher M. (2004). From Eudoxus to Einstein—A History of Mathematical Astronomy. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN .
- McCluskey, S. C. (1998). Astronomies and Cultures in Early Medieval Europe. Cambridge: CUP.
- Raju, C. K. (2007). Cultural foundations of mathematics: the nature of mathematical proof and the transmission of the calculus from India to Europe in the 16th c. CE. Pearson Education India. ISBN .
- Saliba, George (2009). "Islamic reception of Greek astronomy". in Valls-Gabaud & Boskenberg (2009). ss. 149-65. 25 Ocak 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.
- Sharratt, Michael (1994). Galileo: Decisive Innovator. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN .
- Valls-Gabaud, D.; Boskenberg, A., (Ed.) (2009). The Role of Astronomy in Society and Culture. Proceedings IAU Symposium No. 260.
- Veselovsky, I.N. (1973). "Copernicus and Naṣīr al-Dīn al-Ṭūsī". Journal for the History of Astronomy. Cilt iv. ss. 128-30. Bibcode:1973JHA.....4..128V.
Konuyla ilgili yayınlar
- Hannam, James (2007). . Medieval Science and Philosophy. 1 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2007. Analyses the varieties of argument used by Copernicus in De revolutionibus.
- Goldstone, Lawrence (2010). The Astronomer: A Novel of Suspense. New York: Walker and Company. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kopernik gunmerkezliligi Nicolaus Copernicus tarafindan gelistirilen ve 1543 yilinda yayimlanan bir astronomik modeldir Bu modele gore Gunes evrenin merkezinde hareketsiz olarak konumlandirilmisti ve her seyin baslangici olarak kabul edilirdi Modern astronomik ve bilimsel gelismelerin baslangic noktasi olarak gosterilir Dunya ve diger gezegenler ise sabit Gunes etrafinda sabit hizla periyodik hareketler yapmaktadirlar Kopernik in De revolutionibus orbium coelestium adli eserindeki gun merkezlilik modeli Kopernik halihazirda Antik Yunan Aristarkus un Gunes merkezli evren teorisini ileri surdugunun farkindaydi Kopernik Aristarkus u kendi teorisi icin referans noktasi olarak gosterdi fakat Aristarkus un teorisi yayinlanmadan once kaldirilmisti Yine de Kopernik in Aristarkus un teorisine dair bilgi sahibi olduguna veya teorinin spesifik detaylarina erisebildigine dair hicbir kanit bulunamamisti Kopernik calisma arkadaslarina kendi Gunes merkezli teorisine ait on calismasini 1514 tarihinden once gostermis olsa da ogrencisi un israrlarina dek calismasini yayinlamayi hic dusunmedi Kopernik in bu modeli daha zarifti ve Gunes yilinin uzunlugunu metafiziksel olaylardan kacinip matematiksel bir sira halinde hesaplayarak ptolemik model icin daha pratik bir model teskil ediyordu Fakat Kopernik in Gunes merkezli modeli de ptolemik modeldeki bazi unsurlardan dolayi meydana gelen hatalari da iceriyordu Bu unsurlar gezegenlerin dairesel yorungeleri dis cemberler ve sabit hizlardan olusmaktaydi Bu sirada bazi yenilikleri tekrar tanitti Dunya da birkac gezegen gibi belli bir sirada dizilmis olarak sabit Gunes etrafinda doner Dunya nin uc farkli donme sekli vardir Ilki kendi etrafindaki gunluk donusu ikincisi Gunes etrafindaki yillik donusu ve ucuncusu ise kendi ekseni etrafinda yillik olarak yatik olarak donmesi Dunya nin hareketiyle gezegenlerin ters yonde doner Dunya dan Gunes e olan uzaklik yildizlar arasindaki uzakliga kiyasla cok kisadir Dunya nin donusuyle ilgili ilk teorilerFilolaos Dunya nin hareketine dair tez hazirlayan ilk kisilerdendi Pisagor un kuresel tezlerinden ilham aldigi dusunulmektedir Sisamli Aristarkus Heraklet Pontikus un bazi teorilerini Dunya nin kendi ekseninde donusu hakkinda gelistirdi Aristarkus un ilk onemli modeli Gunes merkezli Gunes sistemini onerdi Orijinal metni kaybolmasina ragmen Arsimet in Kum Sayaci adli kitabinda Aristarkus un gelistirmis oldugu Gunes merkezli model calismalarindan soz etmistir Bu kitabinda Aristarkus un calismalariyla ilgili soyle bahseder Senin Kral Gelon de bildigin gibi evren bircok gok bilimcinin Dunya nin da merkezi olan alana verdigi isimdir ve yaricapi Dunya nin merkezi ile Gunes in merkezi arasindaki dogrunun uzunluguna esittir Bu hesaplama su ana kadar gok bilimcilerin ortak gorusudur Fakat Aristarkus un hipotezler kitabindaki varsayimlarin bir sonucu olarak aslinda evrenin sanilandan cok daha buyuk oldugu iddia ediliyor Hipoteze gore sabit yildizlar ve gunes hareket etmezken Dunya belirli bir yorungede Gunes in etrafinda donuyor Gunes merkezde yer aliyor ve sabit yildizlar Gunes ile ayni merkezin etrafinda duruyor Arsimet in Kum Sayaci adli kitabindan Ortak bir goruse gore Gunes merkezli model Aristarkus un donemindeki insanlar tarafindan reddedilmistir Bunun nedeni 17 yuzyilda yasamis olan Gilles Menage nin Plutarkhos un Ay in Gorunen Yuzu adli kitabindan yaptigi kisa bir bolumu cevirmesidir Plutarkhos a gore Aristarkus ile ayni donemde yasamis ve Stoaci felsefenin kurucusu olan Gunes e tapmaktaydi ve Gunes merkezli modelin karsitiydi Aristarkus esprili bir dille Klentes in Tanri ya saygisizlik yaptigindan dolayi cezalandirilmasi gerektigini soyledi Gilles Menage Galileo ve Giordano Bruno nun denemelerinden kisa bir sure sonra akuzatif Fiilin niteledigi nesne ile nominatifi Cumlenin oznesi degistirdi Boylece Gunes merkezli modele inanmak tanriya saygisizlik olmaktan cikmis oldu Sonuc olarak yanlis anlasilmis ve zulme ugramis Aristarkus bugune dek aktarildi Ibn i Heysem Biruni Siczi Necmeddin Kazvini ve Kutbuddun Sirazi astronomi ve Ptolemik sistemdeki mantik hatalarini tartistilar fakat hicbir zaman Gunes merkezli sistemi Heliosentrik sistem benimsemediler Kopernik kendine ait ilk el yazmasi kitabinda Aristarkus ve Filolaos hakkinda soyle soz eder Filolaos Dunya nin hareketliligine inaniyor ve Sisamli Aristarkus un bile bu dusunceye sahip oldugundan bahsediyor Bazi bilinmeyen sebeplerden dolayi Kopernik Filolaos ve Aristarkus hakkinda bahsettiklerine kitabinda yer vermemistir Kopernik e ilham gezegenleri izleyerek gelmemis aksine iki yazarin kitabini okumasiyla ilham almistir Kopernik Cicero adli eserde Hicetas teorisi ile ilgili bilgi buldu Plutarkos Pontuslu Evagrius ve Filolaos a hesap vermistir Bu yazarlar oyle olmamasina ragmen merkezcil bir Gunes in etrafinda fakat hareketli bir Dunya nin varligini one surduler Kopernik in kitabi yayimlandiginda Luteryen teolog in izin vermedigi bir onsoz bulunduruyordu Yazarin verdigi bilgiye gore Kopernik Dunya nin hareketiyle ilgili kendisine ait olan heliosentrik sistem teorisini Gunes merkezli sistem sade matematiksel hipotezlerle yazdigini dahasi dogru veya olasiliklara yer vermeden yazdigini belirtmistir Kopernik in hipotezlerinin Eski Ahit in Yesu 10 12 13 Gunes in Dunya nin ekseni etrafinda dondugu hipotezine ters olduguna inaniliyor Gorunuse gore bu kitap herhangi bir dinsel acidan kitaba karsi tepki cekmemek icin yazilmisti fakat Kopernik in heliosentrik modeli sade matematiksel hipotezde yazmasiyla gercek hayattan ayrildigini gosteren kesin bir kanit bulunamamaktadir Kopernik Modeli nin gezegensel yorungeler icin ongorulmesiMatematiksel teknikler 13 14 yuzyillar arasinda Musluman astronomlar Nasiruddin Tusi ve Ibn es Satir tarafindan gezegensel hareketlerin jeosentrik modellerden cok benzerlik gosterenlerin daha sonra Kopernik tarafindan kendi heliosentrik modelinde kullanmistir Bazi bilginler Kopernik in belirtilen astronomlarin calismalarina eristigi yonunde tartismislardir Fakat bahsedilen calismanin henuz gun isigina cikmadigini ve diger bilginlerin iddiasina gore ise Kopernik in bu fikirleri Islam geleneklerinden bagimsiz olarak cok iyi bir sekilde gelistirmis olmaliydi Ayrica Kopernik buyuk calismasinda Al Battani ve Averroes in teorilerini de tartismistir Batlamyus Ptolemik sistemiPtolemik Batlamyus Sisteminin kara kalem cizimi Avrupa da 1400 lu yillardan 16 yuzyila kadar genel kabul goren astronomik evren modeli antik Romali Claudius Ptolemy Batlamyus un MO 150 yillarina dayanan Algamest adli eserinde yaratilmistir Yazari Misir in Ptolemik onculerinden biri olarak yanlis ve az anlasilmis olsa da Orta Cag boyunca gok biliminin tutucu yazariydi Ptolemik Batlamyus sistemi onceki cogu teoriden yararlanmistir Bunlardan biri Dunya nin sabit oldugu ve evrenin merkezi oldugunu benimsemesidir Yildizlar buyuk bir kurenin disina yerlestirilmis bir sekilde hizla hareket ederlerdi Bu sirada gezegenler ise kendileri icin ayrilmis kucuk kureler arasinda hareketlerini surdururlerdi Gorulen anormallikler ozellikle gezegenlerin tersine donmesinin sebebi sistemin yorungesi ve dis cemberlerin kullanilmasidir Gezegenlerin bir merkeze bagli olarak kucuk daire Dis cember etrafinda dondugu soylenebilir Bu merkez de buyuk bir dairenin yorunge icinde bir merkeze bagli olarak ya da Dunya ya yakin dondugu soylenebilir Ptolemi Batlamyus nin tamamlayici teorisi es merkezli kureler uzerine calismaktaydi Bu kurelerde de gezegenler donmektedir Bu teori Ptolemik teoriden daha once yazilmistir Ayrica bu teori Kopernik in zamaninda ilk olarak Eudoxus of Cnidus tarafindan yazilmistir Ayrica donme ekseni dengelidir ve tamamen merkezde olmayan dismerkezliler gibi cesitli varyasyonlari astronomlarca tutulmaktadir Ptolemi nin bu teoriye en buyuk katkisi ise ekuanttir Eni boyu ayni olma Ekuant bir m noktanin gezegenin merkezinin discemberinin sabit acisal hizla hareket etmesidir fakat ayni zamanda bu merkezin yorungesinden olan uzakligidir Bu teori Aristocu kozmolojinin ana ilkelerini ihlal eder Aristocu kozmolojiye gore gezegenler sabit dairesel hareketle aciklanmalidirlar ve cogu Orta Cag astronomcusu tarafindan bircok onemli hatasi tespit edilmistir Kopernik in zamaninda en modern Ptolemik versiyon Peurbach 1423 1461 ve Regiomantus 1436 1476 a aittir Kopernik in teorisiKopernik in baslica isi olan ilk baskisi 1543 yilinda Nuremberg de ve ikinci baskisi 1566 da Basel de yayimlanan De revolutionibus orbium coelestium Turkcesiyle Goksel Kurelerin Devinimleri Uzerine adli kitabini yazmak olmustur Kopernik in bu eseri oldugu yil yayimlanmistir Kopernik kitabindaki teorileri olmeden onlarca yil once olusturmasina ragmen eserinin yayimlanmasini gorememistir Kopernik in bu eseri evrenin merkezinde Dunya ile geosentrik ve insanmerkezciliginden uzaklasmistir Kopernik eserinde Dunya nin sabit Gunes etrafinda dondugunu ve bunu bir yilda gerceklestirdigini ve Dunya nin kendi etrafinda bir gunde dondugunden soz etmistir Kopernik Gunes i gok kurelerinin merkezine koymustur Gunes i tam olarak evrenin merkezine koymak yerine evrenin yakinina koymustur Kopernik in sistemi sadece sabit dairesel hareket iceriyordu ve Ptolemik Batlamyus sisteminin icerdigi hatalari duzeltmistir Kopernik in modeli Ptolemik sistemin es daireleriyle daha cok dis cemberlerle yer degistirmistir Bu olay Kopernik in sisteminin Ptolemik sistemden daha cok dis cembere yer vermesinin ana sebebi olarak aciklanabilir Kopernik in sistemi birkac kisimla ozetlenebilir fakat Kopernik in onceden yazmis oldugu Commentariolus u Kucuk Elestiri tahminen 1510 yilinda sadece arkadaslarina vermistir Kucuk Elestiri hicbir zaman basilmadi Bunun varligi sadece dolayli olarak bir kopyasinin 1880 yilinda Stokholm de bulunmasiyla bilindi 1880 yilinda Stockholm de kopyasinin bulunmasinin birkac yil sonrasinda yeni bir kopyasi Viyana da bulundu Kopernik in Teorisinin baslica ozellikleri sunlardir Goksel hareketler sabit ebedi ve dairesel ya da birkac dairenin birlesiminden olusmaktadir Evrenin merkezi Gunes in yakinlarindadir Gunes in etrafinda sirayla Merkur Venus Dunya ve Ay Mars Jupiter Saturn ve diger sabit yildizlar bulunmaktadir Dunya nin uc farkli hareketi vardir ilki gunluk kendi etrafinda donusu ikincisi Gunes etrafinda bir yilda tamamladigi donus ucuncusu ise kendi ekseninde egik bir sekilde yillik donusu Gezegenlerin ters yonde donmesi Dunya nin hareketiyle aciklamasi Dunya nin Gunes ile arasindaki mesafenin yildizlar arasindaki mesafeyle karsilastirildiginda cok kucuk olmasi Goksel Kurelerin Devinimleri Uzerine Eser acilista Kopernik in teolog arkadasi olan Andreas Osiander in Her kim bu teori ile tartisirsa bu eser ona bir arac olacak hesaplamalari daha kolay ve daha dogru hesaplamalar yapacaktir Bu eser disaridaki kisitli astronomik diyarin imalarina ihtiyac gerektirmeyecektir Kopernik in asil kitabi olen arkadasi olan Nikolaus von Schonberg in mektubuyla baslamaktadir Capua nin Kardinal Baspiskopos u Kopernik in teorisini yayimlamasi icin israrci olmustur Uzunca bilgilendirmeden sonra Kopernik kitabini Papa 3 Paul e adamistir Kendi ic gudulerini aciklayarak onceki astronomlarin gezegenler hakkinda yeterli teorilere sahip olmadiklarini ve eger tahminlerinin dogrulugu artarsa bu kilisenin dogru bir takvim yapmasina olanak saglayacakti Julyen takviminin reformunun gerekli oldugu ve kilisenin astronomiyle ilgilenmesinin asil sebebinin bu oldugu dile getirilmistir Kopernik in bu calismasi daha sonra alti kitaba bolunmustur Gun merkezlilik teorisinin genel vizyonu ve Kopernik in Dunya fikrinin ozetlenmis yorumu Cogunlukla teorik olarak kuresel astronominin temellerini ve yildizlari listelemistir Daha sonra cikan kitaplarin tartismalarinin temel nedeni olmustur Gunes in gorulebilen hareketlerine ve olaganustu olaylara dayanmaktadir Ay in ve yorungesel hareketlerinin aciklamasi Gezegensel boylami iceren yeni sistemi somut bir sekilde yorumlama Gezegensel enlemi iceren yeni sistemi daha ileri bir sekilde somut olarak yorumlama Kopernik gunmerkezliliginin kabuluEserin 1700 lu yillarda kismen yaygin olarak yayimlanmasina ragmen cok az sayida astronom Kopernik in sistemine ikna olmuslardi Yaklasik olarak 500 civari birinci ve ikinci baskisinin kopyasi basilmistir Bu sayi o zaman icin bilimsel standartlarda oldukca yuksek bir rakamdir Kopernik in sadece bazi yorumlamalarinin Dunya nin hareket ettigini kabul ettiriyordu Buna ragmen Erasmus Reinhold Kopernik in parametrelerini kullanarak Prutenik Tablolar olusturdu Fakat bu tablolar Kopernik in matematiksel metotlarini gun merkezlilik kozmolojiyi fiziksel ve teolojik temelleri reddederek tekrar jeosentrik sisteme cevirmisti Prutenik tablolar Prusyali ve Alman astronomlar tarafindan tercih ediliyordu Bu tablolarin gelistirilmis dogruluk derecesi hala akillarda bir soru isareti birakiyor Fakat bu tablolarin Kopernik fikirlerini kullanma sekli gun merkezlilik modelinin daha ciddi bir sekilde goz onunde bulundurulmasina yol acti Yine de De Revolutionibus yayimlanmasindan 45 yil sonra bile astronom Tycho Brahe daha ileriye giderek Kopernik inkine benzer bir kozmoloji insasina basladi Fakat Gunes in yerine Dunya gok kurelerinin merkezinde konumlandirildi Bu gun merkezlilik kozmolojisini kabul etmis olan alistirma yapan astronom toplulugundan onceki diger bir varyasyondur Modern bir gorusle Kopernik in modelinin bircok avantaji vardir Bu teori sayesinde gezegenlerin Gunes e olan uzakligi hesaplanabiliyordu Bu deger verilen Aristocu fikri terk etmek demekti Cunku Aristocu fikre gore gezegensel kureler arasinda bosluk yoktu Dahasi Kopernik mevsimlerin olusumuyla ilgili belirgin aciklama da yapmistir Ona gore Dunya nin ekseni yorungesinin yuzeyine dik degildi Ek olarak Kopernik in teorisi gezegenlerin ters yonde donmesiyle ilgili dikkat cekici kisa bir aciklama vermistir Bunun nedeni paralaktik uzaklik olarak bilinen Dunya nin Gunes etrafinda donmesiyle sonuclanir Johannes Kepler in gorusune gore bu teori buyuk olcude dogruydu gun merkezlilik ters yonde donme hareketinin neden Dunya nin diger gezegenlere yakingen gerceklestigini acikladi Jeosentrik modelin gercekligi ele alinarak yapilmis bir gozlem Fakat cagdaslari icin Kopernik in sundugu fikirler jeosentrik teori yerine kullanmak icin kolay degildi ve gezegenlerin konumlari hakkinda kesin tahminler yapamiyordu Kopernik bunun farkindaydi ve gozlemlenebilir hicbir kanit sunmamisti Bunun yerine yapilan tartismalari ve karsit yorumlari dikkate alarak nasil daha duzgun ve daha mukemmel bir sistem yapabilecegini dusundu Kopernik in modeli genel gorusun aksi gibi gorulurdu ve kutsal kitap Incil ile celisirdi Tycho Brahe nin Kopernik e karsi olan polemigi fiziksel teolojik ve hatta astronomik temeli acilayan gun merkezlilik kozmolojisini reddetmesidir Tycho tartismasiz olarak doneminin en basarili astronomuydu Kopernik sisteminin mukemmelligine hayran kalmisti fakat hareket eden bir Dunya fikrini fizik astronomi ve dinin temellerine gore ele almisti O zamanin Aristoteles fizigi Modern Newton fizigin gelmesine daha bir yuzyil vardi Dunya gibi buyuk kutleli cisimlerin hareketlerini fizikle aciklamiyordu Fakat bu oldukca agir cisimlerin hareketlerini farkli bir maddenin ozunden olustugunu farz etmistir Bu madde Esir Evreni doldurduguna agirligi olmadigina isi ve isigi ilettigine inanilan toz olarak bilinir Tycho Kopernik sistemi hakkinda Ptolemik sistemin gereksiz ve uyumsuzluklarindan ustalikla ve tamamen kurtulmustu Fikirlerinin hicbir noktasinda matematigin temellerine karsi gelmemistir Yine de Dunya icin hantal tembel hareket edemeyen Esir isiklari kadar hizli hareket eden ve uclu donus yapan bir sifatlar kullanmistir Ayni sekli de Tycho yildizlarla aradaki cok buyuk mesafeyi ele almis Kopernik ise Dunya nin hareketinin neden gozle gorulebilen sabit yildizlarin gorunumunde hicbir degisiklige yol acmadigini ele almistir Yillik yildiz paralaksi olarak bilinir Tycho gozle gorulebilen yildizlarin boyutunu hesaplamis ve geometri kullanarak hem gorulebilen boyutlarini ve gun merkezliligin gerektirdigi kadar uzaklikta yildizlar buyuk olmaliydi Dunya nin yorungesi Gunes in yorungesinden daha buyuktur Tycho Eger isterseniz bu seyleri geometrik olarak ele alin ve bu varsayimin Dunya nin hareketi ne kadar cok sacmaliklarla Digerleri haric dolu oldugunu siz de goreceksiniz olarak yazmistir Ona gore Kopernik Sistemi nin ozellikleri ile jeosentrik sistemin birlesimi olan Tychonik Sistem ne fizigin temellerini ne de kutsal kitaba karsi gelmistir Bu sebeple cogu astronom Kopernik in teorisinin bazi yonlerini diger astronomlar pahasina kabul etmislerdir Onun modeli kendinden sonraki bilim adamlarinin etkilenmesinde onemli rol oynamistir Ornegin Galileo ve Johannes Kepler bu teoriyi benimsemis savunmus ve hatta gelistirmeye calismislardir Ozellikle Kepler olayinda Fakat de Revolutionibus yayimlanmasindan sonra astronomlarin onculerinden olan Erasmus Reinhold Kopernik in fikirleri onun icin bir anahtar olmustur Gezegenlerin sabit dairesel hareket fikrini yeniden gundeme getirmistir 17 yuzyil boyunca gerceklestirilen baska kesifler gun merkezliligin yaygin bir sekilde kabul edilmesini saglamistir Bulusu yeni gerceklestirilen teleskobun kullanimi Galileo Jupiter in dort buyuk uydusunu Bu kesif Gunes Sistemi ndeki gok cisimlerinin Dunya nin yorungesi etrafinda donmediginin kanitiydi Venus un evreleri Ptolemik sistemle aciklanmayan ilk gozlemlenebilen kanit ve Gunes in sabit bir eksende donmesi Gunes lekelerinin yil boyunca yapmis oldugu hareketleri izleyerek aciklamistir 1639 yilinda Giovanni Zupi teleskop kullanarak Merkur un evrelerini gozlemlemistir 1609 yilinda Kepler gun merkezlilik konseptine bagli kalarak gelistirdigi fikirle gezegenlerin yorungelerinin daireden cok eliptik bir sekilde oldugunu vurgulamistir 1687 yilinda Isaac Newton evrensel yercekimini ileri surdu ve Kepler in eliptik gezegensel yorungelerini yer cekimsel tepkinin tersinin karesiyle iliskilendirdi 1725 yilinda James Bradley yildiz sapmalarini kesfetti Gorulebilen yildizlarin kucuk eliptik yorungeler etrafindaki yillik hareketlerini ve bunu da sinirli isik hiziyla ve Dunya nin Gunes in yorungesi etrafindaki hareketiyle iliskilendirmistir 1838 yilinda Friedrich Bessel Cygni 61 yildizinin 0 314 yay saniye yillik paralaksini ilk defa dogru olarak hesaplamistir Boylece bu yildizin Dunya dan 10 3 isik yili uzaklikta oldugunu bulmustur Su an bu rakam yaklasik olarak 11 4 isik yili olarak bilinmektedir Bessel ayni yil Vega ve Alfa Centauri yildizlarinin paralaksini hesaplayan Friedrich Georg Wilhelm von Struve ve Thomas Henderson i kil payi yenmistir Modern gorusKopernik in sundugu teori 20 yuzyilin sonlarinda devrim niteliginde ya da korunumlu bir tartisma konusu olmustur Thomas Kuhn Kopernik in daha onceden sadece Dunya icin soylenen astronomik olgulari Gunes icin uyarladigini savunuyordu Diger tarihciler Kuhn un Kopernik in calismalarinda neyin devrimsel oldugunu kucumsedigini ve Kopernik in sade geometriyle olusturdugu astronomiyle ilgili yeni bir teori ileri surerken ne kadar zorlandigini vurguladilar Dahasi Kopernik bunu yaparken hicbir deneysel kanit da bulunmuyordu Arthur Koestler The Sleepwalkers A History of Man s Changing Vision of the Universe Yuruyen Adimlar Evrenin vizyonunu Degistiren Adamin Tarihi adli kitabinda Kopernik i farkli bir isik altina koyarak cogu yazarin bununla ilgili ne dusundugunu gostermek istemistir Bu kisiler yaptigi calismalardan dolayi kendisinin alay konusu olmamasi icin yayimlamamasi nedeniyle Kopernik i bir korkak yerine koymuslardir KaynakcaCrowe Michael J 2001 Theories of the World from Antiquity to the Copernican Revolution Mineola New York Dover Publications Inc ISBN 0 486 41444 2 25 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Ocak 2016 di Bono Mario 1995 Copernicus Amico Fracastoro and Ṭusi s Device Observations on the Use and Transmission of a Model Journal for the History of Astronomy Cilt xxvi ss 133 54 Bibcode 1995JHA 26 133D Drake Stillman 1970 Galileo Studies Ann Arbor The University of Michigan Press ISBN 0 472 08283 3 Esposito John L 1999 The Oxford history of Islam Oxford University Press ISBN 978 0 19 510799 9 Gingerich Owen 2004 The Book Nobody Read Londra William Heinemann ISBN 0 434 01315 3 Goddu Andre 2010 Copernicus and the Aristotelian tradition Leiden Netherlands Brill ISBN 978 90 04 18107 6 12 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Ocak 2016 Huff Toby E 2010 Intellectual Curiosity and the Scientific Revolution A Global Perspective Cambridge Cambridge University Press ISBN 978 0 521 17052 9 20 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Ocak 2016 Koestler Arthur 1989 The Sleepwalkers Arkana ISBN 978 0 14 019246 9 Kuhn Thomas S 1985 The Copernican Revolution Planetary Astronomy in the Development of Western Thought Cambridge Mississippi Harvard University Press ISBN 978 0 674 17103 9 Linton Christopher M 2004 From Eudoxus to Einstein A History of Mathematical Astronomy Cambridge Cambridge University Press ISBN 978 0 521 82750 8 McCluskey S C 1998 Astronomies and Cultures in Early Medieval Europe Cambridge CUP Raju C K 2007 Cultural foundations of mathematics the nature of mathematical proof and the transmission of the calculus from India to Europe in the 16th c CE Pearson Education India ISBN 978 81 317 0871 2 Saliba George 2009 Islamic reception of Greek astronomy in Valls Gabaud amp Boskenberg 2009 ss 149 65 25 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Ocak 2016 Sharratt Michael 1994 Galileo Decisive Innovator Cambridge Cambridge University Press ISBN 0 521 56671 1 Valls Gabaud D Boskenberg A Ed 2009 The Role of Astronomy in Society and Culture Proceedings IAU Symposium No 260 Veselovsky I N 1973 Copernicus and Naṣir al Din al Ṭusi Journal for the History of Astronomy Cilt iv ss 128 30 Bibcode 1973JHA 4 128V Konuyla ilgili yayinlarHannam James 2007 Medieval Science and Philosophy 1 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Agustos 2007 Analyses the varieties of argument used by Copernicus in De revolutionibus Goldstone Lawrence 2010 The Astronomer A Novel of Suspense New York Walker and Company ISBN 0 8027 1986 4